Жаңа мектепті жобалау жаңартылған құрылыс нормалары және ережесі (ҚНжЕ) бойынша жүргізіледі, яғни мектептің құрылысын 1200 емес, 2500-3000 орынға лайықтап салуға мүмкіндік береді. Бұл туралы Астана әкімінің орынбасары Ермек Аманшаев Президент Жолдауын түсіндіру бойынша халықпен кездесу барысында айтты, деп хабарлайды елорда әкімдігінің ресми сайты.

Таяу 5 жылда қалада 37 мектептің құрылысы мен 10 жапсарлас құрылыстың жұмыстары аяқталады. Оның ішінде 4 объекті осы жылы пайдалануға беріледі.

«2019 жылдың соңына дейін тағы да 14 объекті беріледі. Жаңа мектепті жобалау жаңартылған ҚНжЕ бойынша жүргізіледі, яғни мектептің құрылысын 1200 емес, 2500-3000 орынға лайықтап салуға мүмкіндік береді. Осылайша, біз 5 жыл ішінде астананың құрылғанына 20 жыл толса, соншалықты тұрғыда жаңа оқу орындарымен қамтамасыз ете аламыз», — деді Астана әкімінің орынбасары Ермек Аманшаев.

Е. Аманшаев осындай шаралардың арқасында осы жылы 11-ден 5 мектепке дейін үш ауысымды режимдегі мектептердің саны азайғанын айта кетті. Келесі жылы үш ауысымды оқыту мәселесі толығымен алынып тасталады. 

Әдеттегідей ерте тұрдым. Анамның дайындап қойған шәйін ішіп отырмын. Екі көзім сағатта. Келісілген уақыт 8:10. Сағат тілі 8:05 соққанда менің жүрегім сағат тіліне ілесе бірге дүрсілдей соғатын. Күнделікті әдетім бойынша ағаммен бірге мектепке қарай аяңдадым.

Ол тұратын бұрылысқа да жақындадық. Иә, қара торы, бойы ұзын, үстінде өзіне арналып тігілгендей әдемі, өңіне одан ары әр беретін қара кастюм шалбары бар, қолына мен оқымыстымын дегендей менмұндалап тұратын қоңыр партфельін ұстаған менің махаббатым күтіп тұр.

Сол бұрылысқа дейін ағасының мазасын алып ойнап келетін ерке тотай, ақымақ қыз бұл жолда мүлдем басқа. Биязы мінез, сабырлы келбет, әдемі күлкі жайғана қарапайым қыз бейнесі іске қосылады дерсіз. Алыстан нұрлы жүзіне ұрлана қарап мені көзіңнің жанарымен баурамашы дегендей ағамның артына тығыла қасына жақындайтынмын. Ең өкініштісі не екенін білесізбе, менің махаббатым ағамның жақын досы және сыныптасы болғаны. Ағаммен амандасып болғаннан кейін қызараңдай маған қарап, демін ішіне тартып, даусын баяу шығарып «Сәлем» дейтін. Сол сөзінің өзі менің бір күндік азығым десем асыра сілтеуім емес болар. Менің ағам әкеме тартқан мінезі тік, артық қимылы жоқ қабағына қарап қалауыңды ұмыттыратын жан еді. Менің достарының қасында жүргенімді қаламайтындықтан ба, әлде әңгімемізді естіп қояды дегендіктен бе белгісіз « Алдыға түсіп кете бер, артыңнан барам »,- дейтін. Махаббатты жасыру қандай қиын десеңізші өзім қаламасам да, қимасам да, жанынан ажырағым келмесе де алдыларына түсіп мектепке қарай аяңдай басатынмын.

Артыма бұрылып қарайын десем жанары мен жанарым түйісіп қалама деп уайымдайтынмын. Сол уайым ойымнан шықпай, артымнан қадала қарап келе жатқан махаббатымның қарасы маған алыстан сезілетін. Алақаным терлеп ішімнің жыбырлағанын бұлай қойғанда басымда сан түрлі ойлар өз ара арпалысып жататын. Не ойлап келе жатыр екен, менің қарағанымды күтіп келе жатырма екен, жотам дүңкиіп тұрған жоқпа екен, жүрісім дұрыс па екен, басымдағы бантигім түзу тұрма екен, ағаммен қандай тақырыпта әңгіме айтып келе жатыр екен деп бәрін ойлайтын едім.

Мектепке жете беріс тұстағы дөңнен менің жақын досым шығатын. Соны күткенсіп ақырын артыма бұрылып тұра қалатынмын. Ағам « кешігіп қалмай тез сабағыңа кір» ,-деп қасымнан өте шығатын. Артынан екі езуім екі құлағыма жетіп, істеген әр қимылын бағып, жүрген сайын бірге қозғалып бара жатқан толқын шаштарына қызыға қарап мен тұратынмын. Менен сәл алыстағаннан кейін бар батылдығын жиғандай артына жалт бұрылатын. Өзімді қоярға жер таппай кірпіктерімді тез-тез қағып жерге қадала қарап тұрып қалатынмын. Қос жанарын менен тайдырды ау дегенде артынан қайта қарап, неге менде қарамадым екен, неге жымиып күлмедім екен күткенім сол емеспе еді деп өзімді жегідей жеп тұрып қасыма дос қызымның келгенінде байқамай қалатынмын. Екеуміз амандасып мектепке беттеймін дегенше қоңырау да соғылатын. Менің махаббатым болса ол кезде мектепке кіріп кеткен де екен.

Қалалық білім басқармасы оқушыға арналған жол жүру картасы арқылы тамаққа және мектепке кіруге рұқсатнама беретін пилоттық жоба дайындауда, деп хабарлайды Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты.

Цифрландыру аясында білім басқармасы жүктемесі ауыр мектептерде тамақ үшін жол жүру картасын пайдалану пилоттық жобасын қолға алмақ.

Қалалық білім басқармасының басшысы Әнуар Жанғозиннің айтуынша, әр оқушыда мектепке кіруге арналған карточка бар, ол турникеттен өткенде оның мектепке келгені белгіленеді. Оқушылар сол карта арқылы мектеп асханасында және жол жүру ақысын төлейтін болады. Осылайша ата-ана баласының қай кезде не сатып алғанын бақылай алады.

