Хайуаннан қай жеріміз артық?

— Ух — деп демімізді алдық. Мамыр айының соңы. Оқушыларға сабақ, бізге жұмыс тамамдалды. Яғни жазғы демалыс. Сонымен не керек, біздің академия осы жылды аман-есен, жақсы аяқтадық деген ниетпен молда шақырып, құран оқытып, мал шалды. Бәле-жала осы жылмен кетсін, келесі жыл мамыражай болсын деген ниетпен…
Әлқисса, менің осы мектепке келгеніме екі жыл өтіп кетіпті. Осындағы кездерімді есіме алып отырғанымда, белгілі бір оқиғаларға байланысты кейбір сәттер есіме түсіп соны баяндағым келіп отыр.
Бір күні сабағымда санасыз бен саналылар туралы әңгіме басталып кетті.Адам саналы, хайуан санасыз. Адам бәрінен биік дегендей сөздер қозғала бастады. Осыны пайдаланып, мен тақтаға санасыз-хайуан мен саналы-адам деп, адамның хайуаннан артықшылығын жазыңдар дедім. Әрине, балалар бірінші 45 минутты осыған арнады. Сөйлейді, білім алады, мейірімді, т.б. Әйтеуір отыз-қырық қасиетті жазған соң барып саябырсыды.
— Болды ма? — Ешкімде үн жоқ. Шамасы, жазатын нәрсесі таусылған болуы керек.
Енді қолыма шүберек пен бор алып, талдай бастадым.
— «Сөйлейді»- сөйлеу деген қарым-қатынас, демек, жануарлар да адам секілді сөйлемесе де, түрлі дыбыс шығарып, қарым қатынас жасамай ма?- Сүртілді.
— «Білім алады»- «білім» деген өмірді түсіну, білу сөз. Мысалы физика түсініксіз ғылым болуы мүмкін, бір қарағанда. Бірақ онда айтатыны өмірде бар нәрсе, яки аспанға лақтырған нәрсенің жерге құлауы, немесе жаңғырық, т.б. нәрселер. Яғни, ол білім адамзаттың өзіне өмір сүруге қажеттіні ұғынуы. Адам өзіне қажет емес нәрсені зерттеп әуре болмайды. Өйткені жаратылысы сол. Демек, жануарға тартылыс заңындай түрлі заңдардың қажеттілігі жоқ. Ол оны сезінеді. Санасыз болғандықтан. Демек, адамға оны сезінуді бұйырмағандықтан, білуге тырысады. Яғни, хайуанның біліміміз артық деп көкудің қажеті жоқ… Тағы сондай пікірлермен әлгі жазылған отыз-қырықтың бәрі сүртіліп кетті.
— Басқа бар ма, айтарларың?- Үн жоқ. Содан соң оқушыларды бір бірлеп пікір айтқыза бастадым. Міне… Дәл сол кезде керегіміз айтылды-ау. АДАМГЕРШІЛІК!!!
— Ия, адамгершілік. Иткершілік немесе хайуангершілік деген жоқ, яғни балама ұғым жоқ.
Алайда жалғыз бұл емес, тағы бар-дедім. Ақыры өзім айттым. ИМАНДЫЛЫҚ!!!
Хайуан еш уақытта Алланы сүйе алмайды. Оған, Оның бұйрығына бас иеді. Ал адам қорқып қана қоймайды оны сүйеді. Оған мінәжәт етеді-деп сөзімді МАХАББАТ деген үшінші қасиетті айтайын дедім де, айтпадым. Өйткені адам баласы махаббатты басынан кешпей түсіне алмасы хақ.
— Қош, сонымен адамның хайуаннан артықшылығын көрдіңдер, аса бір артықшылығымыз аз екен, солай ма? Бірақ тек қаптаған әлемде санымыз жеті ақ миллиард екенбіз — дегенімде, бір оқушым жұлып алғандай:
— Сонда сізді адам өлейін деп жатсада да көмектеспейтін, тірі жанды жақсы көрмейтін, атейсттерді жеті миллиардқа қосып отырсыз ба? — дегені.
Не дерімді білмей көп ойланып қалдым…
Бөлісу:

