Математика — күрделі мәселелерді шешуге арналған ғылым. Жалпы бүкіл ғылымның патшасы. Кішкентай балалар көңілді математика есептерін шеше тұрсын, ал біз бүгін көңілсіз есептер шығарайық.

Есеп № 1
13 ақпан күні үйлену тойында жүктілігінің 9-шы аптасына кірген жас келін шамамен қай айда босанады?

Есеп № 2
903 мың теңгелік бір шаруа алған жеке кәсіпкер оның 3 пайызын салыққа төлейді, 15 пайызын тапсырыс беруші жақтағы жақсы жігітке береді, сауна және отырысына 65 мың алып қояды. Шаруаның жалпы шығыны 120$ (доллар бағамы — 186 тг). Сонда өзіне қанша қалайын деп тұр?

Есеп № 3
Әлеуметтік желідегі бір топтың ұтыс ойынына қатысқан Е.Б. бұл жазбаны өз парақшасында бөлісті. Жалпы бөліскен адам саны 49540, жүлде 10 адамға беріледі, оның үшеуі Айфон. Е.Б.-ның ұту ықтималдығы қанша және оның ішінде Айфон ұтып алу ықтималдығы?

Есеп № 4
4 жігіт бір барда жақсы отырыс жасады. Жалпы есеп 14650 тг шықты, бұған 10 % қызметақы қосылады. Төртеудің біреуінде ақша жоқ. Қалған үшеуі қаншадан лақтыруы керек?

Есеп № 5
Лунара сағатына 15000 алады. Оның 1000 теңгесін таксистке береді, 1500-ін сауна администраторына қалдырады. Бір тәулікте 50000-нан көп істеу үшін Лунара қанша сағат «жұмыс» істеуі керек?

Есеп № 6
Н.Ң. түскі үзіліссіз жасайтын банкке келіп, сағат 13:50-де 260 номерлі кезек талонын алды. Таблодағы соңғы тұтынушы номері 222. Жалғыз өзі ғана жұмыс істеп отырған банк қызметкері әр тұтынушыға 14 минут уақыт құртуда. Банк жұмысы 18:00-де аяқталады. Н.Ң-ның бүгін кезегі келеді ме?

Есеп № 7
3 баласы бар 34 жастағы А.О. айына 120 мың теңге + 10 мың ком.қызметтер төлеп, 2 бөлмелі пәтер жалдап тұрады. Тұрақты айлық табысы 385 мың теңге. Әр отбасы мүшесіне айына 40 мың теңге жұмсайды. А.О,-ның бұл өмірде пәтер алуға шансы бар ма?

#БББББлагослави вас, мүміндер!
Дүдәмал шолушыларың сіздермен бірге. Сонымен, айналым 3, тур 7. Алғашқы блогиаданың алысқақтары «Математика» тақырыбын фоторепортаж түрінде көрсету қажет еді. Көрсетті де.

Посттарды қарай отырып, не ой келеді? Тақырып пен формат біршама шекті көрінгенімен, тым қатты ноқалай болмасаңыз, шын мәнінде біршама аясы кең екенін ұғуға болады. Осы жағдайда әр блогер өз түсінігіне, шешіміне, көзқарасына орай, белгілі бір бағытпен пост жазады (кэпіңді ұрайын!). Себебі, екі шарт: фоторептігі мен математикаға байланысы орындалып тұр.
Алайда, қазылардың өз көзқарасы болатынын да ұмытпау керек. Олар белгілі бір межедегі, критерийдегі жұмыс күтеді. Ол орындалмаса, баға да ең жоғарғы болмайды.
Мәселенки, фоторепортаж болғандықтан, бірінші кезекте фотолар сапасы, қанықтығы, мазмұндылығы рөл ойнай ма? Мәтінсіз-ақ негізгі ойды сап етіп ұқтыра алуы шарт па? Себебі, ФОТОреп қой. Жоқ?
Математикаға формальды не жанама жанасып, не абстрактілі байланыспен шексіз қиял мен тың көзқарас теліген материал жазуға бола ма? Жоқ, әлде математикалық процесс жүруі тиіс, қимыл қозғалысты, белгілі бір дәрежеде инертті, процесстің өзі болуы тиіс жұмыс болуы шарт па? Себебі, МАТЕМАТИКА ғой. Жоқ әлде процесс пост барысында емес, тек сыртынан бақылап, сипаттап көрсететін де блог қолтық болмақ па? Сауал көп, және қалай болғанда да, блогердің өз еркі, қайдан құлақ қылтитса…
Және қазылар көзқарасы біртекті болмайтыны түсінікті, себебі, мыжылған талаптар көрсетілген жоқ. Қатысушылардың қай жолмен кетсе де бұрыс еместігі айқын болмақ керек. Дей тұрғанмен, бір блогердің постын оқып, екіншісінде осы талаптар (өзіне-өзі қойған талаптар, өзі таңдаған жол, факт жүзінде) орындалмағанын көрген соң, оның жұмысын кем-кетікті секілді көруге, төменірек санауға болатындай ма… Бізге, қарасүйек оқырманға солай көрініп қалады. Сізге ше, қазылар? Және, қандай жауап болмасын, бұл қаншалықты дұрыс екен, ә?..

