«Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы іске асырылғалы астана билігі «Даму» кәсіпкерлерді қолдау қорымен бірлесіп, жалпы 150 млрд теңгенің сомасындағы 709 жобаға қолдау көрсетті. Бұл туралы астаналық қордың филиал директоры Нұрсұлтан Абдолла астана әкімі Бақыт Сұлтановтың қала активімен Мемлекет басшысының Жолдауын талқылауы барысында мәлімдеді, деп хабарлайды елорда әкімдігінің ресми сайты.

Оның айтуынша, қор жұмыс жасағалы көптеген арнайы экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізген. 

«Жыл сайын аталған бағдарламаға қатысушылардан ШОБ саны өсуде. Соңғы үш жылда субсидияланған жобаның саны 75 %, ал кепілдік берілгені – 28 % жетті. Бағдарлама жұмыс жасағалы 8 мыңнан аса жаңа жұмыс орны құрылды, 800 млрд теңгенің сомасында өнім шығарылды, салықтан бюджетке 46 млрд теңгеден аса қаржы түсті. Аталған бағдарлама астанада да, елімізде де ШОБ-тің дамуында үлкен роль ойнайды», — дейді Нұрсұлтан Абдолла.

Айта кетейік, Мемлекет басшысы өзінің Жолдауында бизнес климатты жақсарту мәселесіне көбірек көңіл бөлген. Елбасы «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасының мерзімін 2025 жылға дейін ұзартып, 20 мың жаңа жұмыс орнын құруды тапсырды.

Сондай-ақ кездесу барысында Бақыт Сұлтанов жыл басынан қолданыстағы ШОБ 9 пайыздан 106 мың бірлікке дейін өскенін хабарлады. ШОБ-тан бюджетке салық түсімі 300 млрд теңгені құрады (немесе жалпы салық төлемінен 45 пайыз түсім).  

«Астана бизнесті оңай жүргізу рейтингі бойынша ұлттық жеңімпаз атанып, Мемлекет басшысының арнайы премиясын жеңіп алды және 2050 жылға дейін ЖІӨ үлесінің 50 пайызын ШОБ қамтамасыз ету тапсырмасын мерзіміне бұрын орындады. Бүгінде мемлекет тарапынан жеке ісін ашқысы келетін адамдар үшін көптеген мүмкіндіктер ұсынуда. Қазіргі Жолдау экспорттық әлеуетті және отандық тауардың ішкі нарығын іске асыруға қосымша серпін береді», — деді Б. Сұлтанов.  

Еске сала кетейік, «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдаралмасы төрт бағытта жұмыс істейді, оның бірі бизнесті қолдауға бағытталған.

«Атамекен» ҰКП «Бизнесті құтқару қызметі» пилотты жобасын іске қосты. Енді шағын бизнес өкілдері үшін консультация алатын және заңсыз тексеруді тоқтататын 1432 байланыс орталығы құрылды, деп хабарлайды елорда әкімдігінің ресми сайты.

«Бизнесті құтқару қызметі» түрлі саладағы кәсіпкерлер үшін жұмыс істейді, яғни қоғамдық тамақтану орны (ресторан, бар, кафе), қызмет көрсету саласы (сән салоны, турагенттер, киім жөндеу және тігу және басқа), сервис (тамақты жеткізіп беру), сауда, сондай-ақ жөндеу және монтаж жұмыстарын жүзеге асыратын бизнесмендерге арналған. Жоба Астанада пилотты режимде іске асырылып жатыр және елордадағы шағын және микро-бизнесті шұғыл түрде тиімді қолдауға бағытталған. 1432 номері бойынша астана кәсіпкерлеріне өзекті және жедел кеңес ұсынылады, ал «Құтқару қызметі» мобильдік тобы сол айтылған жерге шұғыл түрде барады. Егер жоба қолданыстан сәтті өтсе республика бойынша енгізілетін болады.

«Атамекен» ҰКП қоғаммен байланыс жөніндегі департаменті хабарлағандай, «Бизнесті құтқару қызметі» келесідегідей принциппен жұмыс жасайды: «Егер Астана кәсіпкеріне бақылаушы органнан, салықтан немесе көші-қон қызметінен, полициядан заңсыз тексеруге келсе болмаса есепшотты арестке алса, бизнес объектіні коммуникациядан өшірсе – сізге шұғыл түрде көмек көрсетіледі». Мобильді топтың құрамына «Атамекен» ҰКП, прокуратура, жемқорлыққа қарсы органдар, Астана ІІД және ТЖД қызметкерлері кіреді.

Астана кәсіпкерлер қаласына айналып келеді. Қала экономикасының жартысынан астамы шағын және орта бизнестің (ШОБ) есебінен қалыптасуда. Бұл туралы брифингте инвестиция және кәсіпкерлерді қолдау басқармасының басшысы Әлішер Абдықадыров айтты, деп хабарлайды елорда әкімдігінің ресми сайты.

«Бүгінде Астана кәсіпкерлер қаласына айналды деп сенімді түрде айтуға болады. Мұнда экономиканың жартысынан көбісі бірінші кезекте шағын және орта бизнес есебінен қалыптасуда, яғни астананың аймақтық жалпы ішкі өнімінде оның үлесі 54,4 %. Бұл еліміз бойынша үлкен көрсеткіш. Соңғы сегіз жылда шағын және орта бизнес субъектілерінің саны бес есеге өсті», — деді Ә. Абдықадыров.

Спикердің айтуынша, бүгінде әрбір екінші астаналық ШОБ саласында жүр. Мұның өзі Астананың Қазақстандағы ең басты жұмыс беруші қалаға айналғанын білдіреді. Халықтың үштен екі бөлігі экономикада белсенді, ал бұл 65 % тұрғынның — бизнеспен айналысатынын көрсетеді.

Айта кетейік, 2017 жылы Астана бизнесті оңай жүргізу бойынша рейтингте бірінші орынға шыққан болатын.

«Бизнесті барынша кең қолдауды қамтамасыз ету үшін біз тұрғындар мен кәсіпкерлерге, инвесторларға «бір терезе» қағидасы бойынша қайтарымсыз негізде барлығы бір жерге шоғырландырылған Қалалық қызмет көрсету орталығын құрмақшымыз. Біз бұл шараның қалада бизнесті  одан ары  оңтайлы етуге септігін тигізеді деп күтіп отырмыз», — деп сендірді Ә. Абдықадыров. 

Бүгінде қалада 111 мыңнан аса кәсіпкер субъектісі тіркелген болса, олардың басым көпшілігі шағын және орта бизнестің өкілдері.

19маусым күні Қызылордада облыс әкімі Қ.Көшербаевтың, «KAZAKH INVEST» ұлттық компаниясы» АҚ Басқарма төрағасы Біржан Қанешевтің және Байқоңыр қаласы әкімшілігі басшысының орынбасары Ольга Когайдың қатысуымен Байқоңыр қаласында кәсіпкерлік пен туризмді дамыту мәселелеріне арналған «Байқоңырда бизнес жасау мүмкін бе?» атты ІІ халықаралық интернет-форум өтті.
Сондай-ақ, онлайн режимде өткен форумға әлемнің 10 елінен: Ресей, Қытай, Ұлыбритания, Нидерланды, Әзербайжан, Израиль, Түркия, Финляндия, Дания және Қазақстаннан өкілдер қатысты.
Облыс әкімі интернет-форумды аша отырып, «жұлдызды қалашықтағы» бизнестің даму перспективалары туралы әңгімеледі. Сонымен қатар қазіргі таңда Байқоңыр қаласындағы 14 нысанды аймақтың коммуналдық меншігіне өткізу туралы жұмыстар жүріп жатқанын, ал олардың негізінде өнеркәсіптік контейнерлер жинау, тұрмыстық және өнеркәсіптік құралдар өндірісі, тоқыма, тамақ өнеркәсібі сияқты өндіріс орындарын ашып, туризмді дамытуға толық мүмкіндік бар екенін атап өтті.
-Бұдан бөлек 2023 жылға дейін ҚР туристік саласын дамыту Тұжырымдамасы аясында «Байқоңыр» туристік-ойын-сауық аймағын құру жоспарлануда. Бұл аймақта шолу алаңдары, ғарыштық аттракциондар, сауда орталықтары, музей, аквапарк, кинотеатрлар болады. Аталған нысандарды ашу мемлекеттік-жекеменшік әріптестік аясында жүзеге асырылады. Қазір инженерлік инфрақұрылым тарту жұмыстары жүргізілуде. Біз барлық кәсіпкерлер мен қызығушылық танытқан тұлғаларды осы іске атсалысуға шақырамыз. Байқоңыр қаласы инвесторларды қабылдап, олар үшін қолайлы жағдайлар жасауға дайын,-деді Қ.Көшербаев.
Форумға қатысушылар өз кезегінде «Байқоңыр» кешенін дамыту бойынша, мәселен: ақылды технологияларды енгізу, туристер үшін нұсқаулықтар әзірлеу, өнеркәсіпті дамыту сияқты ынтымақтастықтың перспективті бағыттарын талқылады.

Бүгінде барлық адам жеке кəсіптің иесі болып, қомақты табыс көзін тапқысы келері анық. Мұндай ой бəлкім сізде де болар? Жалпы бизнесте табысты болудың өзіндік қағидалары мен сырлары бар. Ол туралы төменде айтып өтеміз.
Бизнестің екі түрі болады: сауда жəне қызмет көрсету. Біз қазақылыққа салып көбіне сауда түрін таңдап жатамыз, жəне оған етіміз үйреніп кеткен. Базарларда я болмаса интернет дүкендерде саудалаймыз. Ал қызмет көрсету дегеніміз көбіне сайт құру арқылы жүзеге асады. Онда сіз тұтынушыға өзіңіздің қызметтеріңізді ұсына отырып үстінен пайда көресіз. Мысалы: турфирмалар, ақылы бағдарламалар, құрылыс компаниялары қызмет көрсету түріне жатады. Жарайды бұл жайлы түсініп аларыңыз анық. Ал бизнестегі табыстың сыры, ең маңыздысы жаңашылдық пен тұтынушылардың керегін өзгелерден бұрын түсініп оны өндіре білу. Ал саудадағы ептілігіңіз ары қарай жұмыс жасауыңызға керек. Жаңашылдық дегеніміз өзгеде жоқ нəрсені жасай білу. Сіз бұл арқылы бəсекелес ешкімге болмайсыз, əрі клиент таңдауы сізде болады.

