Ұнайды. Таңғы ауа. Таңнан қызымды бақшаға апарып кешкісін алып қайту. Олардың күлкісі. Түстен кейін обетке келе жатып атобуста қалғу. Одан жұмысқа бара жатып автобуста қалғу. Жұмыстан кейінгі кешкі ауамен демалу. Қаланың бітпейтін көшелерін атобуспен қаңғып ойлану. Менің есімнен кетпес алғашқы және соңғы оның әсем күлкісі. Қыртып ғаламторда адасып кетіп қайта оралу.

Ұнамайды.

ҚАЗАҚТАР деп бетке басу. Өзін — өзі мақтап жыртылғандар. Күйбің тірлікте басың сыймау. Жол жүрерде ауыр сумкамен общый вагонда түн ортасында ауылдан қайту.
Мен ананы битіп алдым ол қыз емес екен. Алдында не күтіп тұрғанын білмей мен оны алмаймын маған қыз керек деп есірген шолақ бұтақтылар. Есіріп билік айтқан қатындар.

Керекинфоның осы форматының ашылғанына 7 айдан асты. 7 айда 3980 мақала жазылыпты. Жақында 4000-шы мақала келе жатыр. Бұрын 1000-шы мақаланы @blackbeard жазған екен, Бір бала деген ән туралы. Ал 2000 @qisyq-тың Аппақ қызы. 3000-шы мақала сәтсіз болған ба, өшірілген екен. Енді осы жақында 4000 келеді.

Ал, пікір саны 74 мыңға жақындап қалды. Күніне орташа есеппен 20 мақала жазылып, 350 пікір білдіріледі екен. Жаман емес.

Атын баттитып атамай-ақ қояйын, бірақ соңғы жылдары қазақ оқырмандары атышулы бір сайттарда комментарий қалдырудың бір-бір майталманы болып алды. Бұны жазбас та ма едім, бұған бір себеп түрткі болды. Түкке тұрғысыз құр айқай, жалған дабыра, әсіре ұлтшылдық, оқырман мен аудитория жинаймын деп тақырыптардың нешеме атасын қоздататын сайттағы мақалаларға жазылған комментарийлер, күндердің күнінде сенің бірдеңе демесіңе қоймайды екен. “Шыдамның да шегі бар” деп қазақ осындайда айтса керек. Ол “комменттерді” сөзім жалаң болмас үшін, мұнда көшіріп әкеп баспай-ақ та қояйын. Онсыз да көзіқарақты оқырман ығыры шыққан былапыт дау-дамайлы пікірлерге зәру емес шығар деп ойлаймын. Кейде, мақала және мақала авторынан гөрі, комментарийдің маңыздылығы алға шығып кететіні бар. Мақаланы жазған журналист те, автор да жайына қалып, оқырман алаңға шығып алып, қойдай жайылып кететінін айтсаңшы. “Ал, мә, бердім саған еркіндікті, атасына нәлет, давай айтып қалыңдар айтарларыңды” десе, біздің оқырмандар тура ақырдағы шөпке бас салып ұмтылған қойлар сияқты жамырайды келіп. Жарайды, оқырманға мұндай пікір білдірудің құқы мен еркіндігі берілді делік. Тайраңдасын, айтсын, шулағанынша шуласын. Ал сосын не болады? Түк те болмайды. Сіз қазақтан қолына найза алып, кешегі батырлар сияқты қол бастап шығады деп ойлап тұрсыз ба? Осылай дегеніме “Хмм  ” деп миығыңыздан күлесіз қазір. Сосын он күн немесе он ай өткеннен кейін кезінде ешкімге дес бермей қызылкеңірдек болып шайқасқан тірліктерінің түкке тұрғысыз екенін, сол үшін жаға жыртысып, бет көріспестей болғандарын есіне алып, ұялса дейсің де. Бірақ, қайдам қазір біздің қоғамда ұяттың өзі бізден ұялып жүр ме ұяла білмегеніміз үшін… Әрине, өзекті тақырыптар бар, расымен де қоғамдық пікірді қажетсінетін, ой бөлісіп, талқыға салатын. Ал, біздің кейбір комментшілер компьютердің арғы шетінде отырып алып, жасырын түрде пікірін жаза береді. Қысқасы, коммент қалдырудың мәдениетін “бір жеріне” қыстырудан қалған.

Бұл пікіріме келісерсіз, келіспессіз — бірақ, бүгін мен Азаттықтың беттерін ақтарып отырып мынадай тоқтамға келдім. Біз бір нәрсе туралы ойланатын болсақ өзгенің көрсетуі арқылы ғана ой түйеді екенбіз. Түсінікті болуы үшін сол Азаттықта жазылған Стинг туралы мақаланы келтірейік. Олардың жазуынша Стингтің істеген ісі ерлікке пара-пар екен. Енді соның астындағы пікірлерге назар аударсақ барлығы Стингті қолпаштаған. Мен өз басым Стингтікі ерлік, болмаса жаны ашу деп ойламаймын. Ол жай ғана өзінің беделін өсіруді ойлады. Әйтпесе, адамға жаны ашығыш болса төрт құбыласын еврейлер жауып тастаған Палестинаның тағдырына неге бейжай қарады? «Америкалық арман» ядролық қару іздеп Иракқа кіргенде сол Стинг шошқа тағалап жүріп пе? Келтіре берсең мысалдар көп. Былай ойлаймын, егер Азаттық Стингтің Қазақстанға келмеуін жамандап жазғанда пікір жазған оқырманның баршасы Стингті жамандар еді.

