Адамдардың тек төрттен бірі ғана түстердің толық спектрін ажырата алады екен. Қалғандары тек өңі өзгерген түрінде көреді. Мына қарапайым тест арқылы түстерді қаншалықты айыра алатыныңызды тексеріңіз.

Неліктен бұлай екенін білесіз бе? Түстерді ажырату қабілеті көздің ішкі тор қабығындағы фоторецептор жасушалардың мөлшеріне байланысты екен.

(К)өзіңіздің түс ажырату деңгейіңізді төмендегі сурет арқылы тексеріп көріңіз. Суретке мұқият қарап, қанша түс барын және сол түске ұқсас жолақтарды санаңыз. Яғни жалпы қанша жолақ көресіз, соларды санаңыз.



Сонымен неше жолақ санадыңыз?

1. 20 жолақтан аз. Демек көзіңізде екі түрлі жарықсезгіш жасушалы тор қабығы бар деген сөз. Адамдардың 25%-ы дәл осындай дихромат болып саналады. Иттер де солай, олар көп түстерді ажырата алмайды.

2. 20-дан 32-ге дейін. Бұл санаттағылар трихромат деп аталады. Көздің жарықсезгіштігі 3 түрлі. Сіз тек барлық түстерді ғана емес, олардың түрлі реңктерін де көре аласыз. Адамзаттың 50 пайызы осындай.

3. 32-ден 39-ға дейін. Түстердің барлығын ең жоғары сапада көре алатындарды, түрлі реңктерін анық көретіндерді тетрахроматтар деп атайды. Мұндай қабілет араларда да болады.

4. Егер 39-дан көп санасаңыз — қайтадан тексеріңіз. Өйткені суретте барлығы 39 жолақ бейнеленген. Және бұны монитордан көру тіпті қиын.

Тест ұнаса, сілтемесін достарыңызбен бөлісуді ұмытпаңыз.

Әлгі, сендердің ентерлеттеріңде бастырылу туралы алып-қашпа, әкеліп-тастама әңгімелер көп екен. Бастырылу себептері діннен бастап, физиологияға дейін ұласады. Бірден айтайын — барлығы да өтірік. Шылқыған өтірік. Әйтеуір мамаң деп барғасын, бірдеңе гәпіруі керек. Сондықтан оттай берген. Ал шындығында себеп басқада. Бірден есхертейін — дәріхерлік дипломым жоқ, арнаулы курстар оқымағам. Бірақ мен сіздерге дәрі берейін деп жатқам жоқ, сондықтан қорықпай-ақ қойыңдар, әбілдер өңшең.



Кеселдің мамамнезі

Бастырылу — ұйқы кезінде не ояу кезде дененің жансыздануы. Адамда бес сезім болса, тек көру мен есту қабілеті қалады. Ал денеңді қимылдата алмайсың. Дененің жансыздану кезінде көру қабілеті біршама жақсы сақталса, есту қабілеті нашарлайды, мысалы, сөйлеген дыбыстар — күңгірт, әлсіз естіледі, немесе филологиялық тұрғыда жер бетінде тіркелмеген тілдердің бірінде шым-шытырық сөздер легін естуіңіз мүмкін. Қызығы сол: сіз ол сөздерді түсініп жатқандай боласыз!

Физиологиялық ауырсыну белгілері жоқ. Тіпті кей тұстарда мына пәниге қарағанда рахат та көрінуі мүмкін (айталық, «мұнда» VKM -ды кездестіру ықтималдығы нөлге тең). Ал енді үрей сезімі билеуі мүмкін. Бұл енді адамның о дүния, тылсым, херуақ сияқты дүниелерді субъективті қабылдауына байланысты. Бастырылған түннен кейін өзінен өзі қорқып,
аллилуйялап жеті нан тарататын экземплярларды да біледі аффтар.

Бұл күйден шығуға әдетте сырттан болмашы тітіркендіру жеткілікті. Ноуқостың башайын басып, не енегін езіп кетсеңіз — жансыздану күйінен дереу шығады. Көңілшектік деңгейіне қарай — жай ғана рахмет дей салудан бастап, ағыл-тегіл жылап, абайсызда енегін басып кеткен аяғыңызды сүюге дейін баруы мүмкін. Айтпақшы, кейде тарс еткен қатты дыбыс та жеткілікті.

