Терри Лин (қытай: 林志炫; pinyin: Lín Zhõxuán, 1966 жылы 6 шілдеде дүниеге келген) — тайвань әншісі. «Үздік мандарин» номинациясы бойынша ол «Алтын мелодия» сыйлығына 5 рет ұсынылды. Оның кішкентай денесіне қарамастан, оның бойындағы дауысы және фальцетаны әнге араластыру үшін түрлі диапазонда түрлі резонансты қолданатын айқын және талғампаз андрогенді дауысымен танымал. Оның дауысында 3 октаваның диапазоны бар, бірақ оның жаңадан шығарылған аспаптық музыкасы арқылы витас орындайтын опера әнін орындағанда тағы 1 Октаваға ұзартты. Ол күніне дайындықты 4-тен артық (оның ішінде орындау) жасамайтынын мәлімдеді. Кейінірек ол өзінің альбомын «One Take and One Take» атты альбомын жаза отырып алғашқы тайвандық әнші болды.

Өмірі және мансабы

Терри Линь Тайваньның Килунг қаласында дүниеге келген және от басындағы 3 баланың үлкені. 1991 жылы "Ukulele с Ли Чи университетте оқи бастаған, 1992 жылы Тайваньда және Гонконгта «Кешірім» деп аталатын 4 қытай тіліндегі (Мандарин тілі) альбомы, 2 ағылшын тілінде альбом шығарды. Альбомдар жинағы 1996 жылы таратылды. Ол шахтадағы электрик ретінде жұмыс істеді, бірақ оның әріптес досы жұмыс кезінде апаттық жағыдайдан қаза тапқаннан соң әкесінің отбасылық баспа компаниясында жұмыс істеуге барды. Ол әлі сол жерде қызмет етеді. 1999 жылы ол анасының жағыдайына байланысты музыкалық индустриядан кетуге мәжбүр болып демалыс алады. Бірақ демалыстан 9 ай өткенде, анасы қайтыс болады. Одан кейін баспа ғимаратынан өрт шығып баспа қайта қалпына келтірілді.

1995 жылы Терри Лин өзі жалғыз болды және Sony Music компаниясымен келісім шартқа қол қойып, 1997 жылы өз агенттігін құрды. 2018 жылы Мо Дао Су Шидің «Өткен өмірдің масаңдық арманы» атты әнін орындады.

Димаш Құдайбергенмен байланысы


Терри Лин қытай еліндегі «Singer» байқауынан соң Димашпен жақсы байланыста және дос. Ол уақыт өміріндегі маңызды кезең болып табылады, сондықтан ол сол кезеңге әліде қайта-қайта оралғысы келетінін мойындайды.
Димашпен алғашқы таныстықтан кейін Терри Лин Димашқа жақсы баға берді. Димашқа берген бағасы: «Димашта сымбаттылық, керемет дауыс және кәсіби орындау шеберлігі бар» екенін айтты. Димаш өз кезегінде құрметіне ризашылық танытып Терри Линді өнердегі "әкем" деп қабылдады. Терри бұл атақты мақтан тұтады.

Біз Терри Лин-ге шығармашылық табысқа жетуін және үздіксіз шабыт тілейміз!

en.wikipedia.org/wiki/Terry_Lin, dimash-dostar.com/blog/terry-lin
Admin, mazmunda qateler bolsa keshirim suraimyn,tuzep jiberersiz.

Қытай Айдың арғы бетіне ғарыш аппаратының сәтті қонғанын хабарлады. Бұған дейін бірде-бір аппарат ол жаққа қонып көрмеген. Қытайдың мемлекеттік ақпарат құралдарының хабарлауынша, 3 қаңтарда «Чанъэ-4» роботы Астана уақытымен таңертеңгі сағат 8:30-да Айдың арғы бетіндегі Эйткен — Оңтүстік Полюс бассейніне қонған. Алғашқы суретін де түсіріп, жіберіп үлгерген. Аппарат Айда геологиялық зерттеулермен қатар биологиялық тәжірибелер де жасайды. Қытай 2013 жылы да Айға «Чанъе-3» аппаратын жіберген. Алайда, техникалық қиындықтарға байланысты бір айдан соң істен шыққан. АҚШ, Үндістан, Жапония және Ресей де таяу жылдары Айды зерттейтін ғарыш аппараттарын ұшыруды жоспарлап отыр. АҚШ 1969-1972 жылдары Айға 12 аппарат қондырған. Зерттеу аппараттары Айдың қараңғы жағын суретке түсіргенімен, олардың бірде-бірі арғы бетіне қонбаған.

Желі қолданушылары Атырауда оқып жүрген қытай қазақтарының мәселесі мен Өзбекстан президентінің АҚШ-қа сапарын талқылады.

Младич түрмеде, қалғандары ше?

«Үшінші Рейхтен кейінгі Еуропадағы ең қаныпезер генерал Ратко Младич қалған өмірін түрмеде өткізеді. Гаага трибуналының бұдан басқа кез келген шешімі орынсыз болар еді", деп есептейді Ед Вуллиами. Бұрынғы Югославиядағы соғыс туралы кітап авторы бұл пікірін The Guardian газетінде жариялаған мақаласында. Младич бостандықта жүрмеуі тиіс, оның орны түрмеде. Бірақ қалған күш иелері жасаған қылмыстары үшін жауап бере ме?

Ед Вуллиами бұл ретте Нобель сыйлығының лауреаты, Кейптаун архиепископы Десмонд Тутаның бұрынғы британ премьері Тони Блэр мен АҚШ-тың бұрынғы президенті Джордж Бушты Ирактағы әскери науқан үшін сотқа тартуды ұсынғанын еске салды. Сириядағы соғысқа қатысты Асад пен Путинге немесе «Ислам мемлекетін» қаруландыратын, Йеменде жарылыс жасаған Сауд Арабиясы жүйесіне қатысты әділдік орнай ма? Адам құқығы үшін қозғалыстың бұрынғы белсендісі Аун Сан Су Чжиге үкім шыға ма? – деген сауалды The Guardian газетінде жарияланған мақала авторы қойды.

Мьянмада этникалық тазалау жүріп жатыр ма?

Құрама Штаттар алғаш рет Мьянма әскерін Ракхайн штатында мұсылман рохинджаларға қатысты «этникалық тазалау» жүргізді деп ашық айыптады. Әскери репрессия кезінде 600 000 адам үйлерінен қуылды, деп жазды Le Monde. Басылым БҰҰ-ның 11 қарашада Мьянма билігін рохинджаларға көрсеткен қорлығы үшін айыптады. бірақ сол кезде Вашингтон бұл терминді қолданудан бас тартқан.

«Мұндай қатыгездік үшін қатаң жаза қолдану керек», деп мәлімдеді АҚШ мемлекеттік хатшысы Рекс Тиллерсон. Ол бұл сөзін Мьянма қарулы күштерінің бас қолбасшысы аға генерал Мин Аун Хлайнмен және азаматтық әкімшілік басшысы Аун Сан Су Чжимен кездесуі кезінде айтты. «Күрделі талдаудан соң Ракхайн солтүстік провинциясында рохинджаларды этникалық тазалау жүргізілгені анықталды, мұндай қатыгездікті ештеңе ақтай алмайды, деген Рекс Тиллерсонның сөздерін Le Monde келтірді.

