Тілмашқа 120 кеңес
Тілмашқа 120 кеңестің жалғасы. Өз тәжірибеңізбен бөлісе отырыңыздар.
I, II
III
IV. Сөз таңдау
30. Заңи құжаттарды аударғанда ауызекі тілде қолданылатын сөзден аулақ болыңыз. Етістіктің doesn’t, can’t секілді қысқарған түрлерін қолданбаңыз.
31. Заңи құжаттарда ресми сөздерді қолдану қажет.
Заңи құжаттарда — Ауызекі тілде
amended — changed
transactions — deals
receive/obtain (receive
if the object was given;
obtain if the recipient had
to make some effort to
obtain it) — get
until — till
also — as well/too
must — have to
which/who — that
in any case — anyway
previously — before (before)
32. Тиісті – must не shall (“should” міндеттілік мағынасын бермейді, “have to” ауызекі тілде қолданылады); міндетті – is obliged; міндет алу, міндеттену — undertakes or simply shall. Естеріңізде болсын, shall сөзі заңи құжаттарда әрқашан міндет орындауды білдіреді
33. Submit сөзі мемлекеттік ұйымдар, тіркеу органдарына байланысты, рrovide with documents тапсырыс беруші, компания, мекемеге қатысты қолданылады.
34. Алушы – recipient (немесе payee – ақша алушы). Receiver мүлдем басқа мағына береді.
алу – receipt (not “receiving”)
35. нысан – (often) facility
орган – agency (мемлекеттік орган), body (компания)
бақылау – (usually) monitoring (except quality control and passport control)
сараптау – expert examination (“expertise” means skill or knowledge)
құжатпен танысу – review (not “get acquainted with”, which revers to making freinds with people)
декада; онкүндік – ten days (a “decade” is ten years)
нұсқа – version (= draft); option
ұлт – ethnic origin (nationality = азаматтық)
келешегі бар – long-term; promising; having prospects
тарату; жою — remedy, elimination (of defects); clearing up after accidents; abandonment (of oil wells); liquidation or winding-up (of companies)
өткізу, жүзеге асыру – sale; implementation (“realisation” сөзінің де сондай мағынасы бар, бірақ “сезіну, жете түсіну” мағынасынан басқасында сирек қолданылады)
несие беруші – creditor if a person or company, but more often lender if a bank or financial institution
келесі бет – back; reverse (not “back side” = көт)
қалған бөлігі – remainder (not “remaining part”)
36. Егер меншік ұғымды білдірсе, ownership деп, мүлік/затты білдірсе, property деп аударылуы керек.
* меншік нысаны — form of ownership
* мемлекеттік меншік — state property (i.e. all the assets owned by the state)
Мүлікті property не assets деп аударуға болады.
37 Иелік possession деп аудырылуы тиіс, “ownership” емес, өйткені заңгерлерге “меншіктен” айыру үшін өте маңызды.
38 Құрамды кейде “membership” не “composition” деп аударуға болады, бірақ көбіне оны тікелей емес, былай аударамыз:
* жүйе құрамына кіретін — within the system
* комитет құрамы — members of the committee
39 Егер келісім не қарыздың мерзіміне қатысты болса, мерзімді term деп аударамыз. Басқа жағдайларда “term” сөзін қолдануда абай болу керек, өйткені оны “condition” деп түсініп, шатасуы мүмкін. Оны period, кейде duration деген дұрысырақ. Мерзім уақыт аралығына емес, белгілі бір күнге қатысты болғанда deadline, time limit не due date сөздерін қолдануға болады. Кейде тікелей аудармай, төмендегідей жазуға болады.