Бизнестің қыр-сырлары өте көп. Оларды өзіңіздің IQ түйсігіңіз жоғары болса лезде үйренесіз, қарапайым адамдарға Роберт Кийосакидың «Богатый папа, бедный папа» атты кітабын оқуға кеңес беремін. Кітап желісінде екі əке баласына біреуі жақсы жұмысқа орналасуды үйретсе, бірі жақсы жұмыс орнын құруды үйретеді, тағысын тағы.

Ал сіз бизнесті қай салада бастағыңыз келеді, жəне немен айналысқанды қалар едіңіз?

Мемлекет пен бизнестің әлеуметтік жауапкершіліктің қалыптасуы тұрақты дамудың негізгі шарттардың бірі. Қазіргі таңда корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік компанияның іскерлік беделі мен капиталдандыруын арттыратын тиімді қызмет ретінде қабылданады. Бұл бизнестің қоғамның, әлеуметтік, экономикалық және экологиялық салалардың дамуына ерікті үлесі болып табылады. Осы жайлы Алматы облысының өңірлік коммуникациялар қызметі баспасөз отырысында айтылды. Оған облыстық еңбек инспекциясы бойынша басқарма басшысының орынбасары Мұрат Бақыткерімұлы және кәсіпкерлер палатасының мүшесі Алмагүл Шегеқызы қатысып, биыл 10-шы рет өткізіліп отырған «Парыз» байқауы жайлы баяндама жасады.

Кәсіпорындар облыстың әлеуметтік жағдайын көтеріп қана қоймай, Отанымыздың өркендеуіне өз үлесін қосуы тиіс. «Байқауға өтінімдер және лауреаттарды анықтау үш түрлі субъект категориялары (ірі, орта, шағын) анықталады. Олар – «Үздік ұжымдық шарт», «Үздік әлеуметтік жауапты кәсіпорын», «Еңбекті қорғау саласындағы үздік кәсіпорын» және «Экологияға қосқан үлесі үшін» номинациялары» — деді Мұрат Мәдіғұлов. Сонымен қатар Баспасөз конференциясында жыл сайын өткізілетін байқауға 50-ден астам компания қатысатынын айтты. Әр жылдары жеңіске жеткендер бизнес субъектілері қатарында «Алматы қанты», «Нусипов и К» ЖШС, «JTI» компаниялар тобы, «Тамас» ЖШС, «Әділ» ШҚ, «ТК Интеграл» ЖШС, «ТАТЭК» АҚ бар.
«Өткен жылы облысымыздан екі кәсіпорын республикалық конкурстың лауреаттары атанды. Ірі кәсіпорындар арасында екінші орынға «Еңбекті қорғау саласындағы үздік кәсіпорын» номинациясы бойынша «ТК Метакон» иеленсе, «Экологияға қосқан» үлесі үшін» — «ТАТЭК» АҚ үшінші орын бұйырды», — деді кәсіпкерлер палатасының, адами капиталды дамыту бөлімінің басшысы Алмагүл Шегеқызы.
Еске салып өтсек, байқауға қатысу үшін кәсіпорындар өтінімі осы жылдың 1 шілдесіне дейін қабылданады.
Алматы облысының өңірлік коммуникациялар қызметі

Қайырлы күн, достар. Бүгінгі блогымда өз ісін жаңадан бастағалы отырған кәсіпкерлерге керек кеңестер ұсынамын. Кәсіпкер болу тиімді екенін жақсы білесіздер. Бірақ, оңай емес.
«ONTUSTIK» Кәсіпкерлік мектебінде бизнес-тренер болып жұмыс жасағаныма 2 жылға жуықтап қалды. Өзім кәсіпкер болмасам да, кәсіпкер дайындап, оқытып, білім беріп жүрмін. Егер қандай да бір бизнес ашқыңыз келіп жүрсе, төмендегі кеңестерді есте сақтап жүріңіз.

1. Сенім

Ең әуелі адамға сенім керек. Өзіңізге сеніңіз. Өзіңіздің табысты болатыныңызға сеніңіз. Ал егер керісінше, бастаған ісіңіздің мол табыс әкелетіндігіне, табысты кәсіпкерге айналатыныңызға күмәнмен қарайтын болсаңыз — бос әурешілік. Яғни, сенімсіз түрде кәсіп бастау не айналысу – тышпайтын т@тті қинау.

2. Қорықпаңыз

Бизнес бастағалы отырған кез-келген адамның басында алғашқыда үрей мен қорқыныштың болуы заңды. «Бастаған ісім нәтиже бермесе ше? Банкрот болсам не істеймін? Ел- жұрттың бетіне қалай қараймын? т.с.с. сұрақтар адамды жеп қояды. Ештеңеден қорықпаңыз. Егер Сіз қорқақ адам болсаңыз, кәсіппен айналысудың орнына үйде отыратын едіңіз. Өз-өзін дамыту арқылы, алға қойған мақсаттар, өзіне деген сенімділік, білім үйрену арқылы қорқыныштарды жоюға болады.

3. Мақсат

Көз тартар дүниені, жақсы нәрсені көргенде немесе терең ойға берілгенде адам ең бірінші қиялға беріледі (қиялдайды). Қиял деген – жүйрік, түбі терең, тұңғиық. Сол қиялдағаннан – арман туындайды. Армансыз адам – қанатсыз құспен тең. Мақсат деген – сол арманын жүзеге асыру үшін адамның алдына қойған қадамдары. Мақсатқа жету үшін күніге қадам жасаңыз. Мақсат 2-ге бөлінеді. Біріншісі, ауызша (ойша) мақсат. Екіншісі, жазбаша мақсат. Ойыңызда жүрген мақсат келесі күні ұмытылып кетуі мүмкін. Сондықтан да, мақсаттарыңызды қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді етіп қойын дәптеріңізге жазып жүріңіз. Қысқа мерзімді мақсатты орындау арқылы ұзақ мерзімді мақсатты орындай аласыз. Әр мақсаттың орындалуы Сіз үшін мотивация болары анық.

4. Жоспар

Жоспарлаңыз. Жоспарлау құралдарын пайдаланыңыз. Жоспарға сәйкес жұмыс істеңіз. Сол кезде Сіздің жұмысыңыз өнімді әрі берекелі болады. Жоспарыңызға сәйкес бүгін істеу керек нәрсені бүгін істеңіз. Ертеңге қалдырылған істің оның ертесіне қалып кетпейтініне ешкім кепіл бере алмайды. Жоспарыңызды да қағаз бетіне түсіріп жүруді естен шығармаңыз.

5. Әрекет

Алға жетелейтін арман, анық мақсат, жүйелі жоспарыңыз бар. Осыларға әрекетті қосыңыз. Алма піс, аузыма түстің кебін кимеңіз. Әрекет түбі – берекет. Әрекет етіңіз, еңбектеніңіз. Сіздің табысқа жету мүмкіндігіңіз ұлғаяды. «Тоқтыққа үш жолмен жетуге болады: еңбекпен, тілемсектікпен және ұрлықпен. Соңғы екеуі кездейсоқ тоқтық. Кездейсоқ келген жеткіліктілікті, байлықты ұстап қалу қиын, тіпті мүмкін емес. Желмен келген несібе желмен ұшып кетеді». М. Кемел.

6. Шығыныңызды есептеп жүріңіз.

Күнделікті өзіңізге, отбасыңызға, бизнесіңізге кеткен шығындарды жазып жүріңіз. Бизнес-жоспар түзген кезде де, мүмкін болатын барлық шығындарды есепке алыңыз. Бастапқыда бизнесіңізден мол табыс түсті екен деп масаттанып кетпеңіз. Егер, сол табысты түсіруге кеткен шығыныңызды есепке алып жүрмесеңіз бәрі бекер.

7. Тайм-менеджмент

«Уақытты басқару – өміріңді басқару» — дейді. Ханға да, қараға да, бай мен кедейге де тәулігіне 24 сағат уақыт беріледі. Сол 24 сағатты кім қалай өткізіп жатыр, өзіне ғана аян. Өмірдің лезде, байқаусыз зырғып өте шығатынын бәріміз білеміз. Ал, сол алтын уақытымызды ұрлап, тонап жатқан нәрселерді елеп жүрміз бе? Расында, кәсіппен айналысамын деген адам өткен уақыттың кері қайтарылмайтынын, ертеңгі күнің жұмбақ екенін, бүгінгі күннің сыйлық екенін түсінуге тиіс.

8. Білім іздеңіз

Тек қана кәсіппен айналысқысы келетін адам ғана емес, кез-келген адам күн сайын білім іздеуі тиіс. Білімсіздік – қараңғылыққа жетелейді. Білім өмірде – таяныш, жолда –дос, жалғыздықта – жолдас, қуанышта – бастаушы, қайғыда –медет, күресте – құрал, зұлымдыққа қарсы айла деп діни хадистерде бекерге айтылмаған. «Қараңғылық – бар бәленің бастауы, тасырлық та, тоғышарлық та содан, қараңғылықтың бұғауы мен надандықтың кісенінен азат ететін жалғыз күш — оқу» — деген екен академик Мырзакелді Кемел. Білім іздеген адамның алдында қиыншылық аз болады, кез-келген тығырықтан шығудың жолын табады, болашаққа деген мүмкіндік ашылады. Сондықтан да күн сайын ізденіңіз, үйреніңіз, оқыңыз.

