Қатын болу оңай ма?

Әбіләкімнің: «Жақсы қатын алсаң күнде қыз,
жаман қыз алсаң сол түннен кейін бәрібір қатын болады» деген сөзінен кейін ойланып қалдым…
Осы "қатын" сөзі жаман мағына білдіре ма әлде…
Тарихта олай емес секілді (осы жерде мамандығым тарихшы екенін тек сіздердің емес, өзімнің де есіме салып қояйын ). Мысалы, «Бабаджа хатун» — вряд ли (осы сөздің тура мағынасындағы аударылуын жазсаңдар түзеп қояйын) жаман әйелге қауым мавзолей салады. Логикаға сай келе ма?
Тағы бір мысал, "Қатон-қарағай" — жер аты. Бұл жерде ауыспалы мағынада қолданып тұрған секілді.
Осы және басқа мәліметтерді салыстыра отырып қарасақ, қатын сөзінің түп-төркіні СҰЛУ деген сөз ау деймін. Кейінірек басқа мағынаға ауысып кеткен (қазір жаман еркекті "қатын" дейді мысалы)…
Ал атам қазақ жабайы… тойыс жұбайларын "Әй, қатын" деп шақыратын болған (қазір де қолданад, бірақ көп емес).
Соған қарағанда жаман сөз мес ау дим… Бастығым айтатын: "қатын болу мәртебе" деп , әрине басқа мағынада… Айтуынша қатын сөзі — бұрынғы уақытта семьяға, кланға әжептәуір қызмет істеп, дәрежесі көтерілген әйел адамдарға таңылады.
Сіздер қандай ойдасыздар?
Қатын болу оңай ма?
Бөлісу:

30 пікір

dark_nazgul
білмим, бір кездері «маладес, қатын!» дегенді естісек, төбеміз көкке бір елі ғана жетпей қалатын
dark_nazgul
қатын болудан "қатын" болу қиынырақ па дейм
asaubota
түріктер кадын дейді әлі. негізі жаман сөз емес қой, тек дөрекілеу естіледі.
Aya
Қатын темасына келгенде білдірер пікірім жоқ сияқты
"Қатон-қарағай" — жер аты.
негізі Қатын қарағай ғой және Қатын өзені де бар. Қатынның сұлулығына байланысты солай айтылып кеткен шығар мүмкін.
zhanibek_nurish
Шымқалаға кіреберіс жерде "Қатынкөпір" деген де бар. Кезінде Тәті деген қатын сол жерден көпір салған дейді,
dark_nazgul
Сатыбалды жұмысына салғырт қарап жүр соңғы кезде.
zhanibek_nurish
күйеуге шыққан қызды "Қатын болуыңмен!" деп құттықтап жүрмін,
dark_nazgul
бір жапырақ тері жарғақтың жыртылуы қатын болу деген сөз емес.
zhanibek_nurish
бір жапырақ тері жарғақ пен ақ орамал тағып келін атану, екеуі екі басқа, сондықтан да "Қатын болуыңмен!" деген құттықтау, кілең қыздар ашуланатындай сөз емес,
Gastarbaiter
Келісем.
"Қатын" деген сөзді көп көзінше емес, оңашада айтылатын панибраттық белгісі.
Оны қалай айтқаныңа байланысты көп нәрсе.
Кейде тамашадағы подкаблучник образында «жарқыным» деуге де болады алуандық үшін.
kokbori
Хатын деген бұрынғылардың сөзінде патшайым дегенмен бірдей. Бұрын құрметті әйелдерді хатун деген, өзің айтқандай Бабаша қатын, Қатын патша Анна Ионнова секілді. Қазақ "әйелдің шашы ұзын ақылы қысқа" дейді, бірақ қатынның демейді. Әйел деген ұрғашы сөзімен бірдей, қатын болу үшін «келін, жар, ана» деген кретирилерден өтуі керек секілді. Барлық әйелдің шашы ұзын емес қой деп көп мақалға қарсы шыққан Абай да дауласпағанынан көп нәрсе түюге болатын секілді
Gazizkizi
маған ұнайд ҚАТЫН деген сөз! Ұрсысқанда әй қатын деп қалсаң байқамай, ашуына Көкбөрі айтқан сөзді қысқаша жеткізуге тырысасың…
satibaldi
Қатыным-ау, Қырымды бетке алып шауып қайтсақ қайтеді?
Gazizkizi
стиліңді жаңартш
aikarakoz
"Қатын" сөзі "қатты қажет жан" деген тіркестің тілдік өзгерістерге ұшырап, бізге жеткен жұрнағы деп ойлаймын
satibaldi
Сөйтіп өзіңді алдап жүре берсейш.
aikarakoz
үйбай-ай! қатты қажет ететін бір бейбақты кездестіре алмайтыныма күмәнмен қарауыңызға не себеп?
Aizhantabyn
Қатын деген түн ләззаты, таң сұлуы деген мағына береді деп бұрындары Мәссағанда айтылып еді))) Гаста, есіңде ме? Осы тақырыпқа біраааааз әңгіме айтып ең ғой))))
Gastarbaiter
Есімде жоқ, маған мына сайттың іздеу жүйесі ұнамайды.
БАяғысы қайтып келсе екен.
Abilakim
Әркім әрқилы айтып жүр ғой. Біреулер қатын деген "қыр қызғалдағы" деген сөз дейді. Негізі жаман мағынасы жоқ.Бірақ, дөрекілеу естілетін болған соң нәзік жанды қыздарымыз бұл сөзді естігісі келмейді. Әйел сөзі қатты сіңіп кетті, ол сөздің мағынасы жақсы емес деп қанша айтсақ та оны қолданыстан ала алмаймыз. Ал, «Жақсы қатын алсаң күнде қыз, жаман қатын алсаң бірінші түнде қыз» дегенді ата-бабаларымыз айтып кеткен ғой. Ол жердегі қатын сөзіне шүйлігудің қажеті жоқ
dark_nazgul
«Мен қатынмын, әлемнің анасымын» (Н. Бердалы) десе бір түрлі жараспай қалады екен…
satibaldi
«Мен — Бағдаттың сайқалымын».
aza
СААТ!
Бұл кімнің мойынадауынан алынған ситата)
balzhan
Менің жарым деп айтайын(күйеуім деген дұрыс емес дейді)айтуы бойынша (лапшаны тепті ма, рас айтты ма білмеймін), "қатыным" деген- "қат" сөзінен шыққан. Қат деген -табылмайды деген мағынада екенін бәрі біледі деп ойлаймын. Яғни, менде ғана бар, ешкімде жоқ деген мағынаны білдіреді. Ал, «байым» деген -байлығым, барым деп, әйелі күйеуін атайтын көрінеді.
kokbori
Пах, қыз дегенің гүл, гүл дегенің… деген қазір шыққан мәтел бар емес пе, бір еркекке бірнеше әйелден келсе, демек қатын деген сөздің келмеске кеткені де