Жазатын дым жоқ ©

Керектің алтын тарихына алюминий әріптермен жазылатын кезекті эстафетаның ақырғы демі шығып, Аид патшалығына жүріп кетуіне біраз минуттар қалғанда Айым есімді Шымкенттің келіні Жебірейіл періштенің кейпіне еніп, құтқарып қалды. Осы жерді аз-мұз болса да бір серпілту үшін жасалған бұл эстафета өзінің миссиясын сәтті орындап жатқан секілді. Талай-талай қызықты да бұзық, қиқар да қисық сұрақтардың, орынды да мәнді жауаптардың куәсі болғандарыңызға, болатынымызға күмәнім жоқ. Кезіндегі админ ағамыздың таныстырулары, кейінгі түрлі-түрлі блиц-сұхбаттардың жалғасы боларлықтай осы керектің құрметті қолданушыларын танып-білуге мүмкіндік беретін бұл эстафетаны өзімше қорытындылауға тырысып бақтым. Енді сол сөзімнің дәлелі болсын деп осы эстафета арқылы: не білдік, не ұқтық және нендей қызықтар болды?! сол жайлы айтпақшымын, яғни жазбақшымын.

Бір қарағанда қарапайым есеп бірақ оңай шатастырады екен, сіздерге де көрсетейін кім шеше алар екен;

Аяқ киім сатушы дүкен иесі аяқты 2000 теңгеден оптом алып, дүкенінде 3000 нан сатады, бір аларман келіп бір аяқ алады да 5000 теңгеліктен бір қағаз береді, майда болмағандықтан дүкен иесі көршісіне апарып әлгі 5000 теңгелікті 1000 теңгелік 5 қағазға айырбастап келеді де, алушыға 2000 теңге асқан ақшасын беріп жібереді, алушы аяқты алып кетіп қалған соң, көршісі келіп 5000 теңгеліктің жалған екендігін айтады, дүкен иесі амалсыз 5000 теңгені түгелдей қайтарып береді.
Ал енді сұрақ; дүкен иесі жалпы жиыны неше теңге зиян тартты?

31 желтоқсан. Орал. Ата-ене. Екі келін. Екі қыз. Үлкен үй. Дастархан. Жылан салаты.
Жылы сөздер, тілектер. Теледидар. Ұйқы.
Қаңтар. Балапаным беске толды. Тайпақ. Той.
Ақпан. Жазғы демалысты жоспарлау. Қонақүйден бөлме, билет алу.
Наурыз. Көрісу. Жыл басы. Туған күн.
Сәуір. Жұ байым қасымызда болу үшін бұрынғы жұмысынан шығып, жаңа жұмысқа орналасты. Ол ойдағыдай болмай шықты.
Мамыр. Жазғы демалыс. Мәскеу. Стамбул. Алания.
Маусым. Фотосуретшіден дәріс. Ауыл. Демалыс. Жұмыс.
Шілде. Рамазан. Ораза. Жұ байыма сынақтан өтпеді деген қағаз берді жұмысында, шығып кетті. Уайым. Ұрыс. Үміт. Алдандыру. Сендіру. Жігерлендіру. Айдың аяғында ботамды нағашыларына апарып тастадым. Сағыныш.
Тамыз. Туған күн. Сыйлық. Жұ байым әйтеуір жұмыс тапты. Ондай жалақы бұрын түсіне де кірмейтін еді.
Қыркүйек. Жұ байым жаңа жұмысқа кетті. Жылқы. Нөлінші класс. Атырау. Сынақ.
Қазан. Атырау. Сұхбат. Орал. Құрбан айт. Тума-туыс. Қуаныш.
Қараша. Дүниеге келген күн. Қоштасу кеші. Жүрегімнің алғаш ұстазымен танысу. Қуаныш. Күйеуіммен өзіме сыйлық таңдау. Қуаныш. Мақтаныш. Атырау. Жаңа қызмет.
Желтоқсан. Ақтөбе. АХАТ. ХҚО. Ырылдасу. Топастық. Базар. Қуаныш. Атырау. Сыйлық. Жол. Орал.

