ЖАНЫМДЫ ҚИҒАН «FACEBOOK»
Міне, тағы да сол уақыт. Бұл уақыт – менің бірінші өмірімден екінші өмірге ауысуым. Аз қалды, өте аз… міне, компьютерімінің қосылуына бірер секунд… па, шіркін, технология! Бірден-ақ қосылды. Ендігі интернетімнің қосылуы… қане, қане… міне, жарайсың! Фейсбук, қош көрістік!
Негізінде мен өмірде тұйық, аса көп адамдармен тіл табыса алмайтын, жалғыз жүретін адамдар қатарындағы жанмын. Үйде жалғыз өзіммін, жалғыз дегенде тек өз жұмыстарымен ғана шұғылданатын үй қызметшілері бар, ал әке-шешем жұмыстарымен әрдайым шетелдерде жүреді. Сабақта ең соңғы партада жалғыз өзім отырамын. Шынайы өмірде мен әлеуметтік желідегі болған жағдайларды ойлап отырамын. Ешкімді естімеймін, көрмеймін, жалпы, ешкіммен ешқандай жұмысым жоқ. Маған десе, қай кезде, қай жерде болсамда ғаламторда отырар едім. Әттең, мектепке ұялы телефон мен ноутбук алып жүруге болмайды. Бұл – мектептегі ең маңызды ереже. Бұл ережені бұзған жағдайда мектептен шығып кету қаупі бар. Ал мектептен шығуға болмайды, әке-шешемді ренжіткім келмейді. Айына бір-ақ рет көретін отбасыма өзім жайлы жаман ой қалдырмасам деймін. Өйткені олар менің орта білім алуыма бар жағдайды жасап отыр.
Әлеуметтік желі – бұл менің өмірім. Ол болмағанда мен жалғыздықтан о дүниелік болып кетер ме едім? Бұл арқылы мен өзімнің бұл өмірде жалғыз емес екендігімді білдіреді. Дүниенің екінші бұрышында да мен сияқты, екінші өмірімен ғана өмір сүретін адамдар бар және олар мені қолдайды. Солардың бірі – Зэйн. Зэйннің шын табиғатын мен білмеймін, алайда мен үшін ол мейірімді, қарапайым, қалжыңды жақсы көретін және бұзық. Онымен сөйлескен маған қызық, бір жеңілденіп, серпіліп қаласың. Онымен танысқаным да өте қызық болды. Бірде ғаламтор желісінде ask.fm деген сайта отырдым. Бұл сайта анонимді түрде кез-келген адамнан білгің келген сұрағыңды қойып, жауап алуға болады. Бірде, ойынмен Зэйн Малик, яғни әлемдік жұлдызды топ «One Direction» тобының әншісі, бар ма, әлде жоқ па екенін білгім келді. Қарасам, бар және сол секілді. Қуанғанымнан, төбем көкке жетті. Бірден сұрақ қоюға көштім. Қойған бетте жауап келеді, қызық. Соңында, өзімнің фейсбуктағы адресімді беріп, мені өзіне қосуын өтіндім. Айтқан бойында мені қосты. Қуаныштан жүрегім жарылайын деп тұр. Фейсбукта кәдімгіше сөйлестім, мен оны әлем жұлдызы деп санап тұрмын, бірақ біраздан соң, ол маған өзінің жұлдыз емес екендігін айтты. Жай ғана кездейсоқ атымыз бен түріміз ұқсайды деді. Таңдайым жерге түсіп қалардай таң қалдым. Алайда, оның әлем жұлдызы болып шықпағанына еш ренжімедім, керісінше өзіме жаңа дос таптым. Соған ризамын.
Тағы бірі – Том. Ол Америка Құрама Штаттарындағы Вирджиния штатының тұрғыны. Білуімше, ол жан-жақты. Көбіне маған ақыл айтып, дүниетаным туралы көзқарасымды тез өзгерте алады. Ең қызықтысы, ол әлем саясаттын жақсы біледі және Қазақстан тарихымен де жетік танысқан. Көбіне білмейтін жайларды менен сұрап отырады. Онымен сөйлесе бастауымда бір әңгіме жатыр. Фейсбукта World News деген әркім өз пікірін жаза алатын саяси топ бар. Мен ғаламторда көп отырғандықтан, әлем жаңалықтарын көп оқиымын, сол топқа өз пікірімді білдіремін. Томмен танысқан уақытқа дейін менің пікіріме ешкім қарсы тұрмайтын, бір сәтте Том қарсы ойын білдіріп жазып еді, бәрі де менің жазғаныма қарсы шықты. Содан, қаты ашумен оны фейсбуктен тауып, өз жазғанымның дұрыс екендігін дәлелдей бастадым. Ол өз айтқанынан айнымады, өзін жақтады. Ақыр аяғында, мен жеңілген сияқты болдым. Осымен екеуміздің әңгімеміз аяқталады деп ойлағанмын, сөйтсем келесісінде өзі жазып, өмір, экономика, саясат жайлы біраз әңгіме шерттік. Содан міне, 1-2 айдың шамасы болып қалды, достығымыз жарасты.
