258. Қалайша жаңа жолдас таптым

Ауыл баласы қызықтайтын жаздың қызықтары көп қой. Әркімнің балалық шағынан есте қалған ерекше жаздың айлары бар шығар. Баланың түйсігімен ашылған жаңалыққа мол жаз айларының өткеніне жиырма бес жылдың әрі-берісі болыпты. Мүмкін бұл оқиғалар бір жаздың маусымында емес бірнеше маусымның жаз айларында болған шығар.
Бесінші класс бітірген жыл. Әкем қаладан «Уралец» деген велосипед сатып әперді. Сол күн әлі көз алдымда. Қаладан келген беті, үстінде қара костюм шалбар, ақ көйлек, гүлді галстүгі бар. Жолдың бойынан есік алдына бет алып келеді, иығына велосипед асып алыпты. Тура қақпа аузында тұрған баласы, яғни, маған беттеп келе жатқаны. Қуанғанымда шек жоқ, не айтарымды білмеймін. Тек қарап тұрмын.
Велосипед теуіп үйрене бастадым. Велосипедпен жүрген қызық көрінеді, тез арада басқарудың қыр-сырын білгім келді, мұндай асығыстығым ертеңінде кешкісін де жағымсыз оқиғаға ұрдырды. Рет-ретімен баяндап берейін. Ылдидан төмен сырғып түсіп, велосипедтің педальін кері айналдыра басып, велосипед жылдамдығын тежеп азайтып үйреніп жүргем (қазіргі велосипедтердің кейбіреулері ғана осындай тәсілмен тоқтайды). Қалай күн өткенін байқамай қалдым. Күн еңкейіп кеш болған шақ. Ауыл сырты адамдарға толы. Балалардың бірі бұзау айдап қуып айдап әкеле жатыр. Мен болсам бәрін ұмытқанмын. Өрістен түскен қойлар ауылға жақындап келеді. Қойдың жолында қалған соң, асығыс велосипедпен жүргенге қорғанып жетекке алып, үйге бет алдым. Қойлар ауыл шетіне жетті. Малдарын тосып жүрген үлкен-кішілер қойларды көше-көшеге қарай бөліп, қораларына кіргізе бастаған шақ. Жаяу велосипедті жетектеп ауылға кіргенге ұялдым да, үстіне мініп алдым. Сол-ақ екен, алдыма жасы менен кіші бір бала жүгіріп шыққаны, тежеп үлгердім, бірақ, екпініммен қағып кеткенім. Бағыма бала алдына келе жатқан тоқтының үстіне жығылғаны. Сол тоқтыны үйіне қарай қайырмақшы болған беті менімен қақтығысуымен аяқталды. Көше басы у-шу, «баланы велосипедпен қағып кетті»,- деп. Велосипед рамасы үстінде екі аяқ ұшымен тұрғаным қозғалмай. Артынан белгілі болды, қаққан бала ауылдың сыйлы қариясының қаладан келген немересі екен. Тоқты орнында қарап тұрған жоқ, үстіне құлаған баланы сезе сала, зыта жөнелгені. Бала қырымын жерге құлады, көмекке қасына ағасы келіп бауырын тұрғызып, маған қарап, оң қолының сұқ саусағын құлақ шекесіне апарып әрі-бері бұрап көрсеткені. Көрсетілген әрекетті тілге аударып қажеті жоқ, мектептегі мұғалімдер мағынасын жақсы үйреткен, «басың істемейді» дегенді білдіреді. Кешкісін анам қарияның үйіне ертіп апарғаны, кешірім сұрадық. Құлаған баланың ағасымен бір жасты болып шықтық. Аты Арман. Қайтып бара жатқанда Арман маған қолын созып, «жолдас болайық» деді. Оның да велосипеді бар екен атауы «Пионер».
Бірге велосипед тебетін болып келістік. Арман бетінен күлкі кетпейтін, шашын екіге қайырып бөліп тарап алатын. Бізден айырмашылығы — ұқыпты киінетіні, үстінде жағасы бар ақ футболка, сұр түсті шорты. Өзгесінде ауылдың кәдімгі баласы қалада орыс мектебінде оқыса да, қазақша емін-еркін таза сөйлейтін. Бірде ауыл айналып шеңбер жасап велосипед теуіп жүргенде, соқыр жауын жауа кеткені. Алға озсаң, жауын жауып тұр, кейін шегініп жүрсең, жауын тамшылары жоқ. Сосын велосипедтен түсіп, алда пайда болған кемпірқосаққа көз тастадық. Түрлі-түсті көпір ауылдың екі шетін қосты. Екеуіміз болсақ кемпірқосақ түстерін түгендеп тұрмыз.

жалғасы бар