* үш жылға дейінгі мерзімге — a period of up to three years
* алпыскүндік мерзімнің ішінде — within 60 days (or a period of 60 days or a 60-day period)
* айналыс мерзімі 6 айға тең МҚО — 6-month state treasury bills
* өтеу мерзімі 1999 ж. келетін ноталар — notes due 1999
40 Қызмет түрін жазғанда жай ғана -ing жалғауын қоса қоямыз:
* банктік қызмет — banking (“banking activity” емес)
* делдалдық қызмет — broking/dealing
41 Болу; бар үнемі availability дегенді білдірмесе керек. Әдетте мұндай сөйлемдерді басқаша жазу керек:
* Қоғамның кем дегенде үш маманы болуы керек — The company must have at least three specialists on its staff.
42 жоқ; болмау: адам absent болуы мүмкін, бірақ зат емес. Lack және missing сөздерінің жағымсыз астары бар:
*… жөнінде мәлімет жоқ. — There is no information on… (neutral)
* Мәліметтің болмауына байланысты — due to the lack of information (қажет, бірақ ол жоқ)
43 Шешім: decision күнделікті қолданылады;
resolution ұйымға қатысты не заңи мағынада;
court ruling (төрелік сот болса, award).
Шешім қабылдау — adopt a resolution (мысалы акционерлердің жалпы жиналысында); take a decision, бірақ көп жағдайда жай ғана decide.
44 Соның ішінде сөзінен кейінгісі талқыланып жатқанның барлығын құраса, ол comprising, ал егер де тек бір бөлігін құраса, including:
* 10 000 акция, соның ішінде 10 000 данасы қарапайым атаулы акция — 10,000 shares comprising 10,000 ordinary registered shares
* 10 000 акция, соның ішінде 9 000 данасы қарапайым атаулы акция — 10,000 shares including 9,000 ordinary registered shares
45 екі рет/мәрте = twice (“two times” емес); thrice өте сирек, әсіресе іскерлік қатынаста мүлдем қолданылмайды.
46 Республикалықты “Republican” деп аударуға болмайды, себебі ол АҚШ-ның саяси партиясы (немес Біріккен Корольдікте монархияны құртқысы келетін адам). Дегенмен Republic не national (зат есімнен бұрын) не of the Republic (зат есімнен кейін) деп жазуға болады.
47 Түрліні “different” дегеннен көрі various деген дұрыс.
* Ағлақтық зиян ұғымына түрлі түсініктер біріліп жүр — there are various interpretations of the concept of moral damage (“the concept… is interpreted differently” емес. Бұл сөйлемнің алдындағысында «шетелдік мемлекеттер» жайлы айтылған болатын. Ағышлын тілді оқушы “different” сөзін «бір-бірінен өзгеше түсініктер» емес «берілген шетелдік түсініктен бөлек» деп түсінеді).
48 Бір реттік one-off, егер төлемге қатысты болса, lump-sum, бірақ “one-time” емес (әдетте бұрынғы дегенді білдіреді).
49 “Additionally” сөзі өте сирек қолданылады, сондықтан «қосымшаны» also, in addition дейміз, бірақ “кейінірек” деген мағынада да болуы мүмкін:
* Сот отырысының өтетін күні туралы қосымша хабар беріледі — The date of the court hearing will be announced in due course.
50 Өндіруді to charge/levy деп аударуға болады, алайда оны to be payable деген дұрысырақ:
* Алымды төлеу істе жеңілген тарапқа жүктеледі — The fee is payable by the party which loses the case.
51 Құжатты оқушы қысқарған сөздермен таныс болу керек. Сол себепті, бірінші толық жазып, содан кейін қысқарған нұсқасын қолдануға болады:
* ӨБ — Production Association (PA)
* ҚХР — China (“PRC” өте сирек, мүлдем қолданылмайды десе де болады)
* ҚС — substation (“SS” емес)… тағысын тағылары
52 Келесі сөздерді, оқушыға нақты ұғым беретіндей етіп аудару қажет:
* елде — in Kazakhstan
* отандық инвесторлар — Kazakhstani investors
53 бойынша, жөнінде:
* заң бойынша — according to the law
* арыз бойынша — as per the/your application
* нұсқаумен — as instructed (by...)