Қайталап айтамын, бұл күйден жасанды жолмен ТЕК ҚАНА СЫРТТАН ТІТІРКЕНДІРУ арқылы ғана шығуға болады. Яғни өзіңді өзің шымшып алуға, диваннан құлап кетуге Олегтенбей-ақ қойыңыз. Бұлшық еттеріңіз жұмыс істемейді. Яғни, әрекет түгілі, біреуге мені оятып жіберші деп айту да мұң. Дененің жансыздану кезеңінен тек қана табиғи жолмен шығуды күткеннен басқа амалыңыз жоқ. Ал ол бірнеше минуттарға созылуы мүмкін.

Осы жерде — менен бір қызық. Бірде бетібоқта каммент жазып, ұйқыға жатып, бес минөттен соң бастырылып қалдым. Әжесстің, «тірілгесін» мәңгіліктен келгендей болсам, сағатта — каммент жазған уақытымнан 7
минөт қана өтіпті. Ал мен таң атты деп ойлаппын.

Бастырылудың ең бір тылсым тұсы — «бірнеше рет ояну» эффектісі. Бұл өзі мынадай қызық эффект, әнасс. Бастырылып қалғаннан кейін, оянып кеткендей боласың. Бір кезде… әлі жатқаныңды сезесің! Одан кейін, енді шындап оянғандай боласың. Бірақ қуанба — бұл да алдамшы, шын мәнінде сен әлі шала-жансар жатырсың! Ал, Павловтан бастап бүкіл
физиологтардыкін өтпейтін бәкімен кесіп ала ғой!

Айтпақшы, постулат: мас кезде адам ешқашан бастырылмайды!

Алқашқы бастырылып қалуым немесе №3 емхана дәрігерлеріне лағнат

Алқаш рет бастырылып қалғанда тасым мұздап сала берген. Зәрем зәр түбіне жетіп, әрі қарай қуық бойымен дамбалға сырғып түсті. "Қарламқаш" (былайғы қаззақтарға «ақ сүйек» деген аттыкімен белгілі ойынға ұқсас) ойнағанда, түн ортасында зиратқа тығылып отыра беретін мен, анау-мынауға сенбеуші едім. Мазасы кеткен херуақтар ақыры маған қолдарын жеткізген екен деп шошыдым. Біттім дедім.

Екінші рет бастырылып қалғаным тіпті ауыр тиді. Себебі етбетімнен жатқанда бастырылып қаппын. Аид патшалығында қандай мамандықтың құлағын ұстасам деген ойлар келе бастаған кезде, таңғы беске оятуға қойылған телевизор саңқ етті. Енді шындап бұтқа жібердім.

Емханаға құстай ұштым. Сәтті пайдалана отырып, №3 емхана терапевті Қарсақбаев Т. мырзаға ланетімді жеткізгім келеді, себебі ол таусылып жылап, түндегі охуйғаны пұшайман бола айтып берген маған:
— Ааа, с кем не бывает, это в порядке вещей, иди, не парься — деді. Сукі нақ.

Атауы жоқ кесел маған серік боп, Атып жатты Жиренқопа таңдары...

Амал не, жансыздану дертімен күресте жалғыздан жалғыз қалдым. Әлбетте, Үбәк, Муңкә, Ракүшәй сияқты қандыкөйлек достарым көмектесер еді (және көмектспек те болған!), бірақ қалай?

Бастырылуды зерттеп жүріп том-том кітаптарды ақтардым. Хербетте, Донцова, апайынды әпшелі-сіңлілі Стругацкийлер, ортағасырлық инквыизицияның жын-перілермен күресі сияқты дімкәс еңбектер бірден наққа кетті. Норбеков деген аферистке де еменнің ең үлкен бұтағын қойдым. Жеке кабинеті бар психиатр-хихиатрларды бірден наққа жібердім: бейшараларға ақша төлесең — өзінің саласына қатысы жоқ мәселе бойынша да бірдеңе айтып беретін қасқалар деп естігем. Ал діндарлар — «бессімилдә!» деп айтсаң, жын қашып кетіп, оянасың деп еді.Бірақ жағың жұмыс істемесе, қайбір мантраны қарық қыласың?

Сондай күндердің бірінде Кәшәні жолықтырдым. Қуантқаны — ол тамаша стақандас ғана емес, сонымен бірге — бастырылып қалатын ауруы бар екен. Онысын естіген күннен бастап, екеуміздің ұқсас жерлерімізді аңдай бастадым. Сырт қарағанда әбүйіріміз бен қолтығымыздан басқа ұқсастық таба алмадым. Бірақ бір күні:

— Ептібайымайдтың белін атам құртты, сақ* құйғанда балшық тасытып! — деп, белін ұстап ыңыранған да, «охх!» дедім мен!