39 пікір

kokbori
Дауласатын жері көп болар. Бірақ әлі де қысқартылып-толықтырылуы мүмкін. Ұшын ұстай алмай жүрмін.
Marationok
Жалпы адам, ол қоғамдық хайуан ғой, қарапайым сөзбен айтқанда.
ken
Дәл сол кезде керегіміз айтылды-ау. АДАМГЕРШІЛІК!!!
— Ия, адамгершілік. Иткершілік немесе хайуангершілік деген жоқ, яғни балама ұғым жоқ.
өртейсің.
1.егер адамдар арасында бір-бірін лақтырып кету, қастандық жасау, опасыздық, зұлымдық, тб әрекеттер болмағанда, онда адамгершілік деген ұғым да болмас еді. өйткені адамгершілік деген ұғым алдыңғы сөйлемде аталған әректтерге қарсы қасиет ретінде қалыптасқан, меніңше.
хайуанлар арасында ондай теріс әрекеттердің жоқ екенін ескерсек, жануарларда хайуангершілік деген ұғымның неліктен жоқ екенін ұғасың. яғни, оларда ондай ұғымға қажеттілік жоқ.
2.бірде ТВдан жабайы табиғаттағы маймылдарды көрсетіп жатыр екен. бір ұрғашы маймыл жаңа туылған баласын тастап кетті. соны бақылап отырған бір еркек маймыл әлгі бала маймылды (оның әкесі болмаса да) өзінің бауырына басты. асырап алды десе де болады. осы әрекет адамгершіл… дәлірек айтқанда, маймылгершілік емей, немене?
Armanjan
инетте суретімен көрсетіп еді ғой, индияда ма қайда еді, ит бір маймылды қайда барса да арқасына отырғызып алып жүретін, үнемі қамқорлық танытып, сонда бұл Итгершілік болғаны шығар!
Abilakim
Міне, мында Дотти атты есектің хайуангершілігі жайлы жазылған.
kokbori
Олар ешқандай «гершілік» емес, жай ғана инстинк. Мысалы үлкен балықтардың тісінде қалған қалдықтармен кішкентай балықтардың қоректенетіні. Ал оларға үлкен балықтар тиіспейді
Abilakim
бұл мысалың ана маймыл мен иттің мысалын аша алмайды
kokbori
Бұл жай ғана мейірімділік болар, бірақ адамгершілік емесі хақ
Daniar-Alan
дискавериден көргем. крысаларға эксперемент жүргізеді. бір аппарат, сымдарды бір крысаға жалғайды да мына жағына дән қояды. одан бөлек тағы да крысаларды бос жібереді. ана крысалар дәнді жеген кезде сымға жалғанып тұрған крысаны ток ұрады. сонда крысалардың көбісі тамақ жеуді доғарады. ал кей крысалар сол күйі жей береді. дәп бір адамдар секілді. сонда мұны КРЫСАГЕРШІЛІК дейміз ба?
patick
Оған мінәжәт етеді-деп сөзімді МАХАББАТ деген үшінші қасиетті айтайын дедім де, айтпадым.

Жануарлар арасындағы махаббат ше?
kokbori
мен тақтаға санасыз-хайуан мен саналы-адам деп, адамның хайуаннан артықшылығын жазыңдар дедім
Мынаған назар аударған дұрыс
Abilakim
сенде балалардың бала екеніне назар аударуды ұмытпа келесі жолы
kokbori
Сондықтан айтылған сөз, ал сен үлкеннің көзімен қарап осқырынып отыр
ademi_alem
«Мен кейде адамның бәрін адам екен деп қалам» деген жолдар есіме түсіп отыр… Менің ойымша адам мен хайуанның айырмашылығы: адам қандай әрекет жасаса да саналы түрде, ал хайуан бейсаналы түрде жасайтындығында. Ал адам мен адамның айырмашылығы иман дәрежесінде. Кімнің иманы қандай дәрежеде екені Алладан басқаға аян емес.
Gastarbaiter
Осындай мұғалімдерді жылатып жіберер едім сөзден ұстап.
Адам мен хайуанның айырмашылығы, артықшылығы деген қай бұрыштан қарағаныңа байланысты.
Атеисттер адам баласына көмектеспейд деген тіпті қыртыған әңгіме.
kokbori
Атеисттер адам баласына көмектеспейд деген тіпті қыртыған әңгіме.
ерігіп келсең керек, ентігіп жаздың ғой. Әуелі бастан аяқ оқысайш. Атейсті адамға көмектеспейді деген сөз жоқ
Gastarbaiter
Адам мен жоғары дамыған сүтқоректілер психикасы тақырыбында екінші курста курстық жұмыс жазып, екі семестрге бірден автомат алғаным есіме түсті.
qisyq
Атеист дейсің бе) Жай, «вопрос на засыпку»

