★ Б, В, Д, Г, Ғ және Х/Һ қазақ
сөздерінің соңында қолданылмайды.

Басқаша айтқанда, сөз соңында ұяң дауыссыздардың арасынан тек З мен Ж кездесе алады және қатаң дауыссыздан тек Х/һ кездесе алмайды.

Мұның өзінде Ж-ға аяқталатын дұрыс бейімделген үш-ақ қазақы сөз бар:
лаж, баж, тәж.

Қате түрінде әдеби нормаға еніп кеткен кей сөздерді дұрыстап жазатын болсақ, былай болады:

араб → арап
баб → бап
жад → жат
шад → шат
шах → шақ (мұндағы -қ бірікеннен сөздерде түсіп қалады)
шейх → шайқы (мұндағы -қы біріккен сөздерде түсіп қалады)
Мағриб → Мәрiп
мазғаб → мәзеп
Пенджаб → Бенжап
Суяб → Сұяп
Мерв → Мары
хаджиб → әжiп
хиджаб → ежеп
ниқаб → некеп
наиб → найып
аллаһ → алда

Қатаң дауыссыз боп табылатын Ц, Ч, Ф, Щ әріптері есепке алынған жоқ.

Қазақ тіліндегі сөз тудырушы осы бір жұрнақтарды қаншалықты дұрыс қолданып жүрміз?
Бұл сұрақ редактор ретінде мені үнемі мазалайды, бүгін мына мақала осы постты жазуға түрткі болды.

Кванттық физика кемеңгері түскі асқа аса көңілді келеді, тіпті «хы-хы-хы-хы» деп, ыржалаңдап күліп қояды. Келе сала аспазшыға:

Өзіне өте сенімді, тәкаппар бір грамматика маманы қайық жалдайды. Олар жағалаудан ұзап кеткен соң ғалым қайықшыдан:
— Сен тым құрыса грамматикадан бірдеңе білесің бе?-деп сұрайды. Қайықшы басын шайқайды. Сол кезде ғалым оған:
— Онда сенің өміріңнің жартысы бос өтті дей бер,-деп жауап қайтарады.
Бұл сөз қайықшыға ауыр тиеді. Ол ашуланады, бірақ білдірмейді.
Кенеттен күшті боран басталып кетеді. Су қайықты бағытсыз алып, иірімге апарып тастайды.
Сол кезде қайықшы артына бұрылып, грамматика білгішінен сұрайды.
— Әй, грамматикашы, жүзу білесің бе?
— Жоқ, білмеймін, — деп жауап береді грамотей.
Қайықшы болса оған былай дейді:
-Онда сенің бүкіл өмірің текке өтті. Өйткені қазір қайық мына иірімде аударылады.

«Он жерден ақылды, он жерден көрікті болсын, жазуы ақсаңдап тұрса — мен <ұшын құны көк тиын» ©Alisha
«Далбайоп емес, долбоеб деп жазылады» ©Asaubota

Әлмырза ағамыздың лекциясын тыңдауға сонау Хьюстон, Принстон, Альберта, Гарвард университеттерінен студенттер ағылып жатады. Әлмырза ағамыз тек Дәр тілінің мұғалімі ғана емес, Пәтақтың Сарысы атындағы Мазари Шаймерден Гуманитарлық Университетінде "Әлем тілдері" кафедрасының доценті, татақты гректанушы екені де біраз адамға жасырын.

Осындай лекцияларының біріне тегін қатысуға рұқсат алған соң, «Дәр Таңының» тілшісі ретінде өзім баруға келістім. Кірген бетте аудиторияның есігіндегі жазбаға көзім түсті. "ҚұрмеТ ленгібист блогерлер, абзАцтарыңа бұтаҚ қойдым!" -деп тұр екен.
Есікті ашып едім, қарсы алдымнан еңгезердей екі оққағары күтіп алды,