Апиын алқабындағы бомба

АҚШ-тың Ауғанстандағы апиын алқаптарын жоюға қатысты жаңа майданы жергілікті тұрғындардың ашу-ызасын келтіруі мүмкін, деп жазды The Times of India. Басылым сарапшыларға сілтеме жасаған. АҚШ әскери әуе күштерінің озық ұшақтары мен ұшқышсыз ұшақтарының бір бөлігі Сирия мен Ирактағы әскери операция аяқталған соң Ауғанстанға көшіріледі. «Америка өзінің технологиясын нысанаға дәл тигізеді деп мақтайды. Бірақ әуеден соққылардың жиілеуінен бейбіт тұрғындар көп зардап шегіп, содан АҚШ жау ретінде санап кетеді», деді Хьюман Райтс Вотчтың вашингтондық директорының орынбасары Андреа Празов (Andrea Prasow) газетке берген сұхбатында.

Бірақ ұлттық мәселелер жөніндегі бұрынғы кеңесші Джон Ханна «Талибан» қозғалысының «есірткі империясын» жою қажет деп есептейді. "Әрбір стратегияны аяғына дейін жеткізу үшін нық шешімдер қабылдануы керек, қарсыластың негізгі табыс көзін жою қажет", деді Джон Ханна Франс-Пресс агенттігіне.

ИМ балаларының тағдыры

Германияның федералдық үкіметі «Ислам мемлекеті» тобындағы неміс содырларының балаларын елге қайтарғысы келеді, деп хабарлады Frankfurter Allgemeine Zeitung. ГФР сыртқы істер министрлігі Ирак үкіметіне шығып, ИМ содырларының жетім балалары тұратын орталықтарға дипломаттарды жіберуін сұрады. Неміс ақпарат құралдарының мәліметі бойынша, неміс содырларының жесірлері мен алты бала Иракта тергеу орталықтарында отыр.

Бұл уақытта, Конституцияны қорғау жөніндегі басқарма басшысы Ханс-Георг Масзен ИМ содырларының есейген балаларынан қауіптену керектігін ескертті. Оның пікірінше, бұл балалар «жиһадшылардың» идеологиялық ықпалында болған. Олардың оралуы елде «жиһадшылардың» жаңа ұрпағын өсіріп шығаруы мүмкін, деп ескертті Ханс-Георг Масзен.

Қытай белдеуінің түсі қандай?

The Nation басылымы Қытай-Пәкістан экономикалық дәлізі (CPEC) жобасы туралы жазды. Пекиннің «Бір белдеу, бір жол» бастамасы аясында 63 млрд доллар қаржы бөлінген. Авто және темір жолдар арқылы пәкістандық Гвадар портты қаласы мен қытайдың Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданы жалғасады.

«Бір белдеу — бір жол» ауқымды жобасы аясында "Қытай — Орталық Азия дәлізі" жобасы жүзеге асырылады. Бұған дейін аймақта Қытайдың қатысуымен ірі жобалар қағаз жүзінде қалып келді, деп жазды The Jamestown Foundation сараптама орталығы. Мысалы, 2002-2013 жылдары Қытай Қырғызстанмен темір жол құрылысы жөніндегі екі жобаны талқылап келді. Бірақ тараптар ақыры бір келісімге келе алмаған. «Пекин бастамаларының аймақтағы экономикалық интеграцияға ықпал ететінін немесе оның Орталық Азия республикаларында геостратегиялық теке-тіреске алып келетінін болжау қиын», деп жазды The Jamestown Foundation.

Менің биыл қытай тілін үйреніп жүргеніме бір жарым жылдың жүзі болып қалыпты. Осы уақыт аралығында маған сабақ берген қытайлық мұғалімдермен сөйлесіп жүріп аспан асты елін біршама танып- біліп қалдым. Сол қытайлықтардың айтуы бойынша, еліміздің біраз артықшылықтары бар екен:

1) Ғимараттардың алуан түрлілігі. Қытайда үкімет жоспары бойынша тұрғын үйлер бірдей 25-28 қабатты блогтар ретінде қаз-қатар тізіліп тұрғызылады екен. Ол үйлер жер сілкінісі кезінде кейде шыдамай, көп адам үйіндінін астында қалып жатады. Сол үшін, қытайлықтарға бірі қызыл кірпіш, бірі сары кірпіштен салынған, аласа, биік үйлердің алуандығы әсем көрінеді.
2) Тамақтың сапасы. Қытайда тұтынушы халық тым көп болғандықтан, өндірушілер көбіне сапа емес -санына, жеделділігіне назар аударады. Сол себепті, тағамдардың кейбір түрлері құнарсыз, сапасы төмен болып келеді. Қытайлықтар осындағы нанның түр-түрінің көптігіне және дәмділігіне таңданады. Сондай-ақ, балмұздақ, шоколадтың дәмі ерекше дейді.

3) Қазақтардың болмысы. Қытайлықтар негізінен өте сыпайы халық. Оларда да ағылшындар сияқты үнемі жымиып, күліп жауап береді. Сол себепті де, адам сені жақтыртпай тұр ма, жоқ па, түсіну қиын. Ал, қазақтар олай емес, шынайы ниетін эмоциясымен көрсете біледі дейді.

4) Ашық мінезділік. Қазақтар әңгімеге жақсы. Әсіресе, таксистер дайын тұрған әкім, тарихшы, экономист мамандар көрінеді.

5) Жайбарақат өмір. Қазақстанда адамдар біртүрлі алаңсыз, асықпай, саспай жүреді дейді. Ал, қытайда сіз бір күн жұмысқа шықпай қалсаңыз сіздің орныңызға жұмыс істеуге дайын 200 адам бар.

6) «Барлығы арзан!»-ДЕЙДІ де… енді бұл салыстырмалы түрде. Олар үшін, әрине, 1 юань- 45 теңге болғаннан кейін солай. Қаншама шетелдік студенттердің доллар, эвроларымен келіп, мәз-мейреам болып жұргендерін көргенбіз.

7) Еркіндік. Қытай халқы өте консервативті, өз дәстүрлерін қатты ұстанатын, тәртіптері қатал халық (жемқорлық, мұнай-газ ұрлаған үшін өлім жазасына кесетінін айтпағанда) Мәселен, қытай мұғалімдері біздің оқушылардың сабаққа кешігіп келетіндігі, телефондары шырылдаса аудиториядан шығып кететіндігі өте ерсі көрінеді. Қытайда кешігіп келген студент сабақ бойы түрегеліп тұрады, ал телефонмен ұсталған студент онысынан айырылып, ешқашан қайтарып ала алмайды екен.

8) Бос кеңістіктің көптігі. Ең үлкен артықшылығымыз осы-ау. Қытайда бір жерге барамын десеңіз 2 сағатыңыз ғана жолға кетеді. Адамның көптігінен бірінші реттен метроға отырып кете алмайсыз, жолыңыз болса 2-ші, болмаса 3-ші партияман ғана орын табасыз.