Бір күні екеуміздің әңгіме барысында біздің ел туралы әңгіме басталып кетті.Мен өз елімнің мұнайы басқа елге сатылып, өз елімнің тоналып жатқанын айттым. Ол мен қолдайды деп ойлағам, алайда менің көзқарасымның бұрыс екендігін дәлелдеп берді. Оның айтуынша, егер де қазақ елі өз мұнайын сатпағанда, қазіргі Монғолия мемлекеті сияқты, ол елдің бар-жоғын да білмей қалатын едік дейді. Том сөздерінің жаны бар, менің дұрыс емес деген нәрсенің еліміз үшін өз пайдасын әкеліп жатқанын түсіндім. Шыны керек, бірден емес, арада біраз пікір-талас болды.
Байқағаныңыздай, мен көбіне шетел адамдарымен сөйлесем. Неге десеңіз, олармен еш қиындық тумайды, қайта керісінше, тілді жақсы үйренесің. Ал Қазақстандықтармен сөйлессем, кездесуге шақырады, анау дейді, мынау дейді және қазақ бола тұра, мақтаншақтық па, білмеймін, орысша сөйлеп ішімді күйдіреді. Бір сөзбен айтқанда, олармен сөйлескен мүлдем қызық емес…
Әлеуметтік желіде менің достарым өте көп. Бәлкім, досым деуге келмейтін шығар, жай ғана таныстарым. Жақын достарым — Том мен Зейн.
Бірде фейсбуктағы парақшама бір қазақ қосылды. Аты Самат екен. Суреттеріне қарасам, түрі таныс. Қайдан көрдім екен?.. Әрине, қосылса қосылсын, жазғысы келсе жазсын, маған бәрібір. Дегенмен түрі сүйкімді екен. Жоқ… мен оған жазбаймын, өзі жазсын… жігіт қой.
Бір күн өтті. Екінші күн өтті. Том, Зэйн басқа да достарыммен сөйлесіп жүрмін. Бірде намысыма тиіп кетті, неге қазақпен сөйлеспеске?.. Ал, нар тәуекел, алдымен жаздым «сәлеметсіз бе!» деп, шамамен 10 минут өтті, жауап жоқ. Қиын екен біреуден хабар күткен, шыдамым жетпей кетті. Далаға шығып, жүріп келдім. Ұзақ уақыттан кейін келсем, жауап келіпті. Сондағы жауап: «Сәлем!». Шамамен 1 сағаттан кейінгі жауап бір ғана сөзден тұрады… Неге екенін білмеймін, осыған өзімше ренжіп, болды кірмеймін деп шығып кеттім.
Осыдан күні бойына ойланып жүрдім. Ойлағаным неге шетел азаматтарымен сөйлескен оңай, оларға бір жазсаң әрі қарай өздері әңгімені өрбіп, ширатып жібереді. Ал, қазақтар ше? Өр көкіректік пе? Өздерінше, менсінбеушілік пе?..
Күні бойы құлағымда наушник болды. Ой толғаныста далада ұзақ жүрдім. Алайда, еш қорытындыға келе алмадым.
Қайта интернетке кірдім, әдеттегідей, Том мен Зэйнмен сөйлесіп отырмын. Әңгімелері қызық, фейсбуктың ішіне кіріп кетіппін. Көңілім көтеріліп, анау Самат дегеннің бар екенінде сезбей қалыппын. Бірде Том өзінің парақшасына кіріп, жазған блогын көруімді өтінді. Бірден келісе кетіп, парақшасына кіріп оқыдым, енді шыға бергенде Саматтың сайта отырғанын байқап қалдым. Өзімше, көкіректеніп, менің онда еш шаруам жоқ деп, көңіл аудармауға тырыстым. Әрі қарай Томмен сөйлесіп отырдым. Бірер сәттен кейін Том сайттан шығып кетті. Отырдым, жаңалықтар оқыдым, музыка тыңдадым. Кейіннен, Саматтың сайта отырғанын қайта байқап қалдым. Жазғым келіп тұр, алайда қолым бармай тұр. Бір тосқауыл. Әй, тәуекел, жазамын.
М: Сәлеметсіз бе!
С: Сәлем
М: Қалайсыз?
С: Шүкір, Алла деп…
Осыдан отырдым, қашан менің жағдайымды сұрайды екен деп. Шамамен 10 минутай өтті, бір кезде:
С: Өзің қалайсың?
М: Жақсы, не істеп жатырсыз?
С: Сіз демей-ақ қой, жай жұмыста отырғанмын.
М: Ааа, қандай жұмыс атқарасыз?
С: Сен шында да осыны сұрап отырсың ба?
М: Иә, ал не болып қалды? Сұрамауым керек пе еді?
С: Жоқ, әрине, тек таң қалып отырмын.
М: Неге таң қаласыз?
С: Мені қазақ елінің бәрі теледидар арқылы таниды, неге бұл қыз мені танымай отыр деп таң қалудамын.
М: Танымай қалғаныма ренжімеңіз) Теледидар көрмеймін. Көрсемде тек клиптер көремін. Сонымен сіз кімсіз?
С: Хабар агенттігінде жаңалықтарды жүргіземін.
М: Журналистсіз ғой сонда?
