Той қашанда қазақ үшін ұлттық тәрбие мектебі болды. Тойға жиналған қауым әдетте есті сөз тыңдап, әулеттің өткен-кеткенін еске түсіріп, шежірені зерделеріне тоқып, туған-туыспен қоян-қолтық араласып, арқа-жарқа болып жатады. Мұнан бөлек, қазіргі таңда жиналған жұртшылықтың көңілін көтеретін ойын-сауық бөлігіне баса мән беріледі. Алайда қазіргі қазақ тойларындағы өнерпаздар мен асабалардың «жасарып» бара жатқанын байқауға болады. 7 мен 15 жас аралығындағы балалар ел алдында той басқарып, түрлі өнерлерімен ғаламтор жұлдыздарына айналуда. Оның ішінде халықаралық байқаулардың жеңімпаздары да, әншілері де, бишілері де бар. «Еуразия» бірінші арнасындағы «Кешкі кездесу» бағдарламасының алдағы шығарылымы қазақ тойларындағы балалар өнеріне арналады.



Жас баланы ел алдына ерте шығару дұрыс па, бұрыс па? Жастай танымалды болу бала психологиясына қалай әсер етеді? Әлде «Бұлақ көрсең, көзін аш» дегендей, той өнерлі балаларды үлкен сахнаға тәрбиелейтін алаң ба? Осы және басқа да сұрақтарға жауапты сенбі күні 21:45-те «Еуразия» бірінші арнасының эфирінде «Кешкі кездесу» бағдарламасының студия қонақтары беретін болады.

Негізгі мамандығым «есеп және аудит» болғанымен жүрегім өнер деп соғады. Басты армандарымның бірі өнер адамдарының ортасында жүру еді. Аллаға шүкір орындалды. Оған себеп болған қазақтың тойы. Оқушы деген атты жамылғаннан бастап өлең жаттап, әртүрлі деңгейдегі сайыстарға барынша қалмай қатысып жүрдім. Кейін студент болып жүріп асабалықты қолға алдым. Содан бері 4 жыл уақыт өтіпті. Қазіргі тойлар бұрынғы тойлардан өзгерек. Бұрын асабаны ортадан сайлап шығарса, қазір, асабаға үлкен талғаммен қарайды. Сондықтан болар, тойдың тізгінін бермес бұрын алдыңғы жүргізген тойларыңа қарап алады. Тіпті, не киетініңе дейін сұрайды) 4 жыл бойы жасамаған бейне роликті биыл жасатуға мәжбүрледі) Ол да дұрыс шығар. Сіздер де қарап, жарнамалай отырыңыздар) Осыған дейінгі басқарған тойларымның өтімді деген жерлерін қиып-қиып 10 минуттық немесе одан да көп қылып жасауға болушы еді. Бірақ, көп уақытты қажет етеді екен. Сондықтан, басқарған 1 тойдан 2-3 минуттық ролик жасауға тырыстым. Көріп бағасын беріңіздер!
Бейне роликке сілтеме: Мен басқарған бір тойдан үзінді

Аламын. Ұялмаймын. Әзірге ешкім видеода көрініп қалыпсың демепті :)
Бұрындары ұялатынмын, біреумен барсам — сол алатын, өзім барсам — құр қол қайтатынмын. Үйрендік. Әрі-беріден кейін той иесінің маған арнаған несібесі.
P.S. Сарқытты үлкен кісілер

Бір әріптесіміз үйленіп, соның тойында бәріміз бас қостық. Бастық Жәрменнің жанына ақша жүзді, кең маңдай, көрікті бәйбішесі отырған. Тым сабырлы, бойында ақсүйектікке тән мінезі адамды еріксіз баурап алады екен. «Қызым, қызым, айналайыным» деп маған

Той туралы ой кетсе, өткеріп жатқан тойларымызға жұмсалаған қаражатпен, сол тойымыздың өтуіне алынған кредит есептеліп кетеді. Тойдан соң ғана артықша кірме «дәстүр»лер саусақпен санала бастайды. Бірақ, бұл шараларды бір сәтте «дәстүр»лер қатарынан алып тастау мүмкін еместігін түсінеміз.
Адамдардың өздері артықша шығындардың балаларын бақытты етпесін түсінбейінше артықша әурегершіліктер, ысырап дастархандар және керексіз дәстүрлерден арыла алмаймыз. Бір жақ құдалар ысырапкершілікке жол қойғысы келмеседе, екінші жақ өздерінің «арман»дарын алға тартса, лажы жоқтықтан, «ел қатары» тойды «елден асырып» істеуге мәжбүр болады, амалсыз кредит шартнамасына қол қояды… ең сорақысы, бір жақ керексіз дәстүрлерді алып тастасада, екінші жақ оның орнына жаңа дәстүрді қосады. Қызығы, біз құда құдағиға киім кешек кигізбейміз, оның орнына алтын тапсырамыз, деген сөздерді естімеген кім бар? Күйеу баланың туылған күнінде теледидар, келінге кір жуатын автоматты машина. Келіннің анасы елу жыл бойы кірді қолда жусада, қызының қиналмастығын ойлап, кредитке болса да құдасының аузынан шыққанын алуға талпынады. Бұлардың қайсы бірі дұрыста, қайсы бірі бұрыс екендігін ашығын айтқанда ойлауғада қиналып кетесің. Біз блогымызда күн өткен сайын жаңаланып, қаражат көлемі күннен күнге өсіп бара жатқан әдеттер туралы тоқталып өтеміз. Рейтингімізден орын алған «тойдағы жаңалықтар», менің пікірімше, ең керексіз әдеттер. Оқыңыз, өзіңіз қорытынды шығарарсыз!


1. Тойдан кейінгі той…

Орташа 500 кісі жеп ішеді, қолпаштайды, терге малынып билейді, құттықтайды. Қонақтар ақырындап тарқайды. Әр екі жақтанда тек өздеріне қарасты туған тусқандар қалады, олар тойханадан шығып, той егесінің үйіне қарай жол алады. Тойдан соң неліктен тарқамады? Тарқамады, өйткені, оларды және бір той күтіп тұр! Бүгінгі күні тойдан соң және ойын күлкіні жалғастыру дәстүрленіп барады. Және жиырма шақты кісіге арналған дастархан жайылады, тағы басқа бір әнші қызметке келеді… және басынан бастап жеп ішу, жастардың достары үшін лезгинка… қашаннан бастап пайда болды бұл тойдан соңғы той? Ешкім білмейді. Ақшасын қайда қоярын білмей жүргендерден шыққан бұл ғұрып, ақшаны қайдан табарын білмей жүргендер үшін оңай шаруа емес…



2. Лимузиндар, джиптер кортежі

Жалғыз басты бір танысым ұлын үйлендірді. Ана сорлы дастархан толсын, кем кетігім бітсін, деп қаланың төрт бұрышын жүгіріп шықты, ұлы болса достары пәлен мыңға жалдаған көліктер кортежін тойына сый еткенін мақтанышпен айтып отыр. «Достарыңыз жомарт екен, ең болмаса, жартысын беріңдер, анам ресторанға төлесін» деп сұрамадыңба десем, «Келіншегіме 6 джип және лимузин уәде еткен едім, сүмірейіп, жалғыз көлікте барсам басқалар үстімнен күлмейдіме?» дейді. Жанұя құрып жатқан жігіттер қашан ақылға келер екен? Дұрыс, бүгінгі күн жастардікі, сол күннің жұлдызына айналуды қалайды. Бірақ, ертеңгі күн қолыңызбен ұстамаған сол ақшаны достарыңыздың тойына апаруға келгенде, сол уақытта бұл ақшаны керекті орынға жұмсасамда болатын еді ау деген өкініш сізде туындары анық. Өйткені, келіннің көшесіне еркін кіре алмай, қолайсыз жерлерде арқаға қайта бұрыла алмай, 3 сағатқа бола жалға алған сол көліктер өміріңізде еш өзгеріс әкелмегеніне ақылыңыз жеткен болады…



