Цельций температура шкаласы
Ауаның, судың медицинада дененің қызуын өлшейтін термометрдің өлшеуіш шкаласы Цельсий градуспен бөлінгені көпшілігімізге белгілі.
Бізге мектептен „қалыпты атмосфералық қысымдағы„ мұздың еріп суға айналу құбылысын 0 (нөль) Цельсий градуста және судың қайнауын 100 Цельсий градуста орын алатын құбылыс дегенді үйретті. Қорытып айтқанда Цельсий шкаласының негізінде судың бір фазадан екінші фазаға өтудің температуралық шекарасы жатқанын түсіндірді.
1742 жылы швед ғылымы Андерс Цельсий осы температуралық шкаласын ұсынғанда бәрі керісінше болатын. Судың қайнауы 0 градус Цельсий, мұздың еруі 100 Цельсий градустың (шкаланың) бірлігіне тең болған. Көп ұзамай Цельсий шкаласы қарама-қарсы бағытқа бұрылды. Осылайша қазіргі кезде қолданатын Цельсий шкаласы және осындай шкаласы бар термометр дүниеге келді. Термометр ішінде қызуға қатытысты көлемін өзгертетін сұйық зат ретінде сынап қолданылды. Термометр шыны қабығы бүлінгенде ішінен сынап сыртқа төгіліп адам денсаулығына қауіп төндіретіні белгілі болған мезеттен оны („сұйық металл„-ды) алмастыратын «сұйықтық» іздестірілді. Соның біреуі 2013 жылы патенттелген «галинстан» атты сұйық зат. Қазір термометрлер жасауға соны қолданады деген сыбыс бар.
Бірақ, Цельсий градус шкаласының жасап шығудың осал жері бар. Судың қайнауы атмосфералық қысымға байланысты болуында. Дәл қазір сізді қоршап тұрған атмосфералық қысым қалыпты, яғни, сынап бағанасы бойынша 760 мм болуы екі талай. Оның шамасы ауа-райына қарай бір күннің ішінде сынап бағанасының 4-5 мм дейін өзгеруі мүмкін.
Жәнеде физикада бекітілген «қалыпты» атмосфералық қысымнан басқа географиялық орналасуыңызға байланысты жергілікті «қалыпты» атмосфералық қысымда болады.
11.09.2016 жылы сағат 12-00 Өскемен қаласында ауа қысымы сынап бағасы бойынша 735 мм тең. Бүгін 24.09.2016 сағат 12-00 атмосфералық қысым сынап бағанасы бойынша 738 мм.
Яғни, Өскемендіктер үшін ауаның сынап бағанасы бойынша қысымы күз айында 735-740 мм тең болуы қалыпты жағдай.
Осындай атмосфералық қысымда су құйылған беті ашық қазан астына от жағып оның ішіндегі суды қайнатсақ оның температурасы 99 градус Цельсийге жетпей қайнайды.
Өскеменде термометр шкаласын 0..100 Цельсий градусқа судың бір фазасынан екінші фазасын өтуін негіз етіп алып бөлсек 1 градусқа қате өлшейтін термометр шкаласын аламыз. Дұрыс шкала алу үшін, мысалға, барокамераны қолдануға болады.
Андерс Цельций сынапты термометрді жасап шығарғанда оларды бірдей өлшеуіш шкаларымен жабдықтаудың жолын ашты. Қолында сынапты термометр жасауға қажет барлық мүмкіншіліктер болса, онда Андрес Цельцийдің әдісімен оны температура шкаласымен жабдықтау арқылы дәл сондай басқа термометрлерге сай өлшейтіне сенімді боласың.
Бізге мектептен „қалыпты атмосфералық қысымдағы„ мұздың еріп суға айналу құбылысын 0 (нөль) Цельсий градуста және судың қайнауын 100 Цельсий градуста орын алатын құбылыс дегенді үйретті. Қорытып айтқанда Цельсий шкаласының негізінде судың бір фазадан екінші фазаға өтудің температуралық шекарасы жатқанын түсіндірді.
1742 жылы швед ғылымы Андерс Цельсий осы температуралық шкаласын ұсынғанда бәрі керісінше болатын. Судың қайнауы 0 градус Цельсий, мұздың еруі 100 Цельсий градустың (шкаланың) бірлігіне тең болған. Көп ұзамай Цельсий шкаласы қарама-қарсы бағытқа бұрылды. Осылайша қазіргі кезде қолданатын Цельсий шкаласы және осындай шкаласы бар термометр дүниеге келді. Термометр ішінде қызуға қатытысты көлемін өзгертетін сұйық зат ретінде сынап қолданылды. Термометр шыны қабығы бүлінгенде ішінен сынап сыртқа төгіліп адам денсаулығына қауіп төндіретіні белгілі болған мезеттен оны („сұйық металл„-ды) алмастыратын «сұйықтық» іздестірілді. Соның біреуі 2013 жылы патенттелген «галинстан» атты сұйық зат. Қазір термометрлер жасауға соны қолданады деген сыбыс бар.
Бірақ, Цельсий градус шкаласының жасап шығудың осал жері бар. Судың қайнауы атмосфералық қысымға байланысты болуында. Дәл қазір сізді қоршап тұрған атмосфералық қысым қалыпты, яғни, сынап бағанасы бойынша 760 мм болуы екі талай. Оның шамасы ауа-райына қарай бір күннің ішінде сынап бағанасының 4-5 мм дейін өзгеруі мүмкін.
Жәнеде физикада бекітілген «қалыпты» атмосфералық қысымнан басқа географиялық орналасуыңызға байланысты жергілікті «қалыпты» атмосфералық қысымда болады.
11.09.2016 жылы сағат 12-00 Өскемен қаласында ауа қысымы сынап бағасы бойынша 735 мм тең. Бүгін 24.09.2016 сағат 12-00 атмосфералық қысым сынап бағанасы бойынша 738 мм.
Яғни, Өскемендіктер үшін ауаның сынап бағанасы бойынша қысымы күз айында 735-740 мм тең болуы қалыпты жағдай.
Осындай атмосфералық қысымда су құйылған беті ашық қазан астына от жағып оның ішіндегі суды қайнатсақ оның температурасы 99 градус Цельсийге жетпей қайнайды.
Өскеменде термометр шкаласын 0..100 Цельсий градусқа судың бір фазасынан екінші фазасын өтуін негіз етіп алып бөлсек 1 градусқа қате өлшейтін термометр шкаласын аламыз. Дұрыс шкала алу үшін, мысалға, барокамераны қолдануға болады.
Андерс Цельций сынапты термометрді жасап шығарғанда оларды бірдей өлшеуіш шкаларымен жабдықтаудың жолын ашты. Қолында сынапты термометр жасауға қажет барлық мүмкіншіліктер болса, онда Андрес Цельцийдің әдісімен оны температура шкаласымен жабдықтау арқылы дәл сондай басқа термометрлерге сай өлшейтіне сенімді боласың.
3 пікір