С: Жоқ, жүргізуші
М: Екеуі бір ғой?
С: Біреулер үшін бір мамандық, біреулер үшін екеуі екі түрлі мамандық…
М: ммм
Осыдан тағы да үнсіздік. Біраздан соң қарасам, ол сайттан шығып кетіпті. Көңілімде бір тынышсыздық орнады. Ерекше сезім, бұрын сезбегем. Музыка тыңдап, біраз жаттым. Содан ұйықтап кетіппін. Мен үй жинастырып жүрмін, ыдыс, еден жуып, қоқыс тастап жатырмын. Оянып кеттім, түсім екен ғой. Тездетіп үй тапсырмаларды жасап, қайта фейсбукке кірдім. Оқылмаған бір хабарлама, қарасам Саматтан екен.
С: Өзің немен айналысасың?
М: Мектепте оқимын
С: Қай сыныпта?
М: 11
С: О, биыл бітіреді екенсің ғой?! ҰБТ-ға дайындалып жүрсің бе?
М: Жоқ, мен ҰБТ тапсырмаймын
С: Неге?
М: Өткен айда Байқоңырда Халықаралық ғылыми жұмыс жарысы болған, содан орын алдым, орынмен қоса ҰБТ-дан 125 баллды да алдым.
С: мм, жақсы, құтты болсын! Қай сабақтан?
М: Рақмет. Физика
С: Болашақта кім болғың келеді? Қандай мамандықты таңдайтын ойын бар?
М: программист
С: жақсы, жақсы
М: мхм
Қайта үнсіздік. Көкейімде сұрақтар өте көп, тек қалай сұрарымды білмеймін. Маған Саматпен сөйлесу қиынға соғып тұр. Неге екені белгісіз… Қиындығы, мүмкін, оның менімен дұрыс сөйлеспейтіндігінен шығар?
Фейсбуктын хат келгендегі даусы шыға кетті. Өзімше қуанып, Саматтан болар дегенмін, сөйтсем Зэйн жағдайымды сұрап жазыпты. Көңілім босап кетті. Зэйнге білдірмей, дым болмағандай, әдеттегідей сөйлестім.
Таң атты. Күнделіктегідей сабаққа бардым. Ойымнан Самат кетер емес. Ол туралы көп нәрсені білгім келеді. Ал сұрауға қысыламын. Ойлана, ойлана бір шешімге келдім. Одан білгім келетіннің бәрін сұраймын, сұрағанда тұрған ештенке жоқ. Сабақ бітпей жатып, үйге қайтып кеттім. Бірден бара сала фейсбукқа кірдім және дәл уақытында. Фейсбукте Самат отыр. Қайтадан өзім бастадым.
М: Сәлеметсіз бе!
С: Сәлем
М: Қалайсын?
С: Жақсымын, өзің ше?
М: Жақсы
М: Не істеп жатырсын?
С: Жай отырғанмын
С: Неге парақшаңда суреттерің жоқ?
М: Қойғым келмейді
С: Неге?
М: Қажет емес
С: Түсінікті
Менің парақшамдағы суреттерімнің бар-жоғы оны қызықтырады ма? Менің түрімді қайтеді ол? Бәріміз адамбыз ғой, бет-ауызымыз бар. Әлде, мен оны қызықтырамын ба? Маған қызығатындай ештенке болған жоқ қой, алайда?..
М: Сұрақ қойсам, қарсы емессің бе?
С: Қоя ғой
М: Үйленгенсің бе?
С: жоооқ, бойдақпын, әрі қызым да жоқ.
М: Неге?
С: Ойымдағы қызды кездестіре алмай жүрмін.
М: Тезірек кездестіруіңе тілектеспін.
С: Рақмет!
Осыдан соң суреттерін тағы бір қарап шықтым. Неге екенін білмеймін, жүрегімнің соғысы жиіленіп, біртүрлі сезініп кеттім. Бұрын соңды болмаған сезім. Суретті көріп біттім, жоқ қайта қайталап көремін. Осылайша, түсініксіз бір оймен, айналдырған 10 суретті қайталап көре бердім. Ойым бөлініп кетті. Том жазыпты. Негізінде, Зэйнге қарағанда, Том қандай әңгіме болса да, шешімін тауып береді. Сол үшін өзімнің қазіргі сезімімді жазып бердім. Ол ұзақ уақыт жауап жазбай отырып, сен ғашықсын деді. Қайдағы ғашықтық, кімге ғашықпын? Саматқа ма? Мүмкін емес, өмірімде көрмеген адамға қалай ғашық боламын?.. Сан алуан сұрақтар…
Бір ырғақпен Саматпен сөйлесе бердім. Өкініштісі, әңгімені өзімнің бастауы, қуаныштысы, оның менімен сөйлесетіні. Біршама қызық сөйлесетін болдық. Бір-біріміздің мінездерімізді білетіндей шамаға жеттік. Тіпті, бір-бірімізбен күн сөлеспесек тұра алмайтындай болдық. Жалпы айтқанда, өмірім түбегейлі өзгерді. Басты жаңалығым, теледидар көріп, өмірдің тамашалығын көре бастадым. Айналамдағы болып жатқанын бәріне көңіл аударып, бірге оқыған сыныптастарым мен ұстаздарымның атын білдім. Алайда, әлі күнге шейін ешкіммен сөйлеспеймін, сөйлесуге де тырыспаймын. Өйткені, мен оларды түсінбеймін.
