Мектепке бармаған кезім. Қай жаста болғаным өзімеде белгісіз. Қолымда алғаш сіріңкенің қорабына үйкеп тұтандырған шырпы. Диван ортасындағы алақандай жерді тұтандырып оталдырдым.
Алды күні ағам диван үстінде отырып сіріңкені тұтатып отырған. Сонда жанған сіріңке шырпысы дәл диван бетін керген қалың тоқылған матадағы шағын жыртықтың үстіне дәл түскен. Мата астынан шыққан мақта бықсып үлгерді. Бүгін басқаша. Ағамның қылығын мен қайталадым
От күшін алды. Өткір иісті көк түтіннен қорқып диван қолтірегімен қабырға арасындағы қуысқа тығылып қалдым. Қоңырсыған мақта иісі мұрнымды ашытады. Әжем дер кезде үйге кірді… Алюминий бақырдан су диван үстіне төгілді. Пысылдап от сөнді. Менің аяғымнан тығылып жатқан жерімнен суырып алды. Кеш боларма еді. Шағын бөлменің есігін жауып ісімді істеп едім. Өмірім үзілмей қалды.
Бала кезімде талай рет арсыз өлімнен қалыппын. Орындалмаған маңызды бір ісім бар шығар, әйтпегенде өлім сұрамай-ақ жасына, күйіне қарамай қаншама жанды алып жатыр.

Бір жұп ғашықтар болыпты. Жігіт әлсіз, жасқаншақтау болса керек. Қашан да қиындыққа жолықса алдымен қалыңдығын сынап көруге мәжбүрлейтін болса керек. Ал бойжеткен осы үшін назаланатын.

Күндердің күнінде теңізге саяхаттай шыққан қос ғашықтың қайығы дауылға жолығып, аударылыпты. Әзер дегенде қайықтың сынық ағашын ұстап аман қалған олар амалсыз әлдеқайдан келер көмекті күтумен болыпты. Батыл, қайсар бойжеткен жігітін сынап көрмекке «сен қорқасың ба?» деп сұрайды. Көзінде үрей тұнған жігіт жалма-жан қалтасына үнемі салып жүретін пышағын алып «егер әлдеқайдан қатер төнер болса, алдымен сені қорғаймын» депті сеніммен. Дәл осындай қатерлі сәтте мынадай батыл шешімге риза болған бойжеткен іштей риза болыпты.

Көп өтпей үлкен жүк кемесі бұларды байқап құтқаруға келе жатады. Қуанышы қойнына сыймаған қос ғашық дәл сол сәтте өздеріне таяп келе жатқан жыртқыш акуланы да көреді. Қорқыныштан қалқыма ағаштан ұстап қалған күйі мелшиып қалған жігітке бойжеткен «Тез, ана кемеге бар күшімізбен малтайық. Мүмкін аман қалармыз, тездет!» деп айқай салыпты. Бірақ, жігіт қызды бар пәрменімен итеріп жіберіп, өзі бөлек жүзіп кетіпті. Бұған аңырып қалған қыз сол сәтте қатты күйзеледі. Төніп келе жатқан ажалға амалының жоқтығын біліп іштей қайғырады. Бақытына орай әлгі жыртқыш оның қасынан келсе де, оған бұрылмастан жігіт малтап кеткен жаққа қарай өте шығыпты. Бейшара жігіт әп-сәтте акуланың азуына ілінеді. Жан-таласып жатқан сәтінде бар дауысымен «Мен сені сүйемін!» деп айқайлапты.

Аман қалған бойжеткен есін жиғанда кемешілердің «Қорқақ» жігітіне аза білдіріп жатқанын көреді. Кеме капитаны қыздың жанына келіп, оны жұбата «Бикеш, осы өмірімде көрген ең ержүрек азамат сіздің жігітіңіз! Оның өлімі үшін қайғырамыз, сабыр етіңіз!» дейді. «Жоқ! Ол барып тұрған қоянжүрек! Мен ештеңеге қайғырмаймын» дейді қыз жасын сүртіп. Кеме бастығы бойжеткеннің бұл қылығына түсінбей «Қалайша оны кіналап тұрсыз. Мен бәрін де бақылап тұрдым. Мен оның сізді кеме жаққа қарай итеріп жіберген соң өз білегін тілгенін көрдім. Ал акуланың қанға деген сезімталдығы өте күшті. Егер ол бұлай істемегенде сіздің аман қалуыңыз мүмкін емес еді» дейді сабырлықпен.