* X-ты жекешелендіру жөніндегі ұсыныс — proposal with regard to (or as to) the privatisation of X
54 Есебінен сөзі “at the expense of” деп сирек аударылады, өйткені жағымсыз астары бар. Using, funded by, financed by нұсқаларын қолданған дұрыс:
* Қарыз алу есебінен қаржыландыруға ұсынылатын жобалар — projects to be financed by borrowing (“to be financed at the expense of” емес).
55 * байланысты — due to, in view of
* жөнінде, туралы, мәселесі бойынша, қатысты — regarding, concerning, with regard to, with respect to
* ескерсек / зер салсақ; назар аударсақ — given that
* себебі, сондықтан, өйткені, сол себепті және бағыныңқы баяндауышы -дықтан/
-діктен қосымшалы есімше арқылы түзілетін сабақтас құрмалас сөйлемдер — since (“as” дегеннен нақтырақ, дегенмен бұлай жазуға да болады)
*… деп жорамалдауға болады — Presumably…
* X мырзаның ойынша — In Mr X’s view…
56 Мына пайдалы сөздерді ұмытпағайсыз (t)hereof, (t)hereunder, (t)herein, т. б, бірақ артық кетпеңіз
* жер телімі не оның бөлігі — the land plot or part thereof (“its part” емес)
57 Quite сөзін қолдануда абай болыңыз, мағынасы екіұдай. Баламалары:
әбден, мүлде, мүлдем, тіпті, бүтіндей — entirely, completely
жеткілікті — fairly, rather
58 Пайдалы сөз тіркестері:
төлем жүргізу — MAKE a payment
өзгерістер енгізу — MAKE amendments
қор құру — ESTABLISH/SET UP a fund (not “create”)
саясат жүргізу — PURSUE a policy
“X”-ті “Y” сөздерімен толықтыру — insert/add “Y” after the words “X”
несие беру — ADVANCE a loan/facility
қаржы жұмылдыру — RAISE funds
мамандарды жұмылдыру — recruit/hire/engage/retain specialists
рұқсат/куәлік болу — HOLD a licence/certificate
I, II
III
IV. Сөз таңдау
30. Заңи құжаттарды аударғанда ауызекі тілде қолданылатын сөзден аулақ болыңыз. Етістіктің doesn’t, can’t секілді қысқарған түрлерін қолданбаңыз.
31. Заңи құжаттарда ресми сөздерді қолдану қажет.
Заңи құжаттарда — Ауызекі тілде
amended — changed
transactions — deals
receive/obtain (receive
if the object was given;
obtain if the recipient had
to make some effort to
obtain it) — get
until — till
also — as well/too
must — have to
which/who — that
in any case — anyway
previously — before (before)
32. Тиісті – must не shall (“should” міндеттілік мағынасын бермейді, “have to” ауызекі тілде қолданылады); міндетті – is obliged; міндет алу, міндеттену — undertakes or simply shall. Естеріңізде болсын, shall сөзі заңи құжаттарда әрқашан міндет орындауды білдіреді
33. Submit сөзі мемлекеттік ұйымдар, тіркеу органдарына байланысты, рrovide with documents тапсырыс беруші, компания, мекемеге қатысты қолданылады.
34. Алушы – recipient (немесе payee – ақша алушы). Receiver мүлдем басқа мағына береді.
алу – receipt (not “receiving”)
35. нысан – (often) facility
орган – agency (мемлекеттік орган), body (компания)
бақылау – (usually) monitoring (except quality control and passport control)
сараптау – expert examination (“expertise” means skill or knowledge)
құжатпен танысу – review (not “get acquainted with”, which revers to making freinds with people)
декада; онкүндік – ten days (a “decade” is ten years)
нұсқа – version (= draft); option
ұлт – ethnic origin (nationality = азаматтық)
келешегі бар – long-term; promising; having prospects
тарату; жою — remedy, elimination (of defects); clearing up after accidents; abandonment (of oil wells); liquidation or winding-up (of companies)
өткізу, жүзеге асыру – sale; implementation (“realisation” сөзінің де сондай мағынасы бар, бірақ “сезіну, жете түсіну” мағынасынан басқасында сирек қолданылады)
несие беруші – creditor if a person or company, but more often lender if a bank or financial institution
келесі бет – back; reverse (not “back side” = көт)
қалған бөлігі – remainder (not “remaining part”)
36. Егер меншік ұғымды білдірсе, ownership деп, мүлік/затты білдірсе, property деп аударылуы керек.