Напарнигім Қоғабайдың қолындағы құрылыс көбігі секілді запырандатып алдық. Енді, посттарды шолайық.
Ернар Бекенов. «Баспаналы болудың есеп-қисабы».
Практикалық пайдалылығы жөнінен — ең озық пост. Және ііі… қазір, қазір, сөздік қорыма тәу етіп алайын. Жұп-жұмыр, тиянақты пост. Бір де бір артық ақпарат көріп тұрғам жоқ. Кемшін, жетпей тұрған ақпарат? Бәлки, бар. «Бірақ бүкіл әлемнің дерегін дамбалыңа сыйдыра алмайсың». :)
Өткен шолуда постыңызда сіз болатыңыз, жылылық, шынайылық, парадоксальды объективтілік бар екенін айтып едім. «8 ұпай — мөлдір шынайылығыңа. Бұл жағынан саған тең келетін блогиадашы емес, жалпы қазнетші көрмедім», «Шынайылығыңыз үлкен құрметке лайық» деген қазылар менің сол кездегі ойларымды қағып кетті деп тұрмын. :d Иә, тәрк! Бұған дейін де айтып па еді осы сыңайда? Сорри, ештеңе білмеймін, мен бұған дейін шолу жасамағам.
«Бұл математика тақырыбына қаншалықты жақын екенін білмедім, «Блогиада» дәуіріндегі соңғы жазбамның жоғары баға үшін емес, оқырманға көбірек пайдасы болғанын қаладым.» — оооөөұұүүү… мимими.
Суреттер қанық емес, алайда, пост мақсатына орай ол міндет тұрмаған да секілді.
Математикаға тура қатыстылығы жөнінде сын айта алмаймын. Себебі, есептеу бар, бәрі шартты, бұл да — математика. Егер кәдуілгі математикаға байланыс (формула, теңдеу, теорема, Фермаңды!) сұрасам, калькалық, шаблондық, тынысты шарықтауға тұмылдырық салу секілді болады. Анық, оқырманыңыз емес, сұраса, қазыларыңыз сұрауға құқылы.
Жазба тілі — қарапайым, ұғынықты. Ұнады.

Асқар Базарбай. "Қажетті һәм қажетсіз математика".
Жұмыс барысында айтқысы келген ойы әу бастан түсінікті. Репортаж жай репортаж емес, бір нәрсені дәлелдеу бағытында болғаны құптарлық секілді. Тілі — бұрынғыдан гөрі сұйықтау. Фоторепке бола береді.
Фотоларды таңдауда безендіріп, орналастыруда жауаптылықты атап өткім келеді. Тек… неге қара рамка?
«Пернебек аға есептерді мұқият қарап, шығаруға тырысқанымен, біреуінің де шешімін дұрыс таппады, кілең жобамен ұра берген. Дебет пен кредитті келістіруде бұлай жаңылмайтынына сенгім келеді.» — упс! :*)):*)):*))
«Егер біз бесінші сыныптан кейін математика оқымасақ, онда қарапайым арифметиканы да осы уақытта ұмытып қалар едік. » — Имам знает, что говорит! Они, вообще, фильтруют свой базар!
"«Осымен болар» деп үйге қайтып келе жатып, жол бойындағы компьютер клубына соғып, иесімен кездестім. Иә, оған да математика туралы сұрақ қою мүмкіндігін жібермедім. Жоспардан гөрі, инерциямен кетіп қалды." — Осы сөйлемдерді оқи отырып, менің телпекті басыма не ой келді? Білесіздер ме, осы жерде еш комментарийсіз-ақ, не жоспар бойынша сапарлағандай қып көрсетуге болар еді. Құрғақ, автоматты, ретімен. Алайда, осы бір шынайылық факті һәм акті — блогердің журналистен айырмашылығын көрсеткендей болды маған.
Аса жюрикелі қауsм қатарынан "Өткенде автоматпен 10 қоямын деп едім, келесіде бос кеңістік жарияаласыңыз да 10 қоямын" дейді Ерлан Оспан. Қой десеңізші, жыртылып өлетін болды ғой көкем! Келесіде «Осы өмірде Асқар Базарбай бар деген хабар келсе, 10 қоям» жүрмесін. :*))
Меніңше, Еркімбай мырза діттеген пікірде ұйытқы бар сияқты. Егер ақырғы (басты) сұрағыңыз екеу боп кетсе, екеуін де айқын көрсетіп, не бір ойға ұйыстырсаңыз деген бір тілек. Одан бөлек, ақыры алып келген ойыңыз — өз басыма дұрыс. Бірақ, жалпыға күмәнді, даулы, айқын жөн деуге келмейтін тұжырым.
Сіз математикалық ситуацияны қолдан тудырған, модельдеген жалғыз блогер болдыңыз. «Егер тау Магометке бармаса...» Яки, фотореп жанрынан тыс шығып, сауалнама жанрын да эксперименталды пайдаланылғанын айтам. Жарайды, енді, кім "қой" дейді сізге?

Жұмысқа тұруға сұхбаттасуда:
— Атыңыз?
— Бөрібай.
— Фамилияңыз?
— Бекарыс.
— Неменеге мәз боп отырсыз?
— Алғашқы 2 сұраққа дұрыс жауап бергеніме.

Ана алғашқы үш сұрағына бәрі жауап бергенде, осы сақалы ағарған анекдоттағыдай жағдай болмады ма?
Жазба гәпті, стилистикалық жинақы. Тарс-тұрс! «Постты тапсырдым» дейтұғын автоматты тіркес әскердің сөзі емес, сіздікі секілді. Алғыстаймын!

