Депутат десе қарапайым халықтың көз алдына жұмыс істемейтін, жалақысы көп, мемлекеттің ақшасына қыдырып жүретін жасы 50-ден асқан ағатай елестейді. Істеген жұмыстары міне-міне деп көрінбеген соң солай ойлайды. Жалпы, халықтың арасында депутатқа деген негативті көзқарас бар. Бірақ, бәрі балаларының депутат болғанын қалайды)
Мен жаңадан сайланатын депутаттарға әлеуметтік желіден аккаунт ашуды ұсынар едім. Депутаттың кемінде 3-4 көмекшісі болады. Соның біреуіне смартфон ұстатып қойып, өзі бағыт беріп отырса халық істеген істеріне көз жеткізер еді. Оның үстіне халыққа да жақындай түседі. КВН-шиктер де ұйқы туралы әзілдерін азайтар еді. Содан, депутаттардың арасында рейтинг есептеп сыйақымен мараппаттап отырса тіпті бәсеке күшейіп, парламенттегі жұмыс ашық көрінер еді. Кімнің- кім екені көрініп, халық жұмысын интернет арқылы білген соң дауыс беруге де көзқарасы басқаша болар еді. Солай емес па?
Әйтпесе, мандаттан үміткерлердің жартысынан көбін халық саяси аренада көрмеген. Танымайды. Тіпті, «Ақ Жол» партиясының атынан тізімге енгендердің 70% кәсіпкерлер екен.
Қарапайым облыстық деңгейдегі мемлекеттік басқармалар да әлеуметтік желіні оңынан пайдаланып отыр. Осы желі арқылы өздерінің аудиториясын қалыптастыруда.
Жалпы, депутаттардың атқарған жұмыстарынан хабардар болып отырғым келеді.

Біздің журналистерге рейтинг болса болды ғой шіркін! Өзі түсінбей отырған халықты "Қайрат Нұртас пен Жанар Дұғалова депутат болады" деген тақырыптармен одан сайын шулатып қойды.

Біріншіден, кандидат болды деген мандат алып депутат болды деген сөз емес. Әзірше олар жай ғана тізімге енді.
Екіншіден, бұл деген саяси жүріс. Яғни, танымал адамдарды тізімге енгізе отырып халықтың сайлауға деген көңілін бөліп, көбірек дауысын жинау. Уақыты келген кезде сол «вид» үшін жүрген әртістер өздерінің дауысын лайықты деген немесе билік айтқан үміткерге беріп шетке жылжи салады. Бұл жерде олар өздерінің жас екендерін, ағаларға сенетіндерін айтып халықтың алдында тағы бір мәрте беделдерін көтеріп қалады. Жақсы емес па?

Үшіншіден, жылына 2,5 миллион доллар табатын Қайрат Нұртас 500- ақ мың үшін әншілігін қойып депутат болады дегенге сенбеймін) Сондықтан-да сабыр сақтайық!

Өзім, қоғам қайраткері Бекболат Тілеухан ағамыз депутаттықтан үміткер болғанына шынымен қуандым! Сәттілік аға! Мүмкін Сіз, мандатқа мұқтаж емес шығарсыз. Бірақ, Ел Сіздей депутатқа мұқтаж!

Төртінші билікті алғашқы үшеуінің пайдалануы таңсық дүние емес. Ал егер ол, дәлірек айтсақ, оның ғаламтордағы ең озық және жылдам бөлігі ең ресми билікке жетудің құралы болса ше?
Бұл жазбада біз 2012 жылғы Америка Құрама Штаттары Президенті сайлауының екі басты үміткері — Барак Обама мен Митт Ромнидің жүргізген ақпараттық айқасын талдап, салыстырып көреміз. Яғни, біздің негізгі салыстыру объектілеріміз — қос кандидат кампаниясының әлеумедиадағы жұмысы.

Өзімнің бірінші жазбамды мені біраздан бері толғандырып жүрген бір сұрақ жайында жазғым келіп отыр. Неге біз, яғни студенттер осы жылы ұзақ демалдық? Ұзақ демалуымыздың пайдасы болды ма? Жылдағы дәстүр неге бұзылды? Бұның арғы жағында қандай саяси астар бар?



Биыл мемлекеттік оқу орындарында оқитын студенттердің қысқы демалысы әдеттегіден ұзағырақ болды. Бұның себебін

Мен: Апай сайлауларыңыз қалай өтті.
Жәмила: (бұл кісі ауылдық сайлау комиссиясы төрағасының орынбасары болды) жақсы деді ғой әйтеуір аудан, бірақ Маратқа (ауылдық сайлау комиссиясының төрағасы) ұрысыпты ғой біраз.
Мен: не үшін?
Жәмила: енді ана орақ пен балға ұстағандарға дауысты біраз кобірек жіберу керек екен, біз оны білмеппіз, кішкене аздау болып қалыпты.
Мен: Содан?
Жәмила: ну енді өзіміз бірдеңе қылып дұрыстаймыз депті ғой.