Бойымда бір қорқыныш бар. Егер мен Саматпен өмірде кездессем, қалай болады екен? Өмірімде ешкіммен кездеспеген мен тек әке-шешем мен үй қызметшілерім мен сөйлесемін ғой. Қалай болады екен??? Кездескім келмейді, бірақ мен оған ғашықпын. Қызық, адамдар ғашық болса, кездескілері келуші еді, ал мен керісінше… Мен қоғамнан ауытқыған адаммын және маған қайта қоғамға кіру қиынға соғады. Себебі, мені қоршаған адамдардан көңілім қалған.
Түннің ортасы. Ноутымды құшақтап Саматпен сөйлесіп жаттым:
С: Кездесуге қалай қарайсың?
М: о_О
С: Не болды? Сонша уақыт сөйлескенде кездескің келмей ма?
М: эээээм……
С: Бәрі дұрыс па??? Жай ғана кездесуге шақырып тұрмын ғой?
М: Ойланып көрейін…
С: Ойланатын несі бар? Жай ғана кездесу ғой. Қане, ертең бірге киноға барайық.
Киноға бару? Бірге отырып шай ішкеннен жақсы ғой. Көп сөйлеудің қажеті де болмайды. Келісіп көрейін, әйтпесе ренжіп қалар…
М: Жарайды
С: Ертен сағат 5-те Керуендегі киноға барайық?
М: Қарсы емеспін.
С: Телефон номеріңді бересің бе?
М: Қажеті жоқ. Өзім тауып алам сізді.
Қайтадан «сізді», неге сыпайы түрге көштім. Бұл ненің белгісі?
Жуынып жатырмын, анда-санда айнаға қарап тамсанып қоямын. Айнаны қолыма алып ем, бірден қолымнан түсіп кетті. Шошып ояндым. Неткен қызық түс?
Келесі күннің таңы әдеттегінше арайлап атпады. Еш нәрсеге де зауқым жоқ. Жата бергім келді. Ең бастысы, фейсбукке де кіргім келмеуі. Ақыр соңында, өзімді қинап тұрғыздым. Өзімше сәнденіп, киноға жиналдым. Бұрын соңды көйлек кимейтін едім, енді соны киюді шештім. Осылайша киноға кеттім. Жол бойына өзімді жайсыз сезіндім. Бүкіл адамзат маған қарап тұрған сияқты көңілімде тынышсыздық орнады. Нысанама жеттім.Көп адамдар. Саматты іздей бастадым. Ақыр аяғында таптым, қасына барып:
М: Сәлеметсіз бе!
С: Сәлем! Қалайсың?
М: Жаксы…
Осыдан кейін тілім байланды да қалды. Аузымнан еш сөз шықпады, тек сұрақтарына басымды иіп қана жауап бердім. Өзі де қызық болып қалды. Шаршады ма, соңында еш сөйлемей қойды. Ал мен болсам, түріне қарап қана отырдым, бар кино бойы… Кино біткен соң:
С: Жарайды, ендеше сау бол!.. – деп кетіп қалды.
Мен туралы не ойлады екен? Көңілім босап, жылағым келді. Тезірек үйге қайтып, фейсбукке кірдім. Самат отыр екен. Жазайын ба, әлде жазбайын ба? Не істесем болады? Суретін қосып қойып, бетіне қарап отырдым. Көп уақыт өтпей, Саматтан хат келді.
С: Сенімен таныс болғаныма қуаныштымын! Сен өте сұлу екенсің, сұлулығыңа ақылың да жарасады. Бірге болып, бар өмірімді сенімен өткізсем деймін. Жаныңда болып бақытты болсақ! Мені бақытты жандардың қатарына қосар едің, егер де сен бүгінгі кеште фейсбукта қандайсың, өмірде сондай болсаң. Шынымды айтамын, ренжіме, сенің бір дертің бар-ау. Емдел, психологқа бар… Бұлай бола беруге болмайды. Ойлан! Ал мен сені өз өмірімнен, фейбугымнен өшіремін. Болашақта өз махаббатыңды кездестіресің деп ойлаймын. Сәттілік!
Дей келді де, мені достар тізімінен өшірді деген хат келді. Жүрегіме құдды бір қанжар тығылғандай болды. Көзімнен я жаста шықпайды, я жынды адамдар секілді күле де алмаймын. Тұрған орнымнан қалт етпедім. Біраздан соң есімді жиып, Саматтың суретіне қарап тұрып, өзімнің суретімді оған жібердім. Содан соң баяу жүріспен ас бөлмеге бардым, ең үлкен деген пышақты алып, жүрегіме қададым… Түк сезбедім. Бойымды суық жаулады. Қара жер қызыл қанға боялды…
P.S. Әңгіменің басты идеясы — әлеуметтік желілерде отырып, қоғамнан ауытқып кетпеу. Жоғарыдағы қыз өз өмірін қиюда, жігіттің еш қатысы жоқ. Тек шынайы өмірде жан дүниесімен бөлісетін жанның болмағанынан.
