3 күн өткеннен кейін қалаға асығып тұрсам да ауылыма жеткенше шыдамсызданып барамын. Барар кезде Қарқаралыдан әрі қарай 174 км грейдер маған теп-тегіс асфальт боп көрініп, қалаға қайтар кезде 100-бен келген жолым «минный поля» болып 40-60-пен әзер жүріп келемін ғой шіркін. 40 тонналық Шансимандар "өлтіріп" тастаған ‪Бақты‬ ауылының жолын айтсаңызшы. Ауылға оралайын)
Еңбекке (қазір Темірші ауылы, кезінде Еңбек ауылы деген) барған сайын бала кезімде ойнаған жерлерді еске түсіріп аралап шығамын. Барған сайын келмес шаққа деген сағынышым өрши түседі. Көршілермен бір кезекте тұрып су тасыған тәшкеңді де еске алады екенсің. Ауылда тұру оңай емес. Бірақ, бала кез қамсыз ғой. Болмайтын асықты немесе таудың артындағы смаланы проблема қылып жүресің). Осының бәрін өткізіп, есейген шақта еске алудың өзі тамаша!
Қазір, мен доп тепкен, мен су тасыған, мен тах-тах ойнаған, мен тығылыспақ ойнаған көшеде басқа жігіттер үстемдік етуде. Олар сені танымайды. Енді Олар өз биліктерін жүргізуде. Мінездері ауыр, анау-мынау алдауға көнбейді. Тура фотодағыдай жігіттер!

Әр жағындағы приталенный джинсы киіп алған «дерзкий» жігіт тақ мұрагері. Яғни, қара шаңырақтың иесі Рахат ағамның ұлы. Таза ауылдық. Бер жағындағы жігіт Ербұлан ағамның ұлы. Асфальтта туған. Қалалық дегенім ғой) Ауылдың тіршілігіне қанық болсын деп апарып тастайды. Себебі, ауылды көрген бала жаман болып өспейді. Ертең біз сияқты еске алып отыратын болады).
Бірақ, бұрынғыдағыдай свет өшпейді, қаладан хабарласқанда көршіні шақырып келмейді, себебі ұялы телефон ұстайды, ауылдастармен видео касета айырбастап Джеки Чанның киноларын көрмейді, себебі әр үйде ОтауТВ бар…
Эх, біздің кезде жақсы еді деуші еді атам!
Әр шақ өзінше қызық! Ізімізді жалғайтын кішкентайлар қиыншылық көрмей өссе екен! Бейбіт күнде өмір сүріп, қалаған білімдерін алса екен деп тілеймін!

«Жер сатылғалы жатыр» дегенді ойлап кетсем ұйқым бұзылады. «Мүмкін емес» деп сенгім келмейді. Бұл #ЖЕР атаның күшімен, ананың жасымен келді ғой. Әріге бармай-ақ бергі 86-жылғы жастардың көз жасы мен қыршын жандары ше?! «Арендаға ғана береміз ғой» деп жұбатады елді. Онда әйелдерің мен қыздарыңды арендаға беріп көрсеңдерші дегім келеді. Себебі «жер» тіпті жаннан да қымбат. Кезінде батырлар қойнындағы қатынын сұрағанға да көнгенмен ұлтарақтай жерге келгенде атқа қонды. Бұл дегеніміз болашақтың қамы үшін еді ғой. Ал, сол болашағы, ұрпағы жер үшін не бітіріп жүр?! Жақсы. Не бітіріп жүрміз?! Біздің алшаң басып жүргеніміз сооол ата-бабаның еңбегі. Солардың аманаты! Шіркін солар қазіргі «жер сатайық» деп дүние қуған намыссыз шенеунікті көрсе не істер еді? "Қазағым ұсақталып бітіпсің-ау" деп күлетіндей. Үйдегі жүрген кішкентайларға туған жердің қадірін түсіндірейік. Қандай қиыншылықпен келгенін білсін ұрпақ. Сонда ғана олар кейін жер мен елдің қамын ойлайтын болады. Ал егер түсінік бесіктен бастау алмаса "қазіргілер" сияқты сатайық деп отырады. Ондайлар халықтың қаһарына ұшырайды.