3. Мың долларды менсінбейтін ақ көйлек…

Үйленетін жігіт көліктер кортежін еркектік рәмзі деп білгеніндей, кейбір қалыңдықтарда танымал салонда құны басты айналдыратын бағадағы көйлек киюді абырой деп түсінеді. Той күні немесе альбомда сол бағалы көйлекте, орташа бағадағы көйлекте бірдей көрінері анық. Біраз армандарыңызды жиыстырып, тежеуді үйреніңіз, демекші емеспін. Көзіңізді үлкенірек ашып үйреніңіз, көйлектер салонынада сізге «әлі ешкім кимеген», «ең соңғы модель» деген сөздерге алданбаңыз. «Бес мың доллар, әлі ашыпта көрілмеген», деп аузын толтырып, армандаған көйлегіңізді көрсетіп тұрған қыз кеше ғана сол көйлекті жуып, және бренд биркасын ілдіріп, орап қойған болады. Бұл әдеттегі жағыдай. Құрбыларыңыздың сөздеріне сенбеңіз, бәрініңде көйлегіне екі есе баға қойып, мақтайтынын ұмытпаңыз. Қаншама жас жұбайлар, құдалар арасында міне осы киім туралы тартыстар орын алады, киім таңдаудада екі жақтыңда жанұялық жағыдайына қарау керек, ең бастысы сол киімнің төсі айқара ашық емес, сіздің бар абыройыңызды жасырып тұрсын…



4. Тойдағы гала концерт…

Той егелері қонақтарға екі жастың отау көтергенін хабарлап, қуанышты екендіктерін білдіру үшінде мереке ұйымдастырады. Ешкім гала коцерт ұйымдастыруыңызды күтпесі анық. Той егелері, сізді алдап арбап екі үш әндіде толық аяқтамайтын, бірақ ақысын қолма қол алатын әншілер кортежіне сізде қызықпаңыз. Бірғана жақсы өнер тобының өзі тойыңыздағыларға қаншама қуаныш үлестіре алады…



5. Шоколадты субұрқақ немесе лазер шоу

Бүгінде той немесе басқа қуаныштарыңызда көмекке келетін арнайы фирмалар жетерлік. Олардың қызметі арқылы қаншама «армандарыңызды» тойыңыздың сценариіне енгізе аласыз. Бір тойға бардық. Тойхана қақпасының алдында әншілер, холлда болса келе жатқан қонақтар үшін жанды музыка (скрипка, виолончель ойнауда), тойхана ішінде және әншілер тобы. Барлық жер құлаққа қатты соққы беретін дыбыстар. Шоколадты субұрқақ, жеміс жейдек мұнарасы, шампан винолар пирамидасы… Мұндай «керемет»терді Батыс ашқан болсада, шет елдегі тойларда мол болсада, бірақ шығыны аз дастархан болады, мұндай қосымша қызметтерді тек қана ақылы көрмелерде, жоғары дәрежелі кездесулерде кездестіру мүмкін. Сіз қонақтарыңызды таңқалдыруды ойлайсыз, түсінеміз, бірақ, артық қаражатыңыз көп болса солардың жарлысына, науқасына берсеңіз, қаншама сауапқа қалуңызды бір ойлап көрсеңіз…



6. Вирусты торт…

Балалығымызда ауылдағы тойларда жас жұбайлардың алдында кішігірім патнисте торт тұратын. Бүгінгі күні сол патнис үлкейіп, қатарма қатар бола бастапты. Дастархан толы тағам болса, сол тортсызда той өтпейдіме? Ортаны толтыра билеушілердің шаңынан, терінен ұшқан микробтарды сол торттың тартары анық. «Торт жегізу» операциясы болса енді ерсілеу көрінеді: жас жұбайлар ата анасына бір бөлектен торт жегізген болады. Сол шартпа? Тойдан соң, сол жастардың қаншасы ата анасымен бірге тұрып, тәттіге тойдырып жүр екен?



7. Тойхананы шарламен, гүлдермен безендіру…

Барлық жақтан гүлдердің исі анқып тұрса, мерекелік көңіл күй сезіліп тұрса, қандай керемет! Бірақ бұл сұлулықтың баршасы той егесі үшін шығыннан өзге ештеңе емес. Бүгінде тойханаларымыздың сұлулығын, безендірулеріне қарап шаршамайсыз. Менің пікірімше, артықша безендірулер тек шығын ғана, кешеге дейін артықша декорациясыз да тойларымыз қызықты өткен жоқпа? Енді болса жастардың столын табиғи гүлдермен орау дәстүрге айналды. Сол қызметтің орташа құнын сұрасаңыз жүрегіңіз орынан бір қозғалып түсуі ғажап емес…



8. Фото-видео қызметінің қосымша қаражаттары…

Бұл қызметтерді ашық түрде сынау мүмкін: студиялар басыңызды айналдырмасын. «Екі камера жетпейді, төртеу жалдаңыз, керемет болады, жиынтығымызда кранда бар». Фотосессия үшін қонақүй жалға алу керек, табиғат қойнауында өте қарапайым болып қалады...», деген ақыл кеңестері тек өздері үшін пайда. Өйткені, олар үшін тек сіз қосымша шығынданасыз. Екі камера, жоқ, жалғыз камерада сіздің тойыңызды бастан аяқ бейнеге түсіруге үлгереді. Міне сонда тойыңыздың дискісін өзіңізде көруге ерінетін әр қайсысы 4 сағаттық 4 диск болмайды. Фотосессия үшін орын таңдауға келсек, қонақүйлермен қымбат бағалы ресторандар фоны уақыт өтіп ескіреді, заманнан артта қалады. Ең күшті суретшілерде табиғаттан шабыттанып, той альбомдарын табиғат қойнында суретке түсіруді ұнатады. Сыналған тәсілді таңдаңыз, саябақтардың көпшілігі тегін және ондағы көрініс өзгеріп тұрады (мезгілге сай), сәннен қалмайды…



9. Аспанға ұшқан шарлар, түтеген түтіндер, монитордағы той…

Тойдаға барша ұсақ түйекті тергеніңізбен, бәрібір, әркім өз білгенімен жүреді, деушілер араңыздан шығар бәлкім. Міне сіз ойлаған сол ұсақ түйектер той егесін белшеден қарызға батыруда, банктер алдында борышты етуде. Ниетіміз сол, бүгінгі бір екі қалтасы қалыңдардың шығарған ғұрыптарын, ертеңгі күні «Ата-бабамыз осылай жасаған» деп, соңындағы ұрпағы дәстүр етіп, ысырапкершілік бел алып кетпесін. Сол ұсақ түйек екі жастың бақын тәміндеуге қауқарлыма? Екі ойлы болмай, сол сұрақтарды өзімізге қойып жауап іздесек, керек емес әдеттер өздігінен тізімімізден шығып қала берері сөзсіз…



Байқаған болсаңыз блогтағы артық шығындардың өзі «ел қатары» той жасасаңыз 10000 доллардан асып кетері анық. Ол ақша қарапайым кісіге тек кредит арқылы ғана келеді (егер банк шарттарына сай келсе). Бар жиған тергенін, бауырлардан қарызын және кредитін қосқанда тойдан соң қалай төлейміз деген ой қоршауында қаламыз. Қолды бірақ сілтейміз, жәә… Кредитке келген келін аман болсын!!!

