Хабдолла атайдың соғыс туралы шытпақтары

Алдымен аз-мұз трагедия. Хабдолла* атай, 1923 жылы туылған, қызыл әскер. Жауынгерлік жолын 1939 жылы бастаған. 1942 жылы неміс тұтқынына түсіп, Рейн-Вестфалия жерінде шошқа бағады. Өмірінің ол кезеңінен айтатын жалғыз естелігі: «Фройлена жақсы кісі еді. Сұлу да еді: емшектері — мынаааааааандай!». 1945 жылы совет әскерлерімен «азат» етіліп, "өз еркімен тұтқынға түскен" деген айыппен 25 жылға бас бостандығынан айырылады. 25 жыл түгел отырып шыққан ол қайтар жолға түк таба алмай, бір топ адаммен дүңгіршекке(«ларек») шабуыл жасап, тағы 10 жылға қамалады. Ол мерзімін өтеп шыққан соң, паспорт режимін бұзды деген айыппен тағы 3 жыл бас бостандығынан айырылған. Бас-аяғы 41 жыл жазықсыз айдауда отырған адамға бәрі де кешіріледі, есі ауысқандығы да соның зардабы болар. Бірақ қанша сыйлағанмен, кейбір өтіріктерінен ұстап алып, қасқа шалды жындандыратын едік.

***
— Барлауға бардым бір күні тура немістер жаққа! Еңбектеп, ептеп-септеп, немістердің тылына да жеттім. Барлауға қараңғыда шығармын деп, шинелімнен төсек салып жайғасып жатсам, артымнан бір неміс келіп:
— Руки вверх, товарищ Хабдолла! — дейд!
— Шал, қойсайш нақ: ол сенің атыңды қайдан білед?
— Гитлер айтқан да, Гитлер!!!
— Лібәә, қойшнақ: ал Гитлер қайдан білед сені?
— Айтпап па едім немене? Гитлерді өлтір деді ғой бірде маған! Чемоданға бомба салдым да, Гитлердің штабына келіп, қасына қойып кетуім керек болған. Штабқа кіре беріп едім, күзетші:
— Товарищ Хабдолла, отставить! — деді де, тұтқындап алды.
— Олар орысша сөйлей ме не?
— Неге сөйлемесін? Мынау орыстар қазитке дұрыс шығармапты, немістер мені баяғыдан танид былайынша. Гитлер 1941 жылы негізі былай деген: «У меня три личных врага: Чаплин, Черчилль и товарищ Хабдолла» деген, әне қайда жатыр әңгіме!..

***
— Бір күні авиации маршал Новиков самолетпен Мәскеуге апарып таста деп пәрмен берді…
— Шалл, сен танкист емессің бе? Қайдағы, тіпті бар ғой — өткенде сен артиллеристпін деген жоқсың ба?
— Когда с тобой маршал Красной Армии разговаривает, ты умеешь все! Жабыңдар ауыздарыңды, не білесіңдер сендер, отставить!
—

***
— Сталиннің өзі айтқан екен: «наградить товарищ Хабдолла за храбрость и посадить!» деп.
— Не дейд? Ооо, Сталиннің өзі!!!
— Иә, Берия айтты маған, «товарищ Хабдолла, ренжіме, для страны так надо» деп. Лагерьде мен кіріп келгенде барлығы тік тұрушы ед. Әйелдердің барлығы менікі ед…
—

***
— Геринг Украинаға қонаққа келгенде ұстап әкелдім мен, бірақ орыстар өздері айрылып қалд тірілей. Айтпайд олар әдейі, мені қазитке жаздырмайд үнемі…
—
***
— Бірде…
—

***

---

* — Кейіпкердің тума-туыстарына құрмет ретінде есімі өзгертілді.