Жоооқ достар! Жан-жағымыздан анталап алпауыт Ресей мен қаптаған Қытай тұрғанда батылдығы мен ақылдығының арқасында шекарамызды белгілеп алған #Елбасы жерімізді жатқа таптата қоймас! Ондай қорқынышты түстің бетін аулақ қылсын! Жер қазақтікі! Оның мәселесін шешу бір-екі шенеуніктің қолында емес! Халық қалады ғой деп сендірген депутаттар да бұны жақсы түсінеді деп білемін.
Білгішсінгенім емес! Жәй ғана толғанысым, жеке пікірім!
Бәрі жақсы болады достар!
Еліміз аман, жеріміз тыныш болсын! Баршаңызға туған жерден топырақ бұйырсын! Басқа не айта аламын…

Қазақтың сатылмасын жері ешқашан,
Жер үшін қан төгілді емес пе сан?
Келімсек, кірмелерге жер сатуды,
Өлсем де қолдамаймын мен ешқашан! © Балғынбек Имашев

Мен Қарқаралының таулы аймағының тумасымын. Туған жерімнің аты — Жаңатоған. Туған жер бәріне ыстық қой, «андай-мындай» деп мақтап миларыңызды шірітпей-ақ қояйын.) Өзгелерге ұқсай бермейтін ерекшелігін ғана айтып өткенді жөн көрдім.
Әсіресе, Қыс айында..



1) Таудың ортасында орналасқандықтан, барлық жер тып-тынық, желсіз түнде жарық ай болып тұрса, бізде алай-дүлей, дым көрінбейтін боран ұйытқиды да тұрады. Әсіресе, басқа жерден жол жүріп келе жатып, ауылыңа кіре берісте дым көрінбейтін ақ түтек боранды көріп таңғаласың.

2) Қар. Жұқа қар дегенді көрмейсің. Барлық жерде тау-тау болып үйіліп, омбылайсың да жүресің. Боран болған күні таңертең ұйқыдан тұрғанда, есігін сырттан жабылып қалады. Оны кішкентай терезеден шығып күрейсің немесе көршің күреп береді. Айтпақшы, олар пеш жағады екен ғой. Қардан отын қораң да бітеліп қалса, уот саған тағы да артық жұмыс.

3) Бәрінің зәресі ұшатын атышулы «Тоқылдақ» деген тау бар. Ол тура ауылға кіреберісте жол бойындағы үлкен тау. Керемееет үлкен де емес енді. Міне мына тау:

Қыста үп еткен жел тұрса бітті, ауылға кіріп-шығуыңыз оңайға соқпайды. Қыста жиі естейтін сөздеріңіз: «Тоқылдақта қалып қоймаңдар», «Тоқылдақ ашық па екен?» «Тоқылдақта қалып қойыпты», «Тоқылдақтан өтіп алсақ болды». Елдің уайымы — осы. Күрек, тағы басқа заттар оңайлықпен көмектеспейді. Бір УАЗ-дың өзі әзер сүйреп шығарады. Осы Тоқылдақта небір оқиғалар болды. Боран болса ауылдағылар жолға шықпайды, ал бері келе жатқан жолаушының келгенін ешкім байқамайды. Себебі, түпте орналасқандықтан басқа көліктер өтпейді, сеть атаулы ұстамайды. Ол жерде үсіп-қатып бірнеше сағат, 24 сағат та қалып қойған жолаушылар жетерлік. Бір жақсысы Қарқаралыға шыққан 5-6 көлік болса бірінің соңында бірі, бір-бірін итеріп, күреп жанталасып жүреді. Сондай жақсылық жасалынып жатқан дүниені көргенде жүрегін елжіреп кетеді.) Ауылдың басты проблемасы — жолды үнемі тазартып отыру.

Міне, осылай… Қар астында тіршілік кешіп жатқан жандардың күнделікті өмір сүруі оңай емес… Әсіресе, мал асырайтындар үшін. Оларды бағып келу, су-шөбін беру бар. Әсіресе, ақ түтек боран мен қақаған аязда. Біреулер Қаладағы 1 бөлмелі пәтеріне риза болмай жүр… «Ауыл деген рахат қой, оларда уақыт көөп» — деп қызығамыз кейде. Ауыл расымен рахат, ауасы таза, табиғат!.. Бірақ, бейнеті де соғырлұм… Демалып барушылар үшін 100 пайыз ұнайды әрине!.. Жазда өртпен, қыста қармен, көктемде сумен алысады. Олардың өзі бас-басына бір-бір тақырып. Ойлай берсе проблема шаш етектен.) Соның бәріне қарамастан Туған жерін әркім сүйеді әрине!:j
Туған жерімнің сыртқы көрінісін мына жерден көре аласыздар::j

Your text to link...

Менің туған жерім қасиетті Қарқаралы жері. Иә, небір таланттар мен дүлдүлдерді, от ауызды, орақ тілді шешендер мен жезтаңдай, күміс көмей әншілерін дүниеге әкелген қасиетті топырақ.

