Тамаша сылтау айтуда өнер
Сылтау айту да өнер
Кейбір адамдар сылтау айтпақ түгілі, сөз айта алмай қалады.Ал басқалар сөз ептілігімен сылтауды шынымен болғандай айтып сендіріп жатады.Мәселен сен сабақтан немесе жұмыстан кешіктің сол кезде қандай сылтау қолданамыз қә бастадык бөлісе отырайық
Кейбір адамдар сылтау айтпақ түгілі, сөз айта алмай қалады.Ал басқалар сөз ептілігімен сылтауды шынымен болғандай айтып сендіріп жатады.Мәселен сен сабақтан немесе жұмыстан кешіктің сол кезде қандай сылтау қолданамыз қә бастадык бөлісе отырайық
«Ендеше диктантты сол қолыңмен жазасың»
— кеше неге сабаққа келмедің?
Сылтаубек:-апай, сабаққа барайын деп тұрып ем, атам«сиырларды табынға қосып келш, белім ауырып отыр» деді, сиырларды табынға қосып енді кетейін деп жатыр ем, бұзауларды арқандамағаным есіме түсті, оларды өзеннің маңайындағы көк шалғынға арқандап енді кетейін деп сөмкемді ала беріп ем, апам«Ертең түске қонақ шақырамыз, мына кісілердің үйіне барып шақырып кел» деді, содан сол кісілердің үйіне барып келсем, сағат уже 12 болып қалыпты, сосын апам" сабаққа кешігіп барғаның ұят болады, бармай-ақ қой" деді…
«Ваще дұрысы емес осы сендердікі! Әр адамның жұмыс қабілетінің шарықтау шегі жеке биоритміне байланысты. Британ ғалымдары баяғыда-ақ дәлелдеді емес пе? Мысалы мен үкімін, кеш бата көтіме құрт кіріп іс тындырғым келед, таңертең ерте келгенімнен не пайда маужырап тотақ та бітірмеймін! Адам сияқты жұмыс істей қояйын десең осы нақ, еш жағдай жоқ, лібә, еще өзіңді кінәлайд»
«Олар меңі „әіңғ,.үҰқӨ!!!“
-«Білә сұрамаш, өзім жыным кеп тұр нақ, козелдар нақ»
-Не болды?
— «Пидараздар нақ»
-"Әй, не болды!"
-"Өй, менттерді айтам, сука ни за қой тоқтатып… Бір бандыны іздеп жүрміз дей ме, очм, тиын сындырып қалу ғо сукалардыкі"
Бастық түсініспеншілікпен иығыңнан қағып жөніңе жіберед.
«Есікті біреу тарсылдатад. Ашсам Иеговашылар екен нақ. Кіргізе қойып едім, бір сағат уағыз айтып шықпай қойд нақ.»
Бастық түсініспеншілікпен иығыңнан қағып жөніңе жіберед. (Өзі Иеговашы болмаса)
"Қызықсыз ағай, кешікпей кел деп айтпайсыз ба кеше, қайдан білейік"
-Неге кешіктің?
— «Уахахахаха»
— Әй, неге кешігесің дейм
-Уах-уах уаахахахаха
-Жын қақты ма ей?
-Уахахахах… ішім-ай, ахах-ахаха- ббуахахахахаха.
«Балақаным сыртымнан құлыптап кетті, бандит десе
Буы шығып бұйраланып тұрған қоймалжың қоңырқай массаның суықтан қатайып, кристалданып, қырау басып жатқаны сіздің әдемі образыңызбен байланысты да қалды…
Түнде фейсбуктан бір рухани мүгедекке садақа салып жібер деген хабарлама келді. Қалтамда ақшам жоқ болған соң, байғұсқа ең болмаса хабарламаны жұртқа таратып көмектесейін дедім. Сөйтіп түнімен ұйқтамай, таң атқанда көзім ілініп кетті.