Есепке қалайсыз?

Сандармен жыныстық қатынасқа түсетін пәндерден беретін ұстазымыздан сан естіген сөзім. Қазір есек болып жүрмін бе әлде маймылмын ба бір Құдайға белгілі шығар. Өзіме белгілісі есеп жағына шорқақтығым.
Сондықтан да сіздерден мына бір есептің жауабын айтып жіберулеріңізді өтінемін. есептің мәтіні былай:
Дәретхананың (ауылдағы ағаш дәретхана) биіктігі 2 (екі) метр, ені 80 (сексен) см. Сұрақ: Осы дәретхананы жасау кезінде қанша шеге пайдаланылды?

1.Активті кедергісі R=50 Ом айнымалы ток тізбегінің бөлігіндегі кернеудің амплитудалық мәні Um=100 B, тербеліс жиелігі V=100Гц. осы тізбек бөлігіндегі ток тербелістерінің теңдеуін жазыңдар.

2.Айнымалы ток тізбегінің сыйымдылықтары бірдей (C=1мкФ)екі конденсатордың тізбектеп қосылған бөлігіндегі сыйымдылық кедергіні табыңдар.Жиелік V=50Гц

3.Тербемелі контур индуктивтілігі L=10-ның (-6)дәрежесі Гн катушка мен әр астарының ауданы S=100см квадрат ауалы жвзық конденсатордан тұрады, Контур V=2х10-ның 7 дәрежесі жиілікке резонансқа түседі.Конденсатор астарларының арақашықтығы қандай?

4.Тізбектің бөлігіне әсерлік мәні U=220 B айнымалы кернеу түсірілді.бөліктің активті кедергісі R=100 Ом, ал ток күші мен кернеу арасындағы фазалар айырымы 0,3 П.Токтың қуатын анықтаңдар.

Таңерең ұйқыдан тұру, жуыну, сабаққа бару. Тамақ ішу, ұйықтау. Күнделікті біздің орындайтын іс-әрекетіміз осы. Болмашы ғана көңіл бөлетін нәрселер жиынтығы да біраз уақытымызды алады екен. Мысалға, таң ертеңгі жуынуға – 15 минут, түсте – 5 минут, кешке – 10 минут уақыт кетсе, күнде жарты сағат уақытымыз жуынумен кетеді. Айына 900 минут (15 сағат), жылына 10950 минут (182,5 сағат). Демек, жылына жуынуға 7,6 күніміз кетеді. Егер адам орта есеппен 60 жыл өмір сүреді десек, 456,25 күніміз жуынумен кетеді. Ғалымдардың дәлелі бойынша адамның жеткілікті тынығуы үшін күнделікті 6-8 сағат ұйқы керек екен. Күнделікті сегіз сағат ұйықтар болсақ, бір күннің үштен бірін ұйқымен өткіземіз. 60 жыл өмір сүретін болсақ, 20 жылымыз тәтті түстің құшағында өтеді. Сексен жылдық өміріңіз болса 27 жыл ұйықтайсыз. Ал, Шоқан Уәлиханов 24 жасында «Қашқария» сапарын аяқтаған. Мектепте – 11 жыл, ЖОО-да 4 жыл оқимыз. Ал, шынында біз қанша уақыт білім аламыз. Кәдімгі мектептерде күнделікті алты сағат сабақ болады. Әр сабақ 45 минут. Бір күнде 45x6=270 минут. Күніне 4,5 сағат болатын болса, жылына 33,75 күн мектепке барамыз. 11 жылда 375,25 күн болады. Жоғары оқу орнында 90 минуттан төрт пар болады (90x4=360). Орта есеппен жылына бір білімгер оқуға 210 күн барады десек, бір жылда 52,5 күн, төрт жылда 210 күн болады. Мектеп пен университетті қосқанда – 585,25 күн. Сонда бір адам 15 жылда небәрі бір жыл, жеті ай ғана білім алады.
Қазіргі кезде жастардың арасында «агент» көп тараған. Күніне кемінде бір сағат агентке кірер болса, жылына 365 сағат (15 күн) алтын уақыты агенттің құрбанына айналады. Алпыс жылдық өмірі бар адам 900 күн агентте отырады. Яғни, екі жыл, бес ай, жиырма күн. Өмірімізде бір жыл, жеті ай ғана білім аламыз, агентте екі жыл, бес ай, жиырма күн отырамыз.