P.S: ‪#‎НаурызДода‬

«Атаңа нәлет! Мә саған, шал! Жаңа жыл біздің мейрам емес!» деген жазуы бар суретке лайк басқан соң Ақкүләнда шешесінің шырылдап жатқан телефонын алды: — Сізді де құттықтаймын. Жаңа жыл құтты болсын! Үйге келмедіңіз бе? Дастархан жасап қойдық. Мәсной салат...

---

Қазақта Жаңа жыл мерекесінің қалай тойланатыны, қанша бөтелке ішілетіні, қанша ішіп-жемі ысырап қалатыны белгілі нәрсе. Орысың қалай тойлайды екен? Бұл да түсінікті. Ендеше, глобусты шыр айналдыра отырып, басқа елде бұл мерекенің қалай тойланатынын оқып көрейік.
Финдықтар жаңа жыл кешінде балауыз арқылы болашақты болжайды. Әуелі сұрақ қояды. Ерітілген тамшысын суға тамызып, пайда болған су бетіндегі бейне арқылы болжам жасайды. Ал дәстүр бойынша дастарханда алхоры киселі мен тәтті күріш ботқасы болуы керек. Біз де ет аспай жаңа жылдық дастарханға жайғаса алмаймыз ғой. «Айй ааазз ааа тааа!» деп шулайтын біз ғой. Ал финдықтар Аяз атасын «Йоулупукки!» деп шақырады екен. «Рождестволық ешкі» деген мағынаны мыңқ еткізеді. Йоулупуккидің сыйлық толы арбасын ешкі сүйрейді екен. Финдықтар бұл атаны мейірімді, барлық тілектерді орындаушы деп түсінеді. Тіпті, сыбырды да естиді-міс. Айқайлап айтатын болса, жындар естіп қойып, тілектер орындалмай қалуы мүмкін екен.

---

Жоқ, бұл соғысқа аттану емес. Бұл — шотландықтар. Олар Жаңа жыл мерекесін Хогмани деп атайды. Біздің халық аспанға салют атып жатса, бұлар бөшкелерді қарамаймен жағып, көше бойымен дөңгелетіп жібереді. Бұл дәстүр Жаңа жылды шақыру екен. Наным-сенім бойынша жанып жатқан бөшкелерді күн деп түсінеді екен. Теңізге тастаған соң оны мекендеушілерге жарық пен жылу сыйлайды-мыс. Сонымен қатар су апатынан аман боламыз деп сенеді. Ал екінші ырым бойынша от жын-періден қорғайды. Шотландықтардың ерте заманнан келе жатқан дәстүрлі тағамдары бар. Мәселен, жаңа жылдық таңғы асқа сұлы шелпегін, пудинг пен ірімшіктің ерекше сорты — кеббенді дайындайды. Ал түскі және кешкі асқа пісірілген қаз немесе бифштекс, алма қосылған бәліштерді әзірлейді.

---

Испанияда ескі дәстүр бойынша жаңа жыл кешінде әр адам 12 жүзім жеуі керек. 12 жүзім болатын себебі жылдың он екі айын білдіртсе керек. Негізі, жүзімнің дәстүрге енуі тегін емес. 1908 жылы жергілікті фермерлер жүзім арқылы пайда табуды бастады. Бүгінде дүкендерде неше түрлі құтыда түр-түрі сатылады екен. Сонымен қатар тағы бір жаңа жылдық дәстүр бар. Киім кию. Бізде түн аяз болатындықтан сыртқа күрте киіп шығамыз ғой. Ал бұлар қызыл түсті іш киім киюі керек екен, жаңа жылың құтты болғыр. Қызыл түс істің сәтті болуына, финанстың «тәтті» болуына көмектеседі-міс. Айтпақшы, жүзімнің суретін енгіздім. Өзіңізде бар дамбалдың суретін қайтесіз!?

---

Вьетнамда жаңа жылды 21 қаңтар мен 19 ақпан арасында тойлайды. Жаңа жылды тет деп атайды. Мұнда шырша, әппақ қар болмайтындықтан, ерекшелік тырманы безендіреуде болады екен. Ырымы өте жақсы безендірсе, бақыт пен байлықты тырмалауға болады деген түсінікке жақын. Аяз атасы Тао Куэн деген кейіпкер. Оны үй ішінің періштесі дейді. Ол айдаһарға айналып шығатын тұқымен көкке ұшады екен. Аспан әміршісіне адамдардың жасаған жақсы амалдарын жеткізеді-міс. Вьеатнамдықтар жақын маңда орналасқан өзен-көлге тірі тұқыны тілектерін сыбырлап айтқан соң жібереді екен.

---

Жаңа жылда шыршаны безендіру дәстүрі Германияда сонау орта ғасырда пайда болған. Немістер Санта Клаусты есек мініп келеді деп түсінеді. Сондықтан кебісіне шөп салады. Ал Берлинде Бранденбург қақпасының алдында жүз мыңдаған адам Шығыс пен Батыс Германияның қосылуы үшін тілек тілейді.

Біздің жастарды Англияға жіберетін. Себебі ол жақта қоңыраулар түнгі сағат он екіні соққанда ләйлі-мәжнүндер омела бұтағының астында сүйіседі екен. Жыл бойы сүйісуге уақыт таппағандай. Жалпы, қоңыраулар түнгі он екіге дейін соғыла береді. Тек оларды жай естілуі үшін көрпемен орап қояды. Өз уақытында ғана ағылшындар көрпелерді алып тастайды. Ал Британ аралдарында тұрғындар үйінің артқы есігін ашып қояды екен. Жаңа жыл келді деп сағат он екіні соққанда үйдің кіреберіс есігін ашады.

Швеция ХІХ ғасырда бірінші болып әлемге шыныдан жасалған шырша ойыншықтарын сыйлаған еді. Олар Жаңа жыл мерекесінде үйдің жарығын өшірмейді екен. Сонымен қатар барлық көшені жарықтандырады.

Француздар бұл мерекеде бәліш пісіреді. Бәліштің ішіне бір түйір ірі бұршақты (боб) салады екен. Кімнің жеген бәлішінен шықса, жаңа жыл кешінде сол адамның бұйрығына бәрі де бағынады екен.

Жапондықтар Жаңа жыл мерекесінде жаңа киім кию дәстүрін енгізген болатын. Олар мерекенің алдында тырма сатып алады екен. Вьетнамдықтар секілді бақыт пен байлықты «тырмалайтын» көрінеді. Бұлар Жаңа жылды 1 қаңтарда тойлайды. Есіктің алдына бақыт әкеледі деп бір байлам сабанды іліп қояды. Бұл ырым жын-сайтанның үйге кіруінен сақтайды екен. Жаңа жыл басталысымен-ақ жапондықтар шулықтар секілді күле бастайды. Күлкі жаңа жылда бақыт әкеледі деп түсінеді.

Еврейлер жаңа жылды Rosh Hashanah деп атайды. Бұл күн олар үшін қасиетті. Олар ең бірінші кезекте күнәларын еске алып, осы жаңа жылда жақсы амалдармен жоямын деп уәде береді. Балаларға жаңа киімдер сыйлайды. Нан пісіріп, неше түрлі жемістерді жейді.

