Айналамда ешкім жоқ. Өлі тыныштық. Сөйлесерге адам табылсашы. Ішімдегіні ақтарып-ақ тастағым келіп отыр. Әттең, тірі жан жоқ жанымда…
Бары бар ғой. Бірақ оларды жоқтай сезініп отырмын. Неге екенін өзім де түсіне алар емеспін. Қаңғырлаған бос қалбырдай күй кешіп отырмын. Біреулер бірдеңе сұрайды, құлықсыз жауап беремін. Ешкіммен тілдесуге ынтам жоқ. Әйтеуір бәрі жай өткінші тірлік сияқты. Бүгінге дейін жайдары сөйлесіп жүрген жандарға неге бұлай қарап қалдым екен? Өзі осылай болады кейде. Құлазу ма екен… Бірақ, нені аңсаймын соншалық? Осы сұраққа жауап таппай маза кетті. Қайғы-мұңсыз бала күнімді ме? Әлде сейілмен өткен студенттік шақтар ма екен сағындырған? Бәлкім, жай ғана ата-анам бәріміз бірге болған күндер болар ойға оралған? Не де болса шешімі қиын сұрақтар.
Қойшы өзі! Бос қалбырдан да дыбыс шығады. Мен де тірлігімді жалғастырайын. Жауабы уақыт өте келе жатар. Не жағдай екенін білетін жан болса айтсын. Тыңдап көрейік…

Менің ойымша адамның өмір сүруінің қай кезеңінде де таңдау тұрады. Мысалы, студенттерге диплом алуды күтіп жүре беру ештеңені ойламай немесе диплом алғанша өз ісін ашуды үйреніп, оқу бітіргенде диплом, счетта миллион, жане шет елге саяхатқа шығуға болады. Жанұялы адамдарға жұмысқа барып-келіп өмірім дұрысталып кетеді ғой деп армандап, балам өскен соң мені асырайды ғой деп үміттеніп жүре беру немесе өміріне өзгеріс енгізіп, баласына да үлкен бағыт беру таңдауы бар. Ал үлкен жастағы адамдарға қарттығының алаңсыз, бақытты қарсы алуына мүмкіндігі мен таңдауы бар. Ал сіз қандай таңдау жасап отырсыз? Адам өмірге бір рет келеді, және әр адам қалағанынша өмір сүру керек деп ойлаймын. Кім қалай ойлайды?

Не айтайын, айтатын сөзім бардай,
Қиындықпен күресіп, өмірден келемін талмай.
Бар болса ішімдегі мұңымды айтайын,
Досым тыңдашы сен, айтайын аузым талмай.

Сәулесімен, шуағын шашқан күн нұрындай,
Жан бересің, жылуыңды жүрегіме мұздай.
Қайта ояттың, тірілттің сен,
Мына өмір қызықтанып баражатқандай,

Кейде алдайсың, ей-өмір кейде мойындайсың,
Өз қатеңді жасаған, бірақ оны жоя алмайсың.
Не айтайын, «ӨМІР ОҢАЙ» деп айта алсамшы,
Жүректегі жылуымды озге адамға бере алсамшы.

Әмірхамзаева Әйгерім

Әйел болған соң асүйде сағат тұрғаны жақсы. Күйеуіңнің жұмыстан келетін уақытын есептеп тамақ пісіресің, анау-мынау ұсақ-түйек шаруаларды уақытпен реттеп жүресің дегендей…
Бірақ ешқашан сағатты алға жылжытып қою деген ойыма келмепті. Бір құрбымның үйіне барып сағатының озық екенін көзім шалды да, онсыз да уақыт деген жел сияқты, алға жылжытпаса да болады ғой деп ойлағам. Одан сұрағанымда «жақсы ғой, сағат алда болса жұмыстарым ертерек бітіп жатады, тамақ қамына ертерек кірісіп, басқа шаруаларымды уақытынан бұрын реттеймін» деген жауап алдым.

Өткен-кеткенімді ой елегінен өткізіп, ұйықтағалы жатқан кезімде ұялы телефоныма «Кешіріңіз, танысуға рұқсат па? Менің атым .......» деген хабарлама келді. «Бұл кім болды екен?» деп ойлап үлгергенім жоқ «Нөміріңізді газеттен алдым, бойдақпын, тұрақты жұмысым бар» деген хабарлама келді.