Қарқаралының табиғаты ерекше ғой шіркіііііін! Сарыарқаның төскейінде орналасқан мұнартқан көгілдір таулары, маржандай сұлу көлдер, ну ормандар жер біткеннің жәннатындай. Қарқаралы туралы көп айтылып та, жазылып та жүр. Таңғажайып кереметтерін тізбелей беретін болсақ, біздің де жазып отырған қалам құдіретіміз аяқтала қоймас.
Мен ол жақта 7 жыл тұрдым. Жасымнан демікпе болып ауыратынмын. Дәрігерлер ауа райын ауыстыру керек деп кеңес беріпті. Тым болмаса 60 шақырымға. Үйдегілер ақылдаса отырып, Қарағанды маңында орналасқан Ақбастау ауылын таңдапты. Мұңда келген соң сырқатым пышақ кескендей тыйылды. Не себепті Қарқаралының климаты жақпады екен?! Әлі күнге дейін білмеймін. Бірақ кіндік тамған жерінді бәрібір де сағынады екенсін, тіпті әр тасы ыстық. Ол жаққа бармағаныма да 5-6 жылдай болды. Бұрын тұрған үйімді, ауласын, көшелерді, мектебімді (1 жыл оқысам да есімде бар) сағындым. Алла амандығын берсе осы жазда міндетті түрде барамын.
Пы.Сы: жазам деп кірген мен, керекинфоны керек қылмай кеттім. Оның өз себебі бар. Сол үшін кешірім сұраймын))

Басқаларды қайдам, бірақ жеке өзім Бүркіт пен Айшаның шығармашылығын ұнатамын. Әуендері ырғақты, билетпей қоймайды.
Әсіресе "Қарапайым қазағымды" күшті көремін.



Мекенім Қазақстан



Туған жер

Көктем келді. Қар еріді. Күн жылынды.

Мектепте оқушы кезімізде мұғалима көктем жайлы эссе, шығарма жазуымызды тапсырғанда міндетті түрде осы сөздерден бастаушы едік. Мұны неге еске алып отырмын, дәл қазір бізге берілген көктем тақырыбын неден бастарымды білмегендіктен болар. Көп ойландым, ақыры өз ауылымның, туған жерімнің көктемі жайлы, нақтырақ айтар болсақ, тек көктем шыға салысымен туған жерде орын алатын оқиғаларды қысқаша баяндап өткім келеді

Тал бесіктен жер бесікке дейінгі адам ғұмыры сан түрлі мүмкіндіктер мен таңдау жолдарына толы. Таңдау мүмкіндігін тиімді пайдалана білген жан жетістікке жетіп, еңбегінің жемісін көре алады. Бірақ өмірде өз еркімізден тыс, Алланың қалауымен болатын құбылыстар бар. Оған наразылық білдіріп, тағдырға тас атып, бас тартудың қажеті шамалы. Ең бастысы — тағдыр қалауына мойынсұнып, өмірдің қаралы тұстарын әдемі бояумен бояй білу керек. Алланың қалауымен болатын, адамның бас тартуына қақысы жоқ құбылыстарды жіктеп көрсек…

Туған жерден бас тартпа. Егер туған жерді таңдау мүмкіндігі болса, сәбилердің бәрі салыстырмалы түрде болсын әділеттілік орнаған елді таңдар еді. Алайда, туған жерді таңдау адамның еркіндегі дүние емес. Сондықтан кіндік қаның қай жерде тамды, сол жерді жақсы көруге міндеттіміз. Мейлі ол қарбаласы көп қала болсын, мейлі құлазыған дала болсын, мейлі адамдары қайсар да қайырымды болсын, мейлі арам да айлакер болсын, тіпті ол тарихи Отаның болмаса да туған жердің аты – туған жер. Сондықтан одан бас тартуға болмайды. Ес біліп, ер жеткенше ауасымен тыныстап, суын жұтып, топырағына аунап өскен, бір кездері басыңа пана болған жерді күндердің бір күнінде өзге елге барып жер-көкке сыйғызбай жамандап отыратын жанды көрсем жағасына жармасып, кеудесіндегі жүрегін жұлып алғым келеді…

Күздің соңғы күндері өтуде… Күз деген аты болмаса, тыста қыстың нышаны байқалады. Алғашқы қардың жауғанына да біраз уақыт өтіп кетіпті. Үш-төрт күн бұрын Тарбағатай, Зайсан аудандарында болып, кеше түнде Өскеменге әрең жеттік: боран, көк тайғақ.

Сәтімжан Санбаев есімді жазушыны бүгін тұңғыш рет естідім. «Аруана» повесі әлем классиктерінің антологиялық жинақтарында Киплинг, Толстой, Джек Лондон, Хемингуэй және т.б жаузшылармен бірге орын алғанын естіп, таң қала жүріп, бірден әлгі повесті тауып алып оқыдым.