Солаааай)

Қабырғадағы календарь — қып-қызыл…

Желтоқсан айының 2-ші жұлдызында Қытай мемелекетігің Гонконг қаласында MAMA 2015 (2015 Mnet Asian Music Awards) мерекелік салтанаты өтті.Ол жерге Азияға танымал көптеген актерлер, актрисалар,әншілер жәнеде үздік топтар келді.Мен өзім Корея әртістеріне

Ол екеуміздің бала махаббатымыз бақытты поэмаға айналған жоқ, бітті ме, бітпеді ме, ол жағы өзімде қалсын. Дегенмен, бала махаббатыма жасағын бір қызықты сыйлық жайында айтайын. Жағдай 2008 -бе, жоқ әлде 2010 ба, сондай жылдардың бірінде болды. 8 наурыз қарсанында сөзге келісіп қалып едік. Енді не керек сыйлық жасау керек. Кітаптардан қыздардың гүлді жақсы көретіні жайлы оқып едім, ауылдағы дүкенге барып қызыл раушан гүлін алдым. 35 теңгеге шықты. Алдым да, дүкеншіге қалтырып кеттім, кейін алып кетемін деп. Мектептегі мереке аяқталған соң ел тарқады, кешкі дискотеканың темасын шешіп жігіттер жағы әлек. Арасында қызы бар мен ғана, әрі ішпейтін-шекпейтіндердің тізімінде жалғызбын. Мұғалімдер болса асханада кетті.
Қызымды қолынан алдым да, үйге бірге қайтып кетті. Жолда дүкеннің қасына тұрғызып қойдым; «Сен осында бол, ал мен қазір келемін». Гүлімді алып шыға бергенімде құдамның атпен келе жатқанын көріп, тұрып қалдым. "Қазір көріп қойса улкен әзілге айналады. Әзіл қыздың әкесіне жеткен соң менің бетімдегі көк түсті нүктелерге трансформацияланады" деген күдік бұл. Күттім. Көршім кетті. Жан-жаққа назар аудардым да, қолымдағы бір штук гүлімді қызға ұсындым. Ол мәз — өмірінде бірінші рет сүйгенінен гүлді алғаны. Мен де мәз — өмірімде гүлді алғаш сыйлағаным бұл. Сонымен қатар, «жанымның» жүзіндегі кереметтен өзімді дәу еркектей сезіндім. Кәдімгі романтика ғой: айнала аппақ қар басқан, екі қара киімдегі адамдар тұр және қызыл гүл…
Не керек, мен үйіме кеттім. Ол да қолына гүл ұстап, әрі «анам көрсе не деймін?!» деген қорқынышпен, сонда да болса, бақытты жүзімен үйіне кеттім. Бар пәлі сол анасынан басталды: әлгі гүлдің ортасында қыздың ішкі киімі бар екен. Анасы оған көрсетіп шегінен айрылды. Қыз бұны мен әдейі жасаған-ау деген ойға батты. Мен болсам қытайларды жек көре бастадым.
Не деген креатив деңіз — гүлдің ішіне қыздың іш киім тығындап тастау.
Содан кейін мен қыздарға гүл сыйлаған емеспін.

Далада қар жауып тұр. Ақ ұлпалар ауада қалықтап, «қысқы вальс» биіне жаттығу үстінде. Үрімшінің көше тазалықшылары мен бірінші курс студенттерінің қолына амалсыздан күрек ұстатқан бұл қардың жауғанына бір аптадай уақыт болып қалды. Пердені ысырып, терезені аштым. Менің құрқылтай ұясы секілді кішкене бөлмеме салқын желмен еріп қысқы тымық, таза ауа лебі енді. Жоқ, кешіріңіздер, таза емес. Тымық та емес. Үрімшінің ауасы бұлай суреттеуге мүлдем сәйкес келмейді… Дұрысы машина түтіні, мұнай зауыты мен металлургия зауытының түтініне жол бойы тізбектеле орналасқан ұйғыр саудагерлерінің қой еті кәуабының түтіні, одан қала бере қытай асханасынан шыққан чоу дофу (сасық сүзбе) иісі, бұрышта дүнген шал сатып отыратын қақталған тәтті картоп иісі, араласқан ауа лебі. Осы бір қысық көз қытайлар мен мұртты ұйғырлар мекендеген кішкене қалашыққа келгелі бір жылдан астам уақыт өтіп кетті. Үйренген секілдімін… Алғаш аяқ басқанда еденнің бес батпан кірін көріп жүрегім айнып енді келместей боп кері бұрылып кеткен дүнген асханасы, казыр жиі барып тұратын жеріме айналды. Тұңғыш рет ұйғыр самсасының дәмін татқанда,ішінен үлкендігі бас бармақтай құйрық май атып шыққан кезде, үш күн бойы ас атаулыны аузыма алмағаным есімде, ал қазір таңғы асқа не жеп жүр деп ойлайсыздар?.. Бірінші рет автобусқа отырып айналаны тұмшалаған қолаңса иісіне шыдамай түсіп кетіп жатақханаға дейін таксилетіп жеткенім есімде, қазір ол иіс те«моңғол әтірі» деген ресми бренд атқа ие болып, үйреншікті иістердің қатарына заңды түрде қосылды. Жаңадан келгенімде көзіме аса жабайы көріген қысы жазы басынан алуан түсті орамал (орамал неғұрлым реңкті болса соғұрлұм «сәнді») мен бұтынан гамаж тастамайтын (гамаж шамасынша қалың болу керек, оның сыртынан қара шұлық пен қызыл туфли киіп алсаңыз сізден өткен «сәнді» адам жоқ) ұйғыр бойжеткендері мен үстіне «моңғол әтірін» сепкен (ондай әтіріңіз болмаса соңғы сән үлгісінен қалып қойдым дей беріңіз, және ұйғырдың «крутой» жігіттерінің мазағына қалу қаупі бар)қиылған,қара мұртты ұйғыр бозбалалары да күнделікті күйбең тіршіліктің бір көрінісі болып кетті.Бұл қалаға енді келгенде қалыпсыз болып көрінген, түскі асын ішіп отырып, ащы бұрыштың әсерінен танауынан аққан сұйықтықты барынша қатты дауыспен шығарып тастап, ары қарай тамақтана беретін, немесе уақыт тығыз болып бара жатса, жұмысқа не оқуға кетіп бара жатып жолда тамақ жей беретін, автобуста отырып уақытты бос өткізгісі келмей қалтасынан тістеуігін шығарып тырнағын алып отыратын қытайларға да, күннің ыстық суығына қарамастан көтенінде кең жырығы бар шалбар киіп алып, асыр салып жүретін қытай бүлдіршіндеріне де, кітап дүкенінде не кітапханада тізілген кітап сөрелерінің арасында жерге отыра кетіп кітап оқитын, отырған жерінде оқулықты құшақтаған күйі қаннен қаперсіз ұйықтай беретін қытай студенттеріне де көзім үйреніп кетті.
Үйрендім… бәріне де… үйренгенім соншалықты жалығып кеттім… Күнделікті қайталана беретін көріністерден, бірізділіктен… Бірқалыпты сұрықсыз сұрқай өмірімнен… Еңсемді басқан бір ауыр нәрсе… Сағыныш сияқты… Ия шынымен сағыныш… Туған жерге сағыныш.....Қазақстанға деген сағыныш....Қанша жерден пафосты естілсе де бұл шындық…
Далада қар әлі жауып тұр. Толастайтын кейпі жоқ. Түнімен жауатын секілді…