«Лібә, кеше сыра іштік, шашылық жедікк, таңертең тұрсам, басқа қалада жүрмін нақ. Қуғанда да біраз қуыппын ғой деп, дереу самолетке мініп, жұмысқа тайдым. Шатасып Атыраудағы баяғы офисіме ұшып кетіппін»
«Көшеде келе жатып карточка алайын деп магазинге соқсам… кім жүр дейсіз ғой, Илья Ильин!!! Әйдддә суретке түстік екеуміз. Ақыры, „Эля, я кушать хочу, отпусти а?“ деген соң әзер жібердім. Уақыттың есебін білмей қаппын. „
«Сағатымды Токио уақытынан ауыстыруды мұткетіппін.
-Айжан, қалың қалай, не болды неге кешіктің?
— Наконец-то!!! Кешікпесем тіпті амандаспайсыз да ғой, хых
Сарайым өртеніп, соны өшірем деп…
Кеше жатарда көзіме нафтизин тамызам деп момент-клей тамызып ұйқтаппын.
— Неге кешіктің?
-Жай.
-Неге?
-Көтіңді тасқа еге!
— А?
-Жала!
-Не?
-Же!
-М?
-Көтіңе ағаш тықтым!
"Ұйқы арсыз демей-ме?! Түнімен арсыздықпен алыстым. Таң ата бір қой жеңіліп қалдым"
«Кешіктің ғой!»
— " А, ия… сондайым бар аздап, ал сізді бұрын соңды… көрмеген сияқтымын...і-і-і?? кім болдыңыз?
— Мен жаңа бастықтарыңмын, бұдан былай сіз кешікпейтін боласыз, ұқтыңыз ба?"
«Бәсе, новенький екенсің, мә елу теңге зытып барып, төменнен маған бір пашкі мальборо винчестер әкеп берші»
— Ә-ә-ә, і*-і-і, немене????
— Қорқпа нақ, дірілдеме, магаздың жігіттері өзіміздікі. Қалған жүз теңгесін ертең берем деп жаздырта сал. Дабай, новіңки ұш тезірек, обедтің уақыты жақындап қалды.
Еріккен тақырыпты ашуға Аршат ағадан қандай сылтау айтып рұқсат алсам деп ойлавотрм))))
— «Неге кешіктің?»
— «Мұрным қанап кетті»
— Содан?
— Ым-м-м… (басын қасын, юбкасын жөндеп уақыт ұтуға тырысады)
— Айта бер.
— Кхе-кхе… ы*ы-ы- екхе-ыкхы, акха, өх-өх-өх (өтірік жөтеле қалады)…
— Ия, мақта тығып келе салмадың ба?
— Әпчху-у-у… не ғой, мен ы-ы-ы,
— Иә, айта бер тыңдап тұрмын. Мұрның қанап кетті… Кешігуге не қатысы бар оның? Үйде мақта таусылып қап па?
— Иә, иә, мақта таусылып қапты.
— Құлақ шұқитыннан ала салмадың ба...Әлде құлағыңды тазаламайсың ба??
— Туу, әдетте ешкім сұрамайды мұрным қанады деген соң, зануда болмаңызшы ағай! Неужели не понятно!
Үш боксшы әңгімелесіп отыр дейд.
Ауыр салмақтағысы гөйітіп отыр дейд:
«Есікті ашсам бір амбал шығып тұр, нақ, „Мә“ деп иектің астынан аперкотпен бір іліп едім, қор ете қалса бола ма!? Ық-ық, өзім түсінбей қалдым. Кешкісін бір-ақ тұрды „ұйқысынан“» депті.
— Айтпа нақ, мен де бір күні үйге ертелеу кеп қалғам, — деп қосыла кетті орта салмақтағы боксшы.
«есікті ұрсам, бір денесі „плотный“ жігіт тұр алдымда. Мен оны боковоймен құлақ шекеден бір түйіп, прямоймен жақтан „зыңқ“ еткізіп ем, көзі айналып, есеңгіреп „Братан қойдым, қойдым“ деп жығыла кетті.