«Терминал немесе онлайн түрде ата-ана жол жүру картасын толықтыра алады және балаға жеуге болмайтын тағам түрлеріне шектеу қою мүмкіндігі бар, яғни бала асханада ата-анасы шектеу қойған тағам түрлерін сатып ала алмайды. Төлем картадағы баланстан алынады, картадағы бірлік шешілген кезде ата-анаға хабарлама келеді. Асханада қолма қол ақшалай төлеу кезек тудырады, сол себепті де осы жүйе мектепке де, ата-анаға да ыңғайлы», — дейді Ә. Жанғозин.

Білім басқармасының ақпараты бойынша бұл пилоттық жоба қаладағы 27, 54, 59 мектептерінде бірер апта бұрын басталған. Ал бұл жобаны басқа да мектептерге енгізу мәселесі екінші тоқсаннан кейін шешіледі.

2017 жылы Астанаға аймақтардан шамамен 80 мың адам көшіп келген, оның 17 мыңы балалар. Бұл әлеуметтік жүйеге және мектепке қосымша жүктеме түсіріп отыр. Осы мәселені шешу үшін Астанаға жыл сайын шамамен 15 мектеп салынуы тиіс, деп хабарлайды Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты.

Бұл мәселені 2015-2017 жылдарға арналған «Нұрлы жол» бағдарламасының «Әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту» бағытын жүзеге асыру бойынша республикалық бюджеттен және Ұлттық қордан бөлінген қаражатты мақсатты игеруге арналған «Нұр Отан» фракциясының жанындағы жиында талқылады.

Білім және ғылым вице-министрі Бибігүл Асылованың айтуынша, үш ауысымды мектептердің пайда болуы ол демографиялық және көші-қон мәселесіне байланысты.

«Қазақстандағы халық санының өсімі жыл сайын 230 мың адамды құрайды. Оның ішінде Астана, Алматы, Шымкент және Алматы мен Түркістан облысындағы табиғи және көші-қон мәселесіне байланысты жыл сайын халық өсімі 40-50 мыңды құрауда. Сол себепті, әлеуметтік инфрақұрылым осы шараларға үлгермеуде. Өйткені, елімізде жыл сайын республикалық бюджет есебінен 10 мектеп салыну керек, ал Астанада 15 мектеп», — деді ол.

Осы жерде ол инвесторларды мектеп салуға ынталандыру керек деді.

Үшжылдық бюджет шеңберінде жеке секторға білім беру объектілерінің құрылысы бойынша, студенттік жатақхана құрылыс жобасына ұқсас өтемақы төлемдері көзделеді.

«Қазір барлық аймақта мектеп салуға қызығушылығы бар бизнесмендер бар, біз осы бағытта жұмыс жасап жатырмыз», деді Б. Асылова.