Қазақ блогшыларының арасында неше түрлі «иттер» қалыптасып келе жатыр. Үруде кәнденнен кем емес. Тістеуде төбетті шаң қаптырады. Қорқаулығы қасқырды жұмыссыз қалдырардай.

Сыңарезу, топас, білімсіз, өтірік жынды, тәкәппар, тоңмойын т.б…

Қанша жерден айтсақ та, FAQ жазсақ та қолданушылардың көбісі жазбаларын қиюды үйренбеді, нәтижесінде ұзын жазба болып, орын алып тұрады. Бұдан кейін cut тегін қоймайтындардың жазбалары автоматты түрде 250 символдан кейін қиылады.

Тағы бір

Пікірлерді түзету функциясы қосылды. Жақсы мақсатта қолданарсыз ден сенемін. Яғни, тек орфографиялық немесе грамматикалық қателеріңізді түзеуге, дұрыс шықпай қалған код, сурет, видеоларды түзетуге. Пікір мазмұнын өзгертемін деп әуре болмасаңыз да болады негізі, пікір түзетілгені туралы ақпарат астында шығып тұратын болады.

Әр апта сайын КТК телеарнасында көрсетілетін «Астарлы ақиқат» (орысша нұсқасы «Другая правда») бағдарламасының шыққанына біраз уақыт болды. Негізінде шындықты айтудан, біз естуден ешуақытта тайған емеспіз. Тіршілікті қызғылт түспен көруге құмар болғанымызбен, ондай емес екенін түсінеміз. Бірақ, жаңалықтың да жеткізілу жағынан бір ұстанымы болуы керек сияқты. Шығатын уақыты да прайм-тайм, 20:00. Ол уақытта адам баласы көбі үйде демалып, теледидар көрумен айналысады. Кейде отбасы болып та жаңалық көреді. Дәл сондай мезетте тыр жалаңаш әйелдер, еркектер, тіпті анайы сценаларға да куәгер боласың. Ата-анаңмен отырсаң, кірерге тесік таппай кететін мезеттер де болады. Басқа арнаға бұрайын десең, жаңалық көріп отырмыз.

Image via Wikipedia

Демалыс күндері ескі қағаздарымды ақтарып отырып, тауып алдым. Шамасы жаңа медиаға қатысты бір кітапты оқып отырғанда сол жақтан көшіріп алған болуым керек. Сілтемесін жазбаппын.

Бір түймені басу арқылы ақпарат тасқынының куәсі болу тарихта бұрын-соңды болмаған. Дүниенің әр түкпірінде отырғандар бір-бірімен мұншалықты оңай, әрі жылдам пікірлесе алмайтын. Бір қоғамның азаматтары бір мәселеге қатысты кең ауқымды пікірталас ұйымдастыра алмайтын.

***

Digital ақпараттың келуімен интернеттегі қауіпті мәліметтерден балаларды қорғау енді мемлекеттің емес ата-аналардың мойнына жүктелді.

Ал маған Жаңа жылда «Ел Арнадан» көрсеткен «Алтын Асқар» думанды-кеші ұнады. Орысша аты “Голубой киноогонек” деп басында жоспарланған. Жалпы бағдарлама жақсы ойластырылған, әзіл жағынан да біршама қызықты болды деп ойлаймын. Идея «Қазақфильмдікі» болса, музыкалық өңдеу, ұйымдастыру «Ел Арна» телеканалінікі екен. Режиссерлердің бірі болып Санжан Мадиев шығыпты. Жас болса да, жақсы еңбектенді. Жалпы қазіргі қоғамның тынысын жастар жақсы білетін сияқты, сондықтан да біздің қазақ өнерінің басында жүрген ата-апаларымызға осыны ескеру керек сияқты.

Қазақстандық қолданушыларға тағы да бір қазақ тілінде сайт жол тартты. szh.kz -бұл сұрақ және жауап сайты. Көкейіңізде сауал жүр, кімнен сұрарыңызды білмейсіз? Онда сіз сұрағыңызды szh.kz сайтында жариялаңыз. Сайт қолданушыларынан пайдалы да, мәнді жауап алыңыз.

Қойылған сұрақтарға жауап жазып, дауыс беру арқылы балл жинаңыз. Өзіңіздің білгеніңізбен бөлісіңіз. Жауаптарға пікір қалдырыңыз немесе жауаптың өз нұсқасын ұсыныңыз.

Сайт сіздерге бағытталған. Тіркеліңіз! Дауыс жинаңыз! Өзіңіздің білгір Маман(экперт) екеніңізді көрсетіңіз!