Фантаст жазушылар көріпкелділігі. Артур Кларк

Артур Кларк фантаст жазушы геостационарлық жер серігі, интернет пайда болуын болжаған деседі. Әңгімелеріне осындай критик пікірін оқығаннан кейін қызығушылық танынытып бір әңгімесін оқи бастадым.
Араларыңызда осы автордың шығармашылығына қызушылық білдіргендеріңіз болса «2001: Одиссея бір» (2001: A Space Odyssey) атты әңгімесінен үзіндіні аударып назарларыңызға ұсынып отырмын. Әңгіменің бас кейіпкері доктор Хейвуд Флойд шаттл (космстық кеме) ішінде Айға сапар шегіп барады. Сонымен доктор Флойд:
«Айға мен жер арасындағы сапарда іші пысқан жоқ (1969 жылы Apollo 11 3 тәулікте айға жетті, әңгіме болса 1968 жылы жарық көрді). Ресми баяндамаларды, протоколдарды, еске түсіруге арналған жазбаларды оқып жалыққан соң, «газеттік планшетті» (қазір біз оны «электрондық кітап» планшеттері ретінде білеміз) кеменің ақпараттық желісіне қосып, әлемнің ең ірі электрондық газет басылымдарын көре бастады (қазір қағаз бетіне басылып шығатын газеттердің электрондық үлгісі бар және электронды газетке де жазылып алуға болады). Электронды газеттің кодтық белгіленуін жатқа білетіні соншалықты планшеттің артқы қабырғасында жазылған тізіміне қарамады.
Планшеттің қысқа мерзімді есте сақтау құралын іске қосып (қазіргі кездегі флэш еске сақтау құралы), кезекті газеттің бетін экранға тоқтатты. Әр мақаланың атауына көзін жүгіртіп, өзіне ұнайтындарын белгілеп алды, ұзын атауынан басқа қысқа екі таңбалы саннан тұратын кодпен анықталатын. Осы кодты планшеттің клавиатурасында терсе болғаны мақаланың кішкене болып көрінген төртбұрыш беті жазуға арналған ақ беттің үлкеніндей болып, планшеттің бүкіл бетіне үлкейіп шығатын. Осылайша ыңғайлы түрде мақала оқылатын. Флоид мақаланы оқып болып, электронды газеттің басты беттіне көшіп оқуға мақаланы таңдап алды.»




Доктор флойдтың «газетті планшетпен» әрекеттері өзіне соншалықты үйренішті болып көрінгенімен оны ойландырды. Доктор Флойдтың ойы:
«Газет -планшеті қолданыста жеңіл, әрі ыңғайлы бола тұрып фантастикалық күрделі құрылысын жасырып тұр. Бұл адамзаттың байланыс құралдарының жетілдірудегі ең соңғы жаңалығы еместігін айқын көрсеткендей.
-Енді, нені адамзатқа тілеуге болады?
Мысалы, Флойдтың өзін алуға болады: алыста Космоста, Жерден мыңдаған километр сағатына жылдамдықпен алыстап барады. Ол болса бір-екі батырманы басып, бірнеше милисекунд ішінде жер бетіндегі газетің кез-келген айдарын оқи алады. Мына электроника заманында «газета» сөзі анахронизм (-уақытқа қарсы, ескірген деген мағынада). Газеттер тексттері болса сағат сайын автоматты түрде ауысып тұрады. Егер, Флойд тек ағылшын тілінде тоқтаусыз, үнемі жер серіктерінен түсіп жатқан ақпаратпен толы газеттерді оқыса, осы іске бүкіл ғұмырды арнауға болатын еді».

Әңгіменің кейбір бөлімдерінде ғылыми негізі бар спецификалық терминдерді еш түсініктемесіз қолданып, түсінігі бар оқырмағанға ойлануға ой беріп, термин туралы түсінігі жоққа онымен танысуға итермелейді. Осылайша оқырман жай қиял-ғажап әңгіменің оқушысы емес -доктор Флойдпен бірге зертеушіге айналады. Ғылыми -фантастика оқырманға сонысымен қызық.