Мейлі қаншама әлжуаз, қорқақ болса да шынайы сүйіспеншілікке толы жүрек өмірдің ең бір қатерлі сәттерінде өз махаббаты үшін құрбандық беруден бас тартпайды.

дереккөз

суретке сілтеме

Литвалық дизайнер Юлионас Урбонас жеңіл, ешқандай ауырсынусыз және әдемі түрде фәни өмірден бақи өмірге аттандыратын америка қырлары (американские горки) аттракционының жобасын жасап шығарыпты.

Техникалық сипаттамалары
Ұзындығы… 7544 м
Жоғарыға шығу биіктігі… 500 м
Құлдилау биіктігі… 510 м
Көтерілу уақыты… 120 с
Құлдилау уақыты… 10 с
Ең жоғарғы жылдамдық… 100 м/с
Сақиналар саны… 7
Ең жоғарғы жүктеме… 10 g
Асқынған жүктеме уақыты… 60 с
Жолдағы уақыт… 200 с
Әрекет ету принциптері
Эвтаназиялық қырлардағы вагонетка жарты шақырымдық биіктікке баяу көтеріледі де, қарқынды түрде төмен құлдилап, кезекпен жеті сақинадан өтеді. Тартылыс күшінің есебінен қозғала отырып, адам ағзасына әсер ететін жүктемені аса қауіпті 10 g көрсеткішіне дейін жеткізеді. Америка қырларында әдетте ең жоғарғы жүктеме 4-6 g шамасында және олардың ұзақтығы бірнеше секундтан аспайды.

«Америка қырларына 24 адамды мінгізіп, олардың барлығы өлі күйінде келсе, бұл америка қырларының ең идеал түрі болар еді. Білесіз бе, мұны ұйымдастыруға болады.». ДЖОН АЛЛЕН — Әлемдегі америка қырларын шығарушы Philadelphia Toboggan Company, компаниясының бұрынғы президенті.

Сезімдер
10 g көлеміндегі жүктемені жоғарғы пилотаж фигураларын орындау барысында ұшқыштар сезінеді. Осындай аса жоғары жүктемені біршама уақыт (ал эвтаназиялық қырларда бұл уақыт толық бір минутты құрайды) басынан өткерген адам басында эйфориялық сезімде болады. Бұл ретте, еркін құлдилау барысында вагонетка жүрек арқылы өтетін вертикалды ось бойымен айналуының нәтижесінде одан кейінгі адамға әсер ететін негативті сипаттарды басатын анестезиялық әсерге бой алдырады, яғни адамның көз алдында күлгін мұнар (Эльвираның күлгін көзілдірігіне кандидат ) пайда болады, жан-жақты көруі жоғалуына байланысты тек туннельді көз көру (туннельное зрение) орын алып, адам есінен айрылады (G-LOC, аса жоғары жүктеме әсерінен есінен танып қалу), содан соң өмірмен қош айтысады.
Өлім себебі
Церебралды гипоксия — аса жоғары жүктемелер әсерінен миға оттегі бармай қалады, опшым.
Ғылыми негіз
Жобаның кеңесшісі Лондон Империялық колледжі жанындағы Кеңістіктегі бағытсыздану зертханасынан вестибулярлық аппарат қызметінің бұзылуларымен және көлікте бас айналу проблемаларымен айналысатын Майкл Грести болды.