Бостан бос, еш әрекетсіз, не өзіңе, не басқаға пайдаң тимей өткен уақыт «өлген уақыт» деп саналады.

Ал 5-ке шақырылған той 8-9-да басталғанда «мен сол кеште 3-4 сағатым- уақытым, яғни өмірім текке кетті, өлді» деп санаймын! Кешігіп баруға қалыптасқан тәртіп, той иесіне деген құрметім жібермейді.

Жылына қанша өмірім осындай тойларда, қонақтарда өліп жатыр десеңші! Ал бір тойға 300 адам жиналса, төртке көбейтсек 1200 сағат өмір шығады екен. Бұл деген не деген далаға кеткен ресурс! Текке кеткен өмір! Сол уақтты қаншама білім жинауға, қаншама денсаулық үшін спортпен айналысуға, басқа да пайдалы шаруаға жұмсауға болушы еді!!!

Ал бүкіл Қазақстанды алып есептеп көрсеңіз, бұл деген қанша адамның өміріне пара-пар уақыт қой!!!
Әрине той тәңірдің-қазынасы, бірақ уақытында басталып, уақытында аяқталса қандай ТАМАША!

Мен қарта ойнап, бильярд ойнап, сыра ішіп, крассворд шешіп, түкке тұрмайтын сериалдар көріп, нард ойнауға кеткен уақытты Өлген өмір деп ойлаймын. Адамдар ондай уақыттарын өзінің сүрген өмірінен сызып тастау керек. Сонда нақты қанша өмір сүргендері белгілі болады.

Мен өзім де осы уақытқа дейін жарты өмірімді ӨЛТІРІП алыппын!
Енді қалған азын аулақ өмірді өзіме де, маңайыма да пайдасы тиетін қылып өткізуді ұйғардым!

Астанада мүмкіндігі шектеулі жандарды, соның ішінде есту қабілеті нашарлаған жандарға әшекейлер, түрлі бұйымдар жасауды үйрететін курстар ашылды.

– Алғаш рет курстар 2010 жылы өткен. Өткен жылы елорда әкімдігінің қолдауымен, «Көмек» әлеуметтік көмек көрсету орталығы ашылды. Онда сұлулық салоны бар, мүгедектігі бар астаналықтарды оқытып жүргенімізге бір жыл болды. Үш айлық оқу аяқталған соң тәжірибе басталады. Былтыр курсты тәмамдаған қыздардың жартысы осы салонда, кейбір басқа жерлерде жұмыс істеп жүр, — дейді «ЖасНұр» саңыраулар қауымдастығы» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Қызылгүл Сембина.



Биыл сабақтар мамыр айында басталды. Шаштараздың, маникюр шеберлерінің курстары бар, жобаны іске асырған уақыттың ішінде 50 астам мүмкіндігі шектеулі тұлға оқытылды, енді олар қызмет көрсетіп, ақша таба алады, жұмыссыздар санатынан өзін-өзі жұмыспен қамтығандар санатына өтеді. Бұл жолы мүгедектігі бар 15 адам оқып жатыр. Салондағы курстардан басқа, табиғи тастардан әшекейлер жасау бойынша сабақтар өткізіліп, тігін шеберханалары жұмыс істейді. Күзге қарай кілем тоқу үйірмесін, жиһаз цехын ашу жоспарланған.

– Топқа көп адамды қабылдауға болмайды, бір топта 5-6 адам ғана оқиды, сонда тиімді болады, сонымен қатар, бізбен бірге ым тілінің мамандары да жұмыс істейді,- деді Қ. Сембина.

Бұдан басқа, Орталықта халықтың мұқтаж топтарына, мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларға, мүгедектерге, көп балалы және тұрмысы төмен отбасыларға киім-кешек, ойыншықтар, кітаптар, аяқ киім, азық-түлік түрінде қайырымдылық гуманитарлық көмек көрсетіледі.

Мүдделі азаматтар 39-00-63, 39-00-61 телефондары бойынша хабарласа алады.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Әр компанияда «Корпорациялық даму стратегиясы» (Стратегия корпоративного развития) деген құжаттар топтамасы болады. Компания пайда болған соң әдетте оның аты ойлап табылады, заты, жарғысы және осы даму стратегиясы жасалады.
Әдетте даму стратегиясын жазу үшін арнайы компания жалдайды, өйткені стратегияжазғышты штатта ұстаудың қажеті жоқ, ол бірреттік қана жұмыс. Кейде ақша аз болса, штатқа алынған пиаршы, сапа менеджменті бойынша маман өздері жазып шығады.
Жалпы, шыны керек, даму стратегиясын жасауға деген көзқарас та, қатынас та немкұқрайды. Онсыз да жасалатын жұмысқа жоспар құрып қажеті қанша деп ойлайтын болуы керек. Негізі, ол құжаттың маңызы айтарлықтай дер едім өз басым. Сайтыңызға орналастыру үшін ғана емес, «осы істеп жүрген жұмысымның мәні не өзі? кімге керек? не үшін?!» деген сұрақ мазалағанда сол миссия/басымдылық/мақсат/міндеттер деген құжатқа көз тастасаңыз — сұрақтарыңыз жоқ болуы керек.
Это в идеале!
Ал біздің жағдайда миссия деген не?

МИССИЯНЫҢ МИССИЯСЫ
Егер сіз әлгі айтқандай, даму стратегиясын өзі жазып жатқан компания қызметкері болсаңыз, миссия деген тарауды жазу үшін бір ғана сұрақ қойыңыз, соның жауабы — сіздің миссия болмақ:
Сіздің компания жоқ болса, қоғам, мемлекет және тұтынушылар не жоғалтады?

Айталық, жауап: Менің компаниям жоқ болса, тұтынушылар ең алдымен жоғары сапалы жастық-көрпеден қағылады — мұндай өнімді жақын шетелде де жасамайды, біздің өзіміз ойлап тапқан технология бойынша жасаймыз. Ал мемлекет үлкен салық төлеп отырған отандық өндірушілердің бірін жоғалтады, "Қазақстанда жасалған" маркасымен шығатын өнімнің бірі нарықтан кетсе, оған да абырой болмайды.

Осыған сәйкес сіздің миссия жасалады:
Жақсы тыныққан адам ғана жақсы еңбек ете алады. Ал әр қазақстандықтың жақсы тынығуына біздің көрпе-жастығымыз сеп болады. Отандық мамандардың жасап шығарған өнімі оқушы балаға да, жұмысбасты ересекке де, зейнеткер ата-апаға да жоғары сапасымен әрі қолжетімді бағасымен ыңғайлы.
Тұжырымыңыз неғұрлым нақты, ұғынықты, түсінікті болса, бизнесіңіз де соғұрлым нақты, ұғынықты әрі түсінікті болады.

Әлемге танымал компаниялардың жариялаған миссиялары:

COCA COLA: Әлемді сергіту. Шаттыққа шабыттандыру. Әрбір әрекетімізді мәнді ету (To refresh the world… To inspire moments of optimism and happiness… To create value and make a difference).

IKEA: Әрбірдің күнделікті тұрмысын жақсы өзгерістерге толтыру (To create a better everyday life for the many people)

GILLETTE: Клиенттеріміз өздерін күнде жақсы сезінуі үшін қырыну және гигиена заттарын ұсынамыз. Ұстараны ары қарай жақсарта алмаймыз деген күні біз жұмысымызды тоқтатамыз (All designed for the unique needs of men – helping them to look, feel and be their best every day. We'll stop making razor blades when we can't keep making them better)

Миссияны атқарумен қатар, компания келешекте (шамамен он шақты жыл ішінде) нақты қандай жетістікке қол жеткізбек? Онысын «Компания мұраты (видение)» деп аталатын тарауда жазады. Көп эксперттер мұраттарды мақсаттармен біріктіріп жазу қажет дейді, меніңше сол дұрыс.
Сонымен мақсат-мұраттар жазған кезде оларыңыз SMART талаптарына жауап беруі керек:
Specific: нақтыланған — басқаша түсіну мүмкін емес, мазмұны тұрақты (мысалы, "қажетін қанағаттандыру", «көңілді ету» деген сияқты тіркестер қолданғанда абай болу);
Measurable: өлшемі бар — мүмкіндігінше есептеп, өлшеп білуге болатын жоспары бар (мысалы, алдағы бес жылда көшбасшы үштіктің қатарынан табылу, клиенттеріміздің санын миллионға жеткізу, жылдық айналым көлемін 100 млн теңгеге жеткізу, өнімімізді әлемнің 25 еліне жеткізу);
Achievable: қолдан келетін — айды аспаннан шығаратын, қияли арман емес, қажырлы еңбек арқасында қол жеткізуге болатын нәтиже (мысалы, «африкалықтардың арманын орындаймыз» емес, «африка құрлығындағы өмірді ыңғайландырамыз — 8000 км қашықтыққа су құбыры мен электр желілерін жүргіземіз»);
Results-oriented: нәтижеге ұмтылған — мақсат, мүдде, мұраттардың өзара балансын сақтап, нәтижеге межелі мерзімде қол жеткізуге мүмкіндік беретін;
Time-bound: уақытпен шектелген — мақсат-мұраттарға қол жеткізу мерзімін белгілеу керек. Соңғы нәтиже ғана емес, аралық көрсеткіштерді де (тоқсан сайын, жыл сайын, үш жыл сайын) белгілеп, компания өзінің жұмысын бағалауы керек.

!!! Яғни, мақсаттар мен мұраттарды жазған кезде "өсіру", «тереңдету», «дамыту», «күшейту» деген сияқты жалпылама сөздермен жазуға мүлдем болмайды.