Италияда жаңа жыл 6 қаңтарда басталады. Наным бойынша бұл түнде сиқырлы сыпырғышпен мейірімді Фея Бефана ұшып келеді екен. Ол «келіншек» үйге есіктерді алтын кілтімен ашып кіреді екен. Камин қасында ілініп тұрған балалардың шұлықтарын сыйлыққа толтырады екен. Сабағын нашар оқып, бұзықтық жасаған балаларға Бефана бір шымшым күл мен көмір салып кетеді екен. Ал Аяз атасы Баббо Натале екен. Итальяндықтар жаңа жыл кешінде терезеден ескі заттарды лақтырады екен. Неғұрлым көбірек лақтырса, жаңа жыл сондай байлыққа кенелтеді деп түсінеді. Ал ауыл жастары жеребе тартады екен. Нәтижесінде қыздары байсыз, жігіттері қатынсыз қалмайды.

Ал Австрияда жаңа жылдық сыйлық пен құттықтаудың қарапайым дәстүрі сонау XVIII ғасырдың соңы мен XIX ғасырдың басында тарала бастаған екен. Қазіргі таңда бір-біріне неше түрлі шағын мүсіндерді сыйлайды. Пошталық ашық хат арқылы бақыттың символы болатын мұржа тазалаушы, төрт жапырақты бедені немесе шошқаның мүсінін сыйлайды. Жаңа жыл берекелі болуы үшін 31 желтоқсанда мол дастархан жаяды екен.

Брабант пен Батыс Фландрияда… Иә, мұнда бұл мерекеде патша сайлау дәстүрі бар. Арнайы 16 корольдық ашық хат (Koningsbriefs) жасалынады. Бұл ашық хаттарға сарай адамдары мен қызметшілерінің суреттері бейнеленеді. Ал ауылдық жерде мұндайды қолдан жасайды екен. Қатысушылар тәуекел деп бір-біреуден таңдап алады. Сөйтіп, таңдалған патша мен ханым кешті басқарады. Екеуінің іс-әрекеттерін қалғандары қайталайды.

Ұлыбританияда қызық дәстүр бар екен. Түн жарымда үйге ер адам кірсе, демек, сәттілік әкеледі екен. Бірақ кірген еркек сыйлық ретінде ақша, нан немесе көмір беруі керек. Құдай сақтасын дейді екен. Ашық түсті шашы бар адамның, жирен шашты адамның үйге кіруінен сақтасын дейді. Мүлдем әйел адам кірмеуі керек. Бақытсыздық әкеледі. Сонымен қатар адамдар Трафальгар алаңына Биг Беннің дыңылын есту үшін жиналады екен.

---

Жаңа 2015 жыл құтты болсын, оқырман! Жаңа идеялар мен жазбаларға, жаңа жобаларға толы жыл болсын! Мінеки, мен де жаңа 2015 жылдың алғашқы жазбасына нүктемді қойдым. Көп нүктемді…

Салауатты өмір салты?.. Пффф… Сөз тию және көз тиюмен ғана ауыратын, және оны ұшықтап емдейтін, ауруханаға жедел жәрдем келіп әл үстінде жатқанда алып кетпесе бармайтын типичный қазақ үшін ол туралы айтып жатудың өзі бос әурешілік болар...

Бірақ мен кеше бір тойға асаба болып барған кезде, салауатты өмір салты мен той егіз ұғым екенін байқадым))). Қалай дейсіз ғой? Былай.

Салауатты өмір салты дегеніміз:
1. Жақсы гигиена
2. Дұрыс тамақтану
3. Жақсы көңіл-күй
4. Дене шынықтыру
5. Жаман қылықтардан арылу

Ал осының барлығы тойда бар. Оны ретімен төмендегі репортажым арқылы түсіндіріп көрейін.

1. Тойға барсаң, тазарып бар.

Бойыңды таза ұстау — денсаулығыңның кепілі. Бірақ біз мұны білмесек те, тойға барардың алдында апталап, айлап алынбаған аяқ-қолымыздың тырнағын аламыз(әсіресе еркектер). Егер той болмағанда тырнақтың астынан ауру алып жүре берер едік. Әлеуметтік жерлерде неше түрлі адам ұстаған тұтқаны біз де ұстаймыз, дәретханаға барамыз, қалтафонымызбен ойнаймыз, т.с.с. осының бәрінен тырнақтың астында қаншама микроб жиналатынын білесіз бе? Қолымызды қанша сабындап жуғанымызбен, тырнақтың астындағы паразит кете қоймайды. Содан келіп әртүрлі асқазан-ішек ауруларына шалдығамыз.

Тойға барғанда қолтығыңның астынан жағымсыз тер иісі шығып тұрса немесе шашың май-май болса, қонақтардан(әсіресе құдаша немесе құда баладан) ұят болмай ма? Сондықтан, міндетті түрде монша немесе саунаға барып жуынамыз, тым құрығанда душқа түсеміз.

Адам бір аптада 7 литр терлейді екен. Соның салдарынан іштегі неше түрлі зиянды заттар сыртқа шығарылады. Егер оны жиі жуып тұрмаса, денемізде қауіпті микроорганизмдер пайда болады.

Шашымызды да жуамыз. Сөйтіп басымыздың қан айналымы мен зат алмасу процесін жақсартамыз.

Тойға келген құдашаға барып «Танысайық» дегенде аузың сасып тұрса, құдашаң жарнамадағыдай отырған орындығымен жоғары көтеріліп кетіп, қолың жетпей қалмай ма? Сондықтан, әлбетте, тісімізді жуамыз. Осылайша ауыз қуысын тазартамыз.

Сосын кеше ғана әдейілеп жуып қойған киімдерімізді киіп алып, әдеміленеміз. Айнаның алдына келіп, өзімізді танымай қаламыз))) Неге күнде осылай жасап тұрмасқа?

2. Позитив

Той деген — барлығын ұмытып, таза позитивке енетін тамаша жер. Той иелерінінің қуанышына ортақтасып келіп, көптен көрмеген танысыңды тойда кездестіріп тағы бір қуанамыз.

Тойда адамдардың үнемі позитивте жүруіне жауапты адам ол – жақсы-жаман болсын мен сияқты асабалар.

Біз басында шамалы шоу қосамыз.


Келген қонақтар біртіндеп күйкі тірліктерін ұмыта бастайды.


Әрі қарай ән айтамыз, бір сыпыра анекдоттың басын қайырып, ойындар ойнатамыз.


Әрине, дұрыс өткізе алсаң, қонақтар күледі. Яғни олардың көңіл-күйі жақсарып, әртүрлі аурулармен күресетін иммунитеті жоғарылайды деген сөз.

3. Тәрелке-тәрелке иммунитет, табақ-табақ ақуыз

Салауатты өмір салтын ұстану — бір сөзбен айтқанда, аурудың алдын алу деген сөз. Яғни кімнің иммунитеті мықты, сол адам беймезгіл келген ауру, вирустарға қарсы күресе алады. Иммунитет мықты болу үшін көптеген витаминдер мен ақуызға толы тағамдар керек. Ал тойда ол жағынан проблема жоқ)))



Алма, алмұрт, банан, жүзім және т.б. жеміс-жидек тоя же де, жетіспейтін витамин қорыңды толтырып ал. Табақ-табақ ет, қазы, қарта, жал, жая, балықтан жасалған түрлі-түрлі салаттар аямай соқ та иммунитетіңді ақуызға байыт. Ал қалғанын «ет етке, сорпа бетке, қалғаны пакетке» деп, ұялмай пакетке салып алып кет. Үйдегі бала-шағаның иммунитетіне керек болады))).

4. Биле! Билей алмасаң, үстелдің үстіндегі 100 граммды тартып жіберіп тағы бір көр. Оған да болмаса, жаңағы айтқанды тағы бір қайталап жібер)))

Тойға келген соң билеу керек. Кез-келген әнге, кез-келген жағдайда және кез-келген қимылдармен))). Сол үшін тілектен кейін ән айтылады, бір сағаттың әр жақ, бер жағында антрактіке уақыт беріледі.