* меншік нысаны — form of ownership
* мемлекеттік меншік — state property (i.e. all the assets owned by the state)
Мүлікті property не assets деп аударуға болады.
37 Иелік possession деп аудырылуы тиіс, “ownership” емес, өйткені заңгерлерге “меншіктен” айыру үшін өте маңызды.
38 Құрамды кейде “membership” не “composition” деп аударуға болады, бірақ көбіне оны тікелей емес, былай аударамыз:
* жүйе құрамына кіретін — within the system
* комитет құрамы — members of the committee
39 Егер келісім не қарыздың мерзіміне қатысты болса, мерзімді term деп аударамыз. Басқа жағдайларда “term” сөзін қолдануда абай болу керек, өйткені оны “condition” деп түсініп, шатасуы мүмкін. Оны period, кейде duration деген дұрысырақ. Мерзім уақыт аралығына емес, белгілі бір күнге қатысты болғанда deadline, time limit не due date сөздерін қолдануға болады. Кейде тікелей аудармай, төмендегідей жазуға болады.
* үш жылға дейінгі мерзімге — a period of up to three years
* алпыскүндік мерзімнің ішінде — within 60 days (or a period of 60 days or a 60-day period)
* айналыс мерзімі 6 айға тең МҚО — 6-month state treasury bills
* өтеу мерзімі 1999 ж. келетін ноталар — notes due 1999
40 Қызмет түрін жазғанда жай ғана -ing жалғауын қоса қоямыз:
* банктік қызмет — banking (“banking activity” емес)
* делдалдық қызмет — broking/dealing
41 Болу; бар үнемі availability дегенді білдірмесе керек. Әдетте мұндай сөйлемдерді басқаша жазу керек:
* Қоғамның кем дегенде үш маманы болуы керек — The company must have at least three specialists on its staff.
42 жоқ; болмау: адам absent болуы мүмкін, бірақ зат емес. Lack және missing сөздерінің жағымсыз астары бар:
*… жөнінде мәлімет жоқ. — There is no information on… (neutral)
* Мәліметтің болмауына байланысты — due to the lack of information (қажет, бірақ ол жоқ)
43 Шешім: decision күнделікті қолданылады;
resolution ұйымға қатысты не заңи мағынада;
court ruling (төрелік сот болса, award).
Шешім қабылдау — adopt a resolution (мысалы акционерлердің жалпы жиналысында); take a decision, бірақ көп жағдайда жай ғана decide.
44 Соның ішінде сөзінен кейінгісі талқыланып жатқанның барлығын құраса, ол comprising, ал егер де тек бір бөлігін құраса, including:
* 10 000 акция, соның ішінде 10 000 данасы қарапайым атаулы акция — 10,000 shares comprising 10,000 ordinary registered shares
* 10 000 акция, соның ішінде 9 000 данасы қарапайым атаулы акция — 10,000 shares including 9,000 ordinary registered shares
45 екі рет/мәрте = twice (“two times” емес); thrice өте сирек, әсіресе іскерлік қатынаста мүлдем қолданылмайды.
46 Республикалықты “Republican” деп аударуға болмайды, себебі ол АҚШ-ның саяси партиясы (немес Біріккен Корольдікте монархияны құртқысы келетін адам). Дегенмен Republic не national (зат есімнен бұрын) не of the Republic (зат есімнен кейін) деп жазуға болады.
47 Түрліні “different” дегеннен көрі various деген дұрыс.