Бәлкім мына себептердің арасынан өзіңіздің не үшін байығыңыз келетінін табарсыз:
— Сіз кедей болудан әбден шаршағансыз, қалай тартсаңыз да жетпейді, қалаған тұрмақ, қажеттіні алуға да кейде ақша түскір жетпей жатады.
— Ай сайын коммуналдық төлемдердің қағазын көріп, жүйкеңіз жұқарып жүрген шығар. Әсіресе олардың соңғы кездері тоқтаусыз көтеріліп жатқаны жанды жейді.
— Өзіңізді жағдайы нашар адам ретінде сезінуден жалықтыңыз, себебі жақсы көретін адамдарыңызға лайықты сыйлық жасай алмай жүрсіз.
— Жақын адамдарыңыздың (ата-анаңыз, балаларыңыз) ақшаның жетіспегенінен қамығып жүргенін көргенде жүрегіңіз сыздайды.
— Жөндеу, үй жинау, бау-бақша күту, кешке үйге жұмыстан қайтар жолда дүкенге соғу, балаларды киіндіру, қыс, көктем, жаз, күз… жалғасып жатқан уақыт, денсаулығыңыз сыр бере бастады. Бірақ мұның бәріне қызметші жалдауға ақшаңыз болмаған соң, өзіңіз істеуге мәжбүрсіз.
— Көзге көрінбейтін, мүмкіндігі шектеулі, қалағанына қол жеткізуге тұрмыс тапшылығы жібермейтін, біреулердің қол астында ғана жұмыс істейтін адам болудан шаршадыңыз.
— Таңнан кешке дейін жұмыс істейсіз, одан тапқан табысыңыз жылына ең болмағанда бір рет комфортты жерге барып демалуға жетпейді.
— Қанша тырыссаңыз да материалдық жағдайыңыз еш өзгерер емес, бірақ уақыт болса өтіп жатыр, әлемді аралап, ел-жер көргіңіз келеді.

Ендеше осыны оқыған уақытыңыздың орнына баюдың жолын іздеңіз!

Өмір туралы айтылған, жазылған толғаныстар аз емес. Өмір дегеніміз не? Оның нақты анықтамасы жоқ. Себебі, әр адамның санасында сан түрлі түсінікке ие. Өткенге көз жүгіртіп, өз заманының даналары өмір мен уақыт туралы не дегенін оқып көрелік…
Өмір дегеніміз – күрес. К.Маркс
Өмір – мұхит, уақыт — толқын. Абай
Өмірді сүйсең, уақытты оздырма, ол — тіршілік арқауы. Б.Франклин
Өмірдің шарты – күрес. Күрес тоқтаған жерде өмір де тоқтайды. В.Г.Белинский
Адамның өмірі уақыттан үнемдеген істерімен ұзарады. Ф.Коллиер
Уақыт – қолымыздағы бардың ішіндегі әрі арзаны, әрі нағыз қымбаты. Өйткені біз нені болса да уақыт арқылы аламыз. Я.Райнис Адам баласының қолымен жасалғанның бәрі — уақыт пен төзімнің жемісі. О.Бальзак
Зая кеткен әрбір сәт — істелмеген іс, түспей қалған пайда. Ф.Честерфилд
Уақытты босқа өткізу — ең ауыр шығын. Ж.Бюффон
Адам баласының табиғаты қызық қой, — байлығынан, бақ-дәулетінен айырылғанда қатты налиды, ал асыл уақытының мән-мағынасыз өтіп жатқанын елең қылмайды. Абул-Фарадж

Адастым ба, білмеймін, алжастым ба,
Қуанышым мұң болып алмасты ма?
Қонса ұшпас бақыт іздер пенденің,
Өзі мәңгі тұрақтап қалмас мұнда…

Қуанамыз ие болсақ жақсы атқа,
Асығамыз тез жетуге мақсатқа.
Қол жеткеннің бәрін тастап кетеміз,
Ұзақ жылдар сарылумен тоссақ та.