Қазақ елінің бір топ жастары қарашаның екінші жартысын Аспан астында өткіздік.
Таза визуалды түрде барлық ел аспан астында өмір сүретіні хақ болса да, дәл осы мемлекет өзіне осы лақап атауды иемденіп алғалы қашан? Бұл — контрасты алуан Қытай.
Қысқаша айтсам, ҚХР Төрағасы былтыр Назарбаев университетінде "Ұлы жібек жолын" жаңғыртуды ұсыныпты. Әрине, қазіргі заман тенденцияларына сай, экономикалық байланыс, көлік-құбыр тараптары, мәдени жағынан дегендей. Біздің бару себебіміз де сол — Еуразия елдерінің жас көшбасшыларының достастық кездесуі, атауы — "Ұлы жібек жолы арқылы — арманға".
Жалпы, сапар барысында үш аймақта болдық. Бүгін соның біріншісі туралы. Менің саусағымның пернетақтаны ұрғылап жағаласқаны болмаса, негізінен, суреттер сөйлейді.
Сиань. Үрімжі арқылы ұшып келдік. Сиань — Қытайдың ірі қалаларының бірі, біз барған аймақтардың ішінде ең қытайи, ішкі Қытайға жақын шаһар, Шэньси провинциясының орталығы. Көптеген тарихи династиялардың маңызды шаһары, аса ірі қала. 8 миллиондай халқы бар, индустриалды-тарихи-мәдени орталық.
Бұл жақта ұшақтан түскен беттен ұйымдастырушылар алақандарында ұстап, жақсы қызмет етті. Жақсы пікірде қалсын деген ниет барлық жерде білініп тұрды. Сондықтан елдің көптеген теріс тұстарын көрмей кеттік қой деймін.


Қытайлар (ханьдықтар, қансулар) — еңбекқор халық. Көшедегі тал-шыбықтың өзін күзеп, әсемдеп, реттеп отырады.
Сондай-ақ, мегаполистегі кептелістің тығыздығы төмен болуы таңғалдырды. Жоғары жылдамдық жоқ, бірақ бәрі зыр-зыр етіп тез өтіп кетеді. Бұл жақта жаяу жүргінші — басты рөлде емес, көлік басып кетсе, өзің кінәлі. Тыпыр-тыпыр етіп, машинадан қорықпайды сосын өздері.


Қаладағы зәулім ғимараттар көз тартады. Байкерлер көп. Ал электр және тағы басқа желілердің көптігі, қаладағы сымдардың шырмалған жиынына таңғалғаным-ай.


Шэньси провинциясының тарихи музейі мен Таң империясының Батыс базары. Тарихи жерлер. Дәл осы жерде Ұлы жібек жолының бастау алған нүктесі.


Бұл аудан — тарихи жәдігер. Бірақ қазір өмір сүруге де қолайлы мекен.


Музейдің кәдімгі ежелгі қалашықта орналасқанын көріп отырсыздар. Аралай жүріп, еденге қарасаңыз, әйнектен сол ескі мекен көрінеді. Әйнексіз ашық қазылған орындар да бар.


Жалпы қалашық осындай болған. Қала нобайы музейде тұр. Ал мына экспонаттардың бірін біздің тоғызқұмалақ ойынына ұқсаттым.
Музейде әлем халықтарының валюталар бөлімі де бар екен, әзірге жөндеу жұмыстары жүріп жатыр. Осы тойғанымызбен қайтып, қонақ үйге орналасу керек.


Ертеңгі күн Пэйхуа Институына экскурсиядан басталды. Ірі оқу орындарының бірі. Ректоры өзі күтіп алды. Зыр жүгіріп жүр, өте қарапайым. Біздің ректорлар демала алмай жүреді ғой осы. Ал мынадай қарапайымдылық сыйлатады.
Ал мына тақташаға тілек жазып кеттік.


Ресми іс-шарамыз басталды. Ұлы жібек жолы, достық, байланыс — әдеттегі ресми жырымыз. Сендерге қайбір қызық дейсің…
Мына кісілердің бірі — үлкен ғалым, Ұлы жібек жолымен қазіргі күні сапар шеккен экспедиция басшысы. Келесісі — Қытай комсомолының басшысы. Ол жақта комсомол — күш, партия — жалғыз ғой. Үлкен кісінің комсомолды басқаруы — жас иерархиясы қатаң сақталуында. Осы қызметке дейін қанша межеден өтті десеңізші!
Тік бұтақ деп ойламаңдар ана бір мүсінді, одан да құттықтаңдар, "Ұлы жібек жолын" зерттеу институты ашылып отыр! :)


Қараңыздаршы, қатардағы 1 және 2 орын ортада орналасады да, тақ сандар солға қарай, жұп сандар оңға қарай ретімен өсе береді. 1 қатар, 1 орын — вип орын! :)


Бұл жай университеттің дәліздері. Кітап толы, ал студенттер ештеңеге алаңдамай өз сабақтарын оқу үстінде.


Енді Сианьдағы Пэйхуа институында қазақ елінің өз шыршасы бар. Жаңа жылға қарсыларың — ұзақ жасайтын флора өкілі деп санай салыңыздар. Біздің ел де Мәңгі ел болмақ қой.


Үлкен аумақты алып жатқан институтта шай рәсімі (шай ішу-демдеу рәсімі), каллиграфия өнері, династиялық һәм ұлттық киімдерді тамашалау секілді тірліктермен біраз жүріп қалдық. Жақсы, көбіне әдеміше студент қыздар жүрді енді. :) Мына келіншек болса — шай рәсімінің шебері.


«Прөклятій пәпуләрніс»! Өзім сияқты әшкәрик фанаткаларыммен селфилете салдым енді. Иә, студенттермен де кездесіп, сұхбаттастық. Ұсақ балалар екен, оқушы сияқты. Қой қайтайық, құрсын.


Кешкі, отельдегі банкеттен бір пора сурет. Сөз, сөз, тамақ… Тамақ демекші, қазір уатцапты ашып қарасам, кімге жазсам да тамақ жаман деп жылай беріппін. Шынымен де, шөп-шалам, жын-жыбыр. Соустары ащы, исі жағымсыз, қалай тамақтануға болады мұнда? Ортадағы апельсин сусынын ғана іше беріппін. Қайта мен тамақ талғамаймын салыстырмалы түрде, делегациядағы кей жігіттер қиналып қалды.
Ұлттық би, әсем әнге претензия жоқ. Ал мына аспап жетіген сияқты екен, иә?