Талдықорған қаласында әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы облысы Ішкі саясат басқармасы, Алматы облысының өңірлік коммуникациялар қызметі, Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университетінің ұйымдастыруымен «Тұрақты даму мақсатындағы коммуникация және медиа» атты ІV Халықаралық РR Көктемгі мектебі өткізілді.
Көктемгі мектеп қазақстандықтардың сандық жүйені қолданудағы сауаттылығын арттыруға және білім беру, медиа ақпараттық сауаттылық жүйесін дамытуға арналды.
Адамзаттың жаһандық дағдарыстан шығудың жолдарын іздестіруі заңды. Жалпы әлемдік қауымдастық мойындаған дағдарыстан шығудың негізгі жолы – тұрақты даму. Оның басты идеясы – ысырапқа жол бермеу, ресурстарды әділетті әрі тең бөлу, қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Осы үдерістердің барлығында маңызды рөл ойнайтын, дамудың негізгі факторы — ғылым және білім беру екендігі дау туғызбайды. Тұрақты даму тек экономикалық өсу, инновация және өнімділік қана емес, әлеуметтік даму мен тұрақтылықтың іргелі міндеттерін де қарастырады. Тұрақты дамудың 17 мақсаты бар. Соның 4-ші мақсаты – сапалы білімге қолжетімділік және өмір бойы оқуға (үздіксіз) мүмкіндік беру. Өңірлерде тұрақты инфрақұрылым қалыптастыру қажет. Сол себепті аймақтарда тұрақты даму мақсатындағы семинар-тренингтердің өткізілуі қажеттілік.
Тұрақты даму теория мен практиканы ұштастыруды, яғни дуалды оқытуды талап етеді. Университеттер енді тек оқу бағдарламаларымен ғана айналыспайды, қала, өңір, ел деңгейіндегі өзекті мәселелерді шешуге де белсене қатысады. Яғни, университеттердің қызметі өңірлердегі тұрақтылықты нығайтуға бағытталған ұлттық және халықаралық бағдарламалармен тығыз байланысты болуы тиіс. Осы орайда, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің БҰҰ-ның «Академиялық ықпал» Жаһандық хабына жетекшілік ету мерзімі 2020 жылға дейін ұзартылуы оқу орнына зор жауапкершіліктер жүктейді. Қазіргі таңда Қазақстанның 25 жоғары оқу орындары БҰҰ-ның «Академиялық ықпал» бағдарламасына қосылған.
Көктемгі мектепте «Әділ сөз» сөз бостандығын қорғау халықаралық қорының сарапшысы Ғ. Әженова, белгілі PR маманы Қ. Домбай, «Мінбер» журналистерді қолдау орталығы қоғамдық қорының президенті Е. Кәпқызы, Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі, ақын Б. Әшірбаев, Factcheck.kz редакторы Д. Смақов, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Телерадиокешенінің директоры Д. Мұхамеджанов, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ доценті, ф.ғ.к. А. Рожков, «Medianet» Халықаралық журналистика Орталығы, Factcheck.kz сайтының журналисі Ж. Тлеухан шеберлік сыныптарын өткізді. Қазіргі таңдағы медиакеңістік пен РR нарығындағы өзекті мәселелер ортаға салынып, шешілу жолдары көрсетілді.
Көктемгі мектептегі алғашқы шеберлік сыныпты «Рухани жаңғыру және ұлттық журналистика» тақырыбымен Б. Әшірбаев жүргізді. Ол заманға сай жаңғырудағы отандық мәдениеттің алатын ерекше орнына тоқталып, Қазақстанның бірегей тарихи және мәдениеті бар ел ретіндегі әлемдік дидарын айқындау, ұлттық бренд қалыптастырудағы қажеттілікті және ұлттық журналистикаға жүктелетін міндеттерді, Рухани жаңғыру бағдарламасы аясындағы ұлттық журналистика көтеретін тақырыптарды сараптады.
Бедел – материалдық болмағанымен, жеке адам үшін де, бүтіндей ұжым үшін де аса маңызды актив. Қазіргі заманда беделді басқаруға болады. Бұл ұзақ мерзімді стратегия – бедел менеджменті деп аталады. Белгілі PR маманы Қ. Домбай абырой-бедел менеджменті тақырыбына тоқталып, компания беделін қалыптастырудың жолдарын баяндады. Компанияның нарықтағы дұрыс позициялануы, ақпараттық кеңістіктегі тиімді іс-әрекеті дәрістің негізгі өзегін құрады. PR саласында ұзақ жылдық тәжірибесі бар маманның: «Компанияның құнына беделі де кіреді. Беделді компанияның бағасы да жоғары. Олай болса, бедел қаржымен өлшенеді. Көп жағдайда компанияның беделін басшысы емес, қызметкері қалыптастырады», — деуі көңілге қонымды. Қ. Домбай шеберлік сыныбы тыңдаушылардың қызығушылығын туғызып, аудитория тарапынан қойылған сауалдар көп болды.
Д. Мұхамеджанов қазіргі таңдағы заманауи технологияларға тоқталып, мектеп қатысушыларын хабар жасаудың қыр-сырларына қанықтырды. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ телерадиокешенінің мысалында студенттік телевидениенің ақпарат берудегі ерекшеліктерін сипаттады.
Factcheck.kz редакторы Д. Смақов пен осы сайттың журналисі Ж. Тлеухан жалған ақпаратты анықтау, тексеру, нақты дереккөздерін білу, фактілермен жұмыс істеу тәсілдерін көрсетіп, ақпаратты тексерудің теориялық және практикалық әдістері туралы өз тәжірибелерімен бөлісті. Тыңдаушыларға: «Әрбір адамның шындыққа таласы бар. Сіздер ақпараттағы нақты фактілерге назар аударып, қаншалықты тексерілгенін, қандай дереккөздерге жүгінгендігін, ақпараттың әлеуметтік маңыздылығын анықтай білулеріңіз керек. Әрбір мақаланы тексеруден қорықпау керек. Айтылған пікірді ресми, ашық ресурстар арқылы тексеруге болады», — деген кеңестер айтты.
Көктемгі мектептің екінші күні мазмұнды дәрістермен жалғасты.
Ғ. Әженова медиамәтіндердегі қорлау мен жала жабуға тоқталып, бейнесюжеттерді мысалға келтіре отырып, тыңдаушыларға мол ақпарат берді.
Е. Кәпқызының жасырын камераны пайдалану туралы ұтымды кейстері аудиторияға өте қызықты болды. Ақпаратты дереккөзден, ашық ресурстардан алу әдістері, сенімділігіне көз жеткізу, ақпаратты заңсыз және алдау арқылы алмау, жасырын камераны пайдалануға мәжбүрлейтін жағдайлар, қоғам білуі тиіс ақпаратты тарату және ақпараттың қайнар көзін көрсету қажеттілігі, ақпараттың жеке адамдарға зиянын тигізбеу мәселелері жан-жақты талқыланды. Е. Кәпқызы өзінің шеберлік сыныбын: «Жасырын камераға бару үшін, ол ақпараттың қоғамға қаншалықты пайдалы екендігін екшеп алуымыз керек. Яғни, ақпарат алу біздің шындық принципімізбен сәйкесуі тиіс», — деген пікірмен аяқтады.
А. Рожков тыңдаушыларға жаңа медиаға арналған коммуникативтік форматтар туралы ақпарат берді. БАҚ-тың қоғамға ықпал ету әдістері, ақпаратты қабылдаудың жаңа формалары, сторителлинг, PR-дың дәстүрлі және инновациялық құралдары туралы шеберлік сыныбы да қызықтылығымен ерекшеленді.
Интерактивті форматта өткен Көктемгі мектеп қатысушыларға мол ақпараттар беруімен, практикалық тренингтер өткізуімен құнды болды.
Қоғамды ақпаратты ақ-қарасын айырып, дұрыс қабылдауға, сұрыптауға дағдыландыруды мақсат еткен Көктемгі мектеп соңында қатысушыларға сертификаттар тапсырылды.
Әл-Фараби ат. ҚазҰУ
филология ғылымдарының докторы
Назгүл Шыңғысова