Статистика
Ойын-сауық парктерінің ірі операторларының бірі Six Flags жүргізген зерттеулерге сәйкес америка қырларында өлімге алып келетін жарақаттар алу мүмкіндігі 1:1 500 000 000 көрсеткішін құрайды, яғни шезлонгтардың аяқ асты жиналып қалуы мен гольфке қарағанда анағұрлым төмен. Алайда, АҚШ тұтынушы тауарлар қауіпсіздігі бойынша комиссиясының мәліметтеріне сенсек, апаттарды есепке алмағанда жылын аттракциондарда 2 адам өліп, жүзден астам адам ауруханаға түседі екен.
Қолданылуы
Дизайнердің бастапқы ойына сәйкес бұл құрылғы эвтаназия үшін және гуманды өлім жазасы үшін қолданыла алады. Автор, америка қырлары жоғарғы жүктеменің күшімен адам өлтіру үшін ең қолайлы құрылғы еместігін мойындайды, бұл ретте центрифуга бұдан тиімдірек. Алайда, америка қырлаы эстетикалық тұрғыдан жеңіп тұрғаны сөзсіз.

Дереккөз

Армысыздар, достар! Керекинфоға тіркелгелі бері алғаш рет пост жазғалы отырмын. Өзім бұл сайтқа жақында ғана келдім. Достасып кетеміз деген ойдамын!
Дүйсенбі күні 7 сағат бойы түсірілімде болғанмын. Облыс әкімінің бұйрығымен, бірнеше нысанды аралап қайттық. Жол ұзақ, шаршатты. Соңғы нысан, Долинка ауылында орналасқан, КАРЛАГ мұражайы болды. Бұрыннан сол мұражайды суреттерден емес, өз көзіммен көргім келген. Әйтеуір сәті түсіп, барлық бөлмесін аралап шықтық. Алғаш кірген кезде қарапайым ғимаратқа кіргендей болдым. Тек суреттер мен қағаздарға толы мұражай деп қаласың. Бірақ, ең қорқыныштысы төменгі қабатта екен.

