Өнердің бағасы

Біздің мәдениет, өнер саласында жүрген еркелеріміз бен серкелеріміз өнердің шынайы бағасын ұмытқан тәрізді. «Шоу битзнесті қалай дамытамыз?» деген сұрақтарының астында көбісі өзінің қалтасына қаншалықты көп ақша түсетінін есептеп отыратын болар?! «Шоу бизнес, шоу бизнес» деп айқайлап жүріп халықтың көңілін, қалтасын ұмыта бастағандай. Қазіргі кетіп бара жатқан бағыттарымен шоу бизнестері қашан дамитынын біле алмадым.Білерім, мәдениетіміз бен өнеріміздің тұралап қала берері анық. Әншілерден сұхбат алып отырған тілшілер көбіне мынандай сұрақты қояды:«Сахнада қазір әншілер көбейіп кетті. Бұл жақсы ма, жаман ба?».
сәйкесінше жауабы былай болып келеді:" Иә, кімнің ақшасы бар сол әнші болып кеті ғой."Ұялмаған әнші болады деген".Бірақ, уақыт өте келе халық өзіне керектерін іріктеп алады".Осындай, сұхбаттарды көріп, оқыдыңыздар көбіңіз. Ендігі менен қойылар сұрақ.
Халық таңдауын жасады ма? Өнеріміз бен мәдениетімізге үлес қосатын адамды іріктей ала ма?
Жауабым да бар. Жоқ, жоқ және жоқ! Дәлел керек пе? Мінекей, «Саз әлемі» бағдарламасына келген кей әншілердің әндері жыл әні тұрмақ апта әніне таңдауға да татымас. Жә, шоудың аты шоу ғой. Қарапайым тілмен ойымды жеткізсем.
Қазір еліміздің қай қаласына барсаңызда әйтеуір айына бір концерт өтетініне көзіңіз жетеді. Афишаларға көз жүгіртсеңіз болғаны. Заттыбек, Асан Пердешов, Еркін Нұржанов, Сырым Исабаев, Қайрат Нұртас, анау-мынау деп кете береді.Қала берді сатиралық театрлар бар. аталған тізімде талантты жастар да бар. Бұл есімдерді жиі концерт беретін болғандықтан атады.Дегенмен, тізім бұлармен тоқтап қалмақ емес.
Өнердің бағасы дедік. Оны қалай өсіреміз. Кейбіреулерге ұқсап шешімі жоқ сұрақтарға ғана толтырып жазбамды аяқтағым келмей отыр. Шешімі бар бұның да.
Әскери салада «Сетка» деген ұғым бар. Әскери қызметкерлерді лауазымдарына байланысты сеткаларға бөліп тастайды. Мысалы, бөлімше командирі мынандай сомма ақша алады, взвод командирі мындай, рота командирі мынандай деп кете береді. Әншілерге де осыны енгізту керек. Бұндай жүйе естуімше КСРО кезінде болған екен. Бұған сіз мынандай уәж айтарсыз." Әншілердің бәрі филармонияда жұмыс істемейді ғой. Өзімен өзі тойға барып, қалаларда концерт қойып ақшасын тауып жүр" Уәжіңіз орынды, бұның да шешімі бар. Әншілер қалаңызға келеді де концерт залын келісілген бағаға жалға алады. 1000 адамдық залыңызды сіз мысалы, 100 000 ға бағалап жалға бердіңіз. Әлгі әншінің продюссері не концертті ұйымдастырушы 1000 билетін 2000- 2500 ден, немесе өзі қанша қойғысы келеді сонша бағамен сатады. көбіне «плюсовкамен» айтып ақшаны қалтаға басып кетіп қалады. егер біз әлгі жүйені енгізсек "Қарағым, міне, ҚР мәдениет қайраткерісің бе сенің гонорарың мынша, еңбегі сіңген қайраткер мынша алады, халық артисі мынша алады десек" жеткілікті. Заңмен шектеу жасау керек. сонда ғана сахнадағы артық адамдар өзінен өзі жоғалар еді.Сонда, концерт залдарының басшысы халыққа көп концерттер ұсына алар еді.Қалаған әншісін шақыратын мүмкіндік туады. Әншіге беретін заңмен бекітілген гонорарын, сондай-ақ дайындық кезінде төленетін сомманы, жол шығынын есептеп отырар еді. Қазір бізде қалай? «Мадина Садуақасованы шақыра салайық, гонорары мынша ғой. „Қоңыр“ тобының продюссерімен сөйлестік. Олар айтқан сомманы бере алмаймыз» деген сынды мәселелер туындамас еді. Сонда ғана сахнаға кеше шыққан жас бала ғарышқа турист ретінде қыдырып барып келетін сомманы өнерінің бағасы ретінде сізден сұрамас еді.
Қуып кеттім бе? Жалпы, айтпағым осы еді.