Дәл бүгін ҰБТ деп аталатын сынақтың жаңа нұсқасы сынаққа түсті. Қорытындылары мен қалай өткені жайлы толық ақпарат өкінішке орай қолымда жоқ әзірге. Дегенменде бұл жаңа нұсқадағы ҰБТ жаңа серпіліс пен жаңалықтар әкеле қояды дегенге күмәнім өте көп.
Жалпы білімді балалар мен мемлекетке қажетті мамандар дайындалуы үшін сынақтар мен оқу мерзімдерінен гөрі мүлде басқа дүниелер істелуі керек секілді. Жалпы Қазақстандық білім жүйесі жұлмаланып жылда өзгертуге ұшырап келседе ауызға іліп айтатын нәтиже көріп жүргеніміз шамалы. Абай айтпақшы «Баяғы жартас, сол жартас».
Менің айтпағым сынақпен тексеруге, толассыз рейтингтер мен есептер (отчет) сұралатын, көбіне статистикалық жетістіктер жоғары бағаланатын білім жүйесі бізге еш пайда бермейді деп білемін. Иә келісем кәзірдін өзінде мықты жастар, талантты оқушылар шығуда бірақ олардың барлығы өздігінен үздік атануда. Біз дайыннан дайын ғана жасай алып жатқан секілдіміз. Төменде кәзіргі білім жүйесінің бірнеше мәселесін атай кетемін. Ал сол мәселелерді шешудегі өз жобаларымды алдыңғы жазбаларымнан көре жатарсыздар.
Ең алдымен кәзіргі жүйе орта статистикалық баланы ғана дайындауға тырысады. Яғни барлық баланың мүмкіншілігі ортақ критерийлермен бағаланады. Мысалы мен талантты музыкант бола тұра математика мен химиядан алған үштігім үшін өзімді ақымақ сезініп мектепті тәмәмдайтын болам, Эйнштейн айтпақшы «Балықты ағашқа өрмелей алу қабілеті арқылы бағалайтын болсақ олар өздерін дарынсыз деп ойлап өтетін болады». Осы мысал біздің оқу жүйемізге қатты келеді (әлемнің барша еліндеде осылай шығар бәлкім). Келесі мәселе біз мұғалімдедін деңгейін оның оқыған тәжірбиесімен, алған сертификаттарымен, білімділігімен бағалаймыз, бұларда керек шығар бірақ мұғалім ен алдымен өзінде барды балаларға бере алатынымен бағалануы керек. Тау қаншалық сұлу немесе биік болсын ол адамға егін бермегендіктен әрқашан жерден құнарлы емес. Ұстазда солай болуы тиіс. Келесі айтарым сынақтардың көп болуы немесе балалардың жиі сыналуы ол білім сапасындағы жетістікті бермейді. Ол қулықты арттырады, ол өзінің беделі үшін арпалысқан директор, ол директордан сөгіс алмауға тырысқан ұстаз, ол ата-ансынан қорқатын баладан басқа ештене емес. Қайта қайта сынай бергенше сапалы білім беру өте маңызды болады деп ойлаймын. Жәнеде сынаққа дайындық уақытының орнына қаншама заттарды игеруге болатын еді. Шахановша айтсам «Адам аяғы шан болған сайын балағын қаға берсе көздеген межесіне жете алмайды».
Жалпылай бірнеше нақты мәселедерді көрсетуге тырыстым. Ой жинақтау қиындау екен, жазбадағы алғашқы қадам осылай тәмәмдалсын. Тәжірбие жетіспеушілігі өзімеде сезіліп тұр. Соңғы айтарым Жас түлек бүгінгі сынағыңда сәттілік!!!

Көршінің қызы жер тепкілеп жылайды, сауда үйінен көрген 80 мыңның көлегін алмасам қатарластарымнан қаламын деп анасына жекиді. Мектеп бітіру кешіне ақша таппай, қызының көз жасына төзе алмай шарасыз көп балалы анада күндіз күлкі, түнде ұйқы жоқ.
Мектеп бітіру бүгінде түлектер үшін де, ата-аналар үшін де дүркіреген ұлы той. Мектептер бір-бірімен бақталаса қымбат мейрамхана, танымал асаба, шетелдік соңғы маркалы көлік іздеп шарқ ұрып жүр. Тоқсан біткенде сынып жетекшісі бала үлгерім табельіне қол қойдыру үшін таба алмайтын ата-аналар жыл соңында күнде мектепте: қанша қаржы жинаймыз? Сынып жетекшісіне нендей кәдесый береміз? –дегендей талқылайтын мәселелері аса маңызды. Түлектер үшін: қандай маман боламын? Қай оқу орнын таңдаймын? Сынаққа түпкілікті дайынмын ба? –деген сауалдар бүгінгі күн тәртібінде екінші орындағы мәселе, маңыздысы жігіттер смокинг, қыздар қымбат көйлек, әрлеуші маман іздеп сабақ оқуға қолдары босамайды.
Киім демекші сол салтанатты кешке екі сағаттқа жетер жетпес уақыттағы түлектер келбетіне қанша қаражат кетеді? Бірге есептеп көрейік. Қыздар үшін ең сәнді, соңғы үлгідегі жарасымды, салтанатты көйлек бағасы орта есеппен 30 мың теңгеден басталып, 100 мың теңгеден асып түседі, енді бұл көйлекке сай келетін аяқ киім қажет. Биік өкшелі, сәнді туфлилер бағасы 5 мың теңгеден басталып 30-40 мыңға дейін аспандайды. Make up -10 мың тг, әшекей бұйымдары мен қол сөмкесіне тағы 10 мың қосыңыз, бұл бағадан асып түспесе кемімейді. Сонымен 60-70 мың тг көлемінде қызыңыз салтанатты кешке ханшайымдай болып барады. Жігіттерге смокинг 30 мыңнан басталып 100 мыңның үстіне шығады, классикалық үлгідегі туфли 10-50 мың тг аралығында, галустуг немесе мойынға тақыштар, жейде қыстырғыштары секілді аксесуарларға 10-15 мың тг кетеді десек сіз ханзадаңызға 50-60 мыңдай қаржы жоғалтайын деп тұрсыз. Бұл тек орта есеппен алғандағы бағалар егер көйлекті тіктіртемін, брендтік бұйымдарды тағып, танымал сәнгерлер ұсынған үлгіден киінемін дейтін түлектерге аталған бағаға тек бір ғана бұйымын ала аласыз. Салтанатты мейрамханаға, танымал асабаға, сағаты 15-20 мың тұратын шетелдік көлікке жиналатын ақшаны қоспағанда тұрмыстық жағдайы төмен немесе көп балалы отбасылар қалай балаларын ханзада, ханшайым етеді? Бұл бізден бұрын психологтарды аса алаңдатқан сауал. «Соңғы уақыттағы суидцидтің көбейуінің себебі, жас жеткіншектердің қатарынан қалуынан, әлі өмірдің маңыздылығын түсініп болмаған жас жеткіншекке суидцидтен басқа амал қалмағандай көрінеді» -дейді мамандар.
Бір мектеп бітіру кеші осынша мәселе тудырып, тіпті өліммен аяқталуының себебі неде? Білім ордасы бұл сорақылыққа мұрындық болғаны қалай? Бір сағаттық кеш үшін бір айлық жалақысын шаша салатын ата-аналар неге сондай дарақылыққа барады? Әлеуметтік желілер арқылы бітірушілерге сауал жолдаған едік. Жалағаш ауданы түлектерінің жауабы қайран қалдырды. Бітірушілер 30 мың теңгеден жинап, атестатты мектептен алып, қатарластарының үйінде тойлайтын көрінеді. Ата-ана да қаржыдан қиналмайды, түлектер де алаңсыз, бастысы қауіпсіздік жоғары. Жақсы бастама, өзге мектептерге де үлгі етіп неге дәстүрге айналдырмасқа?
Көкейде сауал көп түйін біреу. Қарапайым атестат тапсыру рәсімін ұлан асыр тойға айналдырған қазақ балам мектеп бітірді деп ат шаптырып, бәйге берсе таң қалмаңыз.