* Ағлақтық зиян ұғымына түрлі түсініктер біріліп жүр — there are various interpretations of the concept of moral damage (“the concept… is interpreted differently” емес. Бұл сөйлемнің алдындағысында «шетелдік мемлекеттер» жайлы айтылған болатын. Ағышлын тілді оқушы “different” сөзін «бір-бірінен өзгеше түсініктер» емес «берілген шетелдік түсініктен бөлек» деп түсінеді).
48 Бір реттік one-off, егер төлемге қатысты болса, lump-sum, бірақ “one-time” емес (әдетте бұрынғы дегенді білдіреді).
49 “Additionally” сөзі өте сирек қолданылады, сондықтан «қосымшаны» also, in addition дейміз, бірақ “кейінірек” деген мағынада да болуы мүмкін:
* Сот отырысының өтетін күні туралы қосымша хабар беріледі — The date of the court hearing will be announced in due course.
50 Өндіруді to charge/levy деп аударуға болады, алайда оны to be payable деген дұрысырақ:
* Алымды төлеу істе жеңілген тарапқа жүктеледі — The fee is payable by the party which loses the case.
51 Құжатты оқушы қысқарған сөздермен таныс болу керек. Сол себепті, бірінші толық жазып, содан кейін қысқарған нұсқасын қолдануға болады:
* ӨБ — Production Association (PA)
* ҚХР — China (“PRC” өте сирек, мүлдем қолданылмайды десе де болады)
* ҚС — substation (“SS” емес)… тағысын тағылары
52 Келесі сөздерді, оқушыға нақты ұғым беретіндей етіп аудару қажет:
* елде — in Kazakhstan
* отандық инвесторлар — Kazakhstani investors
53 бойынша, жөнінде:
* заң бойынша — according to the law
* арыз бойынша — as per the/your application
* нұсқаумен — as instructed (by...)
* X-ты жекешелендіру жөніндегі ұсыныс — proposal with regard to (or as to) the privatisation of X
54 Есебінен сөзі “at the expense of” деп сирек аударылады, өйткені жағымсыз астары бар. Using, funded by, financed by нұсқаларын қолданған дұрыс:
* Қарыз алу есебінен қаржыландыруға ұсынылатын жобалар — projects to be financed by borrowing (“to be financed at the expense of” емес).
55 * байланысты — due to, in view of
* жөнінде, туралы, мәселесі бойынша, қатысты — regarding, concerning, with regard to, with respect to
* ескерсек / зер салсақ; назар аударсақ — given that
* себебі, сондықтан, өйткені, сол себепті және бағыныңқы баяндауышы -дықтан/
-діктен қосымшалы есімше арқылы түзілетін сабақтас құрмалас сөйлемдер — since (“as” дегеннен нақтырақ, дегенмен бұлай жазуға да болады)
*… деп жорамалдауға болады — Presumably…
* X мырзаның ойынша — In Mr X’s view…
56 Мына пайдалы сөздерді ұмытпағайсыз (t)hereof, (t)hereunder, (t)herein, т. б, бірақ артық кетпеңіз
* жер телімі не оның бөлігі — the land plot or part thereof (“its part” емес)
57 Quite сөзін қолдануда абай болыңыз, мағынасы екіұдай. Баламалары:
әбден, мүлде, мүлдем, тіпті, бүтіндей — entirely, completely
жеткілікті — fairly, rather
58 Пайдалы сөз тіркестері:
төлем жүргізу — MAKE a payment
өзгерістер енгізу — MAKE amendments
қор құру — ESTABLISH/SET UP a fund (not “create”)
саясат жүргізу — PURSUE a policy
“X”-ті “Y” сөздерімен толықтыру — insert/add “Y” after the words “X”
несие беру — ADVANCE a loan/facility
қаржы жұмылдыру — RAISE funds
мамандарды жұмылдыру — recruit/hire/engage/retain specialists
рұқсат/куәлік болу — HOLD a licence/certificate
3 пікір