ӘР ҚЫЗМЕТКЕР — КОМПАНИЯНЫҢ АЖЫРАМАС БӨЛШЕГІ
Ары қарай корпорациялық құндылықтар, стратегиялық мақсаттар және бизнес жүргізудегі үлгі боларлық әрекеттері жазылады. Бұлардың жазылуы да әр компания үшін аса маңызды. Оған компаниядағы барлық қызметкердің берік болуы — одан да маңызды. Осы құндылықтар мен мақсаттардың әрқайсының бойына әбден сіңіру үшін пиаршы жұмыс етеді.
Оның барлығы «Корпорациялық мәдениет» деген ұғымға кіреді. Әр қызметкер, лауазымы қандай болсын, бұл қағидаларды қатты ұстануы — компания жетістігінің, өнімдерінің сұранысының жоғары болуының бірден бір негізі. Миссияда айтылғандай — оқушының, ересектің, зейнеткердің көңілінен шығатын сапалы көрпе-жастық жасап, сапалы қызмет көрсету — ең басты міндет.

Мысал келтіре кетейік. Айталық, бір аймақта сіздің көрпе-жасық шығаратын компания өнімдерінің сапасыз подделкасын жасап сатыпты. Ол өнім бір айға жетпей жіптері сетінеп, бояуы оңайыпты. Сатып алған адам көңілі қалып, компанияға арыз жазады. Сонда оның қоңырауын қабылдаған хатшы қыздан бастап, осы олқылықтың орнын толтыруға атсалысатындардың барлығы компанияның құндылықтарын негізге ала отырып әрекет етсе, жанжал өте қысқа мерзімде жойылады. Теориялық түрде, тіпті бір тәулік ішінде жоюға болады. Барлық деңгейдегі қызметкер шын ынта-ықыласын көрсетсе.

Біздің елдегі тәжірибе көрсеткендей, жазылған стратегия мен корпорациялық мәдениет іс жүзінде жай ғана шатпақ күйінде қалады. Компания құндылықтарын түйсінбек түгіл, жұмысқа құлшыныстың жоқтығынан, көп адам жай айлық алып жүргендер қатарында. Жалпы, клиенттің разылығы үшін жұмыс істемейтін, білімі мен біліктілігін жоғарылатуға ұмтылмаған қызметкер жұмыс істеуге құқығы жоқ деп санаймын. Ісін белгіленген мерзімде бітіре алмайтын, клиент өтінішіне салғырттықпен қарайтын, бизнес-процестерді сынақ мерзімі ішінде ұғына алмаған адамның болашағы бұлыңғыр. Үнемі айтатыным:

Ешқандай аз айлық сенің салғырт жұмысыңды ақтамайды. Он бес мың ба, қырық мың ба — осы айлыққа істейтін жұмысқа кірістің екен — істе. Істемесең — көбірек айлық беретін жерге тайқай, бұл орынға адам табылады.

Жарайды, бұл менің бастық болсам — қырар едім деген фашистік армандарымның үзігі.
Тақырыбыма оралайын.
Постымның соңында мен өзіміздің қазақ компанияларының миссияларын көрсетпекпін.
Компанияның миссиясы түсінікті ме? Жарияланған миссияларына компания қызметі сай ма? Компанияның бизнесі сізге түсінікті ме? Сіз сол компанияға жұмысқа тұрғыңыз келе ме? Құндылықтарына мойынсұнар ма едіңіз?
Осы сұрақтар төңірегінде пікір білдірсеңіздер апашка қуанып қалар еді.
Сонымен:

САМҰРЫҚ-ҚАЗЫНА: Қордың миссиясы – ұйымдардың ұзақ мерзімді құнын ұлғайту және Қор тобына кіретін активтерді тиімді басқару арқылы Қазақстан Республикасының ұлттық әл-ауқатын арттыру.

ҚАЗМҰНАЙГАЗ: Ұлттық мұнай-газ саласын дамытуға қатысудан Қазақстан Республикасы үшін барынша жоғары тиімділікті қамтамасыз ету; Компания активтерінің ұзақ мерзімді құнын арттыру, рентабельділікті жоғарылату, өндірістің қауіпсіздігін қамтамасыз ету; Халықаралық нарықта бәсекеге қабілетті, интеграцияландырылған мұнай-газ компаниясы ретінде орнығу; Бизнесті әлеуметтік-жауапкершілік тұрғысынан жүргізу, отандық тауарлар, жұмыстар мен қызметтердің жеткізушілерін қолдау, жергілікті кадрларды дамыту.

САМҰРЫҚ ҚАЗЫНА ЖЫЛЖЫМАЙТЫН МҮЛІК ҚОРЫ: Мегажобалардың іргелі девелопменті, «жасыл» технологиялар қолданылатын құрылысты инвестициялау, сондай-ақ құрылыс саласына инновациялар енгізу арқылы Қазақстан Республикасының құрылыс саласы мен жылжымайтын мүлік нарығын дамытуға жәрдемдесу.

ҚАЗПОШТА: Барлық клиентке Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында олардың қажеттіліктерін толығырақ қанағаттандыратын, заманауи сапалы почталық, қаржылық және логистикалық қызметтер спектрін ұсыну.

ҚАЗАҚСТАН ТЕМІР ЖОЛЫ: Жүйе құраушы инфрақұрылымдық компания бола тұрып, біз экономиканың тұрақты өсуі үшін сапалы көліктік негізді қамтамасыз етеміз, Акционер үшін құнды құрамыз, қажет және бәсекеге қабілетті көлік-логистикалық қызметтерді көрсету жолымен тұтынушыларға және тұтастай қоғамға пайда келтіреміз.

KCELL: Миссия компании — создание новых продуктов и услуг, чтобы удовлетворять существующие и новые потребности клиентов новыми, захватывающими способами; принесение пользы людям и создание комфортной жизни с помощью инновационных услуг, основанных на наших навыках в области информационных и коммуникационных технологий (қазақша нұсқасында миссия туралы ештеңе жоқ)

AIR ASTANA: Біз Еуразия жүрегінен әлемдегі ең үздік әуекомпаниялардың бірін құрып жатырмыз.

КАЗКОМ: Казкоммерцбанк работает для того, чтобы повысить качество жизни людей, открывая для них широкие возможности мира финансовых и банковских услуг, позволяющих осуществить планы, надежды и мечты с пользой для себя, своей семьи, своей компании, бизнеса, общества и страны.

BEK AIR: обеспечить безопасные, эффективные и финансово доступные основной массе населения авиаперевозки по Республике Казахстан и за ее пределы. Для этого компания выбрала надежные модели воздушных судов Fokker-100, имеющие наиболее подходящую для региональных полетов конфигурацию.
(соңғы жағында қосып қойыпты: Главные лозунги Авиакомпании «BEK AIR» — «Не надо нам помогать — просто не нужно нам мешать и мы всё сделаем сами!» :) )

Дидар атты қазақтың жігіті қазір Шу қаласында өнімдерін шығарып жүр. Былғарыдан әмиян, сөмке, кілтсалғыш деген сияқты бұйымдар жасайды. Сүйікті ісіңді кәсібіне айналдыратындардың табысы қандай? Бұл сұраққа Grand Craft табиғи тері өнімдерін шығарушы Дидардың жауабы төменде. Бұл өнім ұнап жатса, Алматыдағы Достық сауда орталығынан табасыз. Меніңше, ер адамдаға сыйлық іздеп сабылғанда, қыздар үшін керемет көмек болады деп ойлаймын. Сапалы, бағасы да жақсы. Если что, 7 мамырға да аз уақыт қалды. ;);) Ал, өзге қолөнершілердің айтқандары туралы осы жақтан оқуға болады. businessnews.kz/2016/04/kazakstannyn-handemade-industriyasy-kalaj-damuda/



Дидар Мұқашев, Grand-Craft табиғи тері өнімдерін шығарушы:

Жалпы тері бұйымдарымен жұмыс жасауды 2013 жылы жолдасым екеуміз бастадық. Интернет желісінен жинаған мәліметтерге жүгіне отырып жасап шыққан ең алғашқы бұйымның нәтижесі көңілімізден шығып, ары қарай осы бағытта жұмыс жасауға бел будық. Арада біраз уақыт өткен соң, бірнеше бұйымдар жасап көрдік. Жасаған дүниемізді көпшілік қауымға ұсыну үшін, кәсібімізге ат қоюды ойластыра бастадық. Осылайша, 2014 жылы «Grand-Craft» атаулы тері бұйымдарын өндіретін шағын ғана шеберхана дүниеге келді. Grand-Craft-тың кәсібі өте шағын. Бүгінгі таңда шеберханамызда екі адам ғана еңбек етеді.


Өкінішке орай, шетелден әкелінген шикізатты алуға тура келіп отыр. Бірақ, жақында отандық тері комбинаттың бірінде өндірілетін шикізаттың сапасын көріп қайттық. Сондықтан, болашақта бұйымдарымыздың бір бөлігін отандық шикізаттан жасайтын ойымыз бар. Біздің өнімдеріміз Алматы қаласы, Dostyk Plaza ойын-сауық кешеніндегі Experimentarium дүкенінде сатылады.Сол сияқты интернеттегі әлеуметтік желілер арқылы да сатамыз. Шындығына келсек, өнімдердің кең таралуына және жарнама жасауға, қажетті көңіл бөле алмай жүрмін.



Кәсібім шағын болғандықтан, мен әлі көптеген қиындықтармен жолықпаған шығармын. Бірақ өз көзқарасымды айта кетейін. Біріншіден, шикізат құны. Шетелден импортталатын шикізат құны жоғары келеді. Соған байланысты біз өндіретін бұйымдардың бағасы да өседі. Екіншіден, отандық шикізат өндірісінің тапшылығы. Ойдағы бұйымдарды іске асыру үшін, отандық шикізаттың ішінен түрі немесе түсі табылмай жатады.