kokbori
Дұрыс.Менің анам да құдайға көп сене бермейді, бірақ адамға көмектесуге ешқашан тартынған емес.
Adiletshu
Епископтың айлығы жақсы боп тұр ғой
Adiletshu
Лібә, құсық
Gastarbaiter
Соны айтам нақ, еш ғылыми-ағартушылық, педагогикалық құндылығы жоқ. Тәрбие сағатына дайындалмай, түнімен ютуб қарап, көзі кіртіңдеп отырып, ойлап тапқан тақырыбын қара. Байғұс оқушылар-ай.
kokbori
Одан да дауыңды айт, күндес қатындардың үндес шығатын өсегі қылмай Оларды реалда талай адам айтқан. Бірақ ешқайсысы хайуан мен адамның аражігін нақпа нақ айтып бере алмады. Болмаса маниторға бітіргеніңнің ешкімге қажеті болмай жатыр
Gastarbaiter
Дау былай: келесіде бұндай сұхбаттарға тіпті кішкентай балалар алдында шығатын болсаң да дайындалып шық.
По ходу дела қатырам деп алып, ыңғайсыз сұрақтарға титықтап, бар өтірігіңді тауысып, риторикалық тіркестер арқылы сытылып шықпай.
Aidakonya
анадай бир тесттер бар гой, кандай жануарга уксайсын деген, артыкшылыгымыз бар гой, арине, просто кейбир адамдар мал боп кетеди де…
satibaldi
Хайуаннан қай жеріміз артық?
Артығы несі? Бұрын кем бе еді олар бізден?
kokbori
Түсіндің бе, әйтеуір, соңғы сөйлемдерді?!
Ottegin
— Ия, адамгершілік. Иткершілік немесе хайуангершілік деген жоқ, яғни балама ұғым жоқ.

Мына сөздерді көзі шалған Мумудың көз алдындағы бар әлем шыр айналды, ол жан дүниесіндегі ең кастерлі, қадірлісін қыңсылады:
— О! Цербер ием!!! Бізді адамдар өз қатарына қоспақшы!!!
Не жазып едік, О Цербер ием!!! Аяй гөр!!! Құтырған адамның үргенін құлағыңа шала көрме!!!
© Тургенев
ken
«арийлік еместер — төменгі сорттың адамдары» дегеннен де бетер ғой ана шәкіртіңдікі. Құдайға сенбейтіндерді ол тіпті адам қатарына да жатқызбайды екен.
сен үйреттің ба?
kokbori
Сен мазмұнды емес, мағынаны ұға алмасаң, хайуанның қатарына жете алмассың*(
ken
Тіптен өртеп жібердің))))))))))
«Сен мазмұнды емес, мағынаны ұға алмасаң, хайуанның қатарына жете алмассың» дейсің. Демек, хайуанның қатарына жете алу үшін, жазбаның мазмұнынан бұрын, оның мағынанысын да ұға білу керек екен ғой? Ал хайуан оларды ұға алады екен, сеніңше.))))))))) Не жазғаныңды өзің түсіндің бе өзі? Мынауың каламбур ғой.
Gastarbaiter
Нақты айтатын болсам, балалар сенің сұрағыңа нақты, өз көзімен көргеніне сүйеніп жауап берді. Ал сен субъективті сандырақ айтып кеттің.
Саяси тұрғыда: Адам хайуаннан қай жері артық деген сұрақты объективті қарастыра алмайды, өйткені мүдделі жан. Салыстырылып отырған объекттердің біріне өзі жатады.

Биологиялық тұрғыда: Адамның қай жері, қай қасиеті және қай жануардан екені нақтылануы керек. Және оның барлығы бейімделгіштік тұрғысынан, не эволюциялық күрделілік немесе популяциялық тұрғыда екенін нақтылау керек.

Діни моральдық тұрғыда: Тым болмаса, инстинкт деген сияқты таза ғылыми ұғымдарды қолданбау керек.

Психологиялық тұрғыда: Адамның барлық жоғарғы сезімдерінің дерлік негізінде қоғамдық өмір мен өзара және ұрпақ аралық тәжірибе бөлісу нәтижесінде күрделенген инстинкттер және шартты/шартсыз рефлекстер жатады.
Daniar-Alan
...қарсы айтарың бар ма Көкбөрі?
Gastarbaiter
Экология тұрғысында Жер Планетасының флорасы мен фаунасына зияны жағынан бір де бір хайуан адамға тең келмейді.
Janasil
— «Сөйлейді»- сөйлеу деген қарым-қатынас, демек, жануарлар да адам секілді сөйлемесе де, түрлі дыбыс шығарып, қарым қатынас жасамай ма?- Сүртілді.


Мысалы-1: Тәкен мен Марат.
Маратта да үй бар, Сәкендеде үй бар. Екеуі тең делік.
Енді. Мараттың үйі мынау:
Мараттың вилласы

Ал мынау Тәкеннің үйі:

Тәкеннің үйі

Енді теңестіріп көр осы екі үйді бір біріне.
Adiletshu
Ал тәкенде камрюха бар
Gastarbaiter
гуглға алдымен вилла, одан кейін избушка деп таптың ба суреттерді)