Билеген кезде:
Адамның барлық дене мүшелері қимылдап, жаттығады.
Буындарға жақсы әсер етеді.
Тыныс жүйесі ашылады.
Қан айналымы жақсарады.
Артық каллорийден арылуға көмектеседі.
Ағзаның шыдамдылығы мен жұмыс қабілетін арттырады.
Қартаюды тежейді. «Өмір – қозғалыстан тұрады» деп бекер айтпаған ғой.
Мидың жұмыс істеуі мен есте сақтау қабілетін жақсартады.

5.Әдеттегіден көп шегу мен ішу

Өкінішке қарай, бұл — тойдың үлкен минусы. Жоғарыда айтылғандар арқылы денсаулығына жағымды әсерлердің барлығын кейбір қонақтар жаман әдеттері арқылы жойып тастайды. Оның үстіне олар тойға келгенде әдеттегіден көп темекі шегеді және алькоголь тұтынады. Ал спирттік өнімдер ағзаның қауіпті вирустарды анықтайтын қабілетін жояды екен.

Бонус. Тағы бір +

Басқа салауатты өмір салтының орындарына қарағанда тойға еңкейген қартынан бастап, еңбектеген баласына дейін келе береді. Жасқа және жынысқа шектеу жоқ.

ПыСы: Сонымен той дегеніміз — ақысы әкелген подаркоңа байланысты болатын, шамамен бес сағаттық party-терапия. Келесі бір үндінің телесериялынан «жүр, жүгіріп қайтайық» деп тұрғыза алмайтын қазаққа, «жүр, тойға барамыз» десең өзі-ақ жүгіріп барады. Егер ұлтымыздан дені сау, мықты ұрпақ тусын десек, қазақтың әр күні той болсын ағайын!) Ибо, бұрынғы қазақтың әр тойы мәдениет пен спорттық іс-шараларға толы болған)))

Той үсті. Қонақпын. Отыруға көңіл жоқ. Себебі? -Тек өзім. Әйтпегенде туып-өскен ауылдың тойы ғой. Көптен көрмеген жандар. Ауылдың той бетін он бес жыл көрмеппін.
Ауылдың үлкен адамы сөз сөйлеп жатыр. Жетпіске тақаған… Сөздері тоқтаусыз лек-легімен шаттық көңілмен бірінен -соң бірі ауызынан шығуда. -Бұл адам неткен бақытты?- деп сырт көз ойлар. Қайқы-қасірет оны айналып өтпеді. Бірақ өмір адал, жетпіске тақағанда үстіне шаң қонбайды.
Көз қиығымен басын изеп амандасып жатқан жап-жас келіншекті байқадым, танымадым, күйеуінің құлағына бір нәрсе сыбырлап қояды. Әзер таныдым, -Кішкентай балапан, көршінің қызы ғой!.. Балапан кезінен көрмеппін.
Бес жасында жазғы аяқ киімін жөндеп, тозығы жеткен жерін сөгіп, қайтадан бұлдан пішіп-қиып, құрастырып тігіп, табан үстіне қондырып жаңалап бергенмін.
Киюге жарамсыз болса да аяқ үштеріне іліп алады. Жаңа аяқ киімі бар. Бірақ оған дәл сол аяқ киім қажет. Бала көңілі бал, қимайсың. Жарты күн уақытымды бөлдім.
Жаңартылған аяқ киімін киіп алып, көше кезіп, бәріне мақтанып көрсеттіпті. Соны да әбден тозығы жеткенше киді.
Қадіріңді білген ауыл!
Бірінен соң бірі естеліктер легі -Есіңе түсірші, -дегендей таласады. Есіме түсіргім келмейді. Бірақ қалайша -Есіме түспеңдер, -деймін, өздігінен-өзі құлақ түбінде сыбырлап, сылдырласа.
Шіркін-ай! Кешірім сұрап өткенді қайрып алсам ғой! Уақыт кешірмейді. Тіпті ондай мүмкіндік болып, оны жіберіп алып, артынан өкінсем… Сірә, қазір өзімді жеңілдірек сезінерме едім. Қазір ауылдың азаматтары, жастық шақта -тенектері, еркелері:
-Сені біз білеміз, қал ауылда! Өзіміз үйлендіреміз. Ісіңді жалға!, -дегенде сенбедім.
Бақыт оның қадірін білгеннің қолына қонады. Тісте жұдырығыңды, тісте! Әттең!
Өзіңді әлжуаз санадың, өзің үшін күреспедің. Көлкеңнен қаштың. Сені сыйлады. Шебер болмадың демеді талпынысыңды бағалады. Өжет болмадың демеді түзу жолыңды бағалады. Тіл табыса білмеді демеді білім сыйлағанынды бағалады.
Қаштым, пыстым. Түбінде тойда отырмын. Ауыл болса сол қалпы. Бір жанұяның баларындай жиналып, той жасап ауыл қызын ұзатып жатыр. Мен болсам қонақпын.

Қазақтар мен Адайлардың тойын салыстырып көргім келді десең, ә  Шымкент пен Ақтауды таңдауыма еш себеп болған жоқ

---

---

Тұрсынбек Қабатов, асаба
— Тойдың қалай өтетіні елге, мекенге емес, тойды өткізіп жатырған әулетке байланысты. Ал, тойдың басталуы, өтуі еліміздің қай өңірі болса да бірдей боп кетті ғой. Негізі тойдың тізгінін ұстайтын асаба ғой, тойдағы халықтың көңіл-күйіне бағыт беріп отыратын да сол. Халық санынан аса айырмашылық көрмедім: Ақтаудан да, Шымкенттен де 500 адамдық той көрдім.

---

---

---

Нұржан Төлендиев, асаба
— Шымкент пен Ақтаудың тойында аса бір жер мен көктей ерекшелік жоқ. Шымкентте той қысқа болады, Ақтауда ұзақтау болады. Шымкентте кеш басталып, ерте бітеді; Ақтауда уақтылы басталып, кеш аяқталады. Шымкентте антракт деген мүлде болмайды, Ақтауда кейде болады, кейде болмайды. Шымкенттің тойында ең аз деген 300 адам болса, Ақтауда ең көп деген 300 адам шығар.

---

---

Абай Бегей, әнші (хит әні — Аспанға қараймын)
— Шымкенттің тойы басталғанда адам тола болады да, аяқталуға шақ қалғанда адам қалмайды. Сыйлықтарын береді де, қайтып кете береді. Ақтаудың тойына келген қонақтардың 90 пайызы аяқталғанша отырады. Шымкенттің адамдары би жағын қатырады. Шымкенттің халқы суретке түскенді жақсы көреді, менімен сол жақта көп түседі суретке.

---

---

---

Асхат Тарғынов, әнші (хит әні — Мария Магдалена)
— Мен әлі Шымкенттің тойында болмадым, жақында барамын. Ақтаудың тойында ән айттым, онда маған тойдың тым қазақи өтетіні ұнады. Тіпті тойда кездескен 5-6 орыстың өзі қазақша сөйлеп, қазақша тост айтып жүреді. Қазақы салт-дәстүрді сақтаған аймақ екен, тойда жақсы байқалды. Ұнады.

