«Хрущевка» үйде тұрсаң сол — не бетонды перфораторсыз тесе алмайсың, перфоратор қолдансаң көршілеріңнің мазасын аласың.

Интернетте не көп — лайфхақ көп. Олардың дені сырт көзге әдемі жасалады да, ал қолға алсаң — әлде басқа жерден өсіп шыққан қолыңнан, әлде шынымен ақыл-кеңестің хуеталығынан ойдағыдай шықпай қалып жатады. Мені қызықтырғаны қабырғаға картина ілу еді.

Маған қажеті бетон қабырғаны теспей, бірдеңе қылып ұстатып қою. Картина дейтіндей картина да жоқ үйде, көркемсурет коллекционері болуды да мақсат тұтпадым. Сол, аннан-мыннан жиналған грамоталар мен мақтау қағаздары. Тар бөлмеде тұрсаң зат-мүлкіңді барынша оңтайландыруға тырысасың, әйтпесе сол қоқыстың арасынан өзіңді де таба алмай қалуың мүмкін. Сол «картиналар» әбден маза бермеді. Шкафтың қапталында сөре бар, бұрын сол жерде тұратын. Бірақ ол сөрелер уақыт өте келе күнделікті өмірге қажетті қоқысқа тола бастады: кілт, зарядтағыш-жалғағыш шнурлар, ноутбук, қайшы, тамақ және тамақтан босаған ыдыс, баланың ойыншығы. Очм, полкада тұрмауы тиіс заттардың бәрі сонда орналасты.

Грамоталарды жинап алып, бір қорапқа салып, ешкім көрмейтін қуысқа зытыруға да болады. Бірақ өйтіп орынды босқа алудың қажеті қанша. Одан да ілініп тұрсын да, міндеті де сол емес пе — ілініп, көзге көрініп тұру.

Очм, екі тәсіл бар — кішкентай ілмек тауып алып (құдайға шүкір, елімізде фурнитура тапшылығы жоқ, іздесең неше түрін табуға болады), оны сұйық сварка дей ме, қою желім дей ме — әйтеуір, желіммен жабыстыру керек те, әбден қатып бекіген соң картинаны соған ілесің. Бірақ, ілмек пен желім іздеу келешегі ұнамады маған, еріншекпін.

Тағы бір вариант — кәдімгі кеңсе скрепкасын, қазақша айтсақ қағаз қыстырғышын пайдаланып ілмек жасау. Осы көңілге қонымды болып көрінді, интернеттен көре сала тез іске кірісіп кеттім, өйткені қажеттінің бәрі жаңағы қоқысқа толы сөрелерде жатыр еді. Соны өз мысалымда көрсетіп берейін.

Бір шарт бар: қабырғаға тұсқағаз ұстатылған болу керек. Онсыз болмайды.

Қажетті құралдар: кеңсе пышағы, скрепка (қыстырғыш), кез-келген желім, сызғыш пен қарындаш.

Картина тұратын орынды қабырғадан белгілеп аламыз. Сызғыш пен қарындаштың көмегі осы жерде керек болады: симметрия, пропорция мен геометрия заңдылықтарын ескере отырып, өлшеп-сызып белгілеп алған дұрыс. Эстетика, епта.

Алдымен ілмек дайындап аламыз. Қыстырғышты жалпағынан жатқызамыз. Бір ұшын алдымен жоғарыға, сосын сәл бір жағына қиыстау етіп (бір жағына еңкейтіп) қайырамыз. Сонда ілмектің сұлбасы көріне бастайды:

Сосын тұсқағазды пышақпен кесіп, кішкене саңылау жасаймыз. Тым керіп жіберуге болмайды, қыстырғыш дәл сыйятындай болса жеткілікті:

Жаңағы қыстырғышты қайырылғын ұшы жоғары қарайтындай етіп тұсқағаздағы саңылауға тығамыз:

Сонда шамамен төмендегідей көрініс пайда болуы тиіс:

Сосын, картинаны, менің жағдайымда — алғыс хатты соған ілеміз:

Бұндайда «жыртылып кетпей ме?» сұрақтың туындауы заңды. Мен бес картинаға орын дайындадым. Соның бір тесігі әлде үлкен болып кетті, әлде тұсқағаздың дәл сол жері қабырғаға дұрыс жабыспаған, әйтеуір бір орын жыртылып кетті. Желім осындай жағдайда қажет болады: жыртылған жерге желім құйып тастауға немесе тұсқағаздың артық қиындысы болса, жамап тастауға болады. Ертесіне дейін әбден кепсін, сосын тағы да саңылау жасап іліп көреміз.

Арзан, қатаң :)

Жазбаны оқымастан бұрын видеоны мұқият қарап шығыңыз. Ақ киімдегі қыздар бір біріне қанша пас беретінін (допты қанша рет лақтыратынын) санау керек.


Бұл тест біздің көз алдымыздағы нәрселерді қаншалықты байқамайтынымызды аңғартады. Адам бір нәрсеге қатты назар аударып отырған кезде айналасында болып жатқан басқа нәрселерді жіберіп алады.

Мысалы, сіз бір біріне доп лақтырып жатқан қыздардың арасына горилла кіргенін көрдіңіз бе? Көрген болсаңыз, есебіңізден жаңылып кеттіңіз. Ал байқамаған болсаңыз, демек санауды жалғастыра бердіңіз де, артқы перденің түсі өзгергенін және қара киімді қыздардың біреуі шығып кеткенін байқамай қалдыңыз. Бұл сіздің аңғарымпаздығыңыздың төмен екенін көрсетеді. Назар соқырлығы деп аталады екен бұл.

Мұндай нәрсе қоғамымызда жиі болып жатады. Әсіресе ақпараттық соғыс кезінде. Біз бір болмашы нәрсеге тым көңіл аударамыз да, басты, маңызды нәрселерді ұмытып кетеміз.

Менің «ауруларымның» біріне қатысты тамаша материалға кез болдым. Шахматқа қызығушылар үшін Рэнди Олсон ғажайып видео ұсынады. Бұл роликте ол соңғы 200 жылдағы топ-шахматшылардың шамалас күшін үш түрлі метрикада айшықтайды. Оның себебі, рейтингілік жүйелер тек сол заманға тән болатын. Сонымен, Петровтан Карлсенге дейін
— EDO рейтинг (1809-1920)
— CMR перфоманс рейтингі (1910-2005)
— ФИДЕ-нің ресми ELO-рейтингі (2000-2016) арқылы жасалған графика!

Cуретте — ArtNow-ға тиесілі Валерий Ярославцевтің «Шахматшылар» картинасы.

Жаңбырлы маусым.

Мен осы сәтті жоғалтқым келмеді. Ертеңгі күнді ойласам, оның ең қымбат елесін жоғалтып алатындай болдым. Сондықтан, бұл уақытта ең бақытты ән тыңдап, ең бақытты жыр жазғым келді. Тіпті, алдымда тұрған ұсақ кедергілер жайында ойлағым да келмеді. Себебі, ерте ме, кеш пе олардың шешілетіні белгілі еді. Ал, қазіргі алдамшы болса да, бақытты, тыныш, теңіздей тұнық уақыт ендігі қайтып келмеуі мүмкін еді. Иә, ендігі мен үшін әлемнің бәрі әдемі, әділетті, әуре-сарсаңсыз екеніне сенуге дайын едім, уақытша болса да! Тәтті қиял, сәтті арман… әдемі әуен, уәделі сөз. Өмір ғажап! Сезім бар! Сенім өлген жоқ! Бақыт қонды! Уақыт көнді! Болды, енді ештеңеге күмәнданғым келмейді! Өтірік пе, шын ба, маңызсыз! Көзімді жұмған күйі жартас па, құз ба, жапан дала ма, мейлі! Қайда болса да, оған сенген күйі соңынан еріп жүре бергім келді!

...Әуен аяқталды. Мен мұның бәрі түсімдегі қиялым ғана екенін түсіндім. Онымен бір сағат бұрын сөйлесіппін… және бір сағат қиял әлемінде…
Тағы да мардымсыз, мәні кеткен күрең әлем. Ашуым келді! Олар менің тап-таза әлемімді кірлетпек… Сыртта, жердің жүрегі қажалған пенделері әлденеге керісіп жатыр. Түн. Жаздың жып-жылы, мөп-мөлдір түні. Адамдарға осы да аз! Бұған да қанағаттанбайды! Сыртқы лас әлемнен бөлінгім келгендей, терезені жаптым да, қиял әлеміне қайта аттандым. Келесі ән-«Сен маған сүюді үйреттің!»… Ән басталды. Ол маған сенуді де үйретті! Сол себепті мен бұл әнді тыңдауға тиіспін. Жаңбыр жауды…
Дәл осы сәтте оған арнап жазған өлең жолдары жадыма қайта оралды:

Жаңбыр, жаңбыр, қызығамын саған шын,
Ол да сені жақсы көред(і) себебі.
Сен де оған тамшы болып тамарсың,
Мен де сонда жаңбыр болғым келеді.

Кірпігінде мөлдір шық боп тұрарсың,
Көздерінен оқып арман, үмітті.
Ол мұңайса, сен де бірге жыларсың,
Жұбатумен сол бір жұмбақ жігітті.

Мұңданатын оны ойласам жанарым,
Мендік арман мезгілсіздеу солар ма ед?
Жаңбыр, жаңбыр тереземнен қарадым,
Ол да сені көріп тұрған болар деп…

Түнгі көшеде ешкім қалмағанына көзім жетті. Аспан да жердегілерден жалықты. Қарбалас қаланы тазартқысы келгені анық. Терезені қайта аштым… таза ауа, жаңбыр иісі, тамшылар дауысы, отшашуға ұқсаған аспандағы найзағай көрінісі, айдың жарығына астасқан жердің жұлдыздары. Өмірге сенемін! Өмірді сүйемін! Бұл менің маусымым! Мені қабылдаудан қорықпаған маусым!

… Төрт күннен кейін туған күнім! Аспан, туған күніме жаңбырды сыйға тартамын деп уәде берді!
Кірпіктерімді қиял түсімнің теңізіне малып, қарашығымды қара түнге қосақтап, қалың ұйқыға кеттім.
-Мен оған сенемін!-дедім, аспанға.
-Қайырлы түн!-деп, күлімдеді Ай.
-Қайырлы түн! Қайырлы…

P.S. Аспан уәдесін орындады!)

19 маусым күні Бирхофф мейрамханасында кезекті ойын өтті. Сұрақтар командаларға мобильді қосымша арқылы берілді, жауаптар да солай қабылданды. Тартысты өткен ойында 9 ұпаймен Қазақстан халықтық коммунистік партиясының командасы жеңімпаз атанды. «Аустралия» (блогерлер, «Нұр, Мафия», «Нұр медиа» командасының ойыншылары) 7 ұпаймен 2-орын, ал тұрақты «Керек адамдар» командасы 6 ұпаймен 3-орын алды. Атышулы «Бақсы» командасы толық құрамда келмей, сәтсіз өнер көрсетіп, тұңғыш рет жеңімпаз атағын қорғай алмады.


1 тур сұрақтары (авторы — Аршат Ораз):

1. Украин және белорус тілдерінде Кавун деп қарбызды атайды. Ал, олар нені Гарбуз деп атайды?

2. Коко Шанельдің сөзін жалғастырыңыз: “Мен сәнмен айналыспаймын. Өйткені, мен …”

3. Қазақстан коммунистік халық партиясы өз бағдарламасында КСРОның құлау себептері ретінде мемлекеттің 3 нәрсеге тым қатты араласуын атайды. Олар: Мәдениет, Ғылым және ...?

4. Ньюкасл Университетінің студенті Луи Эрнанның айтуынша біз өмірде көзімізбен көрмейтін нәрселерге көп сүйенеміз. Оның бір жобасы көзбен көрінбейтін нәрселерге арналады. Андроидқа арнап жасаған қосымшасы арқылы мынадай суреттер түсіруге болады. Ненің суретін?


5. Орыс кавалериясының генералы Потто оны Шейх Шамильге теңейді, ал Семенов-Тян-Шанский Римге қарсы соғысқан Понтий патшасы Митридатқа ұқсатады. Жюль Верннің бір романына арқау болған бұл тұлғаға Қазақстан 2008 жылы 25 теңгелік марка арнады. Тұлғаны атаңыз.

6. Бұл спорт түрінде спортшылар жарыс алдында тырнақтарын алулары қажет, саусақтарына неке жүзігі немесе сақина тағуларына рұқсат жоқ, сағыз шайнауларына әсте болмайды. Қазақстан бұл спорт бойынша әлемде алдыңғы қатарларда. Ал, отандасымыз Илья Ильин әлемнің және Азияның бірнеше дүркін чемпионы. Бұл қай спорт түрі?

7. «Ыссы, шаң. Шаң. Ыссы.» Соғыс жылдарындағы Алматы көшелерін өзінің танымал повесінде осылай суреттеген жазушыны атаңыз.

8. 1933 жылы кино мамандарымен кездесуде Геббельс бір фильм туралы “Бұл тамаша фильм. Кинематография тұрғысынан өте керемет. Өз ұстанымында әлсіз адамдар бұл фильмнен кейін большевик болып кетулері де ғажап емес” дейді. Фильмді атаңыз.

9. Актриса Линдси Лохан 6126 брендімен леггингс (лосины, тар фасонды шалбар түрі) шығарады екен. Бұл атауды өзінің сүйікті актрисасы Мэрилин Монромен байланыстырады. 6126-ның шешілуі қалай?

2 тур сұрақтары (авторы — Мерей Ермұханов):

10. Біреулер оны естігенде, атақты футбол клубын көруден үміт үзер еді. Бұл аралдың атауымен жазушы Джонрид Абдуллахановтың трилогия романы аталады. Аралдың тарихи атауы Сужоқ деседі. Аралды атаңыз.

11. «Бүкіл әлем тарының қауызына сияды».
Абай бұл фразасымен не айтқысы келген?

12. Жазушы Пабло Неруда ешбір құс аулаушы оны тоқтата алмайды деп жазған. Нені?

13. Қазақ жұмбағын шешіңіз.
Бір қалаға қоныпты ұшып келіп,
Топтана сексен сегіз қараша үйрек,
Төртеуден бөлініпті бір сегізі,
Қалғаны кілең оннан-оннан бөлек-бөлек,
Болған соң бес адамның күзетшісі,
Жайылды көк шалғында кейде өрістеп.

14. Назар аударыңыздар! Ойбастар!
Жауапты дәл атаңыз.
Бірнеше жыл бұрынғы апат нәтижесінде чилилік шахтерлер жер астында бірнеше ай жатты. Бірінші қажеттіліктегі заттармен қатар бір компания оларға жоғарыға шығардан сәл бұрын ОСЫларды жіберді. Ежелгі Қытайда соттар пайдаланған ОЛардың 200 мың данасын XVIII ғасыр соңында Наполеон Мысыр жорығы үшін тапсырыспен жасатты.
Ойбастарда не жатыр?


15. Бірнеше интернет ресурс зейнеткерліктен кейін өмір бар ма? деген сыңайдағы мақалалар жариялағанын көріп, одан кейінгі өмірдің шартты екенін екенін алға тартады. Сұрақ авторының пікірінше, бұл тұжырымды олардан әлдеқайда бұрын осы ер кісі көрсетіп кеткен. Оны атаңыз.

16. Rolan Garros турнирінің қатысушыларына берілетін қос сыйлық біреулерге италиялық жазушы-коммунисттің кейіпкерлерін еске түсірер еді. 1999 жылы біреуін чилилік Марсело Риос өзінің тыржиған түріне және сұхбаттарға қатысуға бас тартқаны үшін, ал екіншісін – күн шуақ секілді көңілді Алекс Корретха иеленді. Осы аталған екі сыйлықтың атауын атаңыз.

17. Фаина Раневскаяның нақыл сөзін толықтырыңыз.
«Икс – бұл бұттан молаға дейінгі ұзаққа созылатын секіріс».

18. Аустралияның Элис-Спрингс қаласында мына бір мүсін орналасқан (оң жақта суретте).
Бұл мүсін не жарнамалайды?

Сұрақтарға сіз де ойланып, еш іздеу жүйесінің көмегінсіз жауап беріп көріңіз. Ойын барысындағыдай сізде, әрине, 1 минут+1О секунд емес, әлдеқайда көбірек уақыт бар. Іске сәт!

Ойынның фоторепортажын мына жерден көруге болады.

Кеше сағыз, бүгін майнкрафт сұрап жүрген балаңыз өсіп, бірнеше жылдан соң әлеуметтік желіге келеді. Сол кезде оның әлеуметтік желілерде көт жыртысып отырғанын қалайсыз ба әлде "құсық арасынан жеуге жарамды ыстық картоп іздеп отырғанын" қалайсыз ба? (бұл теңеу өзіме де ұнап қалды :P ) Құсық жағаламауы үшін қазірден бастап балаңызға сыни көзқараспен қарауды, фактіні сыннан өткізіп қабылдауды үйреткеніңіз жөн.

Біз әке-шешесінен бастап (аяз атасы да, жыласаң алып кететін орысы да бар болсын!), тәрбиеші, мұғалімі, көршісі, газеті, радиосы, теледидары, көсемі алдаған буынбыз. Біз де есесін қайтармай қалғанымыз жоқ әрине. Бірақ проблема олардың алдауында емес. Біздің сенуімізде. Әлі де сене береміз. Өзіміз өтірігімізді нықтау үшін теледидардан көрдім, газеттен оқыдым дейтін едік. Практикамды «Н» газетінің редакциясында өттім. Сонда апталық жұлдыз жорамалды шалдардың қалжыңдасып-қауқылдасып отырып сүйкей салатынын көре тұра, апталығын да, күнделіктісін де қалдырмай оқитындардың бірі едім… Қазір кез-келген БАҚ шошқаның сүйегін тастаса да, имандысмыз бар, имансызымыз бар бір бірімізден жұлып мыжғылаймыз-ау. Қазіргі адамдардың арасында өз бетімен бірнеше сайтты ашып, жаңалықтар оқитындар бірен-саран. Кәсіби саясаттану, журналистика не сол сияқты басқа да салада болмаса. Әлеуметтік желіде кім не шайнап берсе, соны жұта салады. Бірақ "өз көзқарасы", тіпті боқжағысуда өз принципі мен әдістері бар.

Мүмкін қазір сол алданған буынмен арпалысудан гөрі, өз балаларымыздың бойында ақпаратқа иммунитет қалыптастыру керек шығар. Не болса соны жұтпасын, бұрыс болса да әр нәрсеге өз көзқарасы болсын, БАҚ тарататын ақпаратты қабылдай білсін. Бұл үшін балаларға ең негізгі қағидаларды түсіндірген абзал.

• Сайттардан, теледидардан көретін, газеттен, кітаптан оқитын, радиодан тыңдайтын дүниенің барлығы қарапайым адам қолымен жасалады. Олар құдай емес. Кез келген хабарламаның «месседжі» бар. Балаларыңызбен бірге тауып көріңіз.
• Кез-келген БАҚ белгілі бір ережелерге бағынады, өз тілі, коды бар. Мысалы, газет — маңызды ақпаратты беру үшін қою шрифтті, түрлі «дизайнерлік хитукелерді» пайдаланады. Дыбыстық бағдарламаларда адам эмоциясына әсер ету үшін музыка қолданылады. Кейде логика қабылдамайтын дүние, эмоция арқылы тыққышталады. Адамды көндіру үшін 15% шындық пен 85% эмоция қажет («Шоушенктен қашуда» айтылған пікір). Видеоойындарды алдымен дыбыссыз, содан соң дыбыстық сүйемелдеуімен ойнатып көріңіз. Дыбыс қосылғанда эмоция да шектен шығып кетеді. Манипуляция қалай жасалатынын түсіндіріңіз, визуальді эффектілер туралы сөйлесіп көріңіз. Мұндай эффектілер қандай әрекетке итермелеуі мүмкін? Көңіл көтеру, тауар сатып алу, немесе қандай да бір басқа нақты әрекеттер. Неұүрлым көп срақтар қойып, баланың өзіне сол сұрақтардың жауабын табуға көмектессеңіз, соғұрлым оның иммунитеті күшейе түседі.
• Демеушілер кімдер? Көптеген балалар жобасында, бағдарламаларында, мультфильм, кино өнімдерінде демеушілерге жарнама жасалады (ауызша, логотиптерін, өнімдерін көрсету). Мұның себептерін, демеушілердің пайдасы мен ниетін ашық түсіндіріңіз.
• Жарнамаға қатысты жарнамаланатын және жарнамасы жасалмайтын өнімдерді алып, өздерінің салыстыруына мүмкіндік беріңіз. Жарнамалық мифтерді өзі ашсын. Қорап сыртындағы әшекейлердің, суреттердің мағынасын түсіндіріп көріңіз. Мысалы таңғы ас пен космос байланысын, тоқаш пен велосипедке мінген аю көмегімен жасалған ертегі туралы сұраңыз. Осындай ертегілерді шығаратын адамдар, олардың кәсібі туралы айтсаңыз да артық етпейді.
• Үлкендер әңгімесі. Балаңыздан темекінің, сыраның, басқа да ересек адамдар тұтынатын тауарлардың маркасын сұраңыз. Қаншасын айта алады, олар туралы не біледі? Өздері ешқашан тұтынбаған тауар туралы бөгденің сөзіне еріп шешім шығармауын ескертіңіз. Балаңызбен бірге бейнеклиптер қараңыз. Алдымен бейнеклипті дыбыссыз көрсетіңіз. Бейнеклип не туралы екенін сұраңыз. Кейін әуенімен қосып көрсетіңіз. Сөздері мен бейне дерек сай келе ме? Қандай да бір стереоптипті образдар, есірткі, алкоголь, зорлық насихаты байқала ма?
• Күніне аз уақы болса да балаңызбен бірге жаңалық, хабар көруге тырысыңыз. Бұрын адамдар балаларын үйрету үшін аңға ертіп барған. Қазір аңшылық ақпараттық кеңістікте екенін ұмытпаңыз. Балаңызбен аңды бірге аулаңыз.
• Балаңыздың қандай ойын ойнайтынын, қандай бағдарламалар қарайтынын, қандай мүльтфильмді жақсы көретінін біліп жүріңіз. Егер белгілі бір контент ұнамаса, балаңызға неге ұнамайтынын түсіндіріңіз. Бірақ шектемеңіз. Ол дұрыс шешімге өзі келуі қажет. Мұны өзіне баса айтыңыз.
• Балаңызбен жиі әңгімелесіңіз. Оның өмірге өз көзқарасын қалыптастыруға көмек беріңіз. Теледидардағы, интернеттегі виртуал өмір мен реал өмірдің айырмашылығын көрсетіңіз.
Әр айтылған, жазылған ақпаратқа сеніп, қабылдай бермеңіз. Тіпті менің жазбамды қабылдауыңыз шарт емес. Ешкімге сенбеңіз!

Қазақша StandUp жобасының 2-ші кешінің видеолары

Алдыңғы жылы мектеп бітіргенімізге 15 жыл толуына орай ауылға барып, сыныптастар болып бас қосқанбыз. 15 жылда кім неге қол жеткізгенін айтқызбай-ақ сыртқы түрлерінен сезіп жатырмыз. Мектептен әріп танып, жазуды үйреніп шыққанына ғана шүкір етіп шыққан кейбір тақтай ми сыныптастардың кейбірі ат тізгінін қолға алған маңызды адамдарға айналған. Бүгінгі күні ескіріп, сарғыш тартқан ескі суреттер секілді өз бояуын жоғалтып алған бір кездердегі сұлу қыздар да кездесіп жатты. Соңғы парталардың бірінде өз-өзімен бейғам отырып, елеусіз сыныпқа кіріп, елеусіз күйі шығып кететін, мыңқ етпей отыра беретіндігін қызық көріп шашынан тартып қалған балаларға жабайы мысықтарша шарылдап, көзі шапыраштанып кететін сүйкімсіз қыз сол күйі бір жігіттің мейіріне бөленбестен, жігіттен хат алып жүрек шымырлау секілді тәтті сезімдердің не екенін білместен мектеп бітіріп, мүлдем алыс қалаға бәрінен жырақтап кетіп қалған еді. 15 жыл өткеннен соң да бітіріп келген шаруасы жоқ, не күйеуге тимеген, не бала тумаған – соқа басы сопайып Жука өзі келді.

Досым деп сыр бөліскен бір қыздың болмағанына, сыныптасым деп біреуінің іздемегеніне қапаланғаным да жоқ.
Өзгеріп кеткенімді көбі айтып жатты, алыс қаладан келгеніме бола ма, әлде шынымен сағынғандары ма білмедім, қол-аяғымды жерге тигізбеді. Үйленіп ажырасып кеткен кейбір жігіттердің көздері мөлиіп мен жақты сүзіп жүргенін сездім. Үйленіп бала-шағалы болса да, мектеп кезіндегі гитаристігін әлі абырой көріп мені сындырып қалуға талпынып жүрген жігіттер де табылды. Қайта-қайта вальске шақырып, тершіп кеткен дымқыл бетін бетіме тақай жүріп, қара жұмысқа икемделіп кеткен күректей қолымен әр дене мүшемді түгендеп шыққан Ержанды бір бұрышта қызғаныштан салфетка тістелеп отырған семіз қатыны барына қарамастан өзіме жақын тарттым.

Мектеп кезінде тентектігімен қоса білімділігі де бар бұл жігіттің бейнесі сыңсыған әуен жүрсе талай қыздың көз алдынан кетпейтін еді, бір-біріне білдірмей ғана терең күрсінетін қыздар. Оның ауызынан өз атыңды естіп қалу өзі бір шала бақыт (себебі қыздарды фамилиясымен атайтын өркөкіректігі де бар еді).

Банкет біткен соң бәріміз Ержанның үйіне қонаққа бардық. Асүйде тыпыршып тұра алмай, мазасы кетіп әлсін-әлсін мені көзімен бағып жүрген әйелін аяу туралы ой да келмепті мен пақырға. Ашуы мен наразылығын ашық білдіре алмай жүрген әйелінің түрінен Ержанның отбасында мінезінің қатал екенін сезіп отырмын. Бойына ішімдіктің қызуы тараған Ержан енді ашықтан ашық мені қызғанып, білегімнен, белімнен ұстап қалғысы келіп айналшықтап жүрген еркектерді темекі шегуге сыртқа шақырып алып кетіп жүрді. Балалықтары әлі қалмаған.

Түннің етегі шала түрілген мезгілде, яғни таң алагеуімде үй-үйге тарастық. Шашылған үй мен жуылмаған ыдыстарға көміліп Индира қалды үйінде (Ержанның әйелі). Ержан қонақтарды шығарып саламын бізбен бірге ере шықты. Үйге дейін жеткізіп тастаймын деп мені бөлек алып кетті.

-Жука, мен сені негізі мектеп кезінде ұнатқам,-дейді. Сөзінің өтірік екенін өзінен гөрі мен анық біліп тұрмын. Ерінімнен сүйгендей болды. Сүйісуді ұмытып қалған шығар, ауылда әйелімен күн сайын сүйісіп жүрген кім бар дейсің? Компьютер сорып тастаған жұп-жұқа, жеп-жеңіл қаланың жігіттерінен жалыққан кезде осындай қара күштің құшағында уатылып кеткің келеді екен. Көгалдың дымқыл екеніне, үстіндегі ақ көйлегіне жап-жасыл шөптің бояуы жұғып қалатына қарамастан, жерге домалай кеттік. Өз тәжірибемде барымен қоса ойымда жүрсе де әлі қолданысқа түспеген махаббат әдістерінің барлығын жасап бағуға тырыстым. Сүюге болатын да, болмайтын да жерлерін сүйіп шықтым. Қолым жеткен жерінің бәрін аялай сипадым, бір уыс болып ықшамдалып, құшағына кіріп кетіп, ғажайыптың бәрін жасадым.

Өзімшілдігінен, қатал мінезінен, бар қайратынан, ауылдағы дүрілдеп тұрған абыройынан, тіпті өз денесінен ажырап қалғандай күй кешіп бір-бірлеп күннің алагеуім сәулесіне сіңіп бара жатқан жұлдыздарға еш мағынасыз қарап жатқан Ержанның көздерінен бұл түннің есінен ұзақ уақыт кетпей, әлі талай мазасын алып, Алматыға қарай аңсары ауып тұратынан болжап та қойдым.

Даму(Тараз қаласы мен облыс аумағындағы жаңадан салынып жатқан ғимараттар, құрылыс нысандары, зауыттар мен фабрикалар, бизнес құрылымдары және халықтың әлеуетін арттырып отырған нысандар жайында).

---

Тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдар, Қазақстан аумағындағы қалаларының біразының беделін биіктетіп, ажарына сән қосты. Соның бірі біз сөз ететін Жаңа Тараз қаласы. Қаладағы соңғы жылдары тұрғызылған әлеуметтік нысандар мен мәдени ескерткіштердің біразы, өткен жылы тойланған Қазақ хандығының 550 жылдық мерейтой шарасына орай бой көтерген. Сондықтан да блогтур кезеңінде біз солардың біршамасына тоқталып, қалаға рең беріп тұрған ескерткіштерге арнайы ат басын бұрдық.

