Техника, техника!

Кейбір жазбаларымда көпшілікке қажеті жоқ дегендей ақпаратты ұсынамын. Сондайдың бірі «Морзенің электромагниттік (жазатын) телеграфы» атты жазбам. Жазба бойынша лезде көз жүгіртіп оқыған соң «мынау не?» дегендер болды.
Сол жазбаның бір абзацын мысалға келтіре кетейін. Оқып шығыңыз екі минут уақытыңыз кетеді. Неліктен ойлай істеуді сұрағанымды абзац соңында білетін боласыз.
«Электромагниттің көмегімен басқарылатын қарындаш. Яғни қарындаш үстел бетіне қатысты екі тұрақты жағдайда бола алады: 1) ұшы үстел бетіне тиеді 2) ұшы үстел бетінен бірнеше милиметр жоғарырақ көтеріліп тұрады. Құрылғының сипаты:
Металдан жасалған күйенте білікте тербеле алатындай орнатылған. Күйенте горизонталь тұр. Қарапайым таразыға ұқсас. Бір басы көтерілсе екінші басы төмен түседі. Бір басында қарындаш бекітілген. Қарындаштың ұшы үстел бетіне сәл ғана жетпейді.
Қарындаш салмағымен күйенте басын өз жағына жығар еді. Бірақ жыға алмайды. Өйткені екінші басына бекілген серіппе бар. Серіппе қарындаш салмағына созылмайды. Дәл сол тұста, күйенте басының үстіңгі жағында, электромагнит орналасқан.
Электромагниттің сым орамдарымен электр тоғы жүргенде оның ортасындағы металл өзек магнитке айналады. Күйенте басы соған қарай жоғары тартылады. Қарындаш төмен түседі. Электромагнит іске қосылмаған кезде (сым орамдарында электр тоғы жүрмегенде) күйенте бастапқы қалыпқа келеді.»
Осы абзац мазмұнын түсінгісі келіп қолына қарындаш алған оқырмандар бар болып шықты!

Сонда жазғандары: «Түсінуге оп –оңай екен, суретін салып шыққанға дейін түсінбедік» деді.
Бұл мысалмен айтайын дегенім. Ерінбеңіздер, сіз механик немесе электроншы маман болмасаңыз да осындай тексті түсінуге тиіссіз. Әйтпегенде күнделікті тұрмыста қалып қойған тіліміз оған да жарамай қалады! Тұрмысымызды да «тұрмыстық» техника қоршап тұр.
Мына сөйлемнің жазбаға қандай қатысы бар екенін ойланып көріңіз: «Кейбір көп қабатты үйдің кіре берісіндегі есік электромагнитпен құлыпталған».

P.S.: Морзенің телеграфында қарындаш емес, ине тұрған. Ине қағаз бетіне нүкте не сызық түсірген.