Әйгерім Кеулімжай. «Математика жайлаған апта».
«Иә, бұл апта расында да математика жайлаған апта болды өзі. Қайда барсам — математика…» Түһ, жолы болатын арудың тақырыбы шығар алдынан. Тура келе қапты ғой, ә?
Бұлдыр математикаға — бұлдыр емес суреттер. Бұл — дыр… айвово! Бұл — дұр… ыс!!!
"Ғылыми жетекшім «сөйлеуді тануды бұлдыр логикаға салуды үйреніп ал» деп тапсырған еді. Тура мағынасында бұлдыр, бұлыңғыр болып тұрғаны…" Мына жерде айтқыңыз келген ойдың сүдінін ұққаныммен, алғашқы сөйлеміңізге арбалып қалдым. Уат зе факт?
Білесіз бе, бір сәтке сіздің мына жұмысыңыздың басқалардікінен басымдығы — тура кәнігі математика жайлы болғандығы тәрізді көрініп кетті. Шын айтам. Оған, әрине, сіз де бақтысыз, жюри де елтіді, қарсыластардың өз шаруасы.
Жалпы, негізі, жазбадағы процесстің, математиканың (бастапқы екі тақырыпшада) ішіне ене алмадым. Басқа жұмыстардың мазмұнын түсіну деңгейімен салыстырғанда, сіздің анау ілкіғылыми атаулы терминдеріңіз бен тақырыптарды да түсінуге тиісті болғам және түсінгім келген. Дегенмен, сіз оны тысынан сипаттауды міндет қойған секілдісіз. Иә, ішіне кіргізіп түсіндірсеңіз де, бәрібір миым қабылдамас еді.
«Былдыр», «Бұлдыр» деген терминологияны арнайы алып, сөзбен ойнаймын деп, кішкене ой тұтқыны болып қалған секілдісіз. «Осыған орай бір тіркестер байланыстыра қолдансам, ә» деп.
Жоғарғы ғылым… Біз секілді қара жұмысшыға қайдан бағынсын? Сіздермен ортақ жеріміз — терезеге газет жабуымыз ғана…
Мықтысыз, негізі. Етекті еркек!..
«Ақыры әңгіме орайы келіп тұрғасын, дайындап келген математикалық ойлау туралы сұрағымды қойып жібердім». Хехе, басында айтып алып, қоймай кетсеңіз, қызық болар еді ғой. :)
Пост бойында кәдімгідей үш актіден тұратын сюжет байқалады. Және олар тым байланыссыз емес, кейінгі актілерінде алдыңғыларға сілетем жасалып, ескңе алып отырасыз. Орнықты. Жазба тілі — қарапайым. Жалпы, қарапайым тілдісіз бе деймін. Блогерлік, тірі тіл.
Рақмет сізге!

Маралбек Сағынғанов. «Жаңалықтар математикасы».
Әдеттегідей, жазбаның стилі — журналистік баяндау түрінде. Алғащық үздік деп табылған үш жазбадан кейін оқыған сіздің жұмысыңыз қандай эффект береді екен деп ойлап едім. Жоқ, салыстырмалы пәстік, сапалық төмендікті санам аса байқай қоймады.
"Қарапайым арифметика математикадан гөрі қисынға айналатын шығар. Әңгіме математика туралы емес, қисын туралы" деген пікір білдірген қазымен келіспеймін. «Times New Roman 14 қарпімен жазылған бір жол 4 секундқа тең. Төмендегі суреттегі репортажда жүргізуші сөзімен қоса есептегенде 24 жол мәтін мен 3 синхрон бар. Ендеше, 24*4+25*3=171 секунд (2 минут 51 секунд)» деген сықылды ми ашытуларыңыз математика емей немене? Әлде қотангенс функциялары берілуі керек пе еді? Охохо, өзің де бұлданып апсың ғой, жаңа көріп отырмын.
Ішкі асхананың қыр-сыры қаншалықты қызық болатынын білмедім, бірақ, сіздің орныңызда болсам (эх, бола алмаймын ғой ешқашан!) мен де осындай материал дайындар едім. Міне, қисын осы жерде деп айтар едім.
Суреттердің алып бара жатқан ештеңесі жоқ екен. Айтпақшы, суреттік «Айтпақшыңыз» неге екеу? :*))
Міне, үшіншісі: «Айтпақшы, бағдарламаға енбей қалған материалдар, өкінішке орай, «шіріп кетті». Жаңалықтар деген атымыз бар ғой енді. Олардың есебі де жүргізілмейді.» — оооой, әбидні екен. Келесі, қарапайым «Жаңалықтарға» салуға келмей ме?
Қызықтығы жөнінде талас тууы мүмкін. Бірақ тамаша танымдық пост болды деп ойлаймын. Іс жүзінде минут, сандары бізге қызық емес, бірақ жұмыс ретін, қиындығы мен қызығын түсіндіріп кеттіңіз деп ойлаймын. Зор!

Эльвира Ерғалина. "Өмірдің өзі — математика".
Сіздің өлеңге ебіңізді бірінші рет байқап тұрмын. Бұрын танытпаған селфиіңіз қырыңыз екен.
Дегенмен, блогиаданың соңғы кезеңіндегі екі бірдей сәтті өлеңдетуден кейінгі жыр-посттың жюри тарапынан аса жоғары бағаланбасы күтілсе керек. Оның үстіне, фоторепке әкеліп тоқайластырылса.
Әнебір қоюланып, терең ойлар түйіліп кететін тіркестеріңіз болушы еді. Бірақ ол сирек болатын, мына жерде өзіңізге ұқсамай, сәл жиілетіп жіберген екенсіз. Өлеңдегі жолдар құрылымдық жетік, тағылымды, қорытынды ойы бар. Жоқ, шыныңызды айтыңызшы, тәжірибелі біреуге тексерттіңіз ғой, ә? Дау жоқ, күшті өлең!
Суреттелетін өмір сатылары реттілігіне күмән бар. Бірақ бұны айып емес, өзіңіздің тәуекели батылдығыңыз деп қабылдаңыз. Себебі, тұтас өмірді математикамен көрсетуде барлық қажетті кезең, барлық қисынды ситуацияны қамти алмасыңыз әу бастан түсінікті болатын.
Есесіне, барлық фоторептердің ішінде сіздің суреттеріңіз ең алуан боп шықты. Бір бағытқа, тақырыпқа, арнаға түйіліп қалмағаны ерекшелейді.
Рақмет айтам сізге! Идея келсе, сіз кәсіби орындап шыға аласыз кез-келген жазбаны, басыңыз!