Оқиға өмірде болмаған. Бәрі менің фантазиям!
Негізінде мен өмірде тұйық, аса көп адамдармен тіл табыса алмайтын, жалғыз жүретін адамдар қатарындағы жанмын. Үйде жалғыз өзіммін, жалғыз дегенде тек өз жұмыстарымен ғана шұғылданатын үй қызметшілері бар, ал әке-шешем жұмыстарымен әрдайым шетелдерде жүреді. Сабақта ең соңғы партада жалғыз өзім отырамын. Шынайы өмірде мен әлеуметтік желідегі болған жағдайларды ойлап отырамын. Ешкімді естімеймін, көрмеймін, жалпы, ешкіммен ешқандай жұмысым жоқ. Маған десе, қай кезде, қай жерде болсамда ғаламторда отырар едім. Әттең, мектепке ұялы телефон мен ноутбук алып жүруге болмайды. Бұл – мектептегі ең маңызды ереже. Бұл ережені бұзған жағдайда мектептен шығып кету қаупі бар. Ал мектептен шығуға болмайды, әке-шешемді ренжіткім келмейді. Айына бір-ақ рет көретін отбасыма өзім жайлы жаман ой қалдырмасам деймін. Өйткені олар менің орта білім алуыма бар жағдайды жасап отыр.
Әлеуметтік желі – бұл менің өмірім. Ол болмағанда мен жалғыздықтан о дүниелік болып кетер ме едім? Бұл арқылы мен өзімнің бұл өмірде жалғыз емес екендігімді білдіреді. Дүниенің екінші бұрышында да мен сияқты, екінші өмірімен ғана өмір сүретін адамдар бар және олар мені қолдайды. Солардың бірі – Зэйн. Зэйннің шын табиғатын мен білмеймін, алайда мен үшін ол мейірімді, қарапайым, қалжыңды жақсы көретін және бұзық. Онымен сөйлескен маған қызық, бір жеңілденіп, серпіліп қаласың. Онымен танысқаным да өте қызық болды. Бірде ғаламтор желісінде ask.fm деген сайта отырдым. Бұл сайта анонимді түрде кез-келген адамнан білгің келген сұрағыңды қойып, жауап алуға болады. Бірде, ойынмен Зэйн Малик, яғни әлемдік жұлдызды топ «One Direction» тобының әншісі, бар ма, әлде жоқ па екенін білгім келді. Қарасам, бар және сол секілді. Қуанғанымнан, төбем көкке жетті. Бірден сұрақ қоюға көштім. Қойған бетте жауап келеді, қызық. Соңында, өзімнің фейсбуктағы адресімді беріп, мені өзіне қосуын өтіндім. Айтқан бойында мені қосты. Қуаныштан жүрегім жарылайын деп тұр. Фейсбукта кәдімгіше сөйлестім, мен оны әлем жұлдызы деп санап тұрмын, бірақ біраздан соң, ол маған өзінің жұлдыз емес екендігін айтты. Жай ғана кездейсоқ атымыз бен түріміз ұқсайды деді. Таңдайым жерге түсіп қалардай таң қалдым. Алайда, оның әлем жұлдызы болып шықпағанына еш ренжімедім, керісінше өзіме жаңа дос таптым. Соған ризамын.
Тағы бірі – Том. Ол Америка Құрама Штаттарындағы Вирджиния штатының тұрғыны. Білуімше, ол жан-жақты. Көбіне маған ақыл айтып, дүниетаным туралы көзқарасымды тез өзгерте алады. Ең қызықтысы, ол әлем саясаттын жақсы біледі және Қазақстан тарихымен де жетік танысқан. Көбіне білмейтін жайларды менен сұрап отырады. Онымен сөйлесе бастауымда бір әңгіме жатыр. Фейсбукта World News деген әркім өз пікірін жаза алатын саяси топ бар. Мен ғаламторда көп отырғандықтан, әлем жаңалықтарын көп оқиымын, сол топқа өз пікірімді білдіремін. Томмен танысқан уақытқа дейін менің пікіріме ешкім қарсы тұрмайтын, бір сәтте Том қарсы ойын білдіріп жазып еді, бәрі де менің жазғаныма қарсы шықты. Содан, қаты ашумен оны фейсбуктен тауып, өз жазғанымның дұрыс екендігін дәлелдей бастадым. Ол өз айтқанынан айнымады, өзін жақтады. Ақыр аяғында, мен жеңілген сияқты болдым. Осымен екеуміздің әңгімеміз аяқталады деп ойлағанмын, сөйтсем келесісінде өзі жазып, өмір, экономика, саясат жайлы біраз әңгіме шерттік. Содан міне, 1-2 айдың шамасы болып қалды, достығымыз жарасты.
Бір күні екеуміздің әңгіме барысында біздің ел туралы әңгіме басталып кетті.Мен өз елімнің мұнайы басқа елге сатылып, өз елімнің тоналып жатқанын айттым. Ол мен қолдайды деп ойлағам, алайда менің көзқарасымның бұрыс екендігін дәлелдеп берді. Оның айтуынша, егер де қазақ елі өз мұнайын сатпағанда, қазіргі Монғолия мемлекеті сияқты, ол елдің бар-жоғын да білмей қалатын едік дейді. Том сөздерінің жаны бар, менің дұрыс емес деген нәрсенің еліміз үшін өз пайдасын әкеліп жатқанын түсіндім. Шыны керек, бірден емес, арада біраз пікір-талас болды.