Отандық шикізат өндірісін барынша дамытса, біз үшін шетелдік шеберлермен бәсекелеске түсуге зор мүмкіндік пайда болатын шығар деп ойлаймын. Әрине, Қазақстанда тері бұйымдарымен айналысатын көптеген шеберлер бар. Бірақ, мен әлі бәсекелестікке түсетін дәрежеге жеткен жоқпын. Кәсібім дамып жатса, бәсекелестік бағымды сынап көрермін.

Желтоқсанның 3-4 Павлодарда «Білім және бизнес» форумы өтіп жатыр. Еліміздің 4 аймағынан келген студенттер, «Енактус» ұйымының мүшелері. Алғашқы күні тренингтер мен кездесулерден құрылды. Кездесулердің ішіндегі үздік деген, нақты жұмыс жасап жатқан

Айына 1 млн таза табыс беретін қандай шаруамен айналысса болады? Оған шамамен қанша қаражат құю керек, т.с.с толығырақ? Өзіңіздің тәжірибеңізден, туыс-таныстарыңыз болса… Қалада, ауылда болсын, не істеуге болады өзі? Сіз тұрған жерде қандай бизнес жақсы жүріп жатыр?

Мен білетін қалталы кісілер — кезінде бір жерден конкретно басып қалғандар немесе нелегал тірлікпен айналысып түрмеден аман қалғандар. Өзі жасап бір жігіттер шамамен 250-300 айына, тек маусым кезінде 2-3 есе көп табады.

P.S: сетевой маркетинг ұсынбаңыз)

Кәсіпкерлік. Бизнес. Қолдау. Серіктес .

Ия, бұл сөздер баршамызға аян. Күні бүгінде елімізде шағын және ірі кәсіпкерлікті қолдайтын ұйымдар ашылып, жұмыс жасап отыр. Олардың басты мақсаты — кәсіпкерлікті қолдап, олардың басшылық қасиетін дамытып, елге тиер пайдасын алу.
Дегенмен, әр бір бизнестің басы жоспардан тұрады. Бізге экономика сабағынан беретін ұстазым ылғи солай дейтін.
Күн сайын, жаңа жобалар іске асырылып, бірнеше өзгертулер енгізіліп жатыр. Әрбір кәсіпкер өзінің жұмысына сенімді, әрі сақ адам болу керек. Сондай — ақ, қиын жағдайда тез шешім қабылдай алатын, шешім қабылдай алатын жан болу тиіс.
Дегенмен, әр кәсіпкер білу керек ережелер бар. Бұны, біреулер білгенмен, біреулері біле бермес. Сонымен, сатылап басталық.
1. Сенімділік. Өзіңізге өзіңіз сенбесеңіз, сізге ешкім сене қоймас. Егер, болашақта өзіңізді қожайын ретінде елестетсеңіз үйрене беруіңіз керек. Өйткені, басшы ретінде өзгелердің сеніміне кіре білу керек.
2. План Б. Міндетті түрде болу керек. Өйткені, бизнес бар жерде шығыс және дағдарыс болуы заңды құбылыс.
3. Сәтсіздіктерді жеңе білу. Бір мәселеден кейін, жеңіле салуға болмайды.
Қызықты мәлімметтерге сүйенетін болсақ, әйгілі ірі байлардың басынан талай қиындық болған. Бірақ, олар мойымай жеңе білді. Әлемдегі ең бай адамдардың тізімі:

1. Билл Гейтс
Дәулеті: $77.2 млрд
Кіріс көзі: Microsoft, инвестиция
Мемлекет: АҚШ


2. Карлос Слим Элу

Дәулеті: $ 70.9 млрд
Кіріс көзі: коммуникациялық индустрия
Мемлекет: Мексико


3. Уоррен Баффет

Дәулеті: $ 65.7 млрд
Кіріс көзі: Berkshire Hathaway
Мемлекет: АҚШ


4. Амансио Ортега

Дәулеті: $ 63.7 млрд
Кіріс көзі: бөлшек сауда
Мемлекет: Испания



5. Лоуренс Эллисон

Дәулеті: $ 50.2 млрд
Кіріс көзі: Oracle
Мемлекет: АҚШ


6. Алико Данготе

Дәулеті: $ 3,3 млрд
Кіріс көзі: цемент, қант, ұн өнәркәсіптері
Мемлекет: Нигерия


4. Тауар. Ұсыныс және сұраныс.
Белгілі бір жобаны қолға алғасын, міндетті түрде халықтың сұранысына мән беру керек. Және ол зат мейлінше, ешкімнің алуға қаржысы жетпейтіндей болу керек. (яғни, бәсекелестеріңіздің)

Енді біраз суреттерге назар аударсақ.

Бұл архивтен алынған құжаттар. Яғни, әр бір жеке кәсіпкерліктің осылай шығыны мен кірісін зерттеп, анализ жасап отырады.


Осы суретте шағын бизнесті қолдайтын банктер мен акционерлік компаниялардың тізімі. Бұнадығ атаулардың барлығы баршаңызға танымды.



Өзіміздің елімізде тамаша жобасы, жалынды жастарды қолдау үшін " ДАМУ", " ҰКП " секілді тамаша қорлар ашылған.
Ел басының өзінің кезекті сөзінде былай деген:

— Біріншіден, Қазақстандағы кәсіпкерлік ұлттық экономиканың ілгерілеуші күшіне айналуға тиіс. Шағын және орта бизнестің үлесін кемінде екі есеге арттыру қажет. Екіншіден, жекешелендірудің екінші кезеңін өткізу жөнінде ауқымды міндет қойылды. Іскерлік қабілеті бар және тиімділік көрсетіп жүрген қазақстандық кәсіпкерлер оның субъектілері болуға тиіс. Үшіншіден, ұсақ кәсіпорындар мен жеке кәсіпкерлердің орта топқа тезірек өтуін ынталандыратын шараларды жедел әзірлеп, жүзеге асыру керек. Төртіншіден, бизнес кооперациясы үшін, әсіресе, өңірлік деңгейде жағдай жасау маңызды. Сондай-ақ, кәсіпкерлердің Ұлттық кәсіпкерлер палатасына міндетті қатысуы үлгісінің жобасын талқылаған жөн. Бесіншіден, Жаңа саяси бағдарға экономикалық қызметті реттеу мәселелеріне мемлекеттің қатысуының жаңа қағидаттары сәйкес келуге тиіс. Соның ішінде, әңгіме кәсіпкерлерді мемлекеттік қолдаудың сапалы деңгейі туралы болып отыр .

Айта кететін жай, елімізде белгілі бір күндері Жас кәсіпкерлер форумы өтіп тұрады. Бұл кәспкерлерге өте пайдалы және маңызды дүние. Ақпарат көздеріне сүйенетін болсақ, жақында Ақтөбе қаласында алғаш рет Жас кәсіпкерлерді қолдау форумы өткен.
Толық ақпарат үшін :http://www.24.kz/kz/zha-aly-tar/ekonomika/item/29585-orumy-tude

Уоррен Баффеттің мына бір қағидасын қмытпаған жөн:

Өзің түсінбейтін бизнеске ешқашан қаржыңды салма.

Инвестициялау. Қаржы салу керек, бірақ оның көзін білу қажет. Барлық артықшылығы мен кемшілігін таразылаңыз, барынша көп ақпарат жинаңыз, проблеманы жете зерттеңіз, негізсіз тәуекелге жол бермеңіз. Тәуекел орынды болу керек, ал инвестициядан түскен кіріс шығысты жабу керек.

Қазақстан Президенті кәсіпкерлікті дамыту 2050 Стратегиясының негізгі міндетінің бірі екеніне тоқталып өтіп.

– Менің Жарлығымның жүзеге асуы Қазақстанда кәсіпкерлік қызметті дамыту үшін қажетті жағдайды түбегейлі жақсартуды қамтамасыз етеді. Бұл – бизнес жүргізіп отырған әрбір қазақстандық үшін нақты көмек. Кәсіпкерлердің жұмыс жағдайын ұдайы жақсартып отыру жайы әрқашан мемлекеттің басты назарында болады. Бұл – Қазақстанның әлемдегі ең дамыған 30 елдің қатарына қосылуы жолындағы тағы бір маңызды қадам. Осы шара және кәсіпкерлікті дамытуға мемлекеттен қаражат бөлу экономикамыздың өсуіне, жұмыс орындарының көбеюіне, барша қазақстандықтардың әл-ауқатының артуына серпін береді деп сенемін, – деді Мемлекет басшысы.

Ия, бизнес бастау бұл оңай нәрсе емес. Ең тамаша әдіс, экономиканы меңгеру және түсіну. Жеке кәсіпкерлікті ашу ойыңызда болса, бүгіннен бастап экономикалық терминдерді меңгерген дұрыс. Биік шыңдарды бағындыруда сәттілік тілеймін!
P/S: Жалпы, бұдан басқа тамаша ой болып еді. Бірақ, ол жүзеге аспады. Сондай — ақ, осы турдың 2 тапсырмасын орындаған жоқпын. Кешірім өтінемін. Дегенмен, менің міндетім ескерту. Сіздің міндетіңіз баға қою! Турға қатыстырылмай қалсам да, ренішім жоқ !:)

Уақыт өте келе технологиялар дамып, үлкен-кіші демей кез-келген адам интернетке қол жеткізе алатын дәрежеге жеттік. Бұрын әлеуметтік желіні тек қарым-қатынастың құралы ретінде көрсек, кейінгі уақытта ол қосымша қаржы табу көзіне де айналып отыр. Бұл үрдіс әсіресе адамдардың өмірінде Instagram пайда болғалы үдей түсті.