Сыйлық табыстау рәсімі. Сегіз елдің өкілі, әзірбайжандық қыз — жалғыз өзі келген, оның үстіне елінің атынан дегеннен гөрі халықаралық «Жібек жолы» ұйымының атынан келіп отыр. Шапан, қамшы, бас киім, шоколад — біздің тақырып қой. :)

Кешкісін жыбырлап, тұрмай қалаға шығып келдік. Монша, массаж іздеу ғой сол баяғы тірлігіміз.
Отель жақта базар бар еді, осындай сияқты бәлен-түген сатады.
Жалпы, қаладағы қоламта иіс мұрынды жарады. Жай көшеде өмір бойы мұрынға қол орамал тақап жүре алар ма едіңіз? Базардағы таза ауада пісіре салып жатқан бір түсініксіз тамақтар, күйік пен жағымсыз соус иістері…
Қоқыс жатыр базардың ішінде үйіліп. Оның суреттері қайда екенін білмеймін, не жолдастар фотоға орын сыймай, «мынау не керек?» деп өшіріп тастады, не Қытай қауіпсіздік қызметінің ісі шығар :)
Былай қала таза сияқты, зауыттар, көпірлер, биік ғимараттар. Біздің үйлер — ойыншық екен ғой оның қасында. Бірақ иіс… Жоқ, мына иіс құртып тынады. Бұдан үлкен Шанхай, Бейжің, Гуанчжоуларда қалай екенін елестете алмай отырмын.


О, мінекей, әріптестерім түсіріп алыпты. Базардағы антисанитария мен антитәбетияны өздерің-ақ шамалай беріңдер.


Бон апетит, мсье!


Жоға, іздесең, жейтін нәрсе мүлдем табылмайды деуге болмайды! «Сникерсте, тежелме!» деген қытайша қалай болады екен?


Тағы бір таң. Тағы бір кездесулер. Бизнес және технология орталықтарына экскурсиялар. Мына елдің дамуы тегін емес. Шын, қағаз жүзіндегі емес даму.


Техникалық бақылау орталығы, технологиялық зауыт. Мына бір схема пойыздардың жүру картасын көрсетеді. «Фашит» автомобиль зауыты. Жартылай токпен жүретін мәшине ғой. Зарядтап алсаң, 80 км/сағат деген бұйым емес оған.


Оптимус Прайм көмек сұрайды! Оған уақыт жоқ, ұшақ симуляторын сынауым керек. Сосын түскі ас.


Тамақтары осылай айналмалы жиһаздың үстінде. Жейтініңді салып аласың, сосын көбіне неше түрін әкеледі тағамның. Ішінде іліп аларлығы болса…


Жиын, жиын, жиналыс. Шэньси провинциясының халық қалаулыларының Кеңесі. Провинцияның даму және реформа Комитеті. Осы залда дауыс беріп, галстукты ағалар мәселе шешеді. Біз де манифест қабылдап кеттік.


Мына бір орын — не театрлы мейрамхана, не мейрамханалы театр. Мұндай жоқ Қазақстанда. Шик! Қойылым басталғанша, ішіндегісі нетүрлі мәнтішелер жей тұрайық. Оннан астам түрін алып келді. Оның үстіне, ішінде не бар, соны сыртына безендіріп, салып қояды. Орамжапырақ, шөп-шалам, үйрек, т.б. болды.


Бидің түбін түсіреді. Соншама әртіс тартылған, сондай пластика, сондай акробатика! Таң династиясының стиліндегі би өнері. Мәдени шок!


Міне тағы бір күн ең ерекше орынға барудан басталды. Императордың терракот армиясы! Қытайдың алғашқы императоры Цинь Шихуандидің қасына ана дүниеде күзетуге өзінің әскерінің тура көшірмелері (бет-жүздеріне дейін дәл мүсінделген) жерленеді. Қазір аты әлемге әйгілі музей.


Юнесконың қорғауындағы өнер туындыларының ішінде әскерлермен қатар, жылқылары мен арбалары, музыканттар, шенеуніктер, акробаттары да бар. Әлі қазылып жатқан мүсіндер де жетерлік. Жалпы саны 8 мың болып қалады дейді.
Оларды бояп, саусақ, бет-жүзіне дейін дәл салдырған сенім десеңізші!

Бұл осы қаладағы соңғы экскурсиям болатын. Сианьды — солтүстік-батыстағы қақпа санайтын қытайлар географиялық жағына қол қойып қойғандай көрінді. Әйтпесе, орталықта орналасқан қала ғой. Негізгі өмірі — оңтүстік-шығыста, сонсоң осы аймақ солтүстік-батыс саналады. Одан гөрі батыста, солтүстік-батыста таулар, таулар…
Жалпы, халық қыдырмалау, ластау көрінді. Осындай иістің арасында өмір сүру қиын сияқты — егер қытайлық боп жаралмасаң… Қаланың үсті смог, бірақ жалпы дамуы қарқынды.
Бізді қоршаған қытайлар күліп жүреді, ілтипатты. Біздің елді сыйлайды. Сонда да халық көп жерде еркіндіктің қадірін түсіне бастайды екенсің. :)
Жарайды, топырлап елу адам болып, ішкі рейстердің біріне мінейік. Келесі меже — Инчуан, Нинься, автономиялық мекен. Ал ондай аймақтар — мүлдем бөлек әңгіме…

Қытайдағы сапарымыз Сианьнан Инчуанға қарай ойысты. Екі лек боп ұжымдасып, Нинься-Хуэй автономиялық округінінің (немесе жай ғана Ниньсяның) орталығына жетіп алдық. Қала «Күміс ағыс» деген мағына береді екен.
Географиялық жағынан аймақ орталықта орналасқан деуге болады. Әрине, қытайлар үшін бұл — батыс, солтүстік-батыс. Біраз территория тау шалып, игерусіз жатыр.
Иньчуань Хуанхэ өзені мен Хэланьшань таулы қыратының арасында орналасқан. Жуық маңда Гоби шөлінің де бөлшегі бар. Қала екіге бөлінген: батыстағы Сися (күлу жоғынан) және шығыстағы Ескі шаһар.
Қаланың негізгі бөлігін, әрине, қансулар құрайды. Бірақ автономия атауы хуэйлерге тиесілі. Шынымды айтсам, кеткенге дейін хуэйлер — қысық көзді мұсылман халық екенін білсем де, олардың дүнгендер екенін кейні бір-ақ барып білдім! Бәсе деймін-ау…
Біздің біраз жастарға тамақ жақпағанын айтып ем ғой, былай қарай әлі шөп-шалам көп болғанымен, мұсылман тамағы да сирек емес болып шықты. Тек етке, басқа асқа қосатын иісті соустары болмаса…
Жалпы, күтіп алушылардан әдеттегідей ыстық ықылас пен қонақжайлық байқалады. Театр — гардеробтан, қала — әуежайдан басталады (Өзім ойлап таптым деп ойлап тұрмын) демекші…


Әуежайға түскелі мынадай sleepboxтарға тап болдық. Арзанға, қонақ үй жалдамай-ақ, ұйықтап, демалып, теледидар қарап жата тұруға болады. Кәдімгі дәу жәшіктер, әуежай дәліздерінің бірін бойлай орналасқан.