(бала-шағаларының амандығы үшін кейіпкерлердің аты өзгертілді)

---

Сол баяғы «Нұротан» және қасына қуыршақ партиялар. Үйреншікті спектакльдің куәсі болдық.

«Бірлігіміз жарасқан», «Елбасының арқасы», "Ұлт лидері" «Нұр, Нұр, Нұр...» — дейтін, көт жалағыш көтриоттардың саны көбейетін болды ау.

Көріп алып, өлдім-ау күлкіден. Жоқ дейм да, қалай манипуляция жасаса да «Нұр-Отан» жеңіске жетеді. Басым дауыс алады. Бірақ енді, осындай деңгейге түсіп, сайлау бюллетендерін урнаға пәшкілеп тастап не көрінді сонша?Осыған түсіне алмай-ақ қойдым. Мына сюжеттегі быраттың әңгімесін айтсайшы, «За себя, за сыновей, за жену, за брата как положено за Нұр-Отан проголосовал. Нан ұрсын! Итого 9 бюллетеней!»дейді.

Алдыңғы күні “Сайлауға барасыз ба?” атты мақала жазған болатынмын. Ол жазбамда Маңғыстау облысының Ақтау қаласынан шығатын ЛадаТВ газетінің сайлау қарсаңында кімнің сайлауға баратыны немесе бармайтындығы, бара қалған жағдайда кімге дауыс беретіндіктерін білу мақсатында сауалнама жариялағандықтарын айтып едім. Сөз соңында мен де баршаңызға өзімнің тарапымнан жасалған шағын сауалнамаға жауап берулеріңізді өтінгенмін. Міне, сол сауалнама уақыты аяқталды. Өйткені, таңертең, яғни қаңтардың 15 күні ҚР Парламенті Мәжілісі сайлауына байланысты дауыс беру басталады. Еліміздің барша елді мекендерінде таңертеңгі сағат 7-ден, кешкі 8-ге дейін сайлау учаскелері өз есіктерін қалың электоратқа айқара ашпақшы.
Ал мен қазір сіздерге өзімнің шағын сауалнамамның қорытындысын жариялағалы отырмын.

Сайлау додасы кандидаттарды алды-артына қаратуға шамасын келтірмей жатыр.Тіпті, заңсыз әрекеттерге де жол беріп қоюда. Әупірімдеп, депутат болудың әлегі ғой, сол. Бұл жолғы сайлауда ОҚО-дан ұлты өзбек төрт үміткердің өкілетті биліктен дәмесі бар екен. Олардың кейбірі насихат жұмыстарын өзбек тілінде жүргізсе, ал кейбір кандидаттар үгіт материалдарын зират басына жапсырып кеткен. (Неткен сұмдық! Енді өлілердің дауыс беруі қалып еді). Осындай заңсыз әрекеттермен облыстық сайлау комиссиясы айналысуда.
Ал, шымкенттіктердің тапқырлығы да таңқалдырады. Олар сайлау қарсаңында өз кандидаттарына талап қойған. Диваев көшесінің тұрғындары өзін насихаттаған үміткерлердің плакаттарының қасына талабы бар үндеулер де жапсырып қойыпты. Олар өз көшесінде қордаланған мәселелерді тізбектеп, жазған. «Егер көшенің жолын кім жөндесе соған дауыс береміз»,- деген үндеу бүткіл аумаққа жапсырылыпты. Ал, тұрғындардың бұл үндеуіне кандаидаттардың қалай жауап берерін кім білсін? Әзірге жауап қатқан ешбірі жоқ.

Ақтау қаласынан шығатын Лада.ТВ газетінің интернет-бетінде “Сайлауға барасыз ба? Кімге дауыс бересіз?” атты сауалнама өтуде.

Қарап отырсам, сайлауға қатыспайтындар мен қатыса қалған күннің өзінде өзге емес “Нұр Отанға” дауыс беремін” деушілер қарасы көп-ақ. Оның ішінде менің және әйелімнің де дауысы жүр. Яғни, қалыс қалушыларданбыз. Ал дәлірек ақпаратты суреттен қараңыздар.