Уақыт менің жүрек жарамды емдегендей болып, өмір маған қайта күш қуат беріп сөз айтуға қайта оқталдым. Ответ келді:«Ағамдай көрем». Пфффф:/. Нəғп. Неге? Сүйетінімді айта бердім, айта бердім. Олда əлгі сөзді айта берді, айта берді. Как будто: «копировать» «вставит» қылып жатқан сияқты. "Қойш"- дедім қайтадан. Айта берсең де жексұрын болатын шығарсың. Содан бері ол қызбен əлі сөйлесем, арамыздағы бұрынғы сыйластыққа сызат түскен жоқ. Ол мені ағасындай көрсе де, жауындай көрсе де мен оған оған ендігі күнде қамқор болып өтемін. Барлық жерде оған қолдау көрсетемін. Мейлі ол менің кеудемнен итерсін, бірақ мен оны шын сүйемін. Бірақ «аға» дегені жаман екен. Құлаққа түрпідей тиеді. Үйдегілер аға десе көңіліме сені алып біртүрлі боп қалам. Бір жағынан жазғы каникулда сағынғаным болар. Енді сені мəңгі күтемін — көңілің жібігенше. Мəңгі бақи бақытты етермін-ақ. Енді сені күту ғана қалды.
Уақыт өтіп жатыр. Бір күні ойландым. Бұлай болмайды күтіп жата бергенім. Желі де хатты жаңбырша жаудырып басыңды ауыртып, уақытыңды алғанша бір күні конкретно қып романтикалық сөз салуға бекіндім. Күт мені. Жанымның емі.

Не болғанын, не деп жауап бергенін кейінірек айтып берермін.

Сабақтан үйге келген кезде қарындасымның «аға» деген дауысын естіп елең ете қалушы едім. Шаршап, құрысып келген денем жібіп сала беретін. Бір, өзімді жеңіл сезініп, кең тыныстап қалатын едім.
Ал інім ше? Компьютерден бас алмай қайдағы бір «детский» ойындарды ойнап отырғанымда інім келіп: «аға мына есепке көмектесіп жіберіңізші» дегенде, өздігімнен, өздігімнен емес- ау жаңағы сөзден жылулық тапқандай, өзімді шынымен біреуге керек санап, біреуге қамқор санап шиқылдақ орындықтан ойынды тоқтатпастан атып тұратын едім. Дəретханаға барғым келіп қысылғанда тұрмай, ағасын елеп-ескеріп келіп тұрған ініге тұрғаным. Мен де «аға» ретінде өзімше оған көмектесіп қойам)) Барлығын шығара алмасам да əйтеуір оны-мұны шұқылап ғаламтордан болсын тауып берем. «Аға» деген сөз неткен керемет еді.
Ал бүгінгі күн мен үшін сəтсіз болды. Аға деген сөзді естігенімде денем суып кете беретін болды. Неге? Бұл сөз маған майдай жағушы еді ғой?
Еһһһ, сол бір қыздың ісі əсер етті.
Жасым 16-ға тола бере өмірімде алғаш рет бала махаббатым оянып, сүйіп едім. Мектептің мен деген миссі болмаса да мисстен артық көремін оны. Əлі де солай. Өзімен тəп-тəуір араласушы едім. Көпшілік ортаға өнерімен, белсенділігімен көзге түсіп танымал болмаса да сабақты өте жақсы оқиды. Байқаймын, бұл қыз биік-биік мінберлерден сөз сөйлейтін, елді аузына қаратқан адамдардың қатарына болмаса да олардан асып түседі екен-ау. Қазақта қалай деуші еді: "қыз түзде ұятты, үйде қылықты болу керек". Тап өзі. Барлық өнерін (характер-ма қалай еді) тұла бойына сақтаған періштедей қыз екен. Сөздері қысқа əрі нақты. Қолы ашық, мінезі жұмсақ, қамқор, сыпайы, бір сөзбен айтқанда өте керемет. Осы тəкəппар, маңғаз қыздарды ұнатпаймыз-ғой. Ал тəкəппарлық жарасса сол қызға жарасар еді. Бірақ ол ондай емесс. Жарайды, ғашықтығым жайлы айтайыншы. Оны өзімде байқамаппын. Оның көздері мен менің көздерім түйісіп қалғанда бірер секундқа əлем тоқтап қалғандай болды. Сол сəт тұла бойым ток ұрып өртенердей күй кештім. Одан соң əр қызға бір тисіп прикол тастап жүретін шешен тілім, сол қыздың алдына келгенде байланды да қалды. Өмірімде бірінші рет қыздан ұялдым. «Бұл не сұмдық, Бекзат саған ұят емеспе, өййй тормыз»-дедім өзіме ішімнен. Түк түсінбедім. Сөйтсем мені жіпсіз байлаған сезім ғашықтық сезімі екен. Баяғы да Абай, Мағжан, Мұқағали жырлып өткен махаббат бүгін менің алқымымнан алды. Сол күннен бастап сол қыздың маған керек екенін сезіндім. Өзім барлық жерде оған жақын болуға тырыстым. Бір күні мектепте болған пікірсайыс жарысында солы қызды маған қарсылас топқа отырғызып қоймасы барма. Ал енді сөйлеп көр. Қанша тіс қаққан деватер болсам да сол қыздың алдын да оны мұны айтып бұралаңдап қалдым. Жанымдағы адамдардан ұят болмасын деп əр тақырыптың басын бір шалып сөйлеймін. Журилердің де жеңісті бізге беріп қоймасы барма. Ойымнан кетпей қойғаны: мені ұнатпай қалды мекен? Жоооқ, оның бойынан ондай қыртың мінез табылмады. Мені құттықтады. Адамның қандай ниетпен айтқаны түрінен көрініп тұрады ғой. Əлеуметтік желі де сезімімнің шет жағасын жəймен білдіре бастадым)) Айттым ғой тəп-тəуір араласам деп. Естуімше ол да мен туралы жақсы пікірде екен. Онда бұл не тұрыс дедім де айтып кеп жібердім, жартылай өлеңдетіп. Өзімнің ептеп өлең жазатыным бар. Оған арнаған өлеңді кейінірек салармын. Ол оқыды да 5минут үнсіздік болды. Сосын «ответ» келді. Көзімді жұмып хатын аштым. Сөйтсееем ол жарықтықтың бар айтқаны: «сені ағамдай көрем.» Қалай сонда? Кəдімгі ағасы сияқты көреді екен мені. Кəдімгі менің қарындасым мені қалай көрсе ол да солай көреді екен. Дұрыс ағасындай көрсін, бұл мені оған бір қадам жақындатады. Тап сол кезде басыма жаман ой келе қалсын:«Ол мені аға санаса — ол қалай мендік болады?». Бітті. Құрдымға кеткен жерім осы болар дедім. Махаббаттан жолы болмаған сорлыларша кафеге барып ішіп кетейін(кинодан көріп алып) десем харам сусынды ауызға алудан жиіркенем. Қандай күнə? Қандай жаман қасиет? Еһһһ, мұңлы күндерім өтіп жатты. Сұлу қыздарды би алаңында таңдап билейтін мен сол күннен бастап мектептегі дискотекаға да бармадым. Қалай барам. Ол жоқ. Ол барса мен бар ісімді тастап барар едім ғой. Əрине онымен билеу үшін, билеу бұйырмаса ешкіммен билетпеу үшін)) Уақыт менің жүрек жарамды емдегендей болып, өмір маған қайта күш қуат беріп сөз айтуға қайта оқталдым. Жалғасы келесі блогта))