Байқағаныңыздай, мен көбіне шетел адамдарымен сөйлесем. Неге десеңіз, олармен еш қиындық тумайды, қайта керісінше, тілді жақсы үйренесің. Ал Қазақстандықтармен сөйлессем, кездесуге шақырады, анау дейді, мынау дейді және қазақ бола тұра, мақтаншақтық па, білмеймін, орысша сөйлеп ішімді күйдіреді. Бір сөзбен айтқанда, олармен сөйлескен мүлдем қызық емес…
Әлеуметтік желіде менің достарым өте көп. Бәлкім, досым деуге келмейтін шығар, жай ғана таныстарым. Жақын достарым — Том мен Зейн.
Бірде фейсбуктағы парақшама бір қазақ қосылды. Аты Самат екен. Суреттеріне қарасам, түрі таныс. Қайдан көрдім екен?.. Әрине, қосылса қосылсын, жазғысы келсе жазсын, маған бәрібір. Дегенмен түрі сүйкімді екен. Жоқ… мен оған жазбаймын, өзі жазсын… жігіт қой.
Бір күн өтті. Екінші күн өтті. Том, Зэйн басқа да достарыммен сөйлесіп жүрмін. Бірде намысыма тиіп кетті, неге қазақпен сөйлеспеске?.. Ал, нар тәуекел, алдымен жаздым «сәлеметсіз бе!» деп, шамамен 10 минут өтті, жауап жоқ. Қиын екен біреуден хабар күткен, шыдамым жетпей кетті. Далаға шығып, жүріп келдім. Ұзақ уақыттан кейін келсем, жауап келіпті. Сондағы жауап: «Сәлем!». Шамамен 1 сағаттан кейінгі жауап бір ғана сөзден тұрады… Неге екенін білмеймін, осыған өзімше ренжіп, болды кірмеймін деп шығып кеттім.
Осыдан күні бойына ойланып жүрдім. Ойлағаным неге шетел азаматтарымен сөйлескен оңай, оларға бір жазсаң әрі қарай өздері әңгімені өрбіп, ширатып жібереді. Ал, қазақтар ше? Өр көкіректік пе? Өздерінше, менсінбеушілік пе?..
Күні бойы құлағымда наушник болды. Ой толғаныста далада ұзақ жүрдім. Алайда, еш қорытындыға келе алмадым.
Қайта интернетке кірдім, әдеттегідей, Том мен Зэйнмен сөйлесіп отырмын. Әңгімелері қызық, фейсбуктың ішіне кіріп кетіппін. Көңілім көтеріліп, анау Самат дегеннің бар екенінде сезбей қалыппын. Бірде Том өзінің парақшасына кіріп, жазған блогын көруімді өтінді. Бірден келісе кетіп, парақшасына кіріп оқыдым, енді шыға бергенде Саматтың сайта отырғанын байқап қалдым. Өзімше, көкіректеніп, менің онда еш шаруам жоқ деп, көңіл аудармауға тырыстым. Әрі қарай Томмен сөйлесіп отырдым. Бірер сәттен кейін Том сайттан шығып кетті. Отырдым, жаңалықтар оқыдым, музыка тыңдадым. Кейіннен, Саматтың сайта отырғанын қайта байқап қалдым. Жазғым келіп тұр, алайда қолым бармай тұр. Бір тосқауыл. Әй, тәуекел, жазамын.
М: Сәлеметсіз бе!
С: Сәлем
М: Қалайсыз?
С: Шүкір, Алла деп…
Осыдан отырдым, қашан менің жағдайымды сұрайды екен деп. Шамамен 10 минутай өтті, бір кезде:
С: Өзің қалайсың?
М: Жақсы, не істеп жатырсыз?
С: Сіз демей-ақ қой, жай жұмыста отырғанмын.
М: Ааа, қандай жұмыс атқарасыз?
С: Сен шында да осыны сұрап отырсың ба?
М: Иә, ал не болып қалды? Сұрамауым керек пе еді?
С: Жоқ, әрине, тек таң қалып отырмын.
М: Неге таң қаласыз?
С: Мені қазақ елінің бәрі теледидар арқылы таниды, неге бұл қыз мені танымай отыр деп таң қалудамын.
М: Танымай қалғаныма ренжімеңіз) Теледидар көрмеймін. Көрсемде тек клиптер көремін. Сонымен сіз кімсіз?
С: Хабар агенттігінде жаңалықтарды жүргіземін.
М: Журналистсіз ғой сонда?
С: Жоқ, жүргізуші
М: Екеуі бір ғой?