Айнұр Ракишева. «Астанаға саяхат».
Жазба — танымдық, бірақ құрғақ. Математикаға қалай байланыстырғаныңызды түсініп отырмын. Тура түсініп, визуалды әсерге ден қойған екенсіз. Соған барлық бәсті тіккен екенсіз. Және 2 мағынада: 1) Математиканың өзін визуалды түсініп 2) Оны визуалды айрықша көрсетіп.
Өзге жұмыстармен салыстырғанда, жазбаның айтар ойы болмай тұр.… Астана әсем екенін… Ол енді… Cіз түсіндіңіз ғой деймін.
Айеке, Айеке! Фотореп… Фотореп… утация. Иә, фоторепутация. Сіздің фишкаңыз боп кеткен фотолар, иә? Сіздің суреттеріңіздің озық екенін айтып тұрмыз!
Алайда, фотореп аталғанымен, блогиада жағдайында материал тек содан тұрмасы белгілі болса керек. Әрі, сіздің тіліңізге майлылық, мәйектілік жетіспейді. Тіпті, мына жерде де байқалады. Мүмкін, осы жолы шынымен қажетсіз шығар, сонда да…
Жарайды, жарайды. Әрине, безендіру мен түс қанықтығы жөнінен гиперфотолар ішінен мына суретті мен де пайдалабасам, болмас.


Сонымен, бұл апта көрсеткендей, кәнігі математиканың бетін ашып, түймесін шешкендер жоғарырақ бағаланды. Жұмыстар сипаты да, стилі де, формасы да, тақырыбы да әртүрлі болды. Қарап тұрсаң, не алуандық болуы мүмкін, иә? Қайдағы бір «Математика, фотореп». Не тут-то было.
Өткен жолы не деп ем? Интрига ұрып тұр демеп пе ем? Мәселен, екінші орынға талас дәл қазір өрши түсті. Өз есебі мен кәдуілгі ми құрғататын есепті білетін бір блогер қыз Блогиаданың да есебін біліп тұр. Онысы рейтингіне майдай жақты, ұпайды байдай қақты. Математика ғой тұнған бұл да, миыңды! Асқар да тур үздігі атанған жоқ. Хаха!
Сосын, бір аптада Нұрғиса, бір аптада Назгүл, уақытында баға қойсаңыздар екен… Бұл іс-шарада Бөрібайды ойлайтын біреу бар ма өзі? :*))
Алда менің майлы басымды жайлы һәм сайлы посттар күтуде деп ойлаймын. Сіздердің де. Төрттіктегі шайқастар табан қыздырады. Жюри саны қатысушылардан артық болатын ерекше құрметті кезең, түсініктеріңмолболғырлар!
Ал әзірге — еркін тақырып. Еркінсіп кетпеңдер! Еркіндікті еркекше пайдаланайық!

Болдым, бірақ болдырмадым. «Жаман иттің атын Бөрібасар,
Жаман шолушының атын Бөрібай қояды» демесеңдер болды. Сіздерге деген сүйіспеншілікпен, Боря.

Сарыарқаның сары даласында бой көтерген Астана жылдан жылға көркейіп, өсіп келеді. Алғашында тамсанып жүретін үлкен ғимараттар, қазіргі күні өміріміздің бір бөлшегіне айналып та үлгерді. Бүгінгі блогымда оқырмандарымды Астананың қайталанбайтын стильде салынған ғимараттарымен таныстырсам деймін.

БӘЙТЕРЕК

2002 жылы ашылған, биіктігі 97 метр. Бәйтерек үш бөліктен тұрады.
Бірінші бөлік – жер асты бөлігі, ол 4-5 метр тереңге кеткен. Екінші бөлік – Бәйтеректің діңгегі. Үшінші бөлік – диаметрі 22 метр алып шар.

"ҚАЗАҚСТАН ТЕМІРЖОЛЫ" ғимараты

2009 жылы ашылған. 174 (40 қабат) және 156 (37 қабат) метрлік екі ғимараттан тұрады.

«СЕВЕРНОЕ СИЯНИЕ»

2008 жылы ашылған. «Северное сияние» 33, 37 және 42 қабатты үш ғимараттан тұрады. Ең биігі 180 метр.

ӘЗІРЕТ СҰЛТАН МЕШІТІ

2012 жылы ашылған. Ғимараттың жалпы аумағы – 17,7 мың шаршы метр. Бас күмбезінің биіктігі – 51 метр, диаметрі – 28,1 метр, мешіттің төрт мұнарасының биіктігі – 77 метр.

АСТАНА ЗАҢҒАРЫ

«Астана заңғары» 2006 жылы ашылған. Заңғар 39 қабаттан тұрады, оның 36 қабатында халық қоныстанған. Қалғандары тұрғындарға қызмет көрсететін арнаулы орындар: түрік, фин, орыс моншасы, мұз айдыны мен бассейн, сауда орталығы, дәрігерлік пункт, жер асты көлік тұрақтары мен қоймалар.

«7 БОЧЕК» тұрғын үйі

Астанада «7 бочек» деген атпен танымал тұрғын үй. 2005 жылы қолдануға берілген. 9, 12, 14, 16 және 22 қабатты жеті тұрғын үйден тұрады.

«ХАН ШАТЫР» сауда ойын-сауық орталығы

«Хан шатыр» орталығы 2010 жылы ашылған. Аумағы 127 мың шаршы метрді құрайды. Барлығы 6 қабаттан тұрады. Биіктігі 150 метр.

ТӘУЕЛСІЗДІК САРАЙЫ

Тәуелсіздік сарайы 2008 жылдың 15 желтоқсанында еліміздің Тәуелсіздігі мерекесінің 17 жылдығы қарсаңында ашылған. Қазақтың керегесімен қоршалған алып Сарай үш қабаттан тұрады. Мұнда 3082 адамға арналған конгресс-зал, 268 адамға арналған салтанат залы, 220 адамға арналған баспасөз орталығы және 678 адамға арналған мейрамхана орналасқан. Сонымен қатар Сарайда 45 орындық 4D кинотетр бар.