Қиагноз

Очм, құдайына қараған иудейлер, мен таптым адам неге бастырылатынын. Жезөкшелер, ну енД, өз еркімен, ол енді мысыққа да түсінікті. Ал адамдар — омыртқасы қисық болғаннан бастырылып қалады екен!

Мидан «жүр-тұр-ана қызбен жат!» деген сигналдарды жұлын денемізге — омыртқаның жамбаспен тістескен тұсындағы 32 кабельмен таратады. Кішкентайында ауыр көтеріп (Кәшә сияқты), я бірден құдай атып қисық боп туғандардың (мен сияқты) омыртқасындағы соңғы сақинасы — сол кабельдерді жаншиды!

Күндіз, яғни адам белсенді кезінде сақина үнемі қозғалыста, сондықтан кабельдердің қызметіне кедергі жоқ. Ал енді ұйқыға жатқанда сақина ұдайы жаншып тұратындықтан, денені қимылдату мұң болады. Басқаша айтқанда, бұл — ерікті түрде сал боп қалу деген сөз.

Әуелде бастырылып қалған кездерде, ояна сала омыртқам мен жамбасым астасқан тұсты уқалап көретін болдым. Ұйып тұрады әнасс, тіпті шымшысаң да ауырмайды! Эксперимент тазалығы үшін Кәшәға да айтып қойғам. Бірер күннен соң, ол да бастырылған күндері омыртқа-жамбас қорғас шекарасы ұйып тұратынын жеткізді.

Сонымен, ашетері — бастырылу омыртқаның қисық біткенінен болады. Әсіресе, сколиоз адамдар бастырылуға бейім. Тақырып өзім үшін осылай жабылды. Енді, шын дипломы бар, медицинадан Нобель сыйлығының лауреаты басқа себеп айтса да сенбейм, нақтың. Мен жаман боп жүргенде қайда қалдыңдар?!!!

Бастырылып қалу күйінен шығу амалдары

Біреу оятып жіберсе жақсы әрине. Бірақ, бастырылып қалу нарығында 25 жылдан бергі ойыншы ретінде айтайын: құрыған үміт. 25 жылда бір-ақ рет оятып жіберген екен мені, онда да жансыз жатқанымды білгеннен емес, сыраға барып келейік деп.

Тапқан жалғыз амалым — тыныс алу арқылы. Байқайсыз ба, сіз бастырылып жатқан кезде, тынысты да баяу алып жатасыз, тіпті кейде — тыныс алуды "ұмытып" кеткендей боласыз. Ендеше, мейлінше терең демала беріңіз. Денеңде қан жүгіріп жатқанын, санаңның айқындалып келе жатқанын байқайсыз. Тыныс алудың жиілі мен тереңдігін арттыра берсеңіз. бір кезде барып денеңізге жан бітіп, оянасыз. Әрі — ысылдап-пысылдап жатқан адамды біреудің оятып жіберу ықтималдығы да жоғары. Егер сіз тіпті бір жақсы амалын білсеңіз — мәрхабат, хуяна отырып тыңдауға уәде беремін.

Алла өзі сақтасын. Қытайлықтар мәселесі мені қатты мазалап жүрсе керек, түнде мен солар туралы түс көрдім)). Уапшым базарға барам қытайлар, далаға шығам қытайлар… Бітіріп кеткен мектебімде оқып жүр екенмін. Қарасам мектепте қытайлар қаптап жүр. Өздері бір бөлек болып жүреді. Бір-бірімен қағаз(записка) арқылы сөйлесіп жүр. Бірдеңе ойластырып жүрген сияқты. Түстері суық. Бір кезде қазақ балдар жиналып бәрін атайын деп жүр екенбіз. Қытайлар да сезіп бізге тіс қайрап жүр. Бірде қытайларды далаға шығарып кетіңдер, әйтпесе барлығыңды атып қырып тастаймыз дедік. Қолымызда пистолет, обрез. Сөйтіп қытайлар кетті көшені бойлап(қашып). Бір кезде алыстан бір тобыр көрінді. Сөйтсек қарулы полициялар, омон, спецназдар қытайларды қоршап мектепке кіргізуге келе жатыр. Біз қаштық мектепке қарай бытырап. Содан кектептің ішінде тағы қытайлар қаптап жүр. Біз де жүрміз үн-түнсіз. Бәрі тыныш… Оянып кеттім. Әйтеуір болашақта балаларымызды қытайлармен бір мектепте оқудан сақтасын Алла Тағала.

