Белгiлi тұлғалар: Марк Шаттлуорт

Ubuntuдың тарихы оның бастаушысы Марк Шаттлуортсыз толыққанды бола алмайды.

Марк Шаттлуорт 1973-шi жылы, ОАРдың Фри-Стейт провициясы, Уелком қаласында дүниеге келген. Ол Diocesan колледжiнде оқып, кейiн Кэйп-Таун Университетiнде финанс және ақпараттық жүйе саласында доктор дәрежесiне жеткен. Сол кезде, Марк компьютерге қатты қызығады және Open Source қоғамының үздiк мүшесi болады. Ол кезкелген уеб-дамытушыға танымал және керектi Apache және Debian проектiлерiне қатысып, уеб-сервер Apacheнi қоса алған бiрiншi адам болды. Осылайша GNU/Linux платформасының, серверлiк бағдарламасын жасатқан.

Интернеттiң мүмкiндiктерi мен потенциалын байқаған, Шаттлуорт өзiнiң гаражында сертификация орталығын және интернет қауiпсiздiгi компаниясын ашып, атын Thawte қояды. Бiрнеше жылдың iшiнде Thawteнi бүкiл интернеттегi сертификация саласы iшiндегi екiншi компания қылады, алдына түскен тек алып — Verisign компаниясы. Thawte өнiмi мен қызметi еркiн программалық қамсыздандыру (СПО) арқылы жасалған болатын. 1999-ның желтоқсанында, Шаттлуорт Thawteнi Verisignге кейбiр сыбыстарға сенсек, жүздеген миллион АҚШ долларына сатып жiбердi.

Осындай жетiстiкке жастай жеткен Шаттлуорт кедейлiктi бiлмей өмiр сүре бере алатын едi. Бiрақ ол өзiнiң баяғы арманы — ғарышқа ұшуға бел буды. Орыс ғарыш программасына 20 миллион доллар төлеп, бiр жыл бойы дайындықтан өтiп, оған қоса орыс тiлiн үйрендi және Жұлдыз қалашығында әзiрлендi, Шаттлуорт өз арманын азаматтық космонавт ретiнде орыстың Союз TM-34 бортында орындады. Шаттлуорт 2 күнiн Союз ракетасында, 8 күнiн Халқаралық Ғарыш Стансасында өткiзiп, СПИД пен геномды зерттеуге арналған экспериментке қатысады. 2002-нiң мамырында, Марк Шаттлуорт Жерге қайта оралды.

Ғарыш зерттеуi мен Антарктидаға барғанынан бөлек, Шаттлуорт филантроп және венчурлiк капиталист рөлiнде де болып көрдi. 2001-де, Шаттлуорт Шаттлуорт фондын (Shuttleworth Foundation, TSF), мемлекеттiк емес ұйымын ашады. Фонд бiлiм беру саласындағы инновацияларды ойлап табу және ендiрудi қаржылай қолдау үшiн ашылған. Әрине TSF-тiң осы мақсатқа жетуi үшiн еркiн программалық қамсыздандыру қолданылады. Осы проектiлер бағдарында, ұйым Оңтүстiк Африкадағы және әлемдегi ЕПҚ-ды ең белсендi қолдаушыларының бiрi ретiнде байқалды. Венчурлiк капитал рөлiнде, Шаттлуорт Оңтүстiк Африкадағы ғылыми зерттеулерге, дамыту және iскерлiкке, жаңа HBD(мағынасы «Here Be Dragons» («Мұнда айдаһарлар») атты венчурлiк компания ашып, стартапына ақша егедi. Сол кезде Шаттлуорт өзiнiң келесi ойда жүрген проектiн дамыта бастайды, және ол соңында Ubuntu болды.

GNU, Linux және т.б. ашық және еркiн ПҚ-ды тиянақты, iскер және қолданушыға қолайлы қылуда еш жетiспеушiлiк болмады. Марк Шаттлуорт, көпшiлiкпен бiрге ЕПҚ-ны қолданудағы философиялық және прагматикалық пайдасы арғарай даму курсын ашатынына сендi. Бiрақ әрқайсысында белгiлi жетiспеушiлiктерi болды. Шаттлуорт бұның перспективасын байқады.

Шаттлуорт, басқа технарлар сияқты Debian проектiнiң фанаты едi. Бiрақ оның көз алдындағы кәмiл (идеальный) OS-қа жету үшiн Debianда көптеген нәрселерi кемiс едi. Әуелi Шаттлуорт Debian проектiн iштей реформалау үшiн сол проектiнiң көшбасшысы болғысы келдi. Кейiнiрек түсiнгенi бойынша, Debian проектi көбiне өзiнiң таңдаған даму жолында қалу үшiн себептерi болды. Соның орнына, Марк Debianмен симбиозда жұмыс iстейтiн GNU/Linuxтiң дұрыс дамыған түрiн шығару мақсатында жаңа проект ашуға жөнелдi.

Осы проектiнi бастау үшiн, 2004-тiң сәуiрiнде, Шаттлворт өзi танитын 12 н-се одан да көп Debian дамытушыларын Лондондағы пәтерiне шақырады. Осы отырыста Ubuntu проектiнiң негiзi қаланады. Жиналысқа келген топ, кейiннен Ubuntu дамытушыларының ядросына айналды. Осы топ өзiнiң кәмiл OS-ында көргiсi келген идеялардың тiзiмiн жасады. Қазiр осы тiзiм Ubuntu қолданушыларының көбiне мәлiм:
Балжанатын және жиi шығатын релиздер;
Локализация және қолжетiмдiлiкке күш салу;
Қолдану оңайлығына және қолданушы талабына сай болуға ұмтылу;
Тек қана Python программалау тiлiн қолдану, бүкiл жүйе сол арқылы құрылып кеңейтiле алады;
Бұдан бұрын ашық проктiлермен жұмыс iстеген ұйымға бағытталған қадам;

Iс сөзден қымбат екенiн бiлетiн адамдардан құралған топ ешқандай ашық жарнама н-се пресс-релиз жасаған жоқ. Бұның орнына, топ өз алдына 6 айлық дедлайн қойды. Шаттлуорт жұмысты қаржыландыруға және дамытушыларға еңбекақысын берiп тұруға кiрiстi. Алты айдан кейiн, олар өз проектiн көрсетiп, еңбектерiнiң жемiсiн көпшiлiк назарына шығарады. Олар бұған қоса белгiлi уақытқа дейiн жеткiсi келген мақсаттарының тiзiмiн жасады, және жауапты адамдарды тағайындады.