Саматтың өмір жолы Аспанда емес, жерде жоспарланып қойылған: мектепті бітіргесін әскерге барады да, өзінің апасы жұмыс істейтін гарнизонға түседі; әскерден келгесін — МАИ-ге барады: ағасы — МАИ бастығы.

Мәңгүрт менеджер:
— Майк плиз, сенд ми електрик чемез оф айыр кондишнің систем. Ох тэнкю, нақмет рақ! Жәдігер, арматураларға 12 градус болатын фаска точить етіп таста! Вась, хуясь — ммуах-ха-ха-ха, шучу. Вась,

«Оқитын дым жоқ» © @Akzere

Епті, алдыңғы күні біреу атылып өлмекке дүкеннен патрон алып тұр екен. «Ипотека шаршатты ма?» десем, «жоқ, жәй, іш пысты: оқитын дым жоқ» дейд! Оның айтуынша, Инетте қызық таусылыпты, жаңа идеялар, сервистер жоқ; күнде сол баяғы жұлдыздардың дамбалдары мен жаңалықтар. «Саған да екі патрон алайын ба?» дейд! «Кет-ей нақ!» дедім мен оған. Лібә, Инетте қызық жоқ болса — оны өзің ойлап табу керек емес пе? Сөйтіп онымен, Инетті қалайша ермек қылуға болатынымен бөлістім.

1. @KILYZAMAN -ның құйысқанына жабысып алып — бәдіктену:

2. Жұрт пір тұтатын адамның таланты мен денсаулығына күмән келтіріп, бет жыртысу:

Бір кісі 1 сәуірге қатты қалжыңдайды екен. Тіпті зәрені алады екен нақ. Қанша алданбаймын десе де, достары 1 сәуір күні бір қой алданып қалып, бұттарына жіберіп қорқады екен.

***
Ол өз әйелінің күйеуі болатын. Ал әйелі – сәйкесінше әйелі әрі қайынағасының қарындасы еді. Мамыражай бейбіт өмірді Бейбітшілік көшесінен шыға келген көлік қалайша өзгертті? Сенбі күні арнамыздан «Бампер» мелодрамасын тамашалаңыздар.

Мен, Бекетай құмның арман арқалаған қара баласы Жақып Жарылғасын, 1889 жылдың көктемінде Орынбордың Тихорецкое жасағына келіп қосылдым.
Отарбаның заманында аттан түсіп, мехнаты көп механикеге талап қылдым. Жылдық алыс жерлерде адамдар құсты да ерттеп жатыр екен дейді. Ондай жарқын заманда қаззағымның бөрік-кимешекпен босқа терлеп жүрмегенін құп көрдім. Үрдіске бейімделіп, сосын артымнан — қалған қаззақтарды ертсем, еліме еңбегім сіңгені, перзенттік парызымды өтегенім!

1889.5.13. Арабша хат танитыным ештеңеге іске аспады. Осындағы шоқынған татарлар орысша хат тану үшін дьяк Евлампийдің үйінде тұрып, қызмет қыла тұр деді.

1889.6.13. Дьяк Евлампийден «Слово Божьеден» дәріс алып, орысшам да түзеліп қалды, әріп танып, ежіктеп оқи да бастадым.

1889.7.2. Қаззақтармен алыс-беріске кісі керек дегесін, Жаманқалаға аттанып, онда граф Бестужевтің распоряжениесіне түстім.

1889.7.5. Граф менен «Особое уложениелерді» білесің бе деп сұрады. «Наизусть!» деп, қақшия қалдым да, честь бердім. Это понравился графу.

1889.8.5. Тура бір ай қаззақ пен орыстың арасында дәнекер болдым. Недостатки: свои же сородичи не преминут проклинать за предательство собственного народа; 2. Мой народ везет налоги в тюках, в кадаках, в карысах и в текше. Все это нужно перевести на метрическую. При недостачах приходится обратно перевести на степной лад. Кстати, недостачи много. Сповадился мой народ воровать. Прав был тот сын хорунжия Кунанбая, который утверждал, что воровство в степи не прекращается. Ибрагим этого словоблуда зовут, точно вспомнил. Да ну его.

1889.9.7. Граф вернулся! Из Парижа. Был на вселенской выставке. Впечатления от этого миргорода впрямь прет от него.
Очень удивился моему русскому. Даже позвал гарнизонных офицеров. Говорит, что степной кайсак в прилежности и рвении перещеголял всех их вместе взятых. Черт побери, мне было приятно.