Дегенмен, бұл тек lada.kz сайтының өзіндегі ғана сауалнама ақпары. Ал олардың Вконтакте атты әлеуметтік желісіндегі бетшесінде тағы бір сауалнама жариялаған (екінші сурет). Ол жердегі халықтың да басым көпшілігі, яғни 43.7 пайызы “Сайлауға бармаймын” деп жауап берсе, сайлауға барамын деп шешкендердің 26.6 пайызы “Нұр Отанға” бүйректері бұратындықтарын жасырмаған. Айта кету керек, бұл басылымның негізгі контингенті Маңғыстаулықтар немесе мен сияқты өзге облыста, өзге елде гастарбайтерлетіп немесе оқып жүрген маңғыстаулықтар боп табылатындықтан, бұл сауалнама көрсеткіштерін тек қана болмағанмен, көп жағдайда Маңғыстауға тиесілі деп қарастыру керек. Демек, менің шығарып отырған қорытындым, халық не сайлауға сенбейді, не мен сияқты “Бәрібір Нұр-Отанға беремін даусымды, ал Нұр Отан мен бармасам да өзіне тиесілі дауысты алады” деген сенімдегі адамдар деп білемін.
Ал енді төмендегі сауалнама арқылы сіздер жауап беріп көріңіздерші? Сайлауға кім барады? Кім кімге дауыс береді?

Соынмен еліміздегі кезекті Сайлауиада басталып кетті. Үміткерлер «Лақтырыспақ», «Көт ашпақ», «Деза салу», «Уәде беріспек», «Жаға жыртыспақ» сияқты жарыстар бойынша қызу жарысқа кірісіп кетті.

Ойын нәтижелерін осында жазып, талқыға салайық уа жамағат-ы-керекинфоин!

Санайғақ: “Мәжіліс тарады. 119 депутат жұмыссыздар қатарын толықтырды. Экс-депутаттар ай сайын үш ай бойы жұмыссыз ретінде мемлекеттен 600 мың теңге өтемақы алып отырады. 3 айда 119 депутатқа бюджеттен 214 млн. 200 мың теңге жұмсалады екен”,

— деп аймандай қып жазып қойыпты “Абай.кз” сайтының маңдайшасына.

Бұны көргендер “Білә, бұл ақшаны мен пәлен ай істеп жүріп әрең алсам, бұлар бір-ақ айда алады екен ғой. Өтемақысының өзі 600 мың. Бәсе, жұрттың неге депутат болғысы келеді десем ақшасы көп екен…” деп неше түрлі негатив ойларға кетуі мүмкін. Кетіп жатқан да шығар уже. Бұл бұл ма, оларға пәлен айлықтың үстіне қосымша қызметтік пәтер, көлік беріледі. Олар осы ақша мен баспанаға лайық елдіктің бүгінін де, ертеңін де көркейтіп жіберетін әділ заңдар шығарып, қазақтың мұң-мұқтажын қорғап, ләкин халқын шырылдатпайтын әділ заңдар шығара алды ма? “Судың да сұрауы бар” демекші, кейде осыншама қыруар қаржының қайда не мақсатта жұмсалғанын Құдай о дүниеде депутаттардың бәрін алдына тізіп қойып сұраса не дер екен? “Мен ана “Тіл туралы” заңға өзгеріс енгізуге атсалысу үшін микрофоннан бір рет сөйледім, мынанша депутаттық сауал жолдадым демекші ме? Я сайлаушыларыммен кездесіп, қап-қап уәде беріп келдім, арыз-тілек, талаптарыңды жоғары жаққа қалайда жеткізем деп айттым” демек пе? Болмаса тірісінде жасаған сауапты істерін санамалаумен әбігерге түсер ме екен? Жә, қойшы, депутат осы дүниедегі қылған ісіне құдай алдында өзі жауап береді ғой, оған сіз бен біздің не басымызды ауыртқанымыз бар?

Біз ше? Уа, жамағат тұрғындар, біз не дейміз құдекеңе? Біздің де айлығымыз 600 мың болса не істер едік? Шүкіршілік етіп күн көрер алар ма екенбіз, жоқ көп ақшаның буымен есіріп кетер ме екенбіз? Жоқ әлде “бұл сұрақты қойып басты қатырма, халықтың айлығы ешуақытта 600 мыңға жетпейді, армандамай-ақ та қой. Одан да тып-тыныш өміріңді сүре берсейші” дегіңіз кеп, монитордың ар шетінде маған жыныңыз кеп тұр ма?

Жарайды, нервіңізге тимей-ақ қояйын, онсыз да позитившіл пенде болуға бәріміз ұмтылып жүр емеспіз бе? Лайым солай болсын.

24.11. 2011 жыл. Сағат:14:55

Мәжіліс тарап кетті ғой. Қалай дауыс бергенімді жаза берсем болатын шығар?
Өмірімде бірінші рет, әрі осы уақытқа дейін жалғыз рет қатысқан сайлауым сол еді.