Бүгінгі материалымда мен Instagram әлеміндегі бизнесмендер жайында сөз қозғамақпын. «Инстаграм арқылы айына қанша ақша табуға болады?», «Инстаграм бизнесмендері бұл әлеуметтік желіге қалай және не үшін келді?», «Инстаграм арқылы байып кетуге болады ма?» деген сынды сұрақтарға жауап іздеп көремін.

---

ТАҒАМДАР ӘЛЕМІ

КІМ? Лаура Мырзақоңырова, қытай-ағылшын пәндері бойынша филолог -> @Laukin88
ҚАЙДАН? Атырау қаласынан
ҚАШАН? Инстаграмға тіркелгеніне 2 жыл болды
НЕ ҮШІН? Жалпы Инстаграм сурет салу үшін арналғандықтан, мен де жұрттан қалыспайын деп өзіме аккаунт ашып алдым. Әр адамның парақшасына қарасаң, өзіндік тақырыпта суреттермен бөлісіп отырады ғой. Біреуі табиғатты салып жатса, ал енді біреуі қолөнер бұйымдарын салып отырады. Өзіме келетін болсақ, менің инстам толған тамақ. Сол тағам жағына өз басым бала кезімнен жақынмын. Кішкентайымнан үнемі анам ас әзірлеп жатса, көз қиығымды салып жүретінмін. Тіпті 9 жасар кезімде ашытқы салмай, пешке нан жапқаным есімде, әрине ол нан, нан емес, тас боп шыққан еді (күліп).
Қазіргі уақытта күнделікті әзірлеген тағамдарды фолловерлеріммен бөлісуге асығатын болдым. Тамақтарды салуыма басты себепшілер ең алдымен анам және үнемі қолдау көрсетіп жүретін жолдасым.
Көбінесе маған тапсырыс беретін жандар, ол- менің таныстарым, достарым! Жалпы инстаграм арқылы тапсырыс беретін адамдар қатары көбейіп келеді. Оған менің фолловерлерімнің де қосып жатқан үлесі көп. Мысалы инста-достарымның біреуі маған бір өнімге тапсырыс беріп қана қоймай, сол өнімнің қандай екенін өз инстапарақшасында бөлісіп, пікір білдіріп, қысқаша айтқанда жарнамалап отырады. Сол арқылы оқырмандардың да, тапсырыс берушілер қатары артып келеді. Қызығушылық танытатындар күнде болмаса да 2-3 күнде бір, рахметін айтып, жылы лебіздерін білдіріп хабарлаасып тұрады.
ҚАНША? Жалпы тапсырысты көңіл-күйіме байланысты алатын болғандықтан, нақты айына қанша табатынымды айта алмаймын, бірақ айына 4-5 рет тапсырыс алғанда 15-20 мың пайда табамын. Ол енді тапсырыстың көлеміне байланысты.

---

ҰЛТТЫҚ НАҚЫШТАҒЫ ҚОЛӨНЕР ӘЛЕМІ

КІМ? Мұқажан Алмас, суретші дизайнер -> MukajanKz
ҚАЙДАН? Алматы қаласынан
ҚАШАН? Инстаграмға тіркелгеніне 1 жыл болды
НЕ ҮШІН? Mukajankz паракшасын бүгінгі күні айналысып отырған ісімнің жарнамасына пайдаланамын. Бiздiң сатып алушылар көбiнесе қазақ өнерiн түсiнiп, бағалайтын адамдар. Халық шетелден заттар алғанша өзіміздің «MUKAJAN» брендінен заттар сатып алып, қолдайық деп жылы лебіздерін білдіріп жатқанда қуанып қаламын.Негiзi мен Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясын бiтiргенмін. Мамандығым суретшi дизайнер. Ал қазіргі айналысып жүрген ісім менің бала кездегі арманым еді. Былғарымен жұмыс істеген өзіме жақын. Менің атам Мұқажан өнер адамы болған, әкем Қазақстанның атақты зергерi Аман Мұқажан деген кiсi. Оқуды бітіргеннен кейін осы кәсіппен айналыса бастағанда брендтің атын ойланбастан «MUKAJAN» деп қойдым.
ҚАНША? Айына мынанша ақша табамын деп айталмаймын, себебi қазіргі уақытта инстаграм әлемі арқылы да, сауда арқылы да тауып жатқан ақшамыз толығымен жұмысқа салынуда.

---

ОЮ-ӨРНЕК ӘЛЕМІ

КІМ? Гауһар Асылбекова, бастауыш сынып мұғалімі -> @Quraq
ҚАЙДАН? Алматы қаласынан
ҚАШАН? инстаграмға тіркелгеніне 2 ай болды
НЕ ҮШІН? Менің анам тігінші болғандықтан бұл істі кішентайымнан көріп өскен адаммын. Бірақ құрақ көрпелерді тігуді жақында қолға алдым. Инстаграм парақшамды балам адамдар көрсін, қызығушылық танытып жатса тапсырыс берсін деп жақында ашып берді.
ҚАНША? Қызығушылық танытып жатқандар бар, бірақ әлі тапсырыс алып көрген жоқпын.

---

ӘДЕМІ СЫЙЛЫҚТАР ӘЛЕМІ

КІМ? Төлебаева Анар, шығыстанушы, @Perfect_astana
ҚАЙДАН? Астана қаласынан
ҚАШАН? Инстаграмға тіркелгеніне 10 ай болды
НЕ ҮШІН? Негізінен инстагармды достарыммен қарым-қатынасты ұстап тұру үшін ашқан болатынмын. Екі жарым жылдан бері баламен үйде отырмын. Бұл ісіме қалай келдім дейсіз бе? Мен тұрмысқа шыққалы жатқанда қыз ұзатудың алдында Астана қаласындағы Редиссонда өткен үйлену тойына арналған заттардың көрмесіне барған болатынмын. Сонда кейбір шеберлердің көздің жауын алатын дүниелерін көріп қатты қызықтым. Өзімнің де мерекелік шараларды ұйымдастыруға деген құлшынысым бар еді, оның үстіне біраз уақыт сол салада жұмыс істеген болатынмын. Кейінінен босанып, баламен үйде отырғандықтан қолым бос уақытта түрлі мерекелік бұйымдар жасауды қолға алдым.
ҚАНША? Мен бұл іспен мақсатты түрде айналыспағандықтан тапсырыс берушілерім көп емес. Негізінен тапсырысты инстаграмдағы оқырмандарым береді. Бұрын хэндмейд бұйымдарымды өзімнің жеке парақшам арқылы салып отыратынмын. Жаңа парақшамды ашқалы 1-2 рет қана тапсырыс алғандықтан ақша жайында нақты айта алмаймын.

---

СУРЕТ ӘЛЕМІ

КІМ? Жеңіс Молдабеков, суретші -> @Xudojnik01
ҚАЙДАН? Астана қаласы
ҚАШАН? Инстаграмға тіркелгеніне 7 ай болды
НЕ ҮШІН? Инстаграмды өз өнерімді өзгелерге таныту үшін ашқан болатынмын. Негізінен инстаграмдағы парақшама жұмыс процесінен кезең-кезеңімен үзінділер салып отырамын. Ондағы оқырмандарым өнеріме қызығып сұрақтарын қойып, хабарласып жатады.
ҚАНША? Адамдар керегіне қарай тапсырыс береді. Айына-күніне емес. Біреуде мереке, туған күн болса соған қаратай тапсырыс беріп жатады. Туындыларым 5 мыңнан басталып 150 мыңға дейінгі аралықта бағаланады.

---

ҰЛТТЫҚ HAND MADE ӘЛЕМІ

КІМ? Айжан Сәрсенова, көлік инжинері -> @Hand_made_kz
ҚАЙДАН? Астана қаласынан
ҚАШАН? инстаграмға тіркелгеніне 3 апта болды
НЕ ҮШІН? Негізінен бос уақытымның барлығын қолөнермен айналысуға жұмсаймын. Қолымнан шыққан дүниелердің барлығын қазақи, ұлттық нақышта жасағанды ұнатамын. Өйткені ол ұлттық дәстүрді заманауи стильде жаңғырту деп білемін. Менің негізгі мақсатым ұлттық ою-өрнектерді тек ұлттық киімдерде ғана емес, бүгінгі заманауи сәнқой қыздарымыздың үстіне де тағу болып табылады.
ҚАНША? Маған негізінен тапсырыс берушілер жас қыз-келіншектер. Күніне орта шамамаен 5-6 адам хабарласып, менің қолөнер бұйымдарыма қызығушылық танытып тұрады. Айына қанша табатындығымды әлі айта алмаймын. Өйткені менің бұл әлемге келгенімен 1 ай да болған жоқ. Алайда бүгінгі күнге дейін 25 мыңдай ақша таптым.

---

ТӘТТІ ТОҚАШТАР ӘЛЕМІ

КІМ? Юлия Ким, қаржы маманы -> @Home_macaron
ҚАЙДАН? Алматы қаласынан
ҚАШАН? инстаграмға тіркелгеніне 6 ай болды
НЕ ҮШІН? Бүгінгі күні инстаграм мен үшін өз қызығушылығыммен бөлісудің бір әдісі. Қазір баламен үйде отырғандықтан адамдармен қарым-қатынас жетіспей жатады. Бір күні ұлым ұйықтап жатқанда инстаграмда суреттер қарап отырған болатынмын. Сол кезде көзіме әдемі зефирдің суреті түсті. Сөйтіп мен зефирдың жасалу жолы жайында білгім келді. Сөйтіп Юлия Родничи деген молдовалық аспаздың парақшасына кірдім. Оның жасаған тағамдарын көріп, макаронсын татып көргім келді. Алайда оған жете алмадым. Сөйтіп өзім жасап көрсем қалай болады екен деп ойладым. Бірақ алдымен 5-6 ай бойы макаронсты жасау жолдарымен танысып, түрлі рецептерін, видеоларын қарап жүрдім. Макаронсты сатумен айналысардан бұрын оны әбдан бабына келтіріп алайын деп жасаған тәттілерімді барлық туған-туысқандарыма ұсынып көріп, олардың пікірін біліп жүрдім. Содан қазіргі макаронсымның рецептін таптым. Менің бүгінгі макаронстарым бастапқыдағыға қарағанда әлдеқайда тәтті әрі әдемі.
ҚАНША? Маған негізінен тапсырыс берушілер тәтті құмар қыздар мен емізулі балалары бар әйелдер. Өзімнің де емізулі балам болғандықтан «диатез» деген не екендігін жақсы білемін. Сондықтан макаронстарымды жасағанда осыны ескеремін. Қазіргі уақытта күніне 5-6 адам хабарласып тұрады. Айына 500-ден астам макаронс сатамын. Макаронстың бағасы тапсырыс берушіге қанша дана қажет екендігіне қаратай белгіленеді. Орта шамамен макаронстың 1 данасының бағасы 245 теңге. Осыны әрі қаратай есептей беруге болады.

---

СӘНДІ ТҰРМЫС ЖАБДЫҚТАРЫ ӘЛЕМІ

КІМ? Евгения Жандарбаева, киім дизайнері -> @Omir_artstudio
ҚАЙДАН? Астана қаласынан
ҚАШАН? инстаграмға тіркелгеніне 7 ай болды
НЕ ҮШІН? Еңбек пәнінің мұғалімінің арқасында мектеп кезінен бастап тігін тіккенді жақсы көремін. Оның үстіне нағашы әжемнің қанымен берілген таланты болса керек. Ол нағыз қолөнер шебері болатын. Өзімнің ісімді өте қатты жақсы көремін. Эскиздерді салудан басталатын еңбегіңді дайын күйінде көру деген мен үшін әр уақытта бақыт. Инстаграм жайында тірегім, қамқоршым жолдасым айтқан болатын. Соның арқасында инстаграм әлеміне келіп қалдым. Бұл әлеуметтік желі адамдарға танылудың бір жолы болғандықтан негізінен жарнама ретінде қолданамын. Инстаграм әлеміндегі оқырмандарымның жылы лебіздері мені қанаттандырып, шабыт береді. Олар кейде ешқандай тапсырыс бермесе де қоңырау шалып жәй осындай ұлттық нақыштағы дүниелерді жасап жатқаныма алғыстарын білдіріп жататындар да бар. Маған негізінен тапсырыс беретіндер ерекше сәнді, оның үстіне ұлттық нақыштағы дүниелерді жақсы көретін адамдар. Инстаграм арқылы тапсырысты күнделікті алып отырмаймын, алайда жұмыссызда отырған жоқпын.
ҚАНША? Менің айналысып жүрген ісімді бизнес деп айтпас едім, бизнестен гөрі оны өзіңнің ұнататын ісіңмен айналысу деген дұрысырақ болар. Айына еңбегімнің ерекшелігіне байланысты қомақты қаржы тауып жатамын. Бірақ оның жартысынан көбі шикізат алуға жұмсалады.

---

ШЕБЕР ҚОЛДАР ӘЛЕМІ

КІМ? Гауһар Бағдабаева, өңдірістік топ инжинері -> @GauhariKZ
ҚАЙДАН? Ақтау қаласынан
ҚАШАН? инстаграмға тіркелгеніне 2 жыл болды
НЕ ҮШІН? 2012 жылы жабо тігумен айналыса бастадым. Сол уақыттары инстаграмдағы парақшама жасаған дүниелерімді салып жүретінмін. Уақыт өте келе адамдар қызығушылық танытып, тапсырыстар бере бастады. Қазіргі уақытта әр түрлі стильдегі жаболар, балаларға, қыз-келіншектер мен ер адамдарға арналған білезіктер, сырғалар, кольелер, ободоктар, машинаға арналған ілгіштер жасаймын. Сәйкесінше инстаграм менің хоббиіме байланысты жарнамалау үшін қолданамын. Хэндмейдпен айналысу өзімнің негізгі жұмысыма ешқандай кедергісі жоқ, себебі ол менің жеке ісім, онымен тек бос уақытым болған жағдайда ғана айналысамын. Негізгі тапсырыс берушілерім қыз-келіншектер, бірақ ер адамдар да аз емес. Күніне қызығушылық танытқан 2-3 адам міндетті түрде хабарласады.
ҚАНША? Әр кезде әртүрлі. Тапсырыс қабылдауыма байланысты. Жаңа өтіп кеткен 4 аптаға анализ жасаған едім, 30 100 теңге пайда түсіпті. Инстаграмның мен үшін және менің өнерімді тегін жарнамалаудағы пайдасы өте зор.

---

Бүгін сіздер инстаграмда арнайы дүкен, ресторан, кафелердің аккаунттары емес, өзінің қызығушылығы, яғни хоббиі арқылы ақша табатын әрі бұл әлемдегі қай ел болмасын негізінен инстаграм арқылы ақша табатындардың барлығы түрлі қөлөнер туындыларын жасаумен айналысады ең кеңінен таралған хэндмейкерлермен таныстыңыздар.

Жалпы алғанда Instagram әлеміндегі «бизнесмендердің» орташа келбеті әуестік ретінде хэндмейдпен айналысып, негізгі жұмысынан қолы бос уақытта тапсырыстар қабылдаушылар. Инстаграмдағы кішігірім бизнесін мақсатты түрде дамытып отырмағандықтан оларға тапсырыс берушілер өздерінің тұрақты оқырмандары мен мақсатты түрде оларды іздеп келетін әлеуметтік желі қолданушылары болып табылады.

Олардың басты мақсаты ақша табу емес, өзінің дүниеге алып келген өнімі арқылы адамдарға қуаныш сыйлау! :x

«Блог жүргізгеннен блогерге не пайда?»
Дәл осы сұрақ көпті мазалары сөзсіз. «Жарнамамен күремесе де, қасықтап ақша табуда» тұрғысындағы жауапты айта алмағандықтан (әзірге ҚазНетте жарнама жағынан табысты болған блогерді көрмедім), «Көзін тапқанға кез келген істе пайда бар,» — деп-ақ құтылуға болады.

Иә, шынында да, біле-білген жанға блог жүргізу — үлкен мектеп. Қандай да бір тақырыпты тарқатып жазу үшін әбден ізденеді, оқырмандарына қызығырақ пост ұсыну үшін ізденістен алған ақпараттарын тәжірибеге ұластырады. Соңында өзі ізденіп, өзі қаныққан сол тақырыпта әбден шыңдалып, маман боп шыға келеді.
Жазып жүрген салада шеберлігін әбден арттырып, еңбегін табыс көзіне айналдырып отырған жандар аз емес. Блогтан бизнеске қарай бет алған Қазнеттің бірнеше блогері жайлы біле жүріңіз.

---

Лаура Мырзақоңырова, Дәмді әлем
— Күнделікті пісірген тамағымды, тәттілерімді Инстаграмдағы парақшама жүктеп жүрдім. Фолловерлерім қалай пісіргенімді жиі сұрайтын, пікір қылып бір-екі рет жазған соң басқаша жол іздей бастадым. Сөйтіп, damdialem.blogspot.com блогымды ашып, мәзірлерді сонда жазам деп шештім. Басында блог жүргізу, оны оқырмандардың талқылап, «рецептті» тағы сұрауы маған өте қызық болды. Аз уақыт ішінде блогыма неше түрлі тағамның мәзірі толып қалды. Өзім білетін тағамдар қатарын толықтыру үшін, блогыма жаңа мәзір салу үшін барынша іздендім, көп нәрсе үйрендім. Блогымды оқып, сол арқылы танысқан құрбыларым тапсырыс бере бастады. Біреуден біреу естіп, тапсырыс берушілер қатары да көбейді. Жеткізу мүмкіндігім болмағандықтан Ақтаудың ішінен ғана тапсырыс қабылдаймын. Көбіне кішігірім отырыстар мен туған күндерге тәттілер, торттар пісіремін. Үлкен тойға да тәттілер дайындап беруімді өтініп жатады, бірақ көп көлемде дайындайтын үлкен ыдыстарым жоқ. Оның үстіне, мұғаліммін, уақытым да көп емес. Тапсырыстарды түнде дайындаймын, себебі, екі баламды ұйықтатып барып жасамасам, әр нәрсені шұқып, маза бермей қояды. Табысым жаман емес, азық-түлікке кеткен ақшаны есептеп, екі еселеймін — бағасы шығады. Қазір блогымды сайтқа үлкейтіп жатырмын. Алдағы уақытта жеке ісімді кафетерий ашудан бастап, үлкен мейрамханаға дейін ұлғайту ойда бар. Бизнесім жүріп кеткенде де блог жүргізуді тастамаймын. Оқырмандарымды далада қалдырғым келмейді.

---

Өркен Кенжебек, Өркеннің өрнегі
— Алғаш блог деген дүние барын 2008 жылы білгем. Қазір «Астана ақшамы» газетінде журналист боп істейтін Әділбек Жапақ желкелеп апарып, бір интернет-кафеден жеке блогымды ашып берді. Сондағы паролім есте қалмапты. 2009 жылы Асхат Еркімбай тағы бір ашып берді. Тағы ұмыттым. Қашан саналы түрде өзім қызығып, 2010 жылы мамыр айында Асхат пен Есенгүл Кәпқызы өткізген семинарға қатыспайынша, ұмыта бердім. Содан бері төрт жыл… Шеберліктің шыңына жеткен жоқпын. Шыны керек, 2010-2011 жыл аралығында 1-1,5 жылдай блогингтің құмарына түсіп, түн ұйқымызды бұзып, күніне 4-5 жазба жазған дәурен өтті. Кейін құмар басылды. Есейдік пе, білмедім, сайт ашып кеттік. Қазақтілді блогерлер әлі кәсіби бизнес жолына түскен жоқ. Бірақ, былтырдан бастап өзімді медиалектор ретінде позициялауды жөн санағам. Қанша дегенмен, сайт ашқан, жапқан, газет-ТВдағы 7 жылдық тәжірибеміз бар. Соны бөлісейін әрі «бере жатса, артық тиын қалта теспес» деп, лекторлыққа кіріскенмін. Ұсынысты ең бірінші Яков Федоров досым айтты. "Қазақстанның әр түкпіріндегі 13 Назарбаев зияткерлік мектептерінің оңтүстік-батыс жағын мен алсам, солтүстік-шығыс жағын сен алсаң," — деді. Келістім. Семинарларымды барынша қызықты өткізуге тырысқанмен, тақырыбым – саяси болғандықтан ба, сәл ауырлау өтеді. Көбіне семинар тақырыптарым – блог ашу, блогты жүргізу, жаңа медиа талаптары, әлеуметтік желілердегі медиамінез-құлық, журналистің ақпарат іздеуі, оның ұстанымы және т.б. Бізде қазақ тренер шықса, ол міндетті түрде ақшасыз, тегін семинар өткізу керек секілді көрінеді. Егер ақша деп қалсаң, онда сен — оңбағансың, патриот емессің. «Әй, уақытым бар, дайындығым бар,» — деп айтайын десең, түсінбей қалады көбі. Бірақ, жайлап сеңді бұзып келеміз. Бұрын әр семинарыма 10 мың алсам, қазір сол соманы 5-6 есеге көбейте салсаңыз, табысымыз шамалап қалады. Кейін бизнесім мықты боп жатса, блог жүргізуді тастауым мүмкін. Әлішер Елікбаев секілді әр семинарға кемі 1000-1500 доллардан берем деп жатса, блогты тастау… зәшем, ол қиын емес.

---

Әйгерім Бегімбет, Әйгерімнің блогы
— Блогымда жазылып жүрген посттардан бөлек «Фотогалерея» деген айдар болды. Сол жерге түсірген суреттерімді салам да, артынша ұнатпай қалып, өшіріп тастаймын. Солай біраз уақыт салып, өшіріп жүрдім. Блогыма жақсы сурет салу үшін достарымды, көрші-қолаңдарды, айналамдағының бәрін суретке түсіріп, машықтандым, тәжірибе жинадым. Биыл көктемде ғой деймін, Шымкенттегі жекеменшік газет фотограф болып жұмыс істеуге шақырды. Мені Гугл арқылы тауыпты. Сонда қызмет етіп жүріп, таныстарыма, достарыма 10 тойды тегін түсіріп бердім. Мақсатым — білмегенімді үйрену еді. Қазір дос-жарандарымның тойына тегін барғанымнан бөлек, бір тойды бастан-аяқ түсіріп, барлық суретті флешкаға жазып бергенім — 5000 теңге, ал, альбом жасау 15 мың теңгеден басталады. Түсірген суреттерімді флешкасына жазып берген соң өшіріп тастап отырады екем, дұрыс емес. Тимур аға (Бектұр) «суреттеріңді жина, сайт ашып берем,» деген. Ол сайтты өзіме PR үшін пайдаланамын, ал блогты тастамаймын.

---

Райхан Әкімбаева, Еркеқыз
— Керекинфо сайтына алғаш тіркелгенімде сондағы блогерлердің жазғанына қарап шабыттанып, қыз балаға арнап тоқыған дайын көйлегімді ілдім. Көйлек сүйкімді шыққан болса керек-ті, ең алғашқы тапсырыс та көйлек болды. Алғашқы постыма көптеген мақтау пікірлер жазылды, сол пікірлер мені ары қарай тек қана блог жазуға емес, сонымен қатар, тоқыма тоқуға да шабыттандыра түсті. Бір-екі постымнан кейін-ақ тапсырыстар түсе бастады. Алматылық блогер қыз өзіне саусақсыз қолғапшаға (митенки) тапсырыс берді. Бұрын-соңды ондай тоқымаған мен үшін жаңалық болды, ізденуіме тура келді. Әркез бір көйлектің схемасын іздеп отырып, басқа жаңа дүниелерге тап боласың. Көбіне кішкентай ұл-қыздарға тоқығандықтан жаңа дүниелер көзіңнің жауын алып, тоқымасыңа қоймайды. Байлыққа батып кетпесем де, пайдасын көріп жатырмын. Қазір жаз болған соң тапсырыс аз, күн салқындағанда көбейеді. Кейде физикалық жақтан үлгермей қалып жатамын. Жеке дүкен ашу ойымда болғанмен, нақты жоспар жоқ. Әзірге осы темппен-ақ қолымды шынықтыра берейін. Тапсырыстар тым көп болып жатса, дүкен емес, фабрика ашып жіберемін-ау… Шымкентке көшіп келгенімізде интернетке шыға алмай, блог жазуым тоқтап қалған-ды. Содан бәсеңдеп қалдым. Кейін жазып көрдім, бірақ бұрынғыдай алып-ұшып тұрған шабыт болмаған соң ба, қалды. Блог жазуыма еш кедергі жоқ, тек жалқаулығым басып тұр.

---

Айжан Кәрібаева, Кербезful
— Менің салам видеоблог болған соң, ең алғашқы видео түсіре бастағанда «бьютиблогты міндетті түрде жасап көремін» деген ой болған. Өйткені, қазақтілді аудиторияға дәл осы сала жетіспейді деп ойлаймын. Қазірше бьютиблог саласын видеоблогыма енді-енді қосып келе жатырмын. Екі видеом бар, бірінде кешкі макияж жасау жолын көрсетсем, екіншісінде шаш үлгісін, маникюр жасау бар. Ең бастысы, өз тәжірибеңмен бөлісемін, өзіме көмектесетін, өзім қолданатын нәрселерді жеткізіп отырамын. Негізі хоббиді кәсіпке айналдыру тек дұрыс ойға, икемге байланысты. Сол себепті бьютиблогымды бизнеске айналдыру жоспарда бар. Қазірше оған тек жақсылап негіз салу керек. Баян (тәтем) екеуіміздің онлайн-дүкеніміз бар. Ол жерде қыздардың әшекейі, көзілдіріктер, сұлулық пен сәнге арналған бұйымдар сатылады. Онлайн-дүкеніміз Инстаграм арқылы жұмыс істейді, енді оны бьютиблогпен байланыстыруымыз керек. Оның барлығы біраз уақыт пен тәжірибені керек етеді. Өйткені, бұл — Баянның да, менің де негізгі жұмысымыз емес. Тікелей онлайн-шоптың табысы жап-жақсы. Табысты қайтадан айналымға салып отырамыз. Бизнесіміз дамып кетіп жатса, блог жүргізуді тоқтатпаймын. Өйткені, бұл жерде бизнестің көзі — блог емес, блогтың көзі — бизнес болып отыр. Сол себепті менің қызығушылығым бизнесте емес, блогта. Екеуін бір-бірімен байланыстырып, екі жаққа да пайда әкелгім келеді.

---

Рахат Ғизатолла, Сарықазақ
— Блог жүргізіп жүріп, суретке түсіре бастадым. Суретке түсіре бастаған соң, фотоаппарат және оның аксессуарлары туралы, суретке қалай түсіру керек секілді тақырыптарды жаза бастадым. Болашақта осы тақырыпта видеоблог жүргізем деген жоспар бар. Фотографияда теория мен практиканы қатар алып жүру керек. Бірақ, техника мен уақыт тапшылығына байланысты практикам аздау секілді. Айналы фотоаппаратты қолға алған сәттен ақша табу жағын қарастыра бастадым.
Алғашқы клиентке өте қатты қобалжыдым, екі жастың лав сториі болатын. Алғашқы емес, әр клиентке қобалжимын. Өйткені, әр адамның ерекшелігі бар, фотосурет арқылы оның тән сұлулығымен қатар жан сұлулығын, мінезін көрсете білуің керек. Бизнес деп айту маған келіңкіремейтін сияқты. Өйткені, мен өзге мамандық бойынша тұрақты жұмыс істеймін. Ал, фотография — қосымша. Сондықтан одан түсетін ақша да — қосымша табыс. Ақша көбіне фотоаппараттың өзіне жұмсалады, фототехникалық аксессуарлар сатып алуға кетеді. Фотосуретке түсіре бастағалы жазуым азайды. Бір нәрсені суреттеп жазып отырғанша, бір фотосуретпен ойыңды жеткізіп тастағың келіп тұрады. Тіпті суреттің астына коммент жазуға да ерінетін болып кетіппін. Егер техниканың тілін жақсы білсең, ізденісің жақсы болса, бұл кәсіпті дөңгелетіп әкетуге болады.

---

Өзімде де хобби және қосымша табыс көзі ретінде алып жүрген іс бар. Ол — қолөнер. Қолөнер туралы блог жазып, тәжірибе жинамасам да, шыңдалуыма бірден-бір себепкер болған — блогер-достарым. Алғаш рет әшекейді өзіме жасап, әлеуметтік желіге суретін салғанымда блогер-достарым мақтау пікір жазған. Сол мақтауға қомпаңдап, одан сайын әдемі, ерекше дүниелер жасауға асығып жүрдім. Солай-солай бір жұмысымнан келесісін асырамын деп жүріп, кішігірім шебер боп шыға келдім. Тапсырыс беруді бастаған да — мақтап жүрген жандар еді, жарнамасын күшейткен де — солар . Тапсырыс Фейзбук және Инстаграм арқылы келеді. Қазір табысым жақсы. Болашақта жеке бизнесті қолға алғым келеді. Үлкен мақсатыма қарай адымдап келемін. Арманыма жететініме сенем!