---

---

Шымкенттің тойы

Ақтаудың тойы

Тойға дайындық Қыз бен жігіт шаңырақ көтеруге келіскен соң, екі жақтың да ата-анасы келісім берсе, болашақ құдалар бір-бірімен (көбіне болашақ құдағилар) кездесіп, танысады. Бұл – «тәтті шәй» деп аталады. Тәтті шәйда той күнін белгілеп, әкелетін қалыңмал құнымен келісіп, құдалыққа баратын адамдар саны нақтыланады. Сырға салу Ұзату той болатын күні күндіз жігіттің ата-анасы, туыстары қыздың үйіне барады. Тамақ ішіп, танысқан соң екі жеңгесі қызды алып келеді де, жігіттің анасы қызға сырға тағып, маңдайынан сүйеді. Кейде жігіттің жеңгесі не әпкесі салады сырғаны. Сый: Қыздың бауырларына арнап «үй тоғызын», ата-анасына, туған әпке-сіңлілеріне бір-бір алтын не мата апарады, туған-туыстарға арнап «ағайын тоғызын» апарады. Ауыл әйелдеріне арналған тәтті-пәтті салынған қоржын болады. Қалыңмал Құдалар сырға салуға келгенде өздерімен бірге қалыңмалды да ала келеді. Шымкенттің қалыңмалы 2 мың АҚШ долларынан басталады. Орта баға – 500 мың теіге. Жігіт алғаш бара жатқандықтан «Іргебасар» алып барады, ол кілем не ақша болуы мүмкін. Қайтыс болғандарға арнап мал сойып, құран бағыштау үшін «Өлі-тіріге» бір қой алып барады немесе ақшасын береді. Күйеу аттандырар Шымкентте «Күйеу аттандырар» деген дәстүр жоқ. Күйеу жігіт қасына жолдасын ертіп, қыздың үйіне ата-анасымен бірге барады. Барлығы тойды, киттің түгел болуын уайымдап кете ме, әйтеуір күйеу жігіт елеусіз қалады. Ол өзімен-өзі қобалжып, "қуып" жүреді Күйеуді күтіп алу Күйеу жігіт құдалармен бірге келеді де, бөлек бөлмеге отырғызылады. Үйге кірмей тұрып, адыраспаннан тұтатылған отқа сұйық май тамызады. «Жаңа отаудың оты сөнбесін» деген мағынада. Күйеуге «қалта қағар», «төс қою» деген рәсімдер жасалады. Ол жасалған салттар үшін қыздың бір жеңгесіне ақша береді. Алдына қойылған төстің сынған-сынбағанына мән бермейді. Ұзату той Құдалар әбден танысып, ішіп-жегеннен соң қыздың ағайындары құдаларға үйін көрсету үшін қонаққа шақырады. Бірақ, қазір бәрі жиналып кафе-ресторанға бір-ақ күте салатын болған. Одан кейін кешке ұзату той болады. Ол ресторанда өтеді. Құдалар ресторанға кірерде арқан керу, тағы да басқа ешқандай рәсімдер жасалмайды. Қызды екі жеңгесі алып шығады, күйеу жігіт гүлімен қарсы алады да, ортаға отырады. Тілектер айтылады, тост беріледі, театрланған көріністер (арнайы агенттіктер бар) қойалады. Той соңында қыз сыңсу айтып, ақ матаның үстімен сыртқа шығады. Қызды түнгі сағат 12-ге дейін алып кетеді. Беташар Жігіттің үйіне келіп, машинадан түскен бойда ауылдың үлкені қыздың басына ақ орамал салады. Есіктің алдында отқа май тамызып, табалдырықтан оң аяғымен аттап, үйге кіреді. Арнайы бір бөлмеде тұтулы тұрған шымылдық ішіне еніп, сол бөлмеде ұйықтайды. Ертесіне (кейде тура тойдың алдында) арнайы өзіне алынған халат, аяқ киімді киіп, көпшілік алдына беташарға шығады. Беташарда келіннің алдына банкі қойылып, аты аталып, келін сәлем салған жандардың бәрі банкіге ақша тастайды. Ол ақшаны бетін ашқан адам алады. Отқа май құю Қыз жігіттің үйіне келіп, машинадан түсіп, үйіне кірейін деп тұрғанда отқа май тамызып қояды (жоғарыда көрсетілді). Адыраспан тұтатылады да, ол бықсып жанып тұрғанда үстіне бір қасық той май салады не сұйық май құяды. Ол «кірген отауының оты өшпесін» деген ниетпен жасалады. «Гулянкі» Кейде Ұзату той мен Үйлену тойдың арасы апталап, айлап ұзап кете береді. Сондықтан Шымдықтарға тойдың алдындағы «гулянкі» өте маңызды. Қымбат көліктерді жалдап, қала/ауылды аралап, мешітке соғады. Бірақ, «гулянкіде» АХАЖға тіркеліп, некені заңды түрде қиятындар өте сирек. Той басталар уақытта тойханаға келеді. Үйлену той Той басталар уақытта жас жұбайлар гулянкіден қайтады. Жар-жар айтылып, екі жас ортаға жайғасады. Тойға қыздың ата-анасы, туыстары, достары қатысады. Жаңа құдалар ортаға шығып, тост сөйлеп, төс қағыстырады. Құда табақ таратылады. Ән айтылып, би биленеді. Жас жұбайлардың неке жүзігін жігіттің аға-жеңгесі не әпке-жездесі той басында тағады. Екі жас торт кесіп, бір-бірінің ата-анасына өз қолымен жегізеді. Келін шәй Той өтті. Келесі күні болмаса да, 2-3 күн ішінде ауыл-аймақтың үлкендері келіннің қолынан шәй ішуге келеді. Шәй ішіп болған соң келіннің ыдысына ештеңе салып кетпейді, көрімдік те берілмейді. Тойдыаман-есен өткізіп алғанын, онда болған қызықтарды талқылап, әңгіме айтып кетеді. Келін халат киіп, орамал тағады. Құдалық Шымкент өңірінің құдалығы Ұзату той болатын күні күндіз және Үйлену той болатын күні күндіз өтіп кетеді. Кейде жаңдайға байланысты тойдан кейін өткізіп жататыны да бар, өте сирек.