1889.9.8. Состоялся обстоятельный разговор с графом. Справлялся о моем будущем.
— Слушай Яков, — говорит он, — я хочу твой пример использовать на переобучение всех степных кайсаков. Того и гляди: пройдут года, может и твой народ организует выставку, как в Париже!

Я был сражен приступом смеха. Кто способен из наших перебороть свое многовековое невежество! Ахметжан из рода Есима? Разве выкроит он время от своих бесконечных выступлений на домбре? Говорят, в последнее время сповадился говорить на арабском перед бухарскими купцами. При этом акцент такой ужасный, что последующие караванщики имеют при себе толмачей с арабского Ахметжана на обычный арабский.

Может выставку в степи осилить кто то из рода Ермегия? Не думаю. Вороватые они.

Не на моем веку все это будет.

1889.10.7. Нашел таки переводчика с казахского на русский. Напоминает меня, только глуповатый. По крайней мере, мое общение с кайсаками теперь крайне облегчится.

1889.10.10. В связи имеющимися секретными расчетами на страницах этого дневника, я обязан сдать его в канцелярию крепости. Прощай, мой молчаливый собеседник!
Яков Джарылгасымов-Оренбуржский, осень 1889 года от Р.Х.

«Жалпы Мәртақын Салтақтың нашар ақын, тіпті, расы керек — қ...қ екеніне бәріміз келісіп алайық әңгіменің басында...». Мәртақын бірінші сөйлемнен-ақ әдеби сыншы Сапаркүл Күлейменнің өзін оңдырмағанын түсінді.

Кеше Қызылорданың танымал басылымы «Сыр ақшамы» газетінің редакциясында тіл мерекесі іс-шаралары аясында қазақ интернетіне еңбегі сіңген сурет марапатталды. 10 жылдан бері түрлі сайттарда 537 жаңалыққа тақырыптық сурет қызметін атқарған сурет осы саланың үздік суреті атанды.

Шара барысында қазақ тіліне қызмет етіп жүрген таңдаулы суреттерге БАҚ ұйымдарының және сайттардың марапаттары табысталды. Биыл «Еңбегі сіңген сурет» атағына "Қазақ тілі" суреті лайық деп танылса, үздік суреттер қатарына «Домалақ ту», «100 % қазақша»,«Тіл» суреттері кірді. Аталмыш суреттер мемлекеттік қорғауға алынып, бұл суреттерге арнайы хостинг беріледі. Бұл үшін мемлекеттік бюджеттен қосымша қаржы бөлінетін болды. «Сыр ақшамы» газетінің құрылтайшысы және бас редакторы Марсель Көшімхан "Қазақ тілі" суретіне«Газеттің құрметті суреті» атағын берді.

Кеш соңында отандық эстрада жұлдыздары суреттерді және қолданушыларын мерекелерімен құттықтап, әннен шашу шашты.

Марсельдің Элеонорасы
«Сыр ақшамы»

«Лібә, Бруноны асығыс өртевжіверген сияқтысыңдар...» © Папа Климент Сегізіншінің мамасы

Алдымен аз-мұз трагедия. Хабдолла* атай, 1923 жылы туылған, қызыл әскер. Жауынгерлік жолын 1939 жылы бастаған. 1942 жылы неміс тұтқынына түсіп, Рейн-Вестфалия жерінде шошқа бағады. Өмірінің ол кезеңінен айтатын жалғыз естелігі: «Фройлена жақсы кісі еді. Сұлу да еді: емшектері — мынаааааааандай!». 1945 жылы совет әскерлерімен «азат» етіліп, "өз еркімен тұтқынға түскен" деген айыппен 25 жылға бас бостандығынан айырылады. 25 жыл түгел отырып шыққан ол қайтар жолға түк таба алмай, бір топ адаммен дүңгіршекке(«ларек») шабуыл жасап, тағы 10 жылға қамалады. Ол мерзімін өтеп шыққан соң, паспорт режимін бұзды деген айыппен тағы 3 жыл бас бостандығынан айырылған. Бас-аяғы 41 жыл жазықсыз айдауда отырған адамға бәрі де кешіріледі, есі ауысқандығы да соның зардабы болар. Бірақ қанша сыйлағанмен, кейбір өтіріктерінен ұстап алып, қасқа шалды жындандыратын едік.

***