Бүгін халықаралық PR-шылар күні

Бүгін халықаралық PR мамандарының күні екен. Бір қызығы халықаралық деген Қазақстанға жүрмей ма, елең етіп, тойлаған сала мамандарын көрмедім.
Таң ертең ұйқыдан телефонның қоңырауы оятты.Анам екен.Мерекеңмен дегенге аң-таңмын. Сөйтсем, Қазақстан телеарнасындағы «Таңшолпан» бағдарламасы осы күнге орай арнайы сюжет, әлде сұхбат беріпті. Анам соны көріп звондап тұрған беті екен. Қысылып қалдым. Білмегенім қызық болды. Жалпы бұған дейін бұндай күн аталып өтілген емес.
Интернеттен іздеп едім. Google де еш ақпарат бермеді. Жұмысқа келе жаң-жаққа қоңыраулаттым, бірге оқыған қыз-жігіттерден бастап, банктердің пиар қызметтеріне дейін. Көбі білмеді. Білетіндері PR мамандарының Қазақстандағы күні — 15 мамыр. (бұл күн де ресми бекітілген жоқ) Бұйырса 2 күннен соң. Таңшолпаннан басқа ешкім ақпарат бермеді. Твиттер мен мой мирдың шағын блогына жазып едім, ондағы пиаршылар да үндемеді. Тек қарапайым елден құттықтау мен сұрақ көп келді. Гуглдың «Тірі лентасы» арқылы кәдімгі өзіміздің Аидадан келді бір сұрақ, «Aida Kali — құтты босын!:) қазақ тілді PR-щиктер көп пе?»- депті Аида. «PR-дың атына қызығам, сол туралы жазыңызшы»,- деп қиылды мейл рудағы бір досым.
Жауаптан бұрын пиар туралы аз-кем ақпарат. Жалпы пиардың нақты бір анықтамасы жоқ. Неше түрлі анықтама беруге болады. Сан-салалы. Пиарщик — жарнама жасаушы. Пиарщик — адамның, компанияның т.б имиджімен айналысушы, имиджмейкер деп жатады кейде, Пиарщик – саяси науқандарды ұйымдастырушы- саяси технолог деп жатады. Пиарщик – БАҚ-пен байланысты жүзеге асырушы, комапанияның немесе жеке адамның ақпараттық саясатын жүзеге асырушы, пиарщик – қоғаммен байланысты жүзеге асырушы, пиарщик – конфликтлердің алдын алушы. Осылай кете береді.Қысқаша айтсақ адамды, компанияны, өнімді табысқа жеткізу, жарнамалау қызметі. Маркетинг, менеджмент, журналистика, саясатпен тығыз байланысты сала. Кейде компаниялардағы пиар бөлімдері маркетинг, менеджмент, баспасөз қызметінің астында немесе осылардың үстінде құрылып жататыны осыдан.
Аидаға жауап: — Бар, бірақ өкінішке орай қазақ тілді пиарщиктер комапниялардың пиар қызметтерінде аудармашылық қызметпен ғана айналысып жүр. Жалпы, Хит тв арнасындағы Қазыбек Қасым – пиарды бітірген, Хабар арнасындағы Ринат Кертаевтың мамандығы пиарщик, бірақ өкінішке орай журналистикада жүр. Бізбен қатар Нұрлан Өнербаев ағамыздың қызы оқыды. Банктердің пиар бөлімдерінде қазақ тілді пиар мамандары бар. Бірақ, қазақ тілді міне мына маман бар дейтін ешкімді көре алып отырғам жоқ. Жалпы Нұркен Халықберген, Майраш Тайкенова, Қуат Домбай сынды бірнеше мықты пиар мамандары бар. Бірақ, олар орыс тілді, таза қазақ тілді пиар мамандары емес. Жалпы, Қазақстанда қазақ тілді, қазақы ойлы пиарщик болуға мүмкіндік жоқ. Ол 100 пайыз қазақша сөйлейтін жерде болмаса. Компаниялардың барлығында құжаттар да, идеяларды орысша ойлайтындар тудырады, орысша жүргізіледі, орыс тілінде ойлайтын мамандар… Сондықтан бәрі орыс тілді мамандардың ойлауымен жасалады да, соны қазақшаға аударып қояды. Сондықтан бізде орыс тілді пиар, орыс тілді пиарщиктер ғана бар десек болады. Бірақ орыс тілді пиарщиктердің өзі Ресейдің қасында жіп есе алмай қалатыны тағы бар. Әсіресе саяси пиар, саяси технология, имиджмейкерлік бойынша. Дәлел Президентік, парламенттік сайлау науқандарында Ресейлік немесе шет елдік пиарщиктер жалданып, қалтасы қампиып жатады. Бізде көбіне жеке компанияларға экономика, бизнес саласындағы пиарщиктер беделділеу.
Пиарды оқытуға келсек. Бұл мамандық бір ашылып, бір жабылып жүр. Оқу базасы нашар, білім беретін кәсіби маман да, оқулық та нет. Дәлел ҚазҰУ-дың журфагындағы арнайы кафедрада бір кәсіби маман жоқ. Өзіміз журфактағы филология ғылымдарының кандидаттарының алдынан пиарщик деген диплом алып шықтық. Бұл ретте орыс тілінде оқитын студенттердің жағдай жақсырақ. Қазақстандық болмаса да Ресейлік оқулықтарды оқи алады. Орыс тілді Қазақстандық мамандар бар. Сосын орыс тілінде Қазақстандық кітаптар да пайда бола бастады. Қуат Домбайдың «PR без понтов» атты кітабы бар. Қазақшасын шығарам деген, біарқ әлі қолымызға түсіре алмадық. Мен өзімше осы саланы 6 жыл бекер оқыдым ба деп, 2 жыл бұрын «Пиар білімі: теориясы, тарихы және қазақстандық тәжрибе» деген кітапты бастағам. Бітіп қалған сияқтымын, бірақ Қазақстандық тәжірибе бөлімінде түк жоқ. Биыл докторантураға түссем диссертация ретінде осы кітапты бітіріп, шығаратын шығармын. Өйткені дұрыстап жазуға, зерттеуге мүмкіндік болады. Қазір ол салада істемейтіндіктен, кухнясында пиаз аршып жүрмеген соң сапасы ноу болуы мүмкін. Мыжып кеттім. Тағы бірде жазармын.Күллі әлемдегі әріптестерімді мерекелерімен құттықтаймын!