"Әңгіменің ашығында" бағдарламасында қазіргі кездегі көкейтесті мәселелердің бірі- «ауыл мектептеріндегі білім беру сапасы, қала мектептерінен айырмашылығы, һәм кемшілігі мен артықшылығы» жайлы ашық әңгіме өрбіді. Келген қонақтар өз ойларын ортаға салды. Өз кезегімде мен де өз көзқарасымды білдіріп өттім. Ол былай:
Жалпы, ауыл мектептеріндегі ғана емес, жалпы еліміздегі барлық мектептердегі білім беру жүйесінің басты 2 проблемасы бар. Әрине, менің пікірім! Олар:
-Біріншісі- ұстаздардың қоғамдық мәртебесінің төмендігі. Осы себептен ойы ұшқыр, білімді жастардың 90 пайызынан көбі педагогика мамандықтарына бармайды. Несіне барсын? Егер ол саланың не қажеттілікті қанағаттандыратындай жалақысы, не қоғамда жоғары статусы болмаса. Соның кесірінен, қазіргі уақытта бұл саланың мамандықтарында ҰБТ-дан 60-70 балл жинағандар оқиды. Ойланып көріңіз, мектепті 3-4 деген бағамен бітірген жастан, болашақта қандай ұстаз шығады? Қазақ тілі, әдебиет, тарихты бұл жерге қоспай-ақ қояйық (оларды ниеттенген мамандар өздері ақ игеріп кете алады). Ал, математика, физика, химия секілді мамандықтарға түлектердің жоғарыдағыдай баллмен түсуі күмән туғызады. Олардан болашақта білім алатын оқушылар жайлы сөз қозғаудың өзі ұят…
-Екінші мәселе- баяғыдан келе жатқан, «шектен шыққан керексіз қағазбастылық». Анам- мұғалім болғандықтан мұны жақсы білем… Мектепке барып 2-3 сағат сабақ беру үшін, үйде отырып «таңның атысы, күннің батысы» қағаз жазып отырғаны. Аяп кететінмін. Міне, солай таңнан-кешке дейін дамыл таппай қағаз жазып, компьютерге телмірген ұстаздар физиологиялық, тіпті психологиялық тұрғыдан қатты күйзеліп, шаршайтыны анық. Ал осылайша шаршаған ұстаздардың мектепке барып, әрбір оқушының шалалығын жөндеп, еркелігіне шыдап, ерекше бір жаңашыл шығармашылық арқылы сапалы білім беруі- өте, өте қиын іс!!! Сондықтан, білімді әрі білікті жастарды тәрбиелеп шығару үшін педагогтардың қоғамдық мәртебесін көтеріп( ойы ұшқыр жастарды осы салаға тарту үшін), қағазбастылықты азайтып, ұстаздардың өз ісіне — шығармашылық тұрғыда, жаңа бір сапалы әдістерімен баруына жағдай жасауымыз қажет!!!

Сонымен, соңғы қоңырау соғылды, жас түлектер қолдарындағы гүлдерін жақындарына тапсырып, сыныптастарымен бірге қыдыруға кетті. Қыдырғанда сол орталық саябаққа барады, үйлеріне келіп бір тамақ ішеді да, киімдерін ауыстырып әрі қарай, дайындап қойған ресторандарына баруы мүмкін. Бізде солай болған. Қазір, жастардың арасында темекі тарту, арақ ішу бұрынғыдағыдай мода болмағандықтан түнгі қыдыру ұзаққа созылмайды. Оның үстіне алда әлі ҰБТ бар дегендей. Ал, Сіз, көрші орыстардың мектеп бітіріп жатқан түлектерін көрдіңіз ба? Көрмесеңіз орыстардың белгілі блогері Варламовтың постына сілтеме жасайын varlamov.ru/1741557.html (бұл сияқты суреттер жетеді. Желкенішті иа?!)