Әкеп орналастырған қонақ үйі — бесжұлдызды. Бұлай күткен — тек осы қала. Иә, атауы — Юхай. Бірінші қабаттағы кең дәлізіне жиі жиналып, сан ұлт боп бас қосушы ек (ойын ойнаушы ек, ішуші ек — саналарыңа қарай әрқалай оқуға рұқсат — ред.).


Алғаш боп экскурсиялаған орындардың бірі — Хэйлань ауданының агромәдени паркінің аймағы. Атауы — Ксинпинг заманауи құралдар агромәдени аймағы екенін айтқаннан не өзгереді дейсің?


Бізге көрсеткені — помидор теплицалары. Басқа жерде жүгері, картоп егетіндеріне сенімдімін. Томатпен бүкіл ауданды қамтамасыз етіп отыр. :)


Дешенг индустриалды аймағын да қарап көрдік. Зауыттар, түнерген зауыттар.


Халал тамақ өндірісіне де келіп қалдық. Тегін, ала беруге болады. Кәмпиттер, тұзды, тәтті жаңғақтар, асбұршақ, тағысын тағы ауқат таптық.


Қасқыр жидегі, уолфберри бұл жақта өте кең таралған. Годжи деп атайды, емдік қасиеттерге ие. Шетелдік әріптестеріміз үйлеріне біраз сатып алып кетті.


Нингвейлоу мейрамханасының аңында бірнеше қазақ суретке түсуді кәсіп қылдық. Айтпақшы, осы жерге келгенде бір әріптесіміздің айфоны жоғалғаны (бұған дейін, базар жақта) мәлім болды. Содан жолда геопозицияны анықтап қойғаным өзімше.


Қаладағы түрлі шенеунікия, комиссия, комиттеттермен кездесу барысында ушуист келіп өнер көрсетіп кеткен еді.


Адамдар, адамдар… Дүнген халқының өкілдері. Ал қызыл көйлекті қыз…


Кешкі отельдегі банкеттен бір порсы. Дастарқан басында бізге бір әдемі келіншек жақындап, танысты. Қазақ екен. Есімі — Жәмилә. Қытайша есімі — Мей Хуа. MeihuaZheng сияқты емес, Аты — Мей, тегі — Хуа сияқты. Біраз әңгімелестік, ел жайлы, осындағы өмір, қазақтар жайлы. Экономика Ұлттық мектебінің Бейфанг университетінің доктор, профессор.
Әр делегация өнер көрсететін тұста жиылып алып, «Көзімнің қарасын» айтып бергенбіз. Сол кезде о кісі де келіп қатарымызға қосылды.


Қала бедерінен бір үзік.


Өмір ғой. Базар жақта түрлі жидек пен жеміс көп. Еңку қызығы Сианьдағы репортажда, оған жаңа суреттер қосып қойдым, оны да бір қарап кетіңдер.


Линву, Нингдонг секілді өндіріс аймақтарын да шолған болатынбыз. Менің түсінуімше, мынау — карта түрінде электр жіне көлік желілерінің макеті.


Нингдонг энергетика және химиялық өндірістік базасының құралдары.


Кешкісін қалаға шығамыз ғой енді. Жастықтың ісі демекші. Таксиде осылай алдыңғы һәм артқы орындар оқшауланған. Түрмедегі құрсау дерсің… Қауіпсіздік және беймазалықтан арылу мәселелерін шешеді.


Инчуан, кешкі қала. Ванда Плаза жақ аудан ше, білесіңдер ғой? :)
Әзірге бойдақ болғасын осындай кәләскі ұстай тұрамыз енді. Неге Daniar-Alan есіме түсіп отыр? Осындайға ұқсайтын суреті бар ма еді?


Қаладағы мешіт. Мұсылмандардың денін дүнгендер құрайды.


Қатардағы шай дүкеніне бас сұққанбыз. Бір шай алып кеттім, қандай шай екенін өзім түсіне алмадым, сатушы да түсіндіре алмады. Келгесін іштік, қуған жоқпыз.
Жалпы, шайдың алуандығы Қытайға тән. Қызыл, қара, жасыл, сары, шөпті…


Мынадай таксилер қаннен-қаперсіз өз тірлігін жасауда. Кейде қозғалмалы сауда орынынң қызметін де атқара береді.
Ал мынау жай күл емес екен. Біреуіміз басып кетіп, қатқыл қабақтарға қалғанбыз. Ата-бабаларын еске алатын күн бе, әйтеуір қансулардың көшеде өртеп отыратын дәстүр екен. Сондай сенім…


Шенгтинсай технологиялық компаниясы мен жастардың бизнес-инкубаторында да болдық. негізі, қазір мұнда мультипликациялық өнімдер шығарып жатыр екен. Мультфильмдерінің алған жүлделерін де көріп кеттік.


Ағайынды жігіттер университетте ұстаз боп жүрген жерінен қолды бір сілтеп, жеңді түріп, осы бизнес-инкубаторды, үлкен кешенді ашыпты. Тәуекелшіл азаматтар!


Нинься Солтүстік Ұлттық университетінде қазақстандық студенттер оқып жүр екен. Бұл жолғы түскі асымызды қатардағы студенттік асханадан іштік. Қазақстандық жігіттермен әңгіме тарқаттық. Көбі — Алматының іргесінен.


Негізі бұл азаматшаларды Сианьнан да көргем. Синхронды, тым жақсы көшеде, алаңда билеп тұрған әйелдер кімдер? Зейнеткерлер! Кәдімгі зейнетке шыққан апайлар үйде құр отырмай, көшенің көркін қыздырады. Денсаулығын шыңдап, өздеріне ермек тапқан. Ал, ойыншық па саған зейнеткер? :)


Қала халқы тамашалап, біз де қарайлап, ақыры делегациядағы тәжік сұлуы билерінің ішіне ортақ қойып кетті дейсің. Сосын еркектер, өздерінің білетін шығысша стильдегі билері, сөйтіп-сөйтіп, қаумалаған қалың би, көшенің қақ ортасында тосын флеш-моб мереке болып кетті. Түрлі ұлттар ыржиып билеп жүр.
Бұл шаһардағы сапарды осылай аяқтадық. Жалпы Ванда Плазаның маңына сауда жасауға келген едік. Ал оқыстан биге ұласты.
Бұл күн — біздің келесі аймаққа жол жүретін күніміз болатын. Осы қалада біз, 9 елдің өкілі әріптестік туралы меморандум қабылдадық.
Ал айфон оқиғасы сәтті аяқталды. Бірер айдан соң, елге келгесін біздің жігітке (шымкенттік!) ұрланған айфонын салып жіберді. Кім болса да, бір қол шабылды-ау дедік те қойдық.
Хуэйлердің автономиясында үш күн қонақ болдық. Біраз жер көрдік. Бұл кезде олардың мұсылмандығына таңырқап жүріп, дүнген екенін білсемші! :) Кейін барып, Үрімжіде, былай негізі қазақтар мен дүнгендердің қатынасы онша емес екенін білдім. Ол қаланың да, Шыңжан аймағының өз қызығын да көрдім. Бірақ ол — мүлдем бөлек әңгіме…
Ал әзірге, тағы да таулар асып. темірқанат құсқа мінейін…

Фоторепортажда ортақ қорымыздағы кей шетелдік достарымның суреттері де пайдаланылды.
Сианьдағы #1 фоторепортажға жаңа суреттер қосылды.