Күздің қоңыр салқын күндері болатын. Таң азаннан басталған тұман сейіле қоймады. Кешкісін қорадағы екі сиырдың біреуінің келмегенін көрген Мырзагүл киініп алып өзі іздеуге шығады себебі ата – анасы жол жүріп кеткен болатын, үйде өзі жалғыз қалған. Бір үйдің кенжесі ерке – шолжаңдау болғанымен оқуына зерек, үй шаруасына пысық еді өйткені үйдің үлкендері баяғыда – ақ ержетіп, бойжетіп өз жөндерімен кетіп құтты орындарына қонып қала – далада бір – бір үйдің түтінін түтетіп отырғанды. Ал бұл қыз анасының 45,әкесінің 51 жасында көзкөрген қуанышы еді. Сол бір күз Мырзагүлдің 16 ға толған жаңа ашылған қызғалдақтай құлпырып келе жатқан кезі еді ауылдағы қыздардың ішіндегі сұлуы да сол болатын. Мектептен қайтарда сөмкесінен ыстық сезімге толы хаттар да тауып алып тұратын. Бірақ оның еш біріне көңіл бөлмеді сабағын оқиды, үйінде қарт әке – шешеге шаруаға көмектеседі. Сонымен не керек кешқұрым мал іздеп ауылдан ұзап кеткенін өзіде байқамай қалады. Оның үстіне тұманда қоюланып, қас қарайып кеткен уақыт. Айдалада тірі жан, тісті бақа көрінбейді тыныштық. Қыз байғұс бағытынан адасып қайда барарын білмей аңырап келе жатқанда көз ұшынан бірдеңе қараяды. Дереу сол қарайған жаққа жүгіреді. Барса ескі мола екен. Ауыл маңына бағыт жасайын десе бұл ескі моланы ол ешқашан көрмеген. Бұл уақытта айнала мүлде қараңғы, түн бола бастаған. Көп ойланбастан сол молаға түнеуге шешім қабылдайды. Түннің бір уақытына дейін ұйықтай алмаған қыз таңға жуық көзі ілініп кеткенін өзі де байқамай қалады. Әлденеден селт етіп оянса таң қылаң беріп күн шыға бастапты. Дереу орнынан тұрып далаға шығып маңайын бағдарлай бастайды. Ауылдан 4-5 шақырым жердегі астыртта тұрғанын біледі. Түндегі ауылдың жарығы көрінбей бағдарын жоғалтып алғаны осы екен. Ақырындап аяңдап ауылға беттейді. Ауылға таяай бергенде оның алдынан іздеушілерде шығады. Түн ортасында келген әке – шеше қызының үйде болмағанын көріп, ауыл адамдары бар, ауылдың жалғыз инспекторы бар бәрі шарқ ұрып әлі таппай жүр екен. Сонымен қызын аман есен көрген әке – шешесі сол күні құдайы тамақ беріп, жеті нан таратып кешті батырады. Ертеңіне сабақтан келген Мырзагүлдің түс ауа іш жағы бүріп ауыра бастайды. Анасы ауруды басатын дәрі береді, әйтеу өзінше ем дом жасаған болады осылайша ол үйінде екі-үш күн жатып қалады. Қызының беті бері қарамағанынан қорқа бастаған анасы көрші кемпірге барып мән – жайды айтады. Ол кемпір үйге келіп қызды көріп ұшықтап әйтіп – бүйтіп қайткенмен молаға түнедіғой деп көрші ауылдағы тәуіпке апаруға кеңес береді. Ертеңіне көрші кемпірдің шалының жигулиімен көрші ауылдағы тәуіпке жол тартады. Тәуіп қыздың тамырын басып бұл қыз түнеген мола әруақты адамның моласы. Ол жерді аяғымен басқаны үшін оған әруақ ренжіген деп үшкіріп өзінің ем домын жазып береді де, бір аптадан соң қызың құлан таза айығады деп шығарып салады. Бірақ бір аптаға жетпей жағдайы мүлде нашарлаған қыз аудандық аурухананың реанимация бөлімінен бір – ақ шығып сол түні тіл тартпастан жалған дүниемен қоштасады. Мәйітханада жасалған экспертизаның нәтижесі оның (молада түнеген күні) ұятты жерінен тарақан кіріп ішкі ағзаларын зақымдағаннан пайда болған ірің қанға араласып уақытылы медициналық көмек көрсетілмегендіктен ажал құшты деген қорытынды шығарды…

Пілдер — қоғам боп өмір сүретін мақұлық болғандықтан, олар өздерінің отбасы мүшелеріне қатты бауырмал болады. Сондықтан да олар ауру және қиын жағдайға тап болған бауырларына қол ұшын созып жүреді ылғи. Сондай ақ, олар мерт болған бауырларына «Жаназа» оқып, тіпті оларға арнап еске алу рәсімдерін өткізіп тұратынын сіз білесіз бе?

Пілдердің өз типтестері өлгеннен кейін өткізетін айрықша жерлеу рәсімдері жөнінде ғалымдар жақында ғана білген. Өлген туыстарының сүйегін көргенде, тұмсықтарымен оны құшақтап, аяғынан тұрғызғысы келеді екен (тура бір жанына жақын серігін өлімеге қимайтын адамдар секілді). Кейін сол сүйектің өлік екенін білгеннен кейін, тұмсықтарымен керней тартып, у-шу көтеріп, жоқтау айтады. Кейінннен мейіттің үстіне жапырақтар лақтырып топырақпен көміп, солай жерлейді. Содан соң екі күн бойы «моланың» басына зиярат жасап, оның қасында ұзақ уақыт болады. Ол аз болғандай, пілдер тек қана өздерінің туыстарының ғана емес, жолдарында кездейсоқ кездестіріп қалған бөтен жануардың да өлігіне осылай «жаназа» рәсімін жасайды екен.