Олардың жанында біздің түлектер әлі бала ма деген ойға келдім. Ол тіпті жақсы да. Себебі, екі адам кетіп бара жатса біреуінің қолында міндетті түрде арақ немесе пиво. Енді олардың тегі мен тәрбиесіне күмәндана беріңіз. Ресей шынымен де ішіп кеткен ел екен ғой. Болашағы мынау болса келешегі не болады? Мектеппен қоса балалық шақтары да бітіп бара жатқанын аңғармайтын сияқты. Бұл дегеніңіз 1-2 жылдан кейін әлеуметтік желілердегі «Жалғыз басты әйелмін. Балам ауыру. Көмек беріңіздер!» деген сурет…

Қызын қырық үйден тиып, бөтен үйге қондырмайтын, ұлын бөтен үйден тойдырмайтын қазағымның тәрбиесі мықты ғой. Бұл постты үйренсін деп емес, жиренсін деп салдым. Әйтпесе, көрші орыстарға еліктеп кететініміз жоқ емес қой)
Бейбіт Сарыбай айтпақшы "Әрбір пост, бір тост сияқты")

Соңғы қоңырау! Балалардың мұғалімдерден құтылып, мұғалімдердің балалардан құтылып мәәз болып жататын кезі ғой. Неге екенін білмеймін "қызыл күн" болмаса да 25 мамырды жақсы көремін. Мектеп бітіргеніме 7 жыл болса да осы күні оқушы кездегі қызықты сәттерді бір еске түсіріп қоямын. ҰБТ-ның әлегі, апта сайын болатын сынақ тесттер, оның жауабын күту, дым сатып алып жемесең де асхананың жанында тұру, дене шынықтыруда «футбол ойнайықшы» деп жалыну, күнделікті жоғалтып жіберіп жаңадан бастау, айына бір рет келетін кезекшілікті айтсаңызшы. «Жүгірме! Жазып аламын» деген сөз жиі есіме түсіп тұрады) Мұғалімдердің «Сен оқысаң оқитын баласың, просто жалқаусың» деген сөздері де есімде) «Мұғалім осы жолы 4-ке қортыңызшы, келесі тоқсаннан бастап оқимын» деп жүргенде 11 жыл өтіп кетіпті ғой. Мен мектеп бітірген жылдары сыйлығыңыз бар, рестораныңыз бар барлығын қосқанда 50 мыңның шамасында жыйнайтынбыз. Бүгін, бір танысым 180 мыңнан жиналып жатырмыз дегенде жағамды ұстадым. Жаға ұстатты деген осы шығар) Айналайындар-ау ата-аналарыңды да ойласаңдаршы! Масқара ғой) Грант ұтып алатыныңа да сенімді емессің ғой…

ҰБТ-дан өтпей қаламын деп қорқып жүрген оқушылар, УАЙЫМДАМАҢЫЗДАР! 1 жылдан кейін қай пәннен қанша бал алғандарыңызды ұмытып қаласыздар. Барша жас түлектерге сәттілік! Жолдарыңыз болсын!

Егер мектепте мұғалім болсаң қай пәннен сабақ берер едің?

Өзімнің туып өскен жерім, қасиетті мекенім Балқаш қаласы жайлы ой-өрбітейін деп отырмын. Қарағанды облысынан 380 км шақырымда орналасқан. Ең алғаш 1931 жылы Прибалхашстрой кенті ретінде қаланған. Кейін 1937 жылдан бастап Балқаш қаласы деген статусқа өзгертілді.
Балқаш қаласы несімен ерекшеленеді? Әрине, ең алдымен көз алдымызға мөлдір-таза көлі елестейді.Балқаш көлі — Қазақстандағы ең ірі көлдердің бірі, оңтүстік-шығысында орналасқан. Аумағы жағынан Каспий, Арал теңіздерінен кейін үшінші орында. Орташа тереңдігі 5,8 метр, ең терең жері 26 м. Батыс бөлігіне Іле, шығыс бөлігіне Қаратал, Ақсу өзендері құяды. Жаз айында еліміздің түкпір-түкпірінен, тіпті Ресейден, Қытайдан туристер келіп демалады. Қаламыз мұнысымен ғана шектелмейді. Оңтүстік-шығысында 60 км жерде Әулиетау деп аталатын тау желісі бар. Бірақ қала тұрғындары «Бектау ата» деп атайды. Оның жанында Ұраңқай деген шоқы бар. Таудың шыңы 1000 метрге дейін жетеді, ал ұзындығы 4000 га, оның аумағында түрлі атқалдар мен құздар орналасқан. Бектау ата тауының күн батыс жағында "Әулие" деп саналатын үңгір бар. Үңгірдің жалпы ұзындығы 45-48 метрге дейін жетеді. Суы мөлдір, таза, өте салқын және түбі лай болып келеді. Кезінде Бектау ата үңгіріне ауру адамдар, бала көтере алмайтын әйелдер басына түнеп, құрбан шалып, Құдайдан тілеген тілектерінің орындалуын сұрайтын қасиетті орын болған. Ал, қазіргі уақытта бұл жан-жақтан келетін туристердің қызығушылығын тудыратын табиғат әлемінің ерекше бір туындысы болып қалыптасты. Және де мұнда балалар демалатын жазғы лагерлер жұмыс істейді. Сонымен қатар, шаһарымызда «Балқаш кен-металлургия» комбинаты бар. Мұнда алтын, күміс, платина және т.б. түсті металдар шығарылады. 1997 жылдан бастап "Қазақмыс" корпорациясының құрамына кірді. Аймақтан мыс кенін шығаратын 4 кеніш жұмыс істейді. Олар: Қоңырат, Саяқ-1,2,3. Бұлардан басты пайдалы компонент — мыс, молибден, алтын өндіреді.
Қаламызда 20 шақты білім ордасы, денсаулық сақтау орталығы, кітапханалар, мұражайлар және де жастарымыз бос уақыттарын тиімді пайдалануға арналған "Өнер мектебі", «Спорт кешені», «Оқушылар сарайы», бассейндер бар. Ал, орталық алаңында Ағыбай батыр ескерткіші орналасқан, сонымен қатар Мұхтар Мағауин атындағы мәдениет сарайы бар. Қаламызды қай жағынан алып қарасаң да мақтауға тұрарлық. Бірақ, ең басты деп саналатын киелі жерлері туралы жаздым. Оқып отырғанның өзінде көз алдыңызға бейнесі елестейтіні хақ. Қаламыз жылдан-жылға дамып, өсіп-өркендеп жатыр. Еліміздің үлкен бір алып қаласына айналатына сенемін.

