Батысқа еліктеу "трендке" айналуда
«Мейнстрим», «Хайп», «Жиза», «Лойс»…
Бұл не деп ойлап отырған шығарсыздар?!
Біле білсеңіздер, бұл қазіргі жастар қоғамында кеңінен таралған түсініктердің атауы. Сіз бен біздің балаларымызды, іні-қарындастарымызды, еліміздің ертеңін елеңдетіп жүрген «трендтегі» сөздер.
Тамыры тереңде жатқан тарихымызға бір сәт көз жүгіртіп қарасақ, кешегі хан-батырларымыздың ерлігі, тіпті бертін келе «Алаш» азаматтарының да аңсағаны еліміздің егемендігі еді. Ал енді, ел болып өз еліміз бен дініміздің тізгіні өз қолымызға берілген уақытта мәдениетіміздегі жабайы көріністердің себебі неде?
Осы сұрақтың жауабын іздеп көруге тырыссаңыз «ХХІ ғасыр», «Заман талабы», «Дамып жатырмыз» деген ақталушылық жауаптарды естисіз. Бірақ, бәрінің түпнегізінде «еліктеушіліктің» жатқаны бәрімізге мәлім.
Сан ғасырлар көлемінде қалыптасып, ақын-жазушылардың шығармаларынан оқитын мәдениетіміз, салт-дәстүріміз басқа халықтардан жоғары десек те, өресі күннен-күнге тарыла түсуде. Қоғамымыздың бір бөлігі қазақ тілін, мәдениетін ұрандатып жүрсе, енді бір бөлігі жат елдің мәдениетін жарыса кіргізіп жатыр. Батыс басын айналдырған жастар үшін қазақ мәдениеті ескінің қалдығы ретінде қабылданатыны жаныңды қынжылтады. Бірақ, бұл да тарихи оқиғалардың екпіні болу керек. Қазір де, бірнеше жыл бұрынғыдай, орыс не ағылшын тілінде сөйлеу мықтылыққа теңестіріліп, қоғамдағы беділіңді асырады. Біз де қалмайық деп шет тілдерге тілімізді сындырып жатамыз. Жо-жоқ, тіл білуді жаман демеймін. Керісінше. Тек, қазақ тілінің солардың көлеңкесінде қалып қоятынына қарным ашиды.
Жастардың арасында қарапайым қазақ баласына гөрі, орысша сөйлеп, жұлмаланған жыртық шалбар кигендердің беделі бір елі жоғары тұрады. Заманауи тілмен айтқанда, екіншісі «крутой». Артынан ергендер сол «крутойдың» орнына ұмтылып, шала-пұла орысшаларын шүлдірлетіп, қазақтың тілі мен мәдениетіне менсінбеушілікпен қарай бастайды. Ал туған тіліңе, дініңе, мәдениетіңе деген бұндай қарым-қатынастың нәтижесі неге алып келетіні жайлы айтып та қажеті жоқ шығар.
«Батыс, батыс» дегенге олардағының бәрі жаман деп ойлап қалмаңыздар. Керісінше, білім де, ғылым да, мәдениет те, даму да соларда. Мәселе, біздің «мәдениетін аламыз» деп, мәдениетсіздігіне ұмтылып жатқанымызда. Мұхтар Шаханов атамыз айтқандай: «Цивилизация каналына қосыламыз деп, канализация каналына қосылып кеттік.» Әйтпесе, бағандан бері сөз болған «Батыстан» үйренеріміз де көп. Бастысы, жақсы мен жаманын саралай білсек болғаны. Еліктеудің де естісі бар, есері бар…
Жоғарыда айтылған сөздер жастарға қатыста болса да, түзетудің төркінін жоғарыдан бастау керек. Қазақша екі сөздің басын дұрыс қоса алмайтын билік өкілдері мен «Эщкере» деп ән салған «мәдениет өкілдерін» дұрыс жолға сала алмай, керісінше қошеметке бөлеп отырсақ, жастардан не сұрай аламыз?!
Авторы: Советқан Гүлім
«Тұран» университеті «Журналистика» мамандығының 3 курс студенті
Бұл не деп ойлап отырған шығарсыздар?!