С: Біреулер үшін бір мамандық, біреулер үшін екеуі екі түрлі мамандық…
М: ммм
Осыдан тағы да үнсіздік. Біраздан соң қарасам, ол сайттан шығып кетіпті. Көңілімде бір тынышсыздық орнады. Ерекше сезім, бұрын сезбегем. Музыка тыңдап, біраз жаттым. Содан ұйықтап кетіппін. Мен үй жинастырып жүрмін, ыдыс, еден жуып, қоқыс тастап жатырмын. Оянып кеттім, түсім екен ғой. Тездетіп үй тапсырмаларды жасап, қайта фейсбукке кірдім. Оқылмаған бір хабарлама, қарасам Саматтан екен.
С: Өзің немен айналысасың?
М: Мектепте оқимын
С: Қай сыныпта?
М: 11
С: О, биыл бітіреді екенсің ғой?! ҰБТ-ға дайындалып жүрсің бе?
М: Жоқ, мен ҰБТ тапсырмаймын
С: Неге?
М: Өткен айда Байқоңырда Халықаралық ғылыми жұмыс жарысы болған, содан орын алдым, орынмен қоса ҰБТ-дан 125 баллды да алдым.
С: мм, жақсы, құтты болсын! Қай сабақтан?
М: Рақмет. Физика
С: Болашақта кім болғың келеді? Қандай мамандықты таңдайтын ойын бар?
М: программист
С: жақсы, жақсы
М: мхм
Қайта үнсіздік. Көкейімде сұрақтар өте көп, тек қалай сұрарымды білмеймін. Маған Саматпен сөйлесу қиынға соғып тұр. Неге екені белгісіз… Қиындығы, мүмкін, оның менімен дұрыс сөйлеспейтіндігінен шығар?
Фейсбуктын хат келгендегі даусы шыға кетті. Өзімше қуанып, Саматтан болар дегенмін, сөйтсем Зэйн жағдайымды сұрап жазыпты. Көңілім босап кетті. Зэйнге білдірмей, дым болмағандай, әдеттегідей сөйлестім.
Таң атты. Күнделіктегідей сабаққа бардым. Ойымнан Самат кетер емес. Ол туралы көп нәрсені білгім келеді. Ал сұрауға қысыламын. Ойлана, ойлана бір шешімге келдім. Одан білгім келетіннің бәрін сұраймын, сұрағанда тұрған ештенке жоқ. Сабақ бітпей жатып, үйге қайтып кеттім. Бірден бара сала фейсбукқа кірдім және дәл уақытында. Фейсбукте Самат отыр. Қайтадан өзім бастадым.
М: Сәлеметсіз бе!
С: Сәлем
М: Қалайсын?
С: Жақсымын, өзің ше?
М: Жақсы
М: Не істеп жатырсын?
С: Жай отырғанмын
С: Неге парақшаңда суреттерің жоқ?
М: Қойғым келмейді
С: Неге?
М: Қажет емес
С: Түсінікті
Менің парақшамдағы суреттерімнің бар-жоғы оны қызықтырады ма? Менің түрімді қайтеді ол? Бәріміз адамбыз ғой, бет-ауызымыз бар. Әлде, мен оны қызықтырамын ба? Маған қызығатындай ештенке болған жоқ қой, алайда?..
М: Сұрақ қойсам, қарсы емессің бе?
С: Қоя ғой
М: Үйленгенсің бе?
С: жоооқ, бойдақпын, әрі қызым да жоқ.
М: Неге?
С: Ойымдағы қызды кездестіре алмай жүрмін.
М: Тезірек кездестіруіңе тілектеспін.
С: Рақмет!
Осыдан соң суреттерін тағы бір қарап шықтым. Неге екенін білмеймін, жүрегімнің соғысы жиіленіп, біртүрлі сезініп кеттім. Бұрын соңды болмаған сезім. Суретті көріп біттім, жоқ қайта қайталап көремін. Осылайша, түсініксіз бір оймен, айналдырған 10 суретті қайталап көре бердім. Ойым бөлініп кетті. Том жазыпты. Негізінде, Зэйнге қарағанда, Том қандай әңгіме болса да, шешімін тауып береді. Сол үшін өзімнің қазіргі сезімімді жазып бердім. Ол ұзақ уақыт жауап жазбай отырып, сен ғашықсын деді. Қайдағы ғашықтық, кімге ғашықпын? Саматқа ма? Мүмкін емес, өмірімде көрмеген адамға қалай ғашық боламын?.. Сан алуан сұрақтар…
Бір ырғақпен Саматпен сөйлесе бердім. Өкініштісі, әңгімені өзімнің бастауы, қуаныштысы, оның менімен сөйлесетіні. Біршама қызық сөйлесетін болдық. Бір-біріміздің мінездерімізді білетіндей шамаға жеттік. Тіпті, бір-бірімізбен күн сөлеспесек тұра алмайтындай болдық. Жалпы айтқанда, өмірім түбегейлі өзгерді. Басты жаңалығым, теледидар көріп, өмірдің тамашалығын көре бастадым. Айналамдағы болып жатқанын бәріне көңіл аударып, бірге оқыған сыныптастарым мен ұстаздарымның атын білдім. Алайда, әлі күнге шейін ешкіммен сөйлеспеймін, сөйлесуге де тырыспаймын. Өйткені, мен оларды түсінбеймін.