АСТАНА ЦИРКІ

Астана циркі 2005 жылы ашылған. Аренасының диаметрі 13 метр, орын 2000 адамға арналған. Сонымен қатар ішінде 36 орындық vip-аймақ бар. Циркте 320 адам қызмет етеді. Циркке жылына 50 000 балалар мен ересектер келеді.

"НҰР ОТАН" партиясының Орталық аппаратының ғимараты





«Нұр Отан» партиясы Қазақстандағы саяси жүйені жетілдіріп, партияларды ірілендіру үшін “Отан” партиясының өзімен мақсат-мүддесі бір басқа партиялармен бірігуі нәтижесінде құрылған. 2006 жылы желтоқсан айында “Отан” РСП-ның 10-съезінде партияның аты “Нұр Отан Халықтық Демократиялық Партиясы” болып өзгертілді. Бұл партияның қатарына “Отан”, “Асар”, “Азаматтық” және “Аграрлық” партиялар біріккен. 2007 жылы тамызда өткен парламент сайлауында “Нұр Отан” партиясы айқын басымдылықпен жеңіске жетіп, билік партиясы аталды.Төрағаның бірінші орынбасары – Байбек Бауыржан Қыдырғалиұлы.

«ДИПЛОМАТ» қонақ үйі

«Diplomat Deluxe Hotel and Business Resort» заманауи мейманханасы 2007 жылы ашылған. Ол Астананың халықаралық әуежайынан 15 минуттық жерде орналасқан.

«САНКТ-ПЕТЕРБУРГ» бизнес орталығы

«Санкт-Петербург» бизнес орталығы 2011 жылы ашылған.

"ҚАРАӨТКЕЛ" көпірі

"Қараөткел" көпірі (атауы 2009 жылы қойылған)

«ЖҰМБАҚТАС» қонақ үйі

"Жұмбақтас" қонақ үйі 2011 жылы ашылған.

«MOSKVA» бизнес орталығы

"MOSKVA" сауда-ойын-сауық орталығы 2013 жылдың 1 қарашасында ашылған 4 қабатты ғимарат. Барлығы 70 000 шаршы метр аумақты алып жатыр.

ҚР ҰЛТТЫҚ МҰРАҒАТЫ

"ҚР Ұлттық мұрағаты" ғимараты 2003 жылы салына бастаған. Аумағы 12725 шаршы метрді алып жатқан ғимарат дәстүрлі түрдегі және электронды тасымалдаушылардағы мұрағат құжаттарын сақтауға арналған екі блоктан тұрады: I блок – 9 қабатты мұрағат сақтау қоймасы (тік доминантты күмбез пішінінде), II блок – 4 қабатты доға пішініндегі бөлігі әкімшілік-басқару және зерттеу үшін қолданылады.

"ҚАЗАҚСТАН" орталық концерт залы

«Қазақстан» орталық концерт залы 2009 жылдың 16 желтоқсанында Тәуелсіздік күніне арналған концертпен ашылған. Сахнасы 274 шаршы метр.

«БЕЙБІТШІЛІК ПЕН КЕЛІСІМ САРАЙЫ»

Бейбітшілік пен келісім сарайы 2006 жылы ашылған. Оның биіктігі 62 метр. Ғимараттың төбесі, яғни күмбезінде – елімізде тұратын түрлі ұлт өкілдерін суреттейтін 130 ақ көгершін бейнеленген. Сарай ішінде 1302 орынға арналған Опера залы, Atrium салтанат залы, «Бесік» конференция залы, көрме алаңдары, «Құланшы» галереясы, баспасөз орталығы, Астана қаласының этникалық мәдени орталықтары, Халықаралық мәдениеттер мен діндер орталығы, Түркі әлемінің академиясы орналасқан.


_____________________________________________Қосымша__________________________________________










Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті алдында орналасқан "Ғылым алаңы"


Мәңгілік\шексіздіктің бейнесі "Мёбиус лентасы" 2003 жылы 6 шілдеде ашылған «Жыл мезгілдері» саябағында орналасқан. Саябақ барлығы 6,5 гектар жерді алып жатыр.

Кез келген өнім секілді тележаңалықтар да тұтынушы, яғни көрерменге дайын күйінде жеткізіледі. Бірақ, ең қысқасы бес минут, ұзақ дегенде бір сағатқа созылатын жаңалықтар бағдарламасының дайындалуы да тұнып тұрған математика. Енді, күн сайын түбір астын шығарып, матрица түзіп жатқанымыз шамалы. Дей тұрғанмен, математика элементтері біздің жұмыста жетерлік.

Армысыңдар, достар!

Осы аптаның тақырыбына сәйкес, «5-сыныптан кейін математиканы өмірде қолданасыз ба?» деген сауалға математикаға тікелей қатысы жоқ кәсіп иелерінен жауап алу қызық болды. Оған қоса, кейбірінің математикаға жақындығын кішігірім тест арқылы сынауға болады.
Сонымен, екі сұрақ, үш есептен тұратын 5-8 сынып бағдарламасынан алынған төмендегі шағын тест жасалды.

Иә, бұл апта расында да математика жайлаған апта болды өзі. Қайда барсам — математика… Жә, басынан бастап айтайыншы.

Бұлдыр математика
Бұлдыр математикаға дүйсенбі күні-ақ тап болдым. Кафедрамыздың шақыртуымен бізге дәріс оқуға түу Жапониядағы Осака университетінен профессор Умано Мотохидо келіпті.


Курс атауы — «Бұлдыр жиындар және олардың қолданылуы» және ол бұлдыр көрсеткіштер, бұлдыр талдау, сараптамалық жүйелердегі бұлдыр жиындар, бұлдыр жағдайда шешім қабылдау сияқты сұрақтарды қамтиды.


Мұндай пайдалы дәрістерден шет қалмауды жөн көріп алғашқы күннен қатыса бастадым.