«Шай ішсем көңілім жай» дейтін қазақпыз ғой. Үйде қыздармен қып-қызыл қылып шығарып алып, сүт қатып жіберіп сораптаймыз ғой, шіркін. Шәйнек қайта-қайта қайнатылады, шай үсті-үстіне үстемеленеді. Әңгіме легі таусылмайды. Осылай отырып литр-литр шай ішеміз. Пайдалы ма, зиян ба — ұрмайды. Ағзадағы тұзымыз шайылып кетіп жатқанында шаруамыз жоқ. «Шай ішпесем басым ауырады» деп қоясың ғой тағы. Білетініміз қара шай, ары кетсе көк шай. Басқа түрлерінен аздап хабарымыз бар — ара-тұра «ғыламұр» жерлерден ішеміз. Бірақ сорты мен түріне аса мән бермейді екенбіз. «Сусын» тақырыбының арқасында өзіміз жақсы көретін шай әлеміне саяхаттап қайттық.

Бұл жұпар иісі аңқыған саяхатта құрбым екеумізге «Чайкофский» брендінің Астанадағы территориялық директоры Константин гид болды. Аталмыш компанияда қызмет етіп келе жатқанына 5 жыл болған, шайдың гурманы десе болады.

«Шайдың отаны – Қытай. Шай жасалатын бірден-бір өсімдік «камелияны» қытайлықтар 5-6 мың жыл бұрын байқаған. «Шай» сөзінің өзі қытайша «ча» иероглифінен шыққан».

Константин бізге қытай шайының категориялары туралы айтып берді. Негізі шай ферменттелуіне байланысты көк, қызыл болып бөлінеді екен. Ферменттелу – қысқаша айтқанда ауа мен ылғалдың әсерінен шайдың қышқылдануы немесе «ашуы».

Көк шай түрлері

Көк шай
Көк шай ферменттелмейді, немесе әлсіз ферменттеледі. Қытайларда көк шайдың мыңнан аса сорты бар. Оны әртүрлі жолмен термоөңдеуден өткізеді. Табаға жай қыздырылуы немесе қуырылуы да мүмкін. Өңделуіне байланысты түрлі дәмге ие болады. Құрғақ кездегі түсі жасыл, шығымы ашық жасыл. Иісінде шөптердің иісі басымдау, дәмі сәл тәттілеу. Нағыз сапалы көк шай ащы болмау керек.

Шығару әдісі:
Сүзгіге 2 шай қасық шай салып, ыдысқа батырыңыз. Үстіне 80 градустық қайнаған су құйыңыз. Шайды ыдыста 2-3 минуттан артық ұстамаңыз, шайдың дәмі ащыланып кетеді.


Сары шай
Сары шай әлсіз термоөңдеуден өтеді. Қышқылдану деңгейі 3-12 пайыз. Бұрын сары шайдың кейбір сорттары тек император ауласы үшін өндіріліп, Қытайдан басқа мемлекеттерге шығаруға тыйым салынған екен. Құрғақ күйдегі түсі ашық сары. Шығымы ашық сары түс. Бір ішкенде 3-5 рет шығарып ішуге болады.

Шығару әдісі:
200 мл ыдысқа 95 градус қайнаған су құйыңыз. Үстіне екі шай қасық шай салып, жапырақтары су бетіне қалқып шыққанша күтіңіз.

Ақ шай
Ақ шайдың қышқылдану дәрежесі 12 пайызға дейін барады. Оны дайындау үшін әлі ашылмаған шай бүршігін немесе шай жапырақтарын жай ауада қақтайды және термоөңдеуден мүлде өткізбейді. Сондықтан барлық пайдалы қасиеттері сақталады. Құрғақ күйіндегі түсі ашық сары. Жапырақтар мүлде ширатылмайтындықтан шай түйіршіктері ірі және жеңіл болады және суда жақсы ашылады. Шығымының түсі сары-жасыл, тіпті көк шайдың түсінен де қоюырақ келеді. Бір шығарғанда сегіз ретке дейін шығарып ішуге болады.

Шығару әдісі:
Су температурасы 70-77 градустан аспауы керек. Ол үшін суды қайнатып, 5-8 минут күтіңіз. Ыдысқа 2 қасық шай салып, үстіне су құйыңыз. Алғашқы шығымын төгіп тастап, кейінгілерін ішесіз. Ақ шайға сүт, қант қоспаған жөн.


Улун
Улун – жартылай ферменттелген көк шай. Оның үстіне күштірек термоөңдеуден өткізіледі. Сондықтан шайдың дәмі көк шайға да, қызыл шайға да ұқсайды. Құрғақ күйіндегі түсі қою жасыл немесе қою көк. Шығымының орта жағы ашық жасыл, ал ыдысқа жақын жиегі ашық қызыл болып келеді.

Шығару әдісі:
Ыдысқа көлемінің 5 пайызын алатындай етіп шай салыңыз. Үстіне 100 градус қайнаған су құйыңыз. Бетіндегі көбігін алып тастаңыз. Ыдыстың бетін жауып, оны ыстық су құйылған үлкендеу ыдысқа бірнеше рет батырып алыңыз.

Қызыл (қара) шайдың түрлері

Қызыл шай
Қытайда қара шай деген ұғым жоқ. Біз ішіп жүрген қара шай оларда қызыл шай деп аталады.
Қызыл шай толықтай ферменттелген шайға жатады, сондықтан қышқылдану дәрежесі көк шайдан жоғарырақ. Құрғақ күйдегі түсі қою қоңыр, қараға жақын. Шығымының түсі қою қызыл. Жұпарында гүл мен балдың исі басым келеді.
Шығару әдісі:
200 мл ыдысқа 1 шай қасық шай салыңыз. Үстіне 80-100 градус қайнаған су құйып, бірден төгіп тастаңыз. Сосын тағы су құйып 1-2 минут күтіңіз.


Пуэр
Пуэр – қытайдың ең қою шайы. Ол кәрі ағаштардың жапырақтарынан дайындалады. Жиналған шай жапырақтары ыдысқа салынып арнайы ашытқы (айран, сусындар) қосылады. Нығыздалып дайын болған соң бамбук немес күріш қағазының арасында сақталады. Бұл шайдың ерекшелігі — термооөңдеуден өткізілмейді. Пуэр – гастриті барларға ішуге болатын бірден-бір шай. Оның үстіне құрамында кофеин жоқ, соған қарамастан адамға сергектік сыйлайды. Пуэрді 15 рет шығарып ішуге болады, әр шығарған сайын иісі мен дәмі күшейе түседі. Құрғақ күйдегі түсі қараға жақын, шығымы қою қызыл. Пуэр шайы шарап секілді, сақталу уақыты ұзарған сайын қымбаттай береді. 15-20 жылдап сақталатын түрлері бар.