»Хех, болған, болған" — деп, оған жеңіл салмақтағы боксшы да құр қалмады. «Мен де сбордан қайтып келгенде, алдымнан көрші мұжық шыға келді нақ. Мен оны оң жақтан джэб-джэб, ол мені сол жақтан джэб, мен оны ана бұрышқа бір тығып бір сабап, ол мені мына бұрышқа бір тығып сабап, әйтеуір бір қарасам ұпай санына жеңіп тұр екем» депТ.
Сол сияқты, Сатыбалды ауыр салмақ. Біз жеңіл салмақ
—«Ағай неге кешіктіңіз?»
— Ыңғайын тауып ептінің кебін киген едім…
— Немене?
— Неге мен(біздің мемлекет) бәріне ұнаймын(мыз) деймін да…
— Ой, епті неге кешіктің деймін?
— Дей тұра, бұл сұрағыңыздан гөрі түйткілдің төркіні тапсырыс пен орындаушының арасын ажыратар алуды арасындағы құрбандықтың бағамы қанша деген сияқты маңызды сұрақтар маңыздырақ секілді.
— Тап қазір маған сол маңызды болып тұр, айтшы тез мына жамағат бір прикол күтіп отыр.
— Кенжелеп қалған қазақша күресіміздің күрескерлері неге басқа күрескерлер арасында мойындалмай (не басқалар оны мойындамай қалып жатыр ма?) келе Қазақша күрестің кенже күрес екенін басқалардың мойындамайтынына(мойындай бастауына) не себеп? Мәселен, неге Олимпиад ойындарының (өзі неге Хан Тәңіриада емес?) тізіміне жазылса деген үміті бар қазақтар да азайып кетпесіне біреу кепіл болса, біреу кедергі болатынын анда-санда ойлап қойсам да, күнде ойламаймын, бірақ біреулер айтқандай, Саясат — алгоритм екенін ескерсек, жабайы капитализмдегі капитализацияның құрығына ілінбеу үшін не амал қалады? Негізгі байлығымз бен қосалқы байлықтың арасын ажыратып алмасқа болмас… Отау болдым деп отқа жылынып қана жуынды ішкеннен гөрі — дұрыс тамақтану үшін, қазанның құлағына ие болу керек, сондықтан ыкхым-екхем, балам бері қара, мен… мен… і-і-і, А???
— Не «А»?
— Білмеймін ғой, сен бірдеңе дедің ба?
— Қашан кешіктіңіз деймін. Ой тіпу, нақ. Неге кешіктіңіз?
— а-а-а… иә, әлгі сегіз тауығымның әлегін айтып жатыр едім ғой… Сонымен, сыраның бәңкісімен бұлақтың көзін ашам деп жүріп…
«Таңертең кәдімігідей ерте тұрып, бетімді жуып, сақалымды қырып, айнаға қарасам, айнадағы бейнемнің артында бір жасы 25-тердегі жас, бірақ екі көзінің іші қызарған, оның асты ісіңкіреген, көкшіл тартқан орыс әйел қайшы ұстап тұр екен. Жалты бұрылсам, жоқ болып кетті. Бұл әйел маған не айтқысы келді деп ойландым. Апыр-топыр киініп, үстелдің арқасындағы шалбарымды үтіктемей кие салып, тумбаның үстіндегі кілтімді алайын деп қарасам, кілтімнің астында бір сурет тұр. Суретте бас бейнесін қайшымен ойып алған кішкентай қыздың бейнесі екен.
Машинамды оталдырып, радионы қостым. „Йе-е-евро-о-опа плю-ю-юс“ деген үйреншікті дыбысты әлдебір дауыстар үзіп, быжыр-быжыр етті де кенеттен „Ма-ма-а, мама менің шашымды кеспеші, жалынамын мама-а-а! А-а-а-а!“ деп жылап, кішкентай қыздың зар илеп жылаған даусы естілді.