Шыны керек, бастапқыда аздап миымыздың ашығаны рас.


Бернұр тіптен мұңайып кетті. Ал сендер «математика — нақты ғылым» дейсіңдер.


Дегенмен, есепті шығарған сияқтымыз.


Мына екі магистрант мәз, әйтеуір.


Ал профессорымыз болса бұлдыр жиындардың жапондық Matsushita компаниясының кір жуатын машинасы программасына қолданылуы туралы сөз қозғады.


Оның айтуынша, машинадағы кір жуу уақыты бұлдыр басқарумен анықталады екен.
Ғылыми жетекшім «сөйлеуді тануды бұлдыр логикаға салуды үйреніп ал» деп тапсырған еді. Тура мағынасында бұлдыр, бұлыңғыр болып тұрғаны…

«Былдыр» математика


«Былдыр» математика мені жұма күні өзім 4-курсқа оқитын «Сөйлеу технологиялары» пәніндегі «Марков жасырын моделдері» тақырыбына арналған дәрісімде күтіп алды.


«Студент аз екен» деп таң қалмаңыздар, себебі пән өте тар профилді және оны тек қана «Компьютерлік лингвистика» мамандандырылуын таңдағандар ғана оқиды. Қас қылғандай топтағы жалғыз ұл да сол күні сабаққа келмей қалыпты.


«Сөйлеуді қандай да бір Марков процесінің туылуы ретінде қарастыра аламыз. Біздің сөйлеу мүшелеріміз сөйлеу дыбыстарын шығара отырып түрлі күйлердің тізбегінен өтеді, мысалы тілдің орналасуы, жақтың ашылуы, дыбыс трактісінің формасы және тағы басқа. Әр күйде шығарылатын дыбыстарды қандай да бір бақыланатын символдар тізбегі ретінде сипаттауға болады. Жасырын Марков моделдерінде күйлер тізбегін тікелей бақылай алмаймыз, сондықтан модель жасырын деп аталады. Біз тек қана қандай да бір ықтималдықпен таратылған сәйкес символдарды бақылай аламыз» деп отырмаймын ба :-b


Ал Дина болса… Сонда қалай, бұларға ештеңе қызық емес пе?


Дегенмен қызығушылық танытып отырғандар бар екен, сұрақ қойып жатыр :d Менің «былдыр» деген математикам бұларға бұлдыр болып отыр екен. Мотохидоның дәрісіндегі өзімнің түрім есіме түсіп жымиып алдым да, қайта түсіндіре бастадым.

«Нағыз» математика

Сабақтан соң кабинетіме келіп поштамды ашсам, университет бойынша ғылыми-зерттеу институттарын бақылау нәтижесінің рейтингі келіп тұр екен. Біздің «Жасанды зерде» ғылыми-зерттеу институтымыз ашылғанына 2-ақ жыл болғанына қарамастан, бірінші санатты ұйымдар қатарына еніпті. Ал рейтинг басында жоғары санатты ұйым ретінде 9,31 баллмен «Теориялық математика және ғылыми есептеулер» ғылыми-зерттеу институты көш бастап тұр екен. «Бұл — белгі» деп ойладым мен: «нағыз математиктер бар ғой онда. Ол ұйымды кезінде математикалық анализ пәнінен коллоквиумға дайындалғанымда кітабын жастанып оқыған профессор Темірғалиев басқарып отырған жоқ па? Барып, институтпен танысып, әрі ол кісіден студенттерді қалай математикалық ойлауға үйрету керектігін сұрап қайтайын.»


Содан бүгін, яғни сенбі күні институт орналасқан оқу-лабораториялық ғимаратқа қарай бет алдым.


Келсем, профессор Темірғалиев шәкірттерін жинап алып семинарлатып жатыр екен.


Аз уақытта семинарды аяқтап институтпен таныстыруға көшті. Институт небәрі үш кішкентай кабинетте орналасқан екен.
Екі кабинетте институт қызметкерлері таңнан кешке дейін жалпы сомасы 1 жылға 44 миллион құрайтын 7 ғылыми жоба бойынша жұмыс жасайды.


Институтта талантты жас ғалымдар жетерлік. Солардың бірі — PhD Нұрлан Наурызбаев. Ол Thomson Reuters рейтингісі бойынша 2-орында тұрған «Foundations of Computational Mathematics » атты жоғары импакт-факторлы басылымға 34 беттік мақала жариялаған. Мұндай рейтингілі мақаламен оған енді кез-келген шетелдік ғылыми орталықтың есігі ашық. Ал ол болса ЕҰУ-да.
«Мақалада атауынан көрініп тұрғанымыздай, жалпы сандық интегралдауда қорытындылар беріледі. Математика мен информатикада дискрепанс дейтін орталық ұғым бар, яғни жақсы таралудан ауытқу.»


Болашағынан үміт күттіретін жас ғалымдардың бірі — ақтөбелік жерлесім, PhD — Ақсәуле Жұбанышева. Импакт-факторлы мақала саны — 3. Ақсәуле докторант кезінде-ақ Германиядағы дүниежүзілік математикалық орталықтарының бірі болып табылатын Иена университетіне барғанда әуелі студенттік семинарға қойған баяндамасын ол жақтағылар өздері сұрап профессорлық семинарға ауыстыртқан екен.


Ал мынау – Нұрлан Темірғалиевтің кабинеті. Көзіме түскені – барлық кабинетте тақталар. Иә, математиканы тақтасыз елестету қиын.