Әке!
Сені бүгін тағы көрдім түсімде
Тұр екенсің қол созымда, қасымда
Қарт емессің, екенсің дәл күшіңде
Әңгіме айтып егістіктің басында

Ал мен болсам масақ ұстап қолыма
Саған қарап отыр екем сүйсініп
Бергеннен соң шал-кемпірдің қолына
Әке болып қарамайсың исініп

Қарғып мініп жетектегі тайыма
Шауып кеттім қырат жақты бетке алып
Жаңағы бір сезім қалып жайына
Кеудемде бір қалғандайын кек қалып

Кез-келген бутикке кіргенде қара түске секіре берме.
Әсіресе, Шымкенттік жігіттер, сендерге арнайы айтып отырмын!
Batyr (Жігіттерге мода/жетінші абзац)

Қара түс. Құпияға толы бұл түс баз біреулерге ұнамауы мүмкін әрине. Бірақ маған емес. Неге?
1) Жылуды жақсы сақтайды. Шымкенттің +40 ыстығынан Ацсотононың +20-сы көктемнің алғашқы күндеріндей-ақ. Жаз бойы 2-рет қана терлейсің.
2) Түнде тығылып қалу оңай. Қызылды-жасылды киіммен тығылып көрш.
3) Ең бастысы — пибіқарынды жасыруда таптырмас түс. Былайша айтқанда сымбатты қылып көрсетеді.
Дәлел??! Пожалыстаңыз:



(Екеуінің де размері бір. Қара түс ақ (светлый) фонда визуально кішкентай болып көрінеді. Бешірній көйлектердің қара түсті болуы да осы себептен).

4) Қара түс осы жаз маусымында қазақшаға аударылған "Қара киімділер 3" фильмінен соң актуальді түске айналады деп күтілуде.

Ол төсектен тұра алмады. Түсіне кірген керемет оқиғаны қимады. Көз алдына дәл қазір ғана көріп біткен фильм сияқты қайталап айналдыра берді. Түсінде ол екеуінің бірге болғанын көрді. Арадағы алшақтықты түс арқылы жеңе білгеніне өзі де қуанып жатыр, сол қуанышты жалғастырғысы келді ме, көзін қайта жұмып қояды. Бірақ түс жалғасын таппады, тек санада қайталана берді.
Ұйқыдан оянар, оянбастан ОНЫҢ бейнесі көз алдында болды. Түсінде олар бақытты еді. Сағына күтіп жүрген жанға оның арт жағынан келіп, нәзік қолдарымен құшағына алғаны бақыт еді. Ол бұрылмастан-ақ ОНЫҢ жылуын сезінді. Бұрылып қарғандағы бір-біріне деген көзқарастары сағынышқа толы еді. Көпшілік жиынның ортасынан оңашаланғылары келген екі ғашық амалдап жолын тапты да, жеке шықты. Сүйіктісін сағынған ол еркелене мойынына асыла кетті. Сүйген жанның құшағында болғанға не жетсін? Махаббатына қолы жеткен ол да мейірлене, құштарлана сүйе бастады сүйіктісін. Олардың сезімдері, жүрек дүрсілдері көрген түс секілді емес, дәл қазір болған жағдайдай сезілді. Құшақтап тұрып, сүйікті жанның иісін құмарлана сезінгені денесін дір еткізді…
ОЛ келгенде, кездесу кезінде ОНЫ дәл осылай, тіпті одан да артық етіп құшақтайтындығына сенімді болып, көз алдына болашақтағы кездесуді елестете берді. Ал болашақты болжау, армандардың орындалуы уақыт еншісінде және бәрі пенденің ойлағынындай бола бермейтіндігін сол сәтте ол мүлдем естен шығарып алды…
Кішкене түс қызығана батып болған соң, жұмысқа баруға жиналды. Көңілдегі сезімді сүйіктісіне білдіруге асықты, смс жазып жіберді. Алайда жауап ала алмады. Бұл жағдай көңілге аз қаяу салды. Жауабын білуге асықты. Ол тіпті сол кезден бастан өз сүйгенінің алыстап бара жатқандығын сезбеді…

Мен еш нәрсеге таң қалмаймын, себебі өмірімді түске ұқсатамын. Ал түсте нелер болмайды?!.. Кей кездері өмірімде дәл түсімдегідей ғажайып оқиғалар болып тұрады. Сондай ғажайып сәттер… тіпті өзім сенбей қаламын!