Пілдердің өлген туыстарының қасында соншалықты ұзақ уақыт бойы қамқор болуы қатты таң қалдырады. Тіпті адамға ең ұқсас жануар деп танылған маймылдардың өздерінде бұндай қамқорлық байқалмайды. Рас, ғалымдар бір шимпанзенің ұзақ уақыт бойы өлген туысының қасынан кетпегенін байқаған, алайда өлі дене шіри бастағанда, шимпанзе ала тонынын ала қашқан.

Дерек көзі: National Geographic

Аударған: Мұратбек Әл-Атырауи

Өткен-кеткенімді ой елегінен өткізіп, ұйықтағалы жатқан кезімде ұялы телефоныма «Кешіріңіз, танысуға рұқсат па? Менің атым .......» деген хабарлама келді. «Бұл кім болды екен?» деп ойлап үлгергенім жоқ «Нөміріңізді газеттен алдым, бойдақпын, тұрақты жұмысым бар» деген хабарлама келді.

1.Жұмыстан өз еркіңізбен шығып кетiңiз.
2.Бiр рет болсада мылтық атыңыз.
3.Бiр мезгiл жалғыз өмiр сүрiңiз.
4.Кем дегенде бiр рет басыңыз ауған жаққа жолға шығыңыз.
5.Негр қызбен жатыңыз.
6.Мумкiн болса барлық нәсiлдiң қыздарымен жыныстық қатынасыңыз болсын.
7.Қымбат виски iшiңiз
8.Барлық жағынан сүйiктiңiзден алда болыңыз.
9.Мәжбүр қалып ыстық сыра iшiңiз.
10.Ғашық болыңыз.

(жалғасы, басы мында)
… Джамму мен Кашмирде шоғырланған 150 мыңдық әскери контингенттің әрқайсысы ауыздан тебетін болса...© Satibaldi

(жалғасы, басы мұнда)
Жазала, жаным, жазала мені...© Мазох Бабаның үмметтері

Жазаның бұл түрі Ежелгі Рұм елінде ең азабы көп өлім жазасының бірі саналды. Ерекше қауіпті деп саналған қылмыскерлерді, әсіресе қашқын, сатқын, бүлікші, көтерілісшілер бұл жазаның «рахатын» көрді.

Адастым ба, білмеймін, алжастым ба,
Қуанышым мұң болып алмасты ма?
Қонса ұшпас бақыт іздер пенденің,
Өзі мәңгі тұрақтап қалмас мұнда…

Қуанамыз ие болсақ жақсы атқа,
Асығамыз тез жетуге мақсатқа.
Қол жеткеннің бәрін тастап кетеміз,
Ұзақ жылдар сарылумен тоссақ та.

Жұрт интернетке қайдағыны жазады. Жақында сондай «қуған» статистиканың біреуін тауып алдым. Өлімге қатысты екен. Әрине, өлім мәселесі денені түршіктіретіні өтірік емес, бірақ деректері «қызықты» көрінді. Енді сол «әңгімені» айта отырсақ.
Біреулер адамзат жаратылғаннан бері қанша адам өлгенін де есептеп қойыпты. Әлгі зерттеушілер күні бүгінге дейін шамамен 100 млдр адам өлгенін есептепті.
Адам өлген соң 3 күн ішінде біздің асқазанымызда күнделікті асты қортуға жәрдемдесетін түрлі сөлдер адамның өзін құрта бастайды екен. Бұзыла бастаған клеткаларды бактериялар тез арада жеп қоятын көрінеді. Сөйтіп, шіріп кетеді екенбіз. (Өлген соң әрине)

Өлген кісіні көздіңіз бе? Мен көрдім.

Бұл жазбаны өмірімде алғаш және соңғы рет көрген бауырым Бағауаддинге арнаймын.

Мен оны алғаш рет көрдім және соңғы рет. Одан кейін оның бетін қара топырақ жапты, өзім сол қара топырақпен оны жерлестім. Бұл өткен жексенбі күні болып еді. Ауылда

Өтеді адам әрісі жүз жыл жасап,
«Қайтты» дейді өлгенді біздің қазақ.
Келген-кеткен өмірдің бәрі бекер,
Жолымызды сайраған із қылмасақ.