Тойға дайындық Қыз бен жігіт шаңырақ көтеруге келісіп, өз ата-анасының келісімін алады. Тойдың қай мерзімде өтетінін отбасымен өзара ақылдасады. Одан басқа ешқандай кездесу, танысулар болмайды. Екі жақ та өздері дайындықтарын жүргізе береді. Сырға салу немесе үкі тағу Жігіттің ата-анасы, туыстары болашақ келінінің үйіне құда түсіп келеді. Қызға сырға салып, үкі тағып, қызды «белгілеп кетеді». Қыздың үйі тамағын беріп, щығарып салады. Той уақыты да осы күні нақтыланады. Сый: жігіт жақ болашақ құдасының үйіне келе жатқандықтан үйіне «ілуім» деп, кілем алып барады; костюм-шалбар, мата, жаулық салынған сөмкесі бар, ауыл әйелдеріне, балаларға арналған тәтті-пәтті салынған қоржын апарада. Қоржын «дәм» деп аталады. Қалыңмал Сырға салуға келген құдалар қыздың қалыңмалын да ала келеді. Ақтаудың қалыңмалы 300 мың теңгеден басталатын көрінеді. Жағдайы барлар миллиондап апарады екен. Қалыңмадан бөлек «той мал» деп 50-70 мыңның жобасында тағы теңге тастап кетеді. Оны тойға сояды деп ырымдаса, өлілерге құрбандыққа тағы бір мал сойылып, құран бағышталу керек. «Өлі-тірі» үшін тағы бір мал немесе шапан әкеледі. Күйеу аттандырар Ұзату тойдан бір күн бұрын үлкендер батасын беріп, қасына 1-2 құданы қосып, күйеу баланы қыздың еліне аттандырады. Күйеу жақта мал сойылып, бәрі абыр-сабыр болатын бұл үлкен жиын «күйеу аттандырар» деп аталады. Күйеуді күтіп алу Күйеу қыздың еліне келгенде бас құданың үйіне кірмейді, бөлек отауға қабылданып, бөлек сый беріледі. Қасына еріп келген құдалар ғана бас құданың үйіне барады. Күйеуге «күйеу табақ» тартылады. Күйеу табақпен төс алып келеді, сол төстің сүріншегін сындырып әкелген жеңгесіне ақша ұсыну керек. Ал, сүріншек сындырылмаса, күйеудің ақша бермеуге қақысы бар. «Күйеудің ілуі» деп – кілем, дәм алып барады. Ұзату той Күйеу келгеннен кейін қызды аттантыру тойы болады. Ресторанда өтетін ұзату тойға барардың өзінде қызды үйден екі жеңгесі алып шығып, машинаға отырғызып жібереді. Күйеумен бірге келген құдаларды тойханаға кірерде арқан керіп қарсы алады. Құдалар ақша беріп, ішке кіреді.Тойда қызды ортаға сол жеңгелері алып шыққанда, ортада гүл шоқтарымен күйеу жігіт күтіп алады. Сонымен тілектер айтылып, тост беріліп, той өтеді. Той соңында қыз сыңсу айтып, ақ матаның үстімен жүреді де, қыздың үйіне барады. Күйеу сол үйде қонып, қызды ертесіне күндіз алып кетеді. Қызбен бірге екі жеңгесі де кетеді Беташар Қыз жігіттің ауылына келіп, машинадан түскен бойда жігіттің екі жеңгесі қолтықтап алып келеді. Дәл сол жерде, яғни тойхананың жанында беташар болады. Беташарда келінге бүкіл туған-туыс, ауыл-аймақты таныстырады. Аты аталған адамдар ақшаны ортадағы банкіге жинамайды, балаларға шашады, тәттілер, шашу шашылады. Отқа май құю Беташардан соң келін бірден үйге кіргізілмейді, ресторан жанынан тіккен ағаш үйге (киіз үй) оң аяғымен енеді. Қойдың іш майы салынған отты тұтатып, үлкен кісілер оттың ыстығымен «жүзің жылы болсын» деп бетін, «құрсағыңа бала бітсін» деп құрсағын сипайды. Ол кірген отауда ең алдымен қыз боп иығына жамылып келген қызыл орамалын ақ орамалға ауыстырады. Орамалды ауылдың берекелі, алтын құрсақты анасы ауыстырып береді. «Гулянкі» Беташардан кейін жастар жағы машинаға отырып, қала сыртына қыдырып кетеді. Жол-жөнекей АХАЖға тіркеледі, неке жүзігі тағылады. Кейбіреулер мешітке кіріп, құран оқытып шығады. Қаланы аралап, той басталар уақытта бір-ақ қайтады. Үйлену той Той басталатын уақытта жас жұбайлар мен жастар тойханаға келеді. Жар-жар айтылып, екі жас ортаға жайғасады. Тойға қыздың екі жеңгесі ғана қатысады, ата-анасы келмейді. Екі жеңгесіне той үстінде алтын тағылады. Құда табақ, бас табақтар ескі құдаларға тартылады. Ән айтылып, би биленеді. Кәдімгі той өтеді. Соңында екі жас торт кеседі. Келін шәй Той өтті. Келесі күні ауылдың бүкіл үлкендері жиналып, келіннің қолынан шәй ішеді. Болған соң шәй табағына (ыдыс) «келіннің көрімдігі» деп ақша тастап кетеді. Бұл Ақтауда «тәтті шәй» деп аталады. Тәтті шәйда келін арнайы тіктірілген ұзын шәй көйлекті киеді, басына ақ орамал тағып, үстіне кәжекей киеді. Құдалық Тойдан кейін 2-3 күн өткен соң құдалық болады. Қыздың ата-анасы, туғандары 30 шақты адам болып, қыздың жасауын алып келеді. Құдаларды шашу шашып, шұбатпен қарсы алады. Үйге кіріп, ас алынған соң әйелдер жағы әкелген дүние-мүлікті көруге шығады. Одан кейін қыз жақ пен жігіт жақ ортақ ақша шығарып, ресторанда құдалық өткізеді, тойлайды. Құдалықты құдалар қызы түскен үйге ғана қонақ болады. Құдаларға ұн жағылмайды.

Суреттер интернеттен алынды. Ақтаудың тойын айтып берген Гүлжан апыма, Шымкенттің тойын айтып берген жеңгеме рахмет! Гүлжан апаның жеке архивінен алынған суреттер үшін де алғысым шексіз.

Бұл турда көшеден наурызкөже сұхбат жасап, ұпай жинау ойда болды. Ел жаққа барып, қора-қопсы, үй-жайдың бұзатын жерін бұзып, қосатын жерін қосып жатқандықтан көшеден өткен ауылдастарыма әңгіме арасында сауал тастай отырып жасаған сауалнамамды қабыл алуларыңызды сұраймын.
Жаз мезгілі қазақтың той-томалағының көбейетін шағы. Сауалнамам осы төңіректе өрбіді. Бұған қуанышпен қатар жүретін, кезектесіп отыратын, өлік-тірікті де қоса алдым.
Сауалнамаға жауап берушілердің 59 пайызы 5-6 мәрте жұрттың қуаныш-қайғысын бөлісіп қайтады екен. Сондай-ақ, бұл топ барған жеріне кемінде 5-10 мың теңге (кейде қомақты сомма беретін жөні келеді) көлемінде ақша тастап кетіп отырады.
Келесі 21 пайыз ауылдастарым бұндай жиынға 2-3 рет бас сұғып, 5 мың теңгеге дейінгі қаражатты қажетті жандарға тастап кетеді.
Айына бір рет ұялғаннан не болмаса реті солай келгендіктен той-томалақ, өлік-тірікке бас сұғатын 12 пайыз жерлестеріме де бір мәрте шапалақ ұрып қоюларыңызды сұрағым келіп тұр. Бұл кісілер қолтығына бір шапанын қыса жүргенді ұнатады екен.
Бұл сауалнаға «Бармаймын» деп жауап берген көбіне 16-20 жс аралығындағы жастар. Ондай жерлерге ата-аналарымыз барса немесе ақша жазылса жеткілікті деп есептейді.

Айтпақшы, Бразилияда өтіп жатқан футбол бәсекесін жатпай-тұрмай қадағалап жүрген ауылдастарымның санын білгім келген. Ойлағанымдай бұған бас қатырып жүргендер шамалы екен. Оның да себебі бар. Қазір ел жақта шөп шабу науқаны, егін оруға дайындық және бар. Егер менің қолымда 4 саусақ қана бар болар болса, футбол жанкүйерлерін санағанымда оның бірі артық қалар еді.

Қазақ той десе жақын туысқанын көргендей қуанатын жарқын халық. Тиындап тергенін долларлап тойға шашатын біздей халық, әлемде жоқ шығар, сірә. Бұлда бір қазақтың дүние қоңыз емес, қос алақанының ашық екенін білдірсе керек. Жалпы тойда басты жұлдыз екі жас болса, екінші сатыда құда мен құдағи тұратыны сөзсіз. Екі жақтың ата-аналары төс қағысып, құшақтасып жатса, бұдан артық бақыт жоқтай көрінетін. Ептеп қарасақ қыздың анасы, өз құдағиын көп құшақтай береді екен. Қазақтың қай тойына барсақта осы, жігіттің енесі құдағиының асты-үстіне түсіп, әр тілек, әр би, әр ән сайын құшақтай бергені. Бұндай жағыдайды келген қонақ көп байқай бермейді, байқасада бұның байыбына барып, терең үңіліп қараған емес. Сондағы құдағидың сонша құшақтауының себебі " ҚЫЗЫМДЫ БАРҒАН ЖЕРІНДЕ ОСЫНДАЙ ҚҰРМКЕТПЕН ҚАБЫЛДАСА ЕКЕН" дейді. Ал жігіттің анасы " ҚҰДАҒИ ҚҰШАҚТАЙ БЕРЕДІ" деген сөзінің төркіні осында жатса керек.

