Қарлығаш адамнан неге қорықпайды?
“Қарлығаштың құйрығы неге айыр?” деген мультфильмді көбіміз көрдік. Соның да әсері бар, басқасы да бар, осы кішкене бір құсты барша қазақ жақсы көреді. Шыны керек, осы қарлығаштың адамға үйір әрі жақын екендігі мені таң қалдырады. Өзіңіз ойлап қараңызшы, басқа құс атаулы адамдардан қорқып, үркіп қашып жүрсе, қарлығаш керісінше адамдарды паналайды. Үйіңнің ішіне үйін салып, балапандарын қанаттандырып ұшырады. Одан қалса, сарай, қора т.б. дегендей. Адамдар да оған тиіспейді. Мысалы, наурызек, тырна, шымшық, кептер т.б. құстарың адамға жоламайды ғой. Олардың үркіп тұрғанына қарап, адам мен адамзат атаулы соншалықты қатігез, қорқынышты ма екен деп те ойланып қаласың. Сол кезде, адамдардың мейірімді екенін, олардан барлық уақытта жамандық шықпайтынын басқа құстарға осы қарлығаш қана дәлелдеп жүргендей көрінеді де тұрады маған. Астанада кептерлер адамнан онша қорқа бермейді. Қу тамақ не істетпейді дейсің? Кейде саябақта, Минфиннің алдындағы фонтанда шемішке шағып отырсам, кептерлер сенің айналаңнан үйіріліп шықпай, пістенің қалған дәнін таласа-тармаса жеп жүреді. Оларға да “Қойшы, байғұстар, аш жүр ғой” деп шемішкеңмен бөлісесің. Бірақ, олар қарлығаш сияқты сенің жақсы екеніңді дәлелдеу үшін емес, қу тамақ үшін жаныңа жақындап келеді. Білмеймін, осыны не үшін жазып отырғанымды… Ауылымды сағынғам-ау, шамасы. Отпускада барып келем ғой, ауылға… Сол кезде қарлығаштар туралы арнайы репортаж жасап келмесем 
Айтпақшы, ауыл деп қоям, біз ауылдан көшіп кеткелі біраз уақыт болды. Кемпір-шалды (атам мен апам ғой) қоярда қоймай қыздары мен күйеу балдары қалаға көшіріп әкелген. Мен Астанада едім. Сол кезде атам кетерінде қара шаңырақпен, оның есігімен, табалдырығымен қимай жылап қоштасыпты. Оны естіген кезде жаман болдым. Атам арқылы дала қазағының тас қалаға амалсыз көшіп келе жатқан рухының азалы үні мен күйін естігендей болдым. Бірақ, амал қанша, жағдай солай болып тұр.
Айтпақшы, ауыл деп қоям, біз ауылдан көшіп кеткелі біраз уақыт болды. Кемпір-шалды (атам мен апам ғой) қоярда қоймай қыздары мен күйеу балдары қалаға көшіріп әкелген. Мен Астанада едім. Сол кезде атам кетерінде қара шаңырақпен, оның есігімен, табалдырығымен қимай жылап қоштасыпты. Оны естіген кезде жаман болдым. Атам арқылы дала қазағының тас қалаға амалсыз көшіп келе жатқан рухының азалы үні мен күйін естігендей болдым. Бірақ, амал қанша, жағдай солай болып тұр.
Арктика мен Антарктидадан басқа аймақтарда кеңінен таралған, 20 туысқа бірігетін 79 түрі бар. Қазақстанда 5 түрі (жар қарлығашы, құз Қарлығашы, қосреңді Қарлығаш, секпілтөс Қарлығаш, кент Қарлығашы) кездеседі.
Қарлығаштың тұмсығы қысқа, тұмсығының түбі кең, езулерінің арасы алшақ. Қанаттары жіңішке әрі ұзын. Дене бітімі ерекше сымбатты. Саусақтары қысқа, әрі әлсіз, жерде жүруі ебедейсіз. Қ-тың қауырсыны тығыз, жотасы қара түсті жылтыр. Сыртқы түрінен еркегі мен ұрғашысының айырмашылығы байқалмайды. Дене тұрқы 9—23 см, салм. 10—60 г.
Қарлығаш өте жақсы ұшады, тіршілігінің көп уақытын ауада ұшып жүріп өткізеді. Су үстінен ұшып бара жатып-ақ су іше береді. Ұшып жүріп қорегін ұстап жейді. Дауысы онша қатты емес. Қарлығаш ұясын саз балшықтан сілекейімен араластырып бекем етіп жартас қуыстарына, жағалаудағы жарға, үй ішіне, кейде ағаш басына да салады. Ұясы жарты ай немесе түбі кең, аузы тар құмыра пішінді. Ұясының түбіне қауырсыннан, т.б. заттардан жұмсақ төсеніш жасайды. Ашық ұядағы жұмыртқа қара теңбілді шұбар, жабық ұядағы жұмыртқа ақ түсті болады. Жылына 1, кейде 2 рет 3—7 жұмыртқа салып, балапан басып шығарады. Балапандары қызылшақа болып туады.
