Тіл мәселесі #1: Қате ме?! Немесе “Е” әрпінің оқылуы.

Қазақ тілін бай дейміз… Күрделі дейміз… Қиын дейміз… Қолданалмаймыз дейміз… Соңында білмейтін, үйрене алмайтын, “давай лучше на русcком общаться” дейтін болып шыға келеміз… Неліктен?!

Блог - Qazaqiya: Тіл мәселесі  #1:  Қате ме?! Немесе “Е” әрпінің оқылуы.

Тіл мәселесі әлі күнге дейін өзінің заңды әрі елде қолданылатын негізгі тіл дәрежесіне жете алмай тұрганына мен де куәгермін. Ең маныздысы жастардың арасында да қазақ тілінде сөйлем құралмайтындар бар… Жаным ашиды осыған.

Қазақша оқуға тырысқаныммен жазуды мектептен кейін қолға алғаным есімде жоқ, шындығы. Күтіп отырмын, қашан бір ағамыздардың бірі шығып “Міне, Латыннан әріп алдық қазақ тілін қолайлы қолданыңдар, дамытыңдар деп” бастайтын. Қашан?!..

Соңында өз басым бірдеңе болсада тындырайын дегендей жеңімді сыбадым… Тындыра алмадым… Алдыма күрдели бір мәсәлә тап болды: Осы біз Е әрпін қалай қолданып келеміз?!

1. “Ерке”… осы сөзде неге Е әрпі екі түрлі естіледі?! “Йерке” ма, әлде “Еркэ” ма?! Латынша жазып көрсек “Yerke”сияқты…
2. “Ернар” – естилуі “Йернар”, латынша “Yernar”
3. “керемет” – естілуі “ керемет ”, латынша “keremet”. Егер 2 нұсқадағыдай Е даусымен оқылса – “кйерйемйет” деп айтар едік… Ғажап!
4. “Егемен” – естілуі “Йегемен”, латынша “Yegemen”

Бұл таңғажайып құбылыс ЛАТЫН әлипбиіне көшкенде ескерілгені жөн…

Сонымен, сонда бұл қазақ тілінде ҚАТЕ ме??!
Әрі қарай

Қыз атаулыға "КОСМЕТИКА" керек пе ?!

Ал, сəлем бердік, қазақ жұрты! Бүгінгі əңгімем қыздардың боянып, сыланып жүретіні жайлы болмақ! Біреуіңіз бұл ұсақ — түйек əңгіме, бұдан да өзектісі бар дейтін боларсыздар, дегенмен «ЭГОИСТ» болуыма тура келеді! Себебі, мені қызықтыратын тақырып.
Жалпы, қыздар қауымы «КОСМЕТИКА» атаулыға өте жақын! Көп қыздар, бетіне опа-далабын жақпаса өзін ыңғайсыз, қоғамнан тыс қалып кеткен адамдай сезінеді, ал, бет бояулы болса өздерін сенімдірек сезеді. Сонда бұл косметиканың бір тылсым күші ме?! Əлде, психологиялық тұрғыдан адамның өзін-өзі қорғауы ма ?! Жасырмаймын, мен де қолымнан келгенше боянамын, бірақ айналамдағы кей адамдарға боянып жүрген келбетім ұнайды да, ал, кейбіреулеріне мүлдем керісінше! КЕРЕКИНФОНЫ пайдалана отырып, сіздерден сұрағым келіп отыр ,əсіресе жігіттерден, қалай ойлайсыздар қыздар үшін бұл керек пе?
Жəне тағы айтарым, тырнақ астынан кір іздеп, сөз менікі екен деп жаза бермей, салиқалы ойларыңызбен бөлісе отырсаңыздар, рахмет!
Әрі қарай

физикадан Ломоносов атындағы олимпиада

Өтінем көмектесініздерші. Физикадан есеп. Экскалатор қозғалмай тұрған адамды 1минутта көтереді; егер экскалатор қозғалмай тұрып, ал адамның онымен өзі көтерілген кезінде сол көтерілуге 3минут уақыт кетеді. Егер адам қозғалып тұрған экскалатормен жүретін болса, онда көтерілуге қанша уақыт кетеді?
Әрі қарай

АСҚАР ТАУДАЙ АҒАМ

Барине салем. Мен бир окига айткым келип кетти ол меним агам екеумиз жайлы. Ол менен 9жас улкен. Мен каз 23темин.
Агам соз жок керемет жан. Ол мени оте жаксы кореди бала кезимнен маган керектин барин айткызбай алып беретин. Кандай болсада уй шаруасын даланын тирликтерин истесем, истеген арбир тирлигиме 10тг 20тгден есептеп кунде акша беретин. Ар жылы окуды 5пен битирип грамота алсам жана велик алып беретин. Мен 7окыган кезимде уже агамнын жагдайы жаксы болатын машинасы болды унеми маган айдататын. Мен агама еркелеп кеттим. 8ши 9шы сыныптарда бузык болып кеттим. Коп нарсеге урындым агам любой маселемди шешип журди. Мамамен папам урыссада агам араша тусетин. 9ды битирп алматыга окуга тустим, жатакханада турдым. Улкен калада агамнын жиберип турган акшасы аздык етти арине жонимен жумсасам жетип артылатын еди бирак мен ауылда жургенимдей журдим кафе, бильярд, сауна дегендей. Акша аздык еткен сон тартып алуды уйрендик арине жалгыз болмадым озим сиякты акмактармен. Солай жургенимде бир балеге урынып камалып калдым бир жарым айдай пока агам сататынын сатып акша алып келгенше. Агам сол жолы коп шыгынданды. Маган ренжип кетти кетеринде. Содан бираз уакыт агаммен сойлеспей журдик. Сол сойлеспей журген кездерде женгем кунде хабарласып жагдайымды сурайтын. Кейин женгем по секрету айтты сол кезде агам звондатып громкага койдырып тындап туратынын даусымнан настром калай екенин гадать етип журетинин. А мен агам ренжип кеткен куннен бастