Ауылға жиі барамын. Ауасы, айраны жағады. Әкемнің Үркен деген інісі бар. Аңшы. Саусағынан өнері тамған ұста. Әйелі төсек тартып қалса, «збагойно» тандырға нан жаба салады.
Атамның көзі тірісінде бізге атаған сиыры бар тұғын. Сол сиыр көктемде туғанда, тауға жіберіп, жаздың ортасында ақша керек болып қалып, сол бұзауды сатуға тура келді. Сату үшін әрине тауға барып, айдап келу керек.
Үркен тәтем(оңтүстікте ағаны тәте деп айтады) екеуміз жиналып қамданып жолға шығатын болдық. Жайылым ауылдан 10 км жерде негізі. Уйде ат ұстамайтын болғандықтан жаяу шығуға тура келді.
Өзімше кинодағыдай, рюкзак асынып, мұздай болып тұрмын. Үркін менің тұрысымды көріп: «Мыналарыңды таста, үшінші қырдан соң өзің-ақ лақтырғың кеп жібереді» дегенін мазақ көрдім. Намысым «слегка» тапталғандай болды)
Қош сонымен, сағат түскі 11-де жолға шықтық. Күн ыстық, бірақ бетіңді ыстық самал аймалап, сүйіп барады. Ескен самал маған да ұнап тұр. Екінші қырдың ортасына жете бере, айтқандай-ақ шаршап, тер сорғалап, заттарым ауырлай бастады. Үркінге сыр білдірмей келемін бірақ. Сезіп келеді сабазың!
Екеуміздің арамыз алшақтай бастады. 2 адымнан бастап, 100 адымға жетуге барды. Мен өліп-талып жеткенше, Үркін демалып, миығынан күліп отырады. Қасына барып, отырғанда ол тұрып, жолын ары қарай жалғастырады. Амал жоқ артынан сүмірейіп, жетіп алу керек.
Бұрын мұндай сұлулыққа мән бермеуші едім, осы сәтте табиғатымыздың қандай сұлу, саф алтын екеніне куә болдым. Үркін тез бол деп түртіп келеді. Аяқтан аяқ қалмады. Аяғым бағынбай бара жатқандай болды. Адамның белінен асатын шөптердің арасынан жүріп өту мүмкін емес. Жұпар исі аңқыған шөптер мұрынды жарады. Іштей өзімді боқтап, біраз жерге апарып тастадым. Өзімнің тірлігіме әдемілеп тұрып, «объективный» баға бердім…
Шаршап-шалдығып, кеш бата малшылардың тұрағына келдік. Келе салып жата кеттім. Түрім қиналып, әбіржіп кеткен. Адам аярлықтай еді) Жігіттер бірден түсінді, қалалық ақ саусақ екенімді. Күлді де қойды. Әңгімелері де басқаша, барлығы да тіпті басқаша екен тауда. Таудың ауасында шығар деп түйдім бар гәп. Киіктің етінен дәмді жасалған сорпаны ішіп, жатуға жинала бастадық. Жасымды сыйлап, кезекші қылды).Ыдысты жуып барып, әңгімелерін тыңдап жаттым. Өте-өте тамаша, ғибратты нәрселерді тыңдап жатып ұйқыға кеттім.
Ертесіне қамданып, тағы да жолға шықтық. Малды баққан еңбектерінің ақысын төлеп кете бардық. Қызғана да қызыға, қимай кете бардым оларды. Осылай мен тауларға ғашық болдым.

Сәлем бердім, керекшілер! Әне-міне дегенше жаздың соңғы айы да аяқталып қалды. Биылғы жаз да әсерлі әрі қызықты өтті, шүкір!

Ауғанстанда адам аяғы оңайлықпен жете бермес Вахан дәлізі деген жер бар. Мұнда ешкімге бас имеген 1100 қырғыз мекен етеді. Ортағасырлық өмір сүру қалпын сақтаған олар табиғи шаруашылықпен айналысады. Сыртқы әлемнен байланысудың жалғыз ғана жолы, ол — апиын сатуға шығатын кез.
Вахан дәлізі — Ауғанстанның солтүстік-шығысындағы Бадахшан провинциясына қарасты Вахан ауданы аумағында ұзыннан — ұзақ созылып жатқан жіңішке алқап. Ұзындығы 295 шақырымға, ені 15-тен 27 шақырымға дейін жетеді. Памир, Вахан және Пяндж өзендерінің алаптарына кіреді. Таулы аймақ. Табиғаты қатал.
Вахан дәлізінің өзі екі державаның тартысы нәтижесінде пайда болған. XIX ғасырдың соңында Британия мен Ресей империясы арасында Орталық Азиядағы ықпал үшін болған талас — "үлкен ойын" деп аталды. Екі империя 1873 және 1895 жылдары өзара келісімдер жасады. Сол бойынша осыбір географиялық мекен — патшалық Ресейдің қарауындағы Орта Азия мен британиялық Үндістанның бір-біріне соқтығыса кетуін болдырмайтын дәнекер аралық ретінде таңдалынып алынды.

Ұлы тауларым – ұлы анам едің еңселі
Сағынып жүрмін, сағынып жүрмін мен сені!
Сыңғыры жетпей сұлу бұлақтың бұлқынған
Жап-жазық өлке жабықтырады еңсені!

Ұлы шыңдарым – кезуші ем биктеріңді,
Құздарыңа өрмелеуші едім буып белімді.
Бұланыңды аңдып, Ұларыңды аулап жүруші ем
Асау үйретіп, самалыңды еміп, сүйіп көліңді!

Қайран тауларым, құздарыңнан неге ұшпағам,
Көліңе шөгіп, Қысаңдар неге қыспаған?
Анамсың сірә, соншама еркелеткеніңді
Даңғаза басым көшіп кеткенше ұқпаған!

Ұжымақ деген Тәңір тауы ма, сірә, Алтай ма?
Алтауым ба ұқсап қалатын Алтайға?
Ғимараттарға лифтпен шыққан адамдар
Құдіретің мен қиындығыңды байқар ма?

Астана мынау жап-жазық дала, төбелер,
Төбелер қайтып алып таулармен теңелер.
Ғимараттарды қаншалық биік салсада
Талғамы биік таудың халқына не берер?

Тар жолдар мұнда, сәл қате жүрсең жақпайсың,
Сатып алмасаң емін-еркін бір жатпайсың!
Қапаста өскен ұл-қыздарының бойынан
Ұлы таулардың бір қасиетін де таппайсың?

Биікті көрмей түзейді қалай сыйықты,
Көргені жоқтан күтеміз қандай биікті.
Жаһанданудың жауыздығы ма, кім білсін,
Қайран қазағым таулардан солай үрікті!

Тауымда қалды бақтты шақтар, бөтен күн,
Қалаға келіп шаңырағымды көтердім.
Әй, қайдам, маған бұйырмас мұнда мұңсыз күн
Бөлтіріктердей тауына қарап ұлумен
Өтермін, мәңгі өтермін!

Қар…
Мен қармын деп мақтанба,
Ерімегенмен ақпанда,
Ғайып болып кетесің,
Күн нұрын төккен шақтарда…

Күн…
Мен күнмін деп мақтанба,
Атқаныңмен ақ таңда,
Жоқ боласың қара бұлт,
Үйірілсе аспанда…

Біз білмейтін қазақтар қауымдастығында бұл жолы КерекИнфо мүшелерінің бірі, Моңғолиядағы қандасымыз Жанарбекті таныстырмақшымын. Оның альпинист екенін былтырғы Блог Құрылтайға қатысқандардың көпшілігі біледі. Егемен Қазақстан журналисі Дастан Кенжалин Жанарбекпен әдемі сұхбат жасаған екен. Соны бөліскім келеді.



– Әуелі өзіңіздің шыққан таулары­ңыз­­ды санамалап берсеңіз.

– Мен моңғол еліндегі биік таулар басында мәңгі мұзбен көмкерілген барлық шыңдарға шықтым. Ең биігі саналатын Бесбоғда шыңдарына 60 рет шығыппын.

– 60 рет? Көп екен. Басқа қандай тауларға шықтыңыз?

– Шетел шыңдарына алғаш рет 1994 жы­лы шықтым. Бұл Түркияның 4000 метр­лік биік Бурса шыңы болатын. Одан кейін Алатаудың Тұйық суына, 2002 жылы Тянь-Шаньның 6400 метр биік мәрмәр дуал шыңына, Алтай тауларының 4506 метр биік­тегі шыңы – Белухаға шықтым.

Ерекең (@azanbekov) «Көлсай» туралы әдемі әңгіме айтқанда сол жаққа кетіп қалғым келген. Ақыры қауіпсіздік мақсатында жоспарды кейінгі ысыра тұруға тура келді. Есесіне, ойламаған жерден жұма күні Ақбұлақ шипажайындағы екі күндік семинарға қатысып

Нагасакидегі алғашқы күн «барлаудан» басталды.
Басында порт жаққа, одан көше бойлай қыратқа жаяу көтерілдік.