Түні бойы ұйықтай алмай шықтым. Түсіме қайтыс болған кластасым кіре берді. Құран оқытамын-ау деймін…Марқұмға құран бағыштайтын да ешкім жоқ шығар…
10-11ді Балқашта оқыдым. Класта есімі бірдей екі бала болды. Бірін “Ұзын Алмас”, екіншісін “Карибаев Алмас” дейтінбіз. “Біздің атымыз бірдей емес. Мен Алмазбын, анау Карибаевтарың Алмас” деп ұзыны дауласушы еді. Ұзынымен қатты араласып кеткенім шамалы. Кәрібаев екеуміз Балқаштың бір шетіндегі жер үйлер жағында бір маңайда тұрдық. Екеуміздің қызығушылығымыз, біраз ұқсастығымыз бартын. Алмас футбол десе жанын беретін. Көшеде футбол ойнағанда бір-бірімізбен ойынымыз үйлесіп жататын. Алма қайтыс болғаннан кейін ешкіммен де футболды сәтті ойнай алмадым. Келе-келе ойнауды мүлде қойып кеттім. Осы футболқұмарлығымыз арамызды ашып жібере жаздады. Бірақ, қалай екенін білмеймін, қайта достасып кеттік. Бала кезде адам кекті қатты көп сақтамайды екен ғой қазір қарап отырсам… Бір күні Сәкен Сейфуллин атындағы қалалық кітапханадан Несіп Жүнісбайұлының “Мексикадағы футбол тойы” деген кітабын алдым. Жата-жастана оқыдым. Алмас екеуміз атақты футболшылардың суретіне қарап, ағамыздың әдемілеп жеткізген әңгімесінен олардың ойынын көргендей әсер алдық.

Балалық шақ сәттері. Ауыл мектебі, алтыншы класта оқимын. Мектеп директоры төртбұрыш көзілдірік киген, шашы ақ баса бастаған азамат:
-Неге сиыр жолдың шетіндегі шөпті мүйізіне іліп алып үйге әкелмейді?, -деп сұрақ астына алды. Кінә бар, қылығымыз бар, қарау бар, қадағалау бар соның нәтижесінде директор кабинетінде бүкіл класс болып тізіліп тұрмыз. Кінә тартқан қылығымыз балалық немесе қасақана қылық деп те айта алмаймын. Оқу кестесі бойынша соңғы алтыншы тарих сабағына кірмей қойдық. Неге кірмей қойдық? Өзімізде білмейміз. Жоғарғы класс оқушылары сабақтан қашып кеткенін естіп-білгендіктен болар, алғашқы рет солай істедік. Қашқанымыз? Сабақтан қашқан түріміз сол, мектептің артқы ауласына барып жүріп алдық.Сабақтың қырық бес минутты бір-бірлеп өтуде. Бірден мектептен үйге қайтып бару ешкімнің де ойына келген жоқ. Бір-бірімізден жасырып мектепке анда-санда қарайлаймыз. Мектептегі күн аяқталды үйге тарқап қайтатын уақыт. Жол-жөнекей бағыттас, көрші болып бөлініп тарқай бастағанымызда алдымыздан бір оқушы шығып:
-Сендерді мектепке кірсің деп, шақырып жатыр. Директордың кабинетіне -деді де кетіп қалды. Мектеп директоры бізді бақылап-бағып қарағанын білдіртпейді. Тарих сабағынан қашып кеткен соң сол пәннің үй тапсырмасын бізден сұрады. Үй тапсырмасын ешкім білмейтін болып шықты. Тарих пәні бойынша өтіп жатқан тақырыптардан сұрақтар қойды. Сұрақтарға жауап бергеннен үндемей тұрғанымыз басым. Өткен тақырыпқа оралған сайын ежелгі тарихқа үңілдік те адамзат тарихының басы -алғашқы адамның қауымдастығына бір-ақ жеттік.
Адамға ұқсас маймыл мен қазіргі адамды ажыратуға тапсырма алдық. Бұл жолы үндемеуге болмады. Түсіндіріп көрдік. Біреуіміз:
-Адам шоқпармен аңға шығады, -деді. Адамның осы бір қабілетіне қарап, оны маймылдан бір жақты ажыратпайтынымызға көзімізді жеткіздік. Өйткені маймыл таяқты, тасты да пайдаланып жемін табады.
Тірі маймылды ешқайсымыз көрмегендіктен маймылды күнде көріп жүрген сиырға айырбастадық.
Директор кабинетіндегі он бес минут бір сағаттай көрінді. Аяқ талды, қарын аши бастады.
Соңғы сұрақты директор өзі қойып, қойған сұрағына өзі оған жауап берді.
-Неге сиыр жолдың шетіндегі шөпті мүйізіне іліп алып үйге әкелмейді?, -деді де, біздің түрімізді анық көргісі келді ме көзілдірігін тануының үшіне қарай сырғытып көзілдіріктің үстінен қарап:
-Сиырда сана жоқ, сендерде сана бар, -деді. Дауысы бір қалыпты:
-Сана, сана сендерді жануарлардан ажыратып тұрған.
Осы сөздерден кейін бәрімізді үйге қайтарды.

P.S:
Қазір бізді қорғар еді.
-Сана туралы неге айтасыздар, олар сана деген сөздің мағынасын білгенге жастары кіші емес пе,өздеріңізде кінә. Мұғалімдерін ұнатпайды, сосын сабақтан қашып кетті, -деп ақтар.
Біз болсақ мұғалімді ұнатамыз немесе ұнатпаймыз деп те ойлап көрген жоқпыз. Тек еліктегеніміз болмаса. Егерде мұғалімді ұнатпауға болатынын білсек директор ағамызға қылығымызды ақтау үшін солай деп те айта салар едік. Бағымызға ондай сөзді естімеппіз, әйтпегенде қылығымызды санасыз немесе саналы деп бір жақты айту қиын болар еді.