Шығару әдісі:
Шайдың шетінен баппен кесіп алыңыз. 3-5 грамм шайды 200 мл ыдысқа салып үстіне қатты қайнап тұрған су құйыңыз. 10-15 секунд ішінде жапырақтары ашыла бастау керек, сол кезде суын төгіп тастап, үстіне тағы құйыңыз. 30 секундтан соң сүзіп кеселерге құйыңыз.

Сұхбат соңында Константин бізге шайдың үш түрінен салып берді.

Міне сыйлық! Болмашы нәрсе болса да көңілге қуаныш ұялатады.

Үйге келе салып дәмін татуға асықтық. Ол үшін «Шай гүлдері» көк шайын таңдадық.

Ыдысқа мына бір түйір домалақты салып, үстіне температурасын 80 градусқа жобалатып су құйдық.


Вуаля!


Гүлайдын құрбым бәрімізге баптап құйып берді. Шай біразға дейін кесіле қойған жоқ.

Иәә, қарап тұрсаңыз шайлардың бағасы арзан емес. Дегенмен «шығымы жақсы шайды аз-аздан алып ішіп тұруға болады» деген қорытындыға келдім. Оның үстіне шайды шамадан көп ішу зиян

Бағана қарап отырып, Лю Идің туындыларын көріп қалып, соның бір суретін толығырақ түсінуге тырыстым. Түсіндірмені таптым да. Аударып шықтым шама-шарқымша. Бұларды жалаңаш денелі қыздар деп емес, айтары бар өнер туындылары деген көзқарастамын.

Ли Ю — канадалық суретші, шыққан тегі Қытай. Жалаңаш қыздар не ойнап отыр? атты жазбада оның «Пекин 2008» атты суретінің мағынасын оқып, талқылаған едік. Суретшінің бұған ұқсас басқа да суреттері көп екен. Жеке сайтында жарияланған суреттерді ұсынбақшымын. Бірақ бұл жолы суреттерге түсініктеме берілмеген, тек аттары жазылған.
Ескерту! Суреттер 18+ жанрында.

Жас отбасылар отау құру тойына қанша ақша шашады екен? Осыны білуге қатты құмартқан «Хоум Кредит» тобы(Группа «Хоум Кредит») 7 елде өз зерттеулерін жүргізіпті. 7 ел деп отырғанымыз сол: Ресей, Белоруссия, Чехия, Словакия, Қытай, Вьетнам және өзіміздің ҚАЗАҚ елі. Сонымен, зерттеулер не дейді екен, нені анықтапты, солар жайлы айтайық:

Мына суреттің авторы Лю И атты канадалық қытай суретші. 6 наурыз 2005 күні Нью Йорктегі бір көрмеге қойылған бұл сурет біраз дау-дамай және пікірталас тудырған екен. Суреттің аты «Пекин 2008».

Бұл сурет не туралы?

Суретте қытайлардың маджонг ойынын ойнап отырған қыздар бейнеленген. Терең мағына бар бұл суретте.

Арқасында тату бар қыз — Қытай.

Үстінде киімі бар, қолын басының артына ұстап, ойланып отырған қыз — АҚШ.

Жатқан қыз — Ресей.

Ойынға беріліп кеткен жалаңаш қыз — Жапония.

Ал ойыншыларға қарап, қолына жеміс табағын ұстаған қыз — Тайвань.

Қытай қыз «шығыс самалы» атты комбинация шығарыпты (3 бірдей тас). Екі мағынасы бар: Қытай экономикасы шығыс самалын жақсы қолдануда, сондай-ақ ол қытайлық ракетаның да аты. Былай қарасаң комбинация жақсы сияқты болғанымен, бұдан кейінгі тастардың қалай шығатыны белгісіз. Және қытай қыз басқаларға көрсетпей 2 тас ұрлап отыр. Бір ойы бар.

АҚШ қыз бәрін түсініп, қарап отырған сияқты, нақты жоспарлары бар. Және Тайвань қызға да қарап отыр, бір көзін қысып бір нәрсе меңзеп тұрған да сияқты.

Ресей еш қызығушылықсыз жатқан сияқты. Бірақ негізінде олай емес, бір аяғы АҚШ-тың тізесін басып жатыр, бір қолымен Қытайға тас ұрлап берді. Ортақ бір ойлары бар.

Жапон қыз ойынға берілген, басқаларда шаруасы жоқ. Тек өз "қолын" қарауда.

Тайвань қызыл ұлттық киім киген. Мүмкін ол қытай мәдениетін жалғастырушы болғандығынан ба екен? Бір қолында жеміс табағы, бір қолында пышақ. Ол Қытайға суық, жаман көзқараспен қарап тұр. Бірақ ойынға қосыла алмайды, қолынан келетіні жеңімпазға жеміс тазартып беру.

Терезенің ар жағында өзен жағасы және жаман ауа райы тұр. Үлкен жел көтеріліп, бір апат болатындай.

Бөлмедегі портрет те қызық. Сунь Ятсеннің мұрты, Чан Кайши сияқты жылтыр бас, бет-әлпеті Мао Цзедунге ұқсайды.

Қыздардың киімдеріне келейік.

Қытайдың үсті жалаңаш, бұтында іш киім және юбка.

АҚШ халат және ішкөйлек киген, бірақ белден төмен жалаңаш.

Ресей тек лыпамен қалған.

Жапония толығымен жалаңаш.

Бір қарағанда АҚШ ең күштісі сияқты болып көрінеді, киімі де бар үстінде. Басқалары жалаңаш. Бірақ АҚШ-тың төменгі жағы жалаңаш. Ресей мен Қытай жалаңаш болып көрінгенмен, негізгі құпия жерлері әзірше жабық.

Бұл ойынды "ұтылған шешінеді" ойыны деп қарайтын болсақ:

Осы раундты Қытай ұтылса Ресейдің жағдайына жетеді (КСРО құлаған кездегідей).

Егер АҚШ ұтылса ол да Ресейдің жағдайына жақындайды.

Ресей ұтылса ештеңесіз қалады.

Жапонияда ештеңе қалған да жоқ. Енді ұтылса ойыннан шығады.

Қортындылайық:

АҚШ жақсы қыз болып көрінгісі келеді, бірақ енді ұтылса құриды. Барлық жақтан қауіп бар оған. Ресей екі жақпен де келісіп, ойнап отырғандай. Ең залым, ең қауіптісі осы. Басқалармен тас ауыстырып ойнап отыр. Қытайда қандай тастар бар екенін көре алмай отырмыз. Қанша тасы бар екені де белгісіз. Үстел астында Ресеймен тас ауыстырып отыр. АҚШ ештеңе көре алмай, Ресей мен Қытай өзара келісіп ойнап отырғандарын ойлағаннан басқа ештеңе істей алмай отыр. Жапония әлі де ойында, ұтылса ойыннан амал жоқ шығады. Тек түсініксізі Қытай ғана. Не ойлап отырғанын ешкім білмейді. Тайвань бәрін көріп, түсініп отыр. Бірақ ештеңе істей алмайды. Ойынға қатысуға мәртебесі жетпейді әлі.

Бұл ойынды Қытай немесе АҚШ жеңетіні анық. Бірақ АҚШ-та күш көп болғанымен ол покер емес қытай ойыны маджонгты ойнап отыр және қытайдың ережесімен…