Маған коллоквиумда көмектесіп, кейін емтиханнан «автомат» алуыма себепші болған «Математикалық анализ» кітабы көзіме оттай басылды. Бұл кітабы туралы профессор «Бейнелі сөзбен айтсам, қасқыр отарға шапқанда бір ғана қойды жеп кете бермей, артындағы күшік қасқырларға, үйіріндегі әлсіз қасқырларға да жемтік даярлау мақсатымен алдында кездескен қойлардың барлығын бауыздап қырып кететіндігін исі қазақ баласы біледі. Біздің институттың да қойып отырған есептері осындай, ары қарай жалғастырып кетуге мүмкіншілік береді. Ал қасқыр қойды жеу үшін оның азуы қандай рөл атқарса, біздің ұсынып отырған «Математикалық анализ» оқулығымыз да сондай рөл атқарады. Ол ғылымға ауыз салатын – «азу» дейді.


»Оқулық" демекші Нұрлан Темірғалиевтің мектептердегі қазіргі математиканы оқыту үлгісіне мүлде көңілі толмайды. Сол себепті Теориялық математика институты "Қазақстанның инновация-өндірістік дамуына – математикалық қолдау" жалпыұлттық жобасын ұсынып отыр, ол жоба аясында институттың мектеп математикасы бойынша жаңа методология мен методикалары негізінде бүкіл Қазақстан мұғалімдеріне бағдарлама мен оқулықтар толық көлемде дайындалмақ. Ол үшін 2 миллиард теңге көлемінде қаражат керек екен.


Ақыры әңгіме орайы келіп тұрғасын, дайындап келген математикалық ойлау туралы сұрағымды қойып жібердім.
«Математикалық ойлауға баулу мектеп жасынан бастау алуы керек. Баланы жастайынан автоматты түрде жаттауға емес, шығармашылыққа бейімдеу керек. Мысалға қарапайым көбейту кестесін үйретуді айтсақ, біздің мұғалімдер бірден дайын кестені жаттатуға құмар. Одан да алдымен бір мысалда көбейту мағынасын түсіндіріп, ары қарай кесте мәндерін өзі жазып шығатындай ету керек. Сол кезде бала үшін ол жаңалықпен тең, ол оны түсініп тұрады, математикалық ойлау, анализ деген осыдан шығады. Содан кейін ғана кестені жаттата беруге болады. Мектеп математикасының негізгі жүгі «есеп шығару» емес, болашақ мамандығына қатыссыз әр адамға қажетті «математикалық жетілуге» жеткізу болып табылады» деді профессор.

---

Үйге келе жатып Темірғалиевтің «негізі, адамға отансүйгіштікке қоса қажетті деңгейдегі білім де керек» деген сөзін есіме алып бір күліп алдым. Алда әлі Мотохидо дәрістерінің бір аптасы бар. Қажетті деңгейдегі білімімді алып қалудың бір аптасы…

1955-75 жылы шыққан Citroёn DS автомобилін қараңызшы темір мен шыныдан жасалған нағыз мүсін. Автомобилінің кузовының бетінің доға тәріздес иіліп, бетіндегі әр сызық түйісіп көлемді көріністі құрайды. Орнында тұрғанын өзінде алға ұмтылып ұшып бара жатқандай әсер береді.

Сурет-1. Citroёn DS
1950 жылдардың басында АҚШ-тың Массачусетс технологиялық институтында CNC -компьютерлік сандық командамен басқарылатын станок ойланып табылды. Келесідей мәселелер өз шешімін күтті:
— детальдің цифрлы моделін алу жолын қарастыру;
— детальдің цифрлық моделі бойынша өңдеп шығаратын станокты басқаратын программаны жасау.
Жоғарыда әңгіме етілген Citroёn DS автомобилінің кузовы «инженерлік мүсін»-ді дәл жасап шығару үшін оны математикалық аппаратпен сипаттауды қажет етті. Автокөлік жасау, аэрокосмос салаларының тапсырыстары бойынша әртүрлі зерттеу топтары үш кеңістегі модельдеу мүмкіншілігін зерттеуге кірісті.
1959 жылы Citroёn автокөлік жасау компаниясына жұмыс істеген француз математигі Поль де Кастельжо «бақылаушы нүктелер» көмегімен геометриялық қасиеттерін сипаттау арқылы «тегіс беттерді» алу жолын ұсынды. Бірақ та ол ашқан сызықтар басқа француз Безье атымен аталады. Поль де Кастельжо жаңалығы «өндірістік құпия болып» сақталынды.
1962 жылдары «Рено» автокөлік компаниясының инженері Безье Пьер көпшілікке өз жаңалығын ұсынды (Поль де Кастельжодан дербес дәл сондай жаңалық жасады). Көп уақыт UNISURF автокөлік кузовтарын жобалайтын компьютерлік бағдарламаны жасаумен шұғылданды. Аталған компьютерлік программаны жасау барысында өнертабыс жасап компьютерлік графиканы дамытуға өз үлесін қосты.

Әл-Фараби біздің жыл санауымыздың 870-950 жылдары шамасында өмір сүріпті. Оның қаламынан шыққан деп саналатын математикалық трактаттарын орыс тіліндегі аудармаларды оқи отырып, яғни 1000 жыл бұрын жазылған ойдың заманауи екенін мойындап таң қаласың. Жазбаларды оқығанда Әл-Фараби оны жаңалық ретінде жазып отырған жоқ. Ол заманда космосқа ұшып жатқан жоқ, жер бетінде жүйткіп жүрген автокөлікте жоқ. Және де Әл-Фараби өз шығармасын болашақ біздер үшін арнап әдейілеп те жазған жоқ! Өз замандастарына арнаған. Біз ғой оның кітапқа түсірілген ойын тауып алып, оқып таң қалып отырған.
Әл-Фараби «сандар ғылымы» маңыздылығын келесідей жазған (бірінші бөлігін оқып, түсініп. Кідіріп барып екінші бөлігін оқыңыз):
«1) Санамен санауға болатын барлық дерлік денені, затты елемей тек сандарды қарастырса
2) сонда сандар барлық сезетін, сезіп көруге болмайтын денеге ортақ болады.
Осылайша сандар туралы ғылым барлық ғылымға енеді», — деп қазіргі математикаға анықтамасын берді.
Математика жетістігі, яғни есеп-қисап жүргізгенде: экономикалық, техникалық, астрономиялық, электротехникалық т. с.с, ғылым, техника саласында есептеулерді жүргізіп нәтижесін алуға мүмкіндік беретіні сөзсіз. Сонымен қатар жаңалық енгізгенде математика зерттеу құралы болған кездер де аз емес. Бұның бәрі математиканың қолданбалы тұсы.
Таза математика ше? Сандардың бір-бірімен қатынастарын зерттеп, заңдылықтарын анықтайды.
Ең әсем ғылым қазір ең қиын пән болып есептелінеді.