Оянып кетсем, тал түс бопты… енді қайталанбайд Басеке,
Лібәмайт, аптырдың варианттары да оңып тұрған жоқ
— Иә, Оңласын, кешігіп қапсыз ғой!
— Ерте келгенде бірдеңе бітіретіндей, нақ
— Басқаны қойш, әй саған не болған?
— шішесс, анау күзетшілерге мені дұрыстап таныстырып қоймасаңыз, келесіде шынымен граната әкеліп жаржверем, нақ, бәрін… шеттерінен, оңбағандар...»
— Неге кешіктің?
— Меніңше дәл дүйсенбі күні бұндай сұрақты төтесінен қоюдың өзі таза мәмбеттік.
— Неге кешіктіңіз?
— Неге кешікті деп ойлайсыз?
— Кешігу себебіңізді айтып жіберсеңіз?
— «Я женщина! А значит я Актриса! Во мне сто лиц и тысяча ролей. Я — женщина, и значит я — царица. Возлюбленная всех земных царей. Я — женщина, а, значит я рабыня, Познавшая соленый вкус обид. Я — женщина, а, значит, я пустыня,
Которая тебя испепелит. Я — женщина, сильна я поневоле. Но, знаешь, если жизнь — борьба, Я женщ-щ-щ...»
— Әй, болды-болды, қойдық-қойдық. Өмірімде бір сұрай қойып едім не болды сонша…
— Неге кешіктіңіз?
— Сізге объективті себебін айтайын ба, әлде субъективті себебін айтайын ба? Өйткені бұл екі себепті шатастыруға болмайды. Алдымен сол жайтты анықтап алу керек. Тіпті жалпы мағынада қарастырғанның өзінде, «кешігу „деген сөз өз-өзінен жеке тұрғанда еш мағына бермейді.
Сұрақты “Неге жұмысқа (осы жерде қай жұмысқа екенін анықтағанның сөкеттігі жоқ) бүгін (мәселен, менің кеше кешіккен себебім бүгінгіден өзгерек болуы мүмкін ғой) кеш келдіңіз?! -деген дұрыс.
МӘселен: Уставта белгіленген жұмыстың басталу уақыты 9-00. Компанияның ережесі бойынша менің 5 -минутқа кешігуге хақым бар. Ал жалпы адамгершіліктің жазылмаған заңы бойынша 20 минутқа дейін түсініспеншілік танытуға болады. Бұл талай өзін-өзі сыйлайтын компаниялардың тәжірибесінің негізінде тарихи қалыптасқан, эволюциялық селекция арқылы осы күнге жеткен жол-жоралғылардың бірі.
— Сен маған адамгершілікті қоспай, объективті себебін айтшы.
— Аа, демек объективті себебін сұрап отырсыз. Онда бөлек әңгіме. Бірақ осынау адам мен адам қарым-қатынасы бірінші орынға қойылған кәсібімізде адамгершілікті агрументтер қатарынан сызып тастауға болмайды ғой! Оның үстіне, адамға қанша күш жұмсағанын сұрама, қанша іс бітіргенін сұра деген бар ғой. Жалпы кешігудің зияны не әдетте? Дұрыс. Жұмыс уақытының, демек өнімділіктің жоғалуы. Солай ма? Ал енді тап қазір, сіз менен жауабын аласыз, одан оны басшылыққа негіздеу үшін түсініктеме жаздыртасыз, қол қою қыртым сыртым әрлі-берлі әңгімені көбейтіп соған кеткен уақыт ішінде жұмыста біраз тірлік бітіріп тастауға болар еді ғой. Сонда сіз бейсаналы түрде менің жоғалтқан жиырма минутыма, тағы да жиырма минут жұмыс уақытын былайша айтқанда ысырап етіп отырсыз, өзіңіз ысырап еткеніңізбен қоймай, менің де қолымды байлайсыз. Демек, сіз өз саясатыңызға өзіңіз қарсы кеп отырсыз.
—