Еленамен Алматыдағы саяси семинарлардың бірінде таныстым. Ұзын бойлы, көңілді, ақсары қыз күні ұзақ дәріс тыңдап, шаршап шыққан журналистердің барлығына сыңғыр күлкісімен көңіл күй сыйлап, шүйіркелесе қалған жандарды күлкіге бөлеп жүрді. Еліміздің әр тарапынан жиналған әріптестер тобымызбен түскі асқа барғанда алты адамға жайылған дастархан басында екеуіміз алғашқы күннен көрші болып алдық. Танысып, әңімелесе келе Елена өзінің СПИД жұқтырғанын, қазір осы диагнозбен жүргеніне 8 ай болғанын айтқанда стол басында онымен қатар Қызылорданың қызы екеуіміз ғана қалдық. Талай рет ВИЧ жұқтырған жандар жайлы мақала жазып, тіпті осы тақырыпта мемлекеттік сыйлық алып жүрген әріптестеріміз түрлері бұзылып, теріс айналып кететін болды. 25-ке жетер-жетпесте басына бәле жинап алған бойжеткеннен суыртпақтап сыр тартқанымда Елена үнсіз бір уыс қағазды ұстата берді. СПИД жұқтырған жанның жазған сырларын бұзбай, қаз-қалпында жеткізуге тырыстым...

"Тәңірдің" жаңалықтарын оқып отырып, бір хабарламаның сілтемесін басып, 2 айлық сәбидің өмірін құтқару үшін "қыруар" қарды керек деген хабарлама оқыдым.
Жақында ғана қызым ауырған кезде, бүкіл өмірдің қызығы кетіп, жанымды қоярға жер таппай қиналғаным есіме түсіп кетті. Мен баланың іші өтіп, қайта-қайта құсқанына зар еңіреп ары-бері жүгіріп, страшный паника көтеріп едім. Бұл қыздың әке-шешесі қандай күйде десеңші?..
Сондағы бала өмір құтқару үшін керек ақша 50 000$.Қарап отырсаң, осы ақша біреу үшін «мелочь» болса, екінші біреу үшін өмірдің құны…

Ұнайды. Таңғы ауа. Таңнан қызымды бақшаға апарып кешкісін алып қайту. Олардың күлкісі. Түстен кейін обетке келе жатып атобуста қалғу. Одан жұмысқа бара жатып автобуста қалғу. Жұмыстан кейінгі кешкі ауамен демалу. Қаланың бітпейтін көшелерін атобуспен қаңғып ойлану. Менің есімнен кетпес алғашқы және соңғы оның әсем күлкісі. Қыртып ғаламторда адасып кетіп қайта оралу.

Ұнамайды.

ҚАЗАҚТАР деп бетке басу. Өзін — өзі мақтап жыртылғандар. Күйбің тірлікте басың сыймау. Жол жүрерде ауыр сумкамен общый вагонда түн ортасында ауылдан қайту.
Мен ананы битіп алдым ол қыз емес екен. Алдында не күтіп тұрғанын білмей мен оны алмаймын маған қыз керек деп есірген шолақ бұтақтылар. Есіріп билік айтқан қатындар.

Сол адал шағымның,
Балауса күнін сағындым бәрін.
Сол күндермен мұңсыз,
Қоштасып үнсіз, қолым бұлғадым.
Сол менің мұңлы әнім,
Менің жырларым, менің жылдарым.

Өмір деген түсінгенге жаңару,
Махаббаттан қуаттану нәр алу.
Жан-жағыңа шуақ шашып шаттанып,
Бір рахат күйге енуде демалу.

Серік Сейтманның сөзіне жазылған ән.Мағынасы жақсы сөздерінің. Кейде түрімізге қарамай тасып кететініміз болады емес пе? Тәубамызға келіп отыруымыз керек екенін,қандай қиындықты көрсекте жасымау керегін айтады.

Бұл жазбаны өмірімде алғаш және соңғы рет көрген бауырым Бағауаддинге арнаймын.

Мен оны алғаш рет көрдім және соңғы рет. Одан кейін оның бетін қара топырақ жапты, өзім сол қара топырақпен оны жерлестім. Бұл өткен жексенбі күні болып еді. Ауылда

Демалуға келген үш жігіт номерді отельдің жетпіс бесінші қабатынан алған. Кешке таза ауаға шығуды шешкен үш жолдас шыға берісте әкімшіліктегілерден түнгі сағат 10-нан кейін лифттің істемейтінін біледі. Кешікпеуді жөн санап, саябаққа қарай бет алған