Иран қазақтарының тойынан көрініс.

Фото: Aboutaleb Nadri
munara.kz/2013/10/31/irandagy-qazaq-toyy/

Бір ай бұрын satibaldi Фейсбукте

«Бауырсақтары ше, ашып кеткен бе, қамыры жабысып тұр ше, біреуін ауыз тидім де қойдым. Сен де сүйттің бе?». ©

деген пост жазып еді. Астына түрлі пікірлер жаздық. Солардың ішіндегі қызықтарын сіздермен бөліскім келді. Тақырыпты әрі қарай жалғастырсақ та болады


Сурет: shyn.kz

Данияр Алан әрәғі арзан екен… жылып та кеткен бааа…

Акбаян Болат «Ужас, құдайдың маечка пакеттерін аяғаны ма, кәмпит-сәмпит салуға бермегені несі?»)

Satibaldi Kerbabaev «Жұрттың әкелген шоколадтарын жинап жүреді де, осындай кезде шығара қойып, құтыла салад».

Satibaldi Kerbabaev «Шымкенттен болғасын, оған палауымды жегізуге ұялып жүрсем… Өзінікін көрдің бе? Ужсс».

Satibaldi Kerbabaev «Фуу, баянсұлудың кәмпиттерін салып-салып қоя салған» © Akbayan Bolat

Әйгерім Кеулімжай екі-ақ түрлі салат жасапты ғо.

Satibaldi Kerbabaev «Гаряшиі суып кеткен, сіңлілері балп-балп етіп сампылдай бергенше, сондайын қарап тұрмай ма?»

Әйгерім Кеулімжай Дым шәй іше алмадым, дұрыс шығармапты.

Әйгерім Кеулімжай Дастарханға май қоймапты. Қас қылғанда, қонаққа барсам, нан мен май жегім келеді емес пе?

Satibaldi Kerbabaev «Кәллективі дым әкелген жоқ, анабір люстраны шошайтып әкеліп тұр; үйі жоқ адамға сүйте ме екен?», ббуах-ха-ха-ха-ха-ха-ха-хаа))))))))))))))))))))))))))))))))))))

Әйгерім Кеулімжай Асқан еттері арықтау шығыпты. Сойған ба, сатып алған ба?

Жансая Сыдықбай Арзан напитыктар қоя салыпты. Салаттарды өздері жасапты. Тойханаға заказ бере салса несі кетті?

ГУЛФАЙРУС УАЛИАХМЕТ Осының менюі-ақ өзгермейді. Әнеуір фруктовый салатын жасай береді, помой сияқты, пффф!(((

Әйгерім Кеулімжай Столды сүйтіп жасайтын болған ба кәзір, кіттай-кіттайдан қойыпты, прям санадым сол жерде, бір тәрелкеде 2 вафли, 3 пішінәй, 4 кәмпит

ГУЛФАЙРУС УАЛИАХМЕТ Көтеніне қарамай жылқының етін асады есщо! Бізге бәрібір ғой, тойып алдық!

Аршат Оразов еттің нанын өздері илемеген, Арзу ала салған сияқты, қатты екен

Әйгерім Кеулімжай Тастай-ау, тастай келіндері. Колбаса-сырды жұп-жұқа етіп турапты, ар жағынан күн көрінеді. Сүйтіп баииды жұрт.

Жансая Сыдықбай Заказ Берген қымыздары ашып кетіпті. Ана Диқанкөлдің қымызын алдырмай ма екен? Шымкент жақта

ГУЛФАЙРУС УАЛИАХМЕТ Иии, мамбетка ғо ол! Стол жаю білмейді. Сервировканың не екенін білмид, жыпырлатып толтырып қойыпты дастарқанды. Ішіміз өтпей қайтсін!

ГУЛФАЙРУС УАЛИАХМЕТ Сараң, сұмырай, қуларын көрмейсің бе! Экономдап второй пісірмес үшін, алдымен ет бергенін!

Әйгерім Кеулімжай Етті әкеліп болмад, ана жерде елдің қарны ашып баратыр, жәмән салаттарды жеп, жұмыстан шыққан ғо енді.

ГУЛФАЙРУС УАЛИАХМЕТ Әдейі шорым-борымға тойып алсын деді ме, осы жолы бірінші шәй берді күрішпен. Шәйға тойып алғасын, ет қайдан желінсін!

ГУЛФАЙРУС УАЛИАХМЕТ Слишком пысық қо, слишком пысық! Ақша шығармас үшін, осы кезге дейін шақырмай, әдейі огородындағы қияр-помидордың піскенін күтіп. Етті де ауылдан алдыртыпты қой сойғызып. Бас тартпады тағы!

Әйгерім Кеулімжай құрысын шәй қойыңдарш, ана үйде не жеп, не қойғанымызды білмей қалдық қо.

ГУЛФАЙРУС УАЛИАХМЕТ «Бизге не акелдиндер?» «Не акелик кудай?! Базарский пирог баягы, алма-салма. Кайдан тасып журин, оздери салып берип жатпагасын».

www.facebook.com/satibaldi/posts/564225590302120

Ауылдағы сыныптас досым той жасаймын, той жолдас бол деп қолқа салғаннан кейін ауылға тойға барып қайттым. Ауылдың тойы өзіндік ерекшеліктерімен қызық және есте қаларлық. Әсіресе «гулянкасы»!











Мұның барлығы дайындық жұмыстары. Қызықтың барлығы жолғы шыққанда басталды. Той жолдас болып лимузинде отырғанымды қайтейін, артымдағы «лицензиясы» жоқ шопырлар арсың-гүрсің, алдына шығуға таласып, тар жолда жарысты бастап жіберді.
Бізде ауылда, гулянкаға баратын жер біреу-ақ, ол Сырдың жағасы және Сырға салынған көпір.




Биледік, күлдік кеш болды. 15 машина барлығы. Енді қайтуы бар. Шопырлардың барлығымен сөйлесіп шығуға тура келді, «жәй жүріңдер, Құдай үшін» деп. Сөйтіп жайғастық машинамызға.

пысы. бір күн, бір сәттік ғұмыр осылай өтті.

Сәлем бердім, керекшілер! Әне-міне дегенше жаздың соңғы айы да аяқталып қалды. Биылғы жаз да әсерлі әрі қызықты өтті, шүкір!

Тойға бармайтын қазақ жоқ. Тойшыл емеспін деген қазақтың өзі кемінде 3 тойға баратын шығар бір жылда. Туған-туыстың, дос-жаранның тойына қонақ болуымды есептесем орта есеппен жылана 4 мәрте тойда қонақ болады екенмін.
Келіншегіміз баламен демалып отырған осы бір тұста жуанның жіңішкеруін, жіңішкенің үзілуін күтпей ауыздан кеп тұрған соң биыл беттің арын белбеуге түйіп асабалықты бұрқыратыңқырап жібердім. Енді жұмыстың кестесі қызар тұста сәл тоқтай тұрармыз. ол басқа әңгіме.
Біздің айтарымыз… Тойларда қонақ болып келіп, ән айта алмаса да керемет қалжың айтып кететін ағаларымыз болады. Тойдың әнектері дегеніміз, жан-жағынан сүзгіден өткен әнектер.