---

Әуелде қаладағы ерекше сипатқа ие, хандықтың бес ғасырлық тойында кірпіші қаланған  Керей мен Жәнібек хандар монумент-ескерткішін ауыз толтырып айтуға болады. Бұл монументті «қазақ хандығы» монументі деуге де әбден негіз бар. Монумент биіктігі 30 метрді құраса, қос ханның мүсіндері 5 метрді құрайды.  Елбасы өзі тікелей келіп ашып берген бұл ескерткіштің тек қана Тараз жұртшылығы үшін емес, сонымен қатар Алаш жұрты үшін беделі биік, құндылығы орасан. Тарихымыздың бастау бұлағы осы кісілердің есімімен тығыз байланысты екенін айта кету керек.
Фотограф Алтынбек Қартабайдың рұқсатымен салынды

---

Көне Тараз мәдени орталығына біз өткен жолы біраз тоқталғандай болдық, дегенмен бұл тарихи кешеннің қала тарихы дегенде әуелгі ойға келетін мәдени орын екенін естеріңізге саламын. Саябақта халықтың еркін демалып, тыныстауына барлық жағдай жасалған. Аталмыш саябақ еліміздегі ең үлкен шаралардың бірі болғалы отырған «Expo 2017» дүниежүзілік көрмесіне арнайы дайындалған көрінеді. Саябақ алдында ғасыр жасаған, қазақ мәдениетінің алтын діңгегіндей болған абыз ақсақал Жамбыл Жабаевтың ескерткіші, саябақ сәніне сән қосып тұр.
Фотограф Алтынбек Қартабайдың рұқсатымен салынды

---

Тарихи той қарсаңында бой көтерген тағы бір нысанның бірі «Тараз Арена» спорт кешені. Керей мен Жәнібек хандардың монумент ескерткішіне қарама қарсы тұрғызылған спорттық кешен, талай тартысты додалар өтетін және ел еңсесін биіктететін талантты ұл мен қыздың талантын ұштайтын бірден бір спорттық кешен болатынына сеніміміз мол. Тағы бір айта кететін ақпарат, хандық  тойы қарсаңында елбасының қатысуымен «Әулиеата» халықаралық әуежайы күрделі жөндеуден өткізіліп, ел игіліне жаңаша болмыспен берілген. Ендігі кезекте әуежай әлеумет үшін сапалы қызмет атқарады деген үміттеміз. Осы ретте, қаладағы өткен жылы мерекелік той қарсаңында күрделі жөндеуден өткен бірқатар нысандарды айтпау кетуге болмас. Олар «Қазақ драма театры», «Төрткүл» керуен сарайы, «Орталық стадионы», «Атшабар» алаңдары. Өңірде жаңадан бой көтерген бұл аты аталған саябақ ескерткіштер қала ажарын одан сайын гүлдендіріп, қала жұртының мерейін асқақтатып, сырттан келетін қонақтардың таңдайын қақтыруда.

---

Он ауданы, үш облыс тектес қаласы бар Тараз өңірі, ел әлеуетін, мемлекет экономикасын көтеріп отырған өзіндік шикізатқа бай өңірлердің бірі. Осы орайда қалада халықты түрлі өніммен қамтамассыз етіп, ішкі өнімдерді экспорттап отырған алуан өнеркәсіп, зауыт фабрикаларды атап айтуға болады. Әлемдік дағдарысты жеңілдету барысында, қаладағы «Казфосфат» ЖШС, «Тараз қан зауыты», «Тараз металлургиялық зауыты», «Имсталькон», «Жамбылгипс АҚ», «Запчасть» ірі кәсіпорындары мемлекет тарапынан электр қуатына,  теміржол тасымалдарына сонымен қатар табиғи газға арнайы жеңілдетілген тарифтер алып, өз жұмыстарын белсенді жалғастыруда. Бұл әуелгі кезекте халықтың әлеуметтік жағдайы үшін жасалып отырған игілікті шараның бірі. Қаладағы түрлі кәсіпорындардың көбеюі, халықты оңтайлы түрде жұмыспен қамтудың бірден бір жолы болып есептеледі. Осы мақсатта да өнімді еңбек жасап жатқан «Полиэтилен Агро» ЖШС жылына 500 тонна жылыжайларға арнап пленка шығаратын ірі өндірістік орынды айтуға толық негіз бар.
Қала аумағынан өтетін «Батыс қытай-Батыс Еуропа» тас жолы сапалы түрде жөнделіп, жүк тасымалы, жолаушылар тасымалы едәуір жолға қойылған.
2015-2019 жылдарға арналған «Индустриялдық инновациялық дамудың» мемлекеттік бағдарламасы бойынша тыңғылықты жұмыс атқарып отырған қаладағы «Жамбыл цементтік өндірістік компаниясы», «Жамбыл ГРЭСІ», «Алтыналмас» бірқатар кәсіпорындар бүгінгі таңда, облыс экономикасының дамуына елеулі үлес қосып отырған жәйі бар.