Таңғы асқа жарты сағат, түскі асқа жарты сағат және кешкі асқа бір сағат (қазақтар тамақты кешке жегенді ұнатады ғой) уақыт кетеді. Екі сағат ас ішіп, аяқ босатамыз. Жылына отыз күн, он сағат тамақ ішеміз. Жасымыз алпысқа жеткенде бес жыл бойы тамақ ішкендей болады екенбіз. Сол бес жылда 45 тонна тамақ, 35 мың литр су ішеміз. (Не деген мешкейміз?!) Соншама тамақтың 19 мың литрін тер арқылы, 45 мың литрін түкірік арқылы шығарамыз. Шашты айына, тырнақты аптасына алса, ер адамдар сақалын күнде қырады. Егер ешқайсысын қырықпай, өсіретін болсақ тырнақ 5 метр 10 см, сақал 12 метр 50 см, шаш 11 метр 50 см-ге дейін жетеді екен.
Одан басқа адам баласы:
• Адам 17 жыл аяғынан тік тұрады.
• 2200 ат күшіндей энергия жұмсайды (Үлкен бір ұшақ моторының күшіндей).
• 300 мың метр жоғарыға шығады.
• 125 мың шақырым жол жүреді (Жер жүзін үш рет айналғандай).
• 101 күн суда болады.
• 80 миллион сөз сөйлейді.
• 288 тонна нәрсе көтереді.
• Темекі шегетіндер 116 мың дана темекі тартады. Егер бұл темекіні бір-біріне жалғар болса, 11 шақырымға дейін жетеді. Міне, ептеп-септеп есептеп үлгергеніміз осы. Біз үшін күнделікті байқалмайтын уақыт сынаптай сырғып жатыр. Жоғарыда келтірілген – 60 жылдық өмірі бар адамға арналған қарапайым мысалдар.
Оқыңыз, ойланыңыз, есептеңіз. Сіз қанша уақыт ұйықтап, қанша уақыт тамақ ішесіз? Келтірілген мысалдардың рас-өтірігіне көз жеткізіңіз!

Мақала «Нұр Астана» газетінде жарық көрген.

Пы.Сы. Сатып Алдының өтініші бойынша әжетханаға кеткен уақытты да есептеп тастайық. Сонымен,әжетханаға адам күнде қанша уақыт барады екен. Жарты сағатты бөлер болсақ, 60 жылда 456 күндей барады екен. Енді қалып кеткендері болса өздерің есептерсіңдер.

Қазақстан Футбол Федерациясы биылғы чемпионатқа өзгеріс енгізіп жатыр. Сол бұрынғыдай 12 команда жарысады, алғашқы этаптан кейін алғашқы 6 орынға іліккендер медальдарға таласады. Сол былтырғыдай. Тек бір өзгеріс еніпті. Бірінші этаптан кейін жиналған ұпайлар екіге бөлінеді екен. 2-ші этапқа солай жалғастырады. Мысалы бір команда 34 ұпай жинаса, 2-ші этапты 17 ұпаймен бастайды. Ал егер ұпай саны тақ болса, мысалы 33 болса, 2-ге бөлген кезде 16,5 болады. Бірақ сол жарымды бүтін қылып есептейді, яғни 17 ұпай болады.