Бойымда бір қорқыныш бар. Егер мен Саматпен өмірде кездессем, қалай болады екен? Өмірімде ешкіммен кездеспеген мен тек әке-шешем мен үй қызметшілерім мен сөйлесемін ғой. Қалай болады екен??? Кездескім келмейді, бірақ мен оған ғашықпын. Қызық, адамдар ғашық болса, кездескілері келуші еді, ал мен керісінше… Мен қоғамнан ауытқыған адаммын және маған қайта қоғамға кіру қиынға соғады. Себебі, мені қоршаған адамдардан көңілім қалған.
Түннің ортасы. Ноутымды құшақтап Саматпен сөйлесіп жаттым:
С: Кездесуге қалай қарайсың?
М: о_О
С: Не болды? Сонша уақыт сөйлескенде кездескің келмей ма?
М: эээээм……
С: Бәрі дұрыс па??? Жай ғана кездесуге шақырып тұрмын ғой?
М: Ойланып көрейін…
С: Ойланатын несі бар? Жай ғана кездесу ғой. Қане, ертең бірге киноға барайық.
Киноға бару? Бірге отырып шай ішкеннен жақсы ғой. Көп сөйлеудің қажеті де болмайды. Келісіп көрейін, әйтпесе ренжіп қалар…
М: Жарайды
С: Ертен сағат 5-те Керуендегі киноға барайық?
М: Қарсы емеспін.
С: Телефон номеріңді бересің бе?
М: Қажеті жоқ. Өзім тауып алам сізді.
Қайтадан «сізді», неге сыпайы түрге көштім. Бұл ненің белгісі?
Жуынып жатырмын, анда-санда айнаға қарап тамсанып қоямын. Айнаны қолыма алып ем, бірден қолымнан түсіп кетті. Шошып ояндым. Неткен қызық түс?
Келесі күннің таңы әдеттегінше арайлап атпады. Еш нәрсеге де зауқым жоқ. Жата бергім келді. Ең бастысы, фейсбукке де кіргім келмеуі. Ақыр соңында, өзімді қинап тұрғыздым. Өзімше сәнденіп, киноға жиналдым. Бұрын соңды көйлек кимейтін едім, енді соны киюді шештім. Осылайша киноға кеттім. Жол бойына өзімді жайсыз сезіндім. Бүкіл адамзат маған қарап тұрған сияқты көңілімде тынышсыздық орнады. Нысанама жеттім.Көп адамдар. Саматты іздей бастадым. Ақыр аяғында таптым, қасына барып:
М: Сәлеметсіз бе!
С: Сәлем! Қалайсың?
М: Жаксы…
Осыдан кейін тілім байланды да қалды. Аузымнан еш сөз шықпады, тек сұрақтарына басымды иіп қана жауап бердім. Өзі де қызық болып қалды. Шаршады ма, соңында еш сөйлемей қойды. Ал мен болсам, түріне қарап қана отырдым, бар кино бойы… Кино біткен соң:
С: Жарайды, ендеше сау бол!.. – деп кетіп қалды.
Мен туралы не ойлады екен? Көңілім босап, жылағым келді. Тезірек үйге қайтып, фейсбукке кірдім. Самат отыр екен. Жазайын ба, әлде жазбайын ба? Не істесем болады? Суретін қосып қойып, бетіне қарап отырдым. Көп уақыт өтпей, Саматтан хат келді.
С: Сенімен таныс болғаныма қуаныштымын! Сен өте сұлу екенсің, сұлулығыңа ақылың да жарасады. Бірге болып, бар өмірімді сенімен өткізсем деймін. Жаныңда болып бақытты болсақ! Мені бақытты жандардың қатарына қосар едің, егер де сен бүгінгі кеште фейсбукта қандайсың, өмірде сондай болсаң. Шынымды айтамын, ренжіме, сенің бір дертің бар-ау. Емдел, психологқа бар… Бұлай бола беруге болмайды. Ойлан! Ал мен сені өз өмірімнен, фейбугымнен өшіремін. Болашақта өз махаббатыңды кездестіресің деп ойлаймын. Сәттілік!
Дей келді де, мені достар тізімінен өшірді деген хат келді. Жүрегіме құдды бір қанжар тығылғандай болды. Көзімнен я жаста шықпайды, я жынды адамдар секілді күле де алмаймын. Тұрған орнымнан қалт етпедім. Біраздан соң есімді жиып, Саматтың суретіне қарап тұрып, өзімнің суретімді оған жібердім. Содан соң баяу жүріспен ас бөлмеге бардым, ең үлкен деген пышақты алып, жүрегіме қададым… Түк сезбедім. Бойымды суық жаулады. Қара жер қызыл қанға боялды…
P.S. Әңгіменің басты идеясы — әлеуметтік желілерде отырып, қоғамнан ауытқып кетпеу. Жоғарыдағы қыз өз өмірін қиюда, жігіттің еш қатысы жоқ. Тек шынайы өмірде жан дүниесімен бөлісетін жанның болмағанынан.
Оқиға өмірде болмаған. Бәрі менің фантазиям!
( Жақында ғана осы Керекинфодан өлген кейіпкердің өз атынан бірінші жақта жазылатын туындылар жайлы оқып ем, авторы — satibaldi ))))