---

Тараз өңірі ежелден фасфорит, таскөмір, плавикошпат, түсті металдарға сонымен қатар құрылыс материалдарына бай өлке. Табиғат жер асты байлығынан кенде қылмаған өңірлердің бірегейі. Осынша байлықты тиімді пайдаланып, көзін тауып, түрлі зауыт фабрикаларды, ірі кәсіпорындардың түтінін түтетіп, еңбегін жандандырып отырған бұл қаланың экономикалық деңгейі өзге облыспен салыстырғанда біршама озық саналады. Мәселен, өткен жылы тек бір ғана Жуалы ауданында Орталық Азия бойынша ең ірі қуаты 50МВт болатын «Burnoye Solar-1" ЖШС»  күн сәулесі электр станциясы пайдалануға беріліп  қосымша 19 жұмыс орны ашылған. Сонымен қатар, Сарысу ауданында «Тараз көлік жолы» компаниясымен құрылыс құмын, қиыршық тас, асфальтбетон қоспасын шығаратын зауыт іске қосылып, онда 35 жұмыс орыны ашылған. Және осы жылы қала әкімшілігі тоғыз инвистициялық жобаны іске асырып, тағы да бес жүзден аса жұмыс орындарын ашуды көздеп отыр. Әрине еңбек өнімділігін арттырып, оның үстіне сол үдеде халықты жұмыспен қамтып отырған бұл өңірдің алға қойған мақсаттары ұшан теңіз.Фотограф Алтынбек Қартабайдың рұқсатымен салынды

---

Аталмыш қалада тамақ өнеркәсібі деңгейлі түрде дамып келе жатыр. Яғни сүт өнімдерін, ет өнімдерін шығаратын жобалар іске асырылып, қант шығаратын зауыттың да жұмысы көңіл қуантады. Алдағы уақытта бұл сала бойынша «Әулиеата Феникс» компаниясы құс фабрикасын қайта құру жобасын іске асырып, өңірлік ет өнімін 2020 жылға дейін көлемді түрде ұлғайту жұмысын басты назарға қойған.Фотограф Алтынбек Қартабайдың рұқсатымен салынды

---

Білім беру саласы бойынша да облыс өзге өңірлермен иық теңестіре алады. Өткен жылы қалада 17 балабақша, 7 шағын орталық ашылып, алдымыздағы жылы 5 балабақшаның құрылысы аяқталатын көрінеді. Бұл өз кезегінде тұрғындар арасындағы  мектепке дейінгі орталықтарға кезекке тұрудың мәселесін оңтайлы шешіп берудің даңғыл жолы болмақ. Және  жиырма төрт білім беру нысанының құрылысы жүргізіліп, оның он үші өткен жылы пайдалануға берілген, әрі жүзден аса білім беру орталықтары күрделі жөндеуден өткен. Әуелгі кезекте ұлт болашағы жолында білім саласына айрықша көңіл бөлініп, келешек буынның сапалы білім алуына жағдай жасап жатқаны облыс аумағындағы білім беру саласындағы озық жоспарлы істердің бірі деп түсінуіміз қажет.

---

Денсаулық сақтау саласы бойынша да біраз нысандардың халық қолданысына берілуі, бұл салада да оңтайлы жұмыстың қарқынды жүргендігімен түсіндіруге болады. Өткен жылдың өзінде қалада екі жүз төсектік облыстық перинаталдық орталық, Жамбыл облысында жүз орындық ауылдық емхана, сонымен қатар Байзақ ауданында туберкулезге қарсы алпыс орындық аудандық аурухана салынып, ел игілігіне пайдалануға берілген.

---

Әрине біз облыс аумағында атқарылынып жатқан барлық саладағы жұмыстар мен қалада соңғы жылдары бой көтерген кешен ғимараттардың тек бір парасын ғана айта алдық. Дегенмен Тараз, тарихымен құнды, тазалығымен тәнті еткен, таза ауасымен жан дүниеңді тербеген, әдемі ғимаратымен көз тартқан, сырлы тарихи орындарымен таңдантқан, мәдени кешендерімен елең еткізген, сәнді саябағымен салтанат құрған ажарлы мекен, базарлы мекен. Қарыштап дамып тәй тәй басып келе жатқан Тараздың әр қадамына ақжолтай сәттіліктер тіледік, кемел келешегінен зор үміттер, болашағынан байтақ нәтижелер күтеміз.

16 сәуір. Қарағанды — Жезқазған тас жолына шықтым. Негізгі бағытым Жезқазғанның бер жағындағы Жәйрем кенті. Жәйрем облыс орталығы Қарағанды қаласынан 360 шақырым жерде орналасқан. 3 сағат жүретін жерді бақандай 5 сағат жүріп бардым. Қарағанды — Жаңаарқа арасындағы тас жолы сын көтеретін жағдайда емес. Әрбір 1 км. сайын аюдың апанындай шұңқырлар)

1. Арнасына сыймай жатқан Нұра өзені.


2. Жол бойындағы намазхана


3. Жаңаарқа (Атасу кенті) Жәйремге дейін 150 км қалды


4. Жо-жоқ бұл — Сирия емес! Бұл — ЖӘЙРЕМ!


5. Жәйремде қараусыз қаңырап тұрған бос үйлер көп


6.…


Республикалық трасса болып саналатын Қарағанды — Жезқазған тас жолын жөндесе халық бір қуанып қалар еді.

P/s.
… Жоғымды тауып бер деп жатқан кім бар,
Жолымды жөндеп берсе болды емес па!.. М.Ақанов