Қорегі көбіне ұсақ жәндіктер. Ашық күндері биіктеп ұшады да, ауа райы жауын-шашынды болар алдында жер бауырлап ұшады. Сондықтан да қарлығаштың ұшу ерекшелігіне қарап ауа райының өзгерісін алдын-ала болжауға болады. Сұр қарлығаш сағатына 170 км жылдамдықта ұшады екен.
Дереккөзі: Қазақша уикипедия
Тырна, наурызек, шымшықтарды білмедім, бірақ кептер асырайтын кемі 5-6 жігітті танимын. Кептер адамға жақын жүретін құс негізі, адам үркімесе, құс үркімейді.
Мына сөзіңіз жоғарыдағы сөзіңізге қайшы келеді екен:
Сол қызық болғаны, бір кептер біздің қылтимаға
Бір қарасақ жұмыртқаның үстіне келіп жатады, кәдімгі күрік тауықтар ұқсап балапан ашайын жеп жүр сөйтіп.
Біздің аз уақыт ішінде кетіп, біздің қылтиманың тыныш тұратынын сезіп жүрген сияқты тура
Сондай қызық болды. Біз қуаанып оған, жақсылыққа жорыдық.
Ауылда үйге қарлығаш ұя салғанда ерекше қуанатын едік, бұл да солай болды.
Динара, Анкара шаһарындасыз ба қазір?
Алла бұйырса түнде ауылым қайдасың деп ұшамын
балапандарын тамақтандырғанын тамашалап отырсаң сосын, күшті.
Алла өзі жазалай жатар, босқа күйіп піспеңіз енді
Білдіртпей жәй жәй терең дем алып, сабыр деп отыра беріңіз
ал өзбектер өз ағайынынан алысқа қоныстанбайды, сондықтан
сағыныппын
Админ жақсы бала©
Тура менің жағдайым екен. Мен қатты сағындым бәрін. Қайтайын десем ол жақтағылар қайтпа деп, жете алмай жүрмін енді, соларды уайымдап жаңа ғана көзіе жас келіп еді.
жақында мамканы бұрынғы көршісінің үйне апарғам… от со кезде көршісі мәз 2 жыл қатар ұя салмай кетіп еді, быйыл ұя салды деп)) кіре беріс дәлізге ну андай* тағы))) астына қағаз төсеп қойыпт)))) бірақ қызық суретке түсіріп алғам, балаларын үйретіп атр ұшуға)))) біраз қарап тұрдым, тура адам дейсің қылықтарын))))
28 паркте, қыста Э'поль екеуміз кептер тамақтандыруға барамыз,)))) мен романтик болып кеттім Э'польданың арқасында)))) былай кептер үстіңе байқаусызда нетіп* кету қаупі бар ғо))) бірде неге көктем/жазда бармаймыз деп)))) қой қыста қорқып әрең барам, керек емес деп әрең көндірдім)))
28 паркте еще тиын бар))) оны да тамақтандыратымыз бар))))
Бейбітшілік белгісі деп елдер соларды тамақтандырғанды жақсы көреді ғой, бізде сол көбіне Панфиловшылар паркінде, Жапонияда әсіресе Хирошимада көп солай істеп келген.Содан олар қаааааптап кеткен нереально боп
СОдан жаңа ереже қабылданған кептерлерді тамақтандырмаңыздар деп халыққа түсіндірме сабақтарын жүргізіп, Бейбітшілік паркінде кептерлерге жем бермеңіздер деген плакаттар іліп, сосын қоқыс салғыш жәшіктердің үстіне қақпақ қойылып,қорғаныс шаралары арқасында табиғи түрде саны азайған екен.
@Dinara байқыңдар енді балкондарың боққа толып кетпесін, бірақ ұясы бар жерге олай істемес деп сенейік енді
Адам атты жанвардыкінен цацыкмес болар…
Біріншіден санитария нормаларына қайшы, сосын асфальттың ала-құла болуы дым әдемі емес
ауылдағы үйдегі балконды да тазаладым өткенде сондайдан
Kepter uya salganda uide sabi duniege keledi degen bar go, sol ras, kozim jetti sogan. Bizdin aulette sabi keler jyly kepter balkonda jumrtkalap, bylainwy jyldarda jumrtkalamaitn, atten ol uidi satp jiberdik, endi kalay biledi ekem
иншаллах солай болсын
Себебі, адамдар оны зорлап кете алмайды