Сәтімжан Санбаев 1939 жылы 16 қыркүйекте Атырау облысы, Мақат селосында туған екен. Шығармаларын орыс, қазақ тілдерінде жазған. 17 беттен тұратын «Аруана» повесін Қалихан Ысқақ орыс тілінен қазақ тіліне тәржімалаған.

Таңның атып, кештің батысына дейін ары – бері жүретін сіз жол бойында үнсіз тіл қатып тұратын бағдаршамға күніне неше рет жолығасыз? Үш түстен құралған қарапайым бағдаршам «Тоқта, дайындал, жүр!» деп жанып – өшіп, қаншама адамның мезгілінен бұрын көз жұмуынан сақтап тұр екен?! Ол түсін алма кезек ауыстырғанда көз алдыңызға не елестейді? Бағдаршам сіз үшін қай кезде жүріп, қай кезде тоқтау керектігін түсіндіретін құрал ғана ма?..

Қазақстандық Индиго тобын осы әннен соң кішкене болса да сыйлай бастадым. Кәсіби музыкант болмасам да (қателіктерін айта алмаймын), осы әннің ерекше өзіне тартып алатын әсерін байқадым.

О, туған жер, неткен ыстық құшағың. Таудан соққан саф ауаңды құшырлана жұтқым келеді.Көше бойлай өскен әр тал – терегіңді, жасыл желекке оранған әр қырат – беліңді сағындым. Өзге өңірдің алмасы жұдырықтай болса да туған жердің бармақтай бал татыған алмасының дәміне ешнәрсе жетпейді екен. Мен жырақта жүріп осыны анық түсіндім…


Ал, өзімнің туған жеріме келер болсам, Алматы облысына қарасты, Кербұлақ ауданы, Шоқан ауылы. Мен үшін Жетісудың жерұйығында орналасқан осы маң ыстық көрінеді де тұрады. Өйткені ол жерде сәбилік шақ, балдаурен күндерім өтті. Осыдан 10 жыл бұрын отбасылық жағдайыма байланысты нағашыларымның үйіне көшіп келген едім. Сол өткен 10 жыл мен үшін 10 ғасырға созылғандай көрінеді де тұрады. Ал,қазір мен өзім армандаған еліміздегі тамаша университеттердің бірі – әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінде білім алудамын. Басқа студенттер сияқты жатақханада тұрамын.Ғылыми-танымдық «Гүлстан» журналында журналист, экскурсавод болып жұмыс істеп жүрген жайым бар. Студенттік кез көп нәрсені жете түсіндіреді екен… Тағы бір түсінгенім: өмірдегі ең қымбатты сәт туған жердің топырағын басып, достарыңмен асыр салып, күліп- ойнаған кез екен. Мен соны ұқтым. Жас жүрегімді кернеген туған жерге деген сағыныш оты маздайды…

Бағана бір жерден Нұрғисаның «Отанды» бас әріппен жазуды әдетке айналдырайық дегенін оқып қалдым. Оқып қалдым да ұнатып қалдым :)
Сосын Мұқағали Мақатаевтың Отан туралы осы бір өлеңін бөліскім келді Сіздермен ;)
Өз еліңнің жақсылы-жаманды болса

(2000 ж, Ембіге бара жатқанда)

Керілген кең дала,
Бір ойға батамын,
Сенде өстім, сен ғана –
Туған жер, Отаным.

Өзіңнен нәр алар,
Жабықса көңілім.
Сен үшін сан адам,
Қиды өз өмірін.

Сенде адам үміті,
Сенде ауыр жарасы,
Байтақ, құдыретті,
Қазақтың даласы!

Қазнеттегі танымал блогосферада «Қазақстаннан біржолата кеткіңіз келе ме?» деген тақырыпта сауалнама жүргізіпті. Көпшіліктің даусымен «кеткім келеді» жауабы алда тұр.  Кеткісі келетіндердің пікіріне айтар уәж жоқ. Осы елде балаларын тәрбиелеп, өсіргілері келмейді. Сервис жоқ, білім жоқ, медицина ол…
Бір жағынан ойлайсың, кетсе кете берсін. Әркім өзі өмірі ғой не істесе де. Алайда қарап тұрсаң біртүрлі ішің қынжылады. Неге, сен тұратын, сен қастерлейтін, дүбірлі додада көк байрақты желбіретіп, қолыңды жүрегіңе қойып, әнұранын шырқайтын еліңді біреулер осылай жамандап, ештемеге теңегісі келмейтіндігін оқып, қынжыласың. Сонда осында тұрып жатқан біз ақымақ болғанымыз ба?