Түн
Түсімде, түн ауған екен таңғы уақ
Екуміз биге барыппыз ар жағы болды сандырақ…
-Сен сосын вальс биледің
Басқа жігітпен мәз болып
Қызғаныш кернеп бойымды
Мен болсам тұрдым қанжылап…
Көрсетті ғой мына қыз
Әбігерімнен алып әлекті
Ұрғым кеп еді жігітті
Көзінен қорықтым бәленің
Қажымұқан болып тұғанда
Қысып бір алар едім ғой
Өле алмай жүріп өзімнің
Зорымның қараш дәмемнің
Сен сосын дедің-
Кешірші, сүйемін сені ашуыңды бас.
Бақытқа басым майланып осы сөзің үшін болдым мас.
Жердегі барлық байлықпен
Мәнсапты жинап берсең де
Титтей-ақ осы түсімнің
Тырнағына да татымас
Сен сосын қайта бүліндің
Бабыңа түсіп бастапқы
Қабағым қарс түйіліп
Табанға тағы тас батты
Селк етіп шошып оянсам
Сен жоқсын бірақ тек қана
Жастыққа тамған жып жылы
Жалғыз-ақ тамшы жас қапты…

Авторы Ықылас Ожай
Мен осы өлең жолын 1 курста ЕҰУ-нің 5 жатақханасында тұрғанда, 5- курс студенті Алмас ағамыздан жазып алып жаттап алған едім… Бұл өлең менің бой тұмарым болды десем қателеспеймин… Талай вечерлер, талай жылаған қыздар… біраз достарым осы өлеңге тәнті болды… Осы өлеңмен сіздермен де бөлісуді жөн көрдім.

Мен түсті сирек көретін адамдардың қатарынан едім. Мына түсім қызық енді былай… Түсімде бір ұйым құрыппын және сол ұйымның басшысы екенмін. Ұйым қайырымдылық шараларымен айналысатын секілді.Нақты білмейм,әйтеуір эмблемамызда толған ай мен жарты қызыл кресттің суреті бар екен. Жиналысты бастай бере оянып кеттім. Ұйымның мақсаты не, не үшін жиналыс жасап жатқанымызды білмейц оянып кеттім.

"Ұйықтаса, өңі екен" © Сатыбалды

«Түсімде сен, батырым...»

Түс тайпасы

       Жиырмасыншы ғасырдың 70-ші жылдарында екі америкалық этнолог Малайзия ормандарында сенуа тайпасына тап болды. Тайпаның барлық өмірі түстерге бағындырылған. Тайпаны да солай атап кеткен – «түс тайпасы».

       Әркүні таңғы ас кезінде бүкіл тайпа ошақ айналасына жиналып, бір-біріне түсте көргендерңн баяндайды. Егер бір сенуа түсінде тайпаласын ренжітсе, ол кешірім сұрап, сыйлық тартуы керек.

Қолыма крем жағып, бетімді мақтамен сүртіп отырып бір көзіммен ТВ-дегі концертті екінші көзіммен алдымда жатқан газеттегі гороскопты қарап қоямын. Ертең үшін Суқұйғыштарға сәтті күн дейді. Ақша түсетін шығар. Сауда жасау үшін де ыңғайлы күн дейді. Дұрыс айтады ертең сумка алуға барамын. Тааааккк, ертең не кисем екен жұмысқа, блин дым киім жоқ киетін. Сумка алған кезде кофта да қарай салу керек. Ерланға звондап жіберейін, әйелі ақша алыпты ол да ертең шығатын шығар бутик аралауға. Тек алдындағыдай кешігіп келмесе екен. Блин кафеде 1 сағат бойы күтіп, трубкамен 1 кружка сыра ішіп тастаппын ғой өткен жолы. Айтпақшы етік алдым деп жатыр еді, менікіндей емес шығар деп сенгім келеді. Сондай болып шықса бітті онда Ерланмен достығымыз аяқталады. Әйелім телефон линиясын интернеттен босатар емес, әзірше киім үтіктеп тастайын. Сосын звондармын асықпай. Қоқысты да пакетке салып дайындап қояйын, таңертең шығарып тастар. Мен айтпасам өздігінен шығарып тастау деген жоқ қой. Тамақ жеуді де азайту керек сияқты, бүгін айнаға қарасам семірген сияқтымын. Әлде ақ футболка кигесін бе екен? Сағат он бір болыпты ұйықтау керек, мынау қазір тағы да секс сұрай бастайтын шығар өзім и так басым аурып тұрғанда. Өткен аптада ғана айналыстық емес пе?..