Болашақ математик Джордж Данциг студент кезінде оқуға аса көңіл бөлетін. Кейде сабақ дайындап, түн уағына дейін отырып қалатын еді.
Бір күні ол осындай бір себеппен профессордың дәрісіне 20 минутқа кешігіп келеді. Профессор Нейманның тақтаға жазған қос есебін тез көшіріп алған ол үй тапсырмасы екен деп ойлайды.
Есептерді шығаруға Данцигтің бірнеше күні кетеді. "Әдеттегіден қиынырақ екен" деп ойлаған ол, сонда да шешімін тауып, профессорға әкеп тастайды.



Үй тапсырмасын үнсіз алған профессор таңғы алтыда студенттің үйіне баса көктеп кіріп келеді.
… «Балалар, міне, ғасырлар бойы шешілмей тұрған математиканың, дәлірек айтсақ, математикалық статистиканың осындай сұрақтары бар. Сендерге сол есептерді жазып көрсетейін тақтаға» деген профессор біраздан кейін дәрісін тәмамдаған еді. Иә, бір студент кешігіп келді, бірақ онда тұрған не бар?
Ал енді сол есептердің преамбуласын естімей қалған жас азамат жай ғана үй тапсырмасын орындап келді, иә?
Бірнеше күн ішінде ғалымдар жүздеген жылдар бас қатырған, Эйнштейн де таппаған жұмбақтарды тауып келген жас студент жай ғана олардың шешілмес түйін екенін білген де, естіген де жоқ болатын. Есепті шығарсам деген даңқ қысымы да болмады.
Бастысы, оның санасында көп формула сақталған болатын, алайда бұл мүмкін емес деген формула жоқ еді.

Кейде біз алатын ақпарат тек бағыт сілтеу ғана емес, шектеу болатыны да бар, ә?

Есепке қалайсыз?

Сегіз бітіретін жыл. Гимназия-лицейлер жаңа ашылып, гүрлеп жатырған кез болатын. Бір күні апай (класс жетекші) бір бума листовка алып келді. Қазақ-Түрік лицейінің жарнамасы екен. Жазылымға қарағанда бір жыл тіл үйретіп алады екен. Үйге келіп, соған түспекші болдым. Барлық құжатты мектеп дайындап берді (табель қырт-сырттың көшірмелері). Емтиханға келіп, алғаш рет тест (ол кезде тест болмаған) тапсырдым. Еш қиын болмады, кешке нәтижесін қарауға келсек 80-нің 78-і дұрыс екен. Келесі күні жақсы балл жинағандарды шақырып жиналыс өткізді. Үйдегі активист әкем екеуміз. Жиналысқа әке-шешем бірге барды. Айналып келгенде әлгілер бір жыл бойы ағылшын мен түрік тілін үйрететін болды. Әрмен қарай сабақтар ағылшын және түрік тілінде болады демесі бар ма. Келген жеріміз сол болды. Мен дым түсінбеймін, әке-шешем үйге келгенше ұрсысып келді. Әкем маған -Оқисың ба?!- деп қояды арасында. Шешем -Бала не біледі?- дейді. Обшым түсініп отырсыздар, мен ол мектепке содан кейін бармадым.

Қазақ математикасының интернеттегі ресурстарын дамыту және осы арқылы Қазақстандағы математика ғылымының деңгейін көтеру мақсатымен математикалық сайт ашқан болатынмын. Сайттың іске қосылғанына 2 айдай болды. Алға қойған мақсаттарымыз біртіндеп орындалып келе жатыр, ендігі мақсат осы сайттың қолданушыларын көбейте отырып, сол пайдаланушылар арқылы Қазақ Математиктерінің қауымдастығын құру. Сол арқылы көптеген адамдардың математикалық білімін арттыру болып отыр. Құрметті математикаға қызығушылар, сіздерде қазақ математикасының дамуына өз үлестеріңізді қосыңыздар.

www.imath.kz

Уа, халайық, халайық!
Мұнда назар салайық.
АКА қыздың өнерін,
Тамашалап қарайық.
Қателігі болып жатса,
Дұрыс жолға салайық,
Өнері егер ұнап қалса,
Қолпаштап бір қояйық!  

Мынандай қызық есеп көріп қалдым.



1. Алдымен аптаның бір күнін таңда. Дүйсенбі = 1, Сейсенбі = 2…
2. Бұл санды 50-ге көбейт.
3. Оған 44 қос.
4. Шыққан санды 200-ге көбейт.
5. Егер биыл туған күнің болып кеткен болса 111 қос, егер әлі

Талғат бауырымыз әлемге танымал технологияны қазақшалапты. Бұл әдістеменің үйренуге, білуге талпынған жастарға берері көппе деймін. Тек, үйренем деушілерге ғана емес үйретем деушілерге де өте тамаша құрал. Интерактивтік әдістемесі мен бейнеролик

Нью-Йорк: Математика. «Бұл бізді ең қатты жалықтыратын пән», -деген сөздерді оқушылардан жиі естуге болады.

Бірақ Глен Уитней атты аналитик бұл көзқарасты өзгерте алады. Формуласы міне: математика=жаңалық+қызық.

Ол АҚШ-та математикаға