Біле білсеңіздер, бұл қазіргі жастар қоғамында кеңінен таралған түсініктердің атауы. Сіз бен біздің балаларымызды, іні-қарындастарымызды, еліміздің ертеңін елеңдетіп жүрген «трендтегі» сөздер.
Тамыры тереңде жатқан тарихымызға бір сәт көз жүгіртіп қарасақ, кешегі хан-батырларымыздың ерлігі, тіпті бертін келе «Алаш» азаматтарының да аңсағаны еліміздің егемендігі еді. Ал енді, ел болып өз еліміз бен дініміздің тізгіні өз қолымызға берілген уақытта мәдениетіміздегі жабайы көріністердің себебі неде?
Осы сұрақтың жауабын іздеп көруге тырыссаңыз «ХХІ ғасыр», «Заман талабы», «Дамып жатырмыз» деген ақталушылық жауаптарды естисіз. Бірақ, бәрінің түпнегізінде «еліктеушіліктің» жатқаны бәрімізге мәлім.
Сан ғасырлар көлемінде қалыптасып, ақын-жазушылардың шығармаларынан оқитын мәдениетіміз, салт-дәстүріміз басқа халықтардан жоғары десек те, өресі күннен-күнге тарыла түсуде. Қоғамымыздың бір бөлігі қазақ тілін, мәдениетін ұрандатып жүрсе, енді бір бөлігі жат елдің мәдениетін жарыса кіргізіп жатыр. Батыс басын айналдырған жастар үшін қазақ мәдениеті ескінің қалдығы ретінде қабылданатыны жаныңды қынжылтады. Бірақ, бұл да тарихи оқиғалардың екпіні болу керек. Қазір де, бірнеше жыл бұрынғыдай, орыс не ағылшын тілінде сөйлеу мықтылыққа теңестіріліп, қоғамдағы беділіңді асырады. Біз де қалмайық деп шет тілдерге тілімізді сындырып жатамыз. Жо-жоқ, тіл білуді жаман демеймін. Керісінше. Тек, қазақ тілінің солардың көлеңкесінде қалып қоятынына қарным ашиды.
Жастардың арасында қарапайым қазақ баласына гөрі, орысша сөйлеп, жұлмаланған жыртық шалбар кигендердің беделі бір елі жоғары тұрады. Заманауи тілмен айтқанда, екіншісі «крутой». Артынан ергендер сол «крутойдың» орнына ұмтылып, шала-пұла орысшаларын шүлдірлетіп, қазақтың тілі мен мәдениетіне менсінбеушілікпен қарай бастайды. Ал туған тіліңе, дініңе, мәдениетіңе деген бұндай қарым-қатынастың нәтижесі неге алып келетіні жайлы айтып та қажеті жоқ шығар.
«Батыс, батыс» дегенге олардағының бәрі жаман деп ойлап қалмаңыздар. Керісінше, білім де, ғылым да, мәдениет те, даму да соларда. Мәселе, біздің «мәдениетін аламыз» деп, мәдениетсіздігіне ұмтылып жатқанымызда. Мұхтар Шаханов атамыз айтқандай: «Цивилизация каналына қосыламыз деп, канализация каналына қосылып кеттік.» Әйтпесе, бағандан бері сөз болған «Батыстан» үйренеріміз де көп. Бастысы, жақсы мен жаманын саралай білсек болғаны. Еліктеудің де естісі бар, есері бар…
Жоғарыда айтылған сөздер жастарға қатыста болса да, түзетудің төркінін жоғарыдан бастау керек. Қазақша екі сөздің басын дұрыс қоса алмайтын билік өкілдері мен «Эщкере» деп ән салған «мәдениет өкілдерін» дұрыс жолға сала алмай, керісінше қошеметке бөлеп отырсақ, жастардан не сұрай аламыз?!
Авторы: Советқан Гүлім
«Тұран» университеті «Журналистика» мамандығының 3 курс студенті
Жақында уордпрестің блогтарын ақтара отырып қызық бір мақалаға кез болдым. Блог иесі – Кристина Грей есімді АҚШ азаматшасы. Крис-тина 2007 жылы Қазақстанға келген. Алғаш КИМЭП-те екі жыл дәріс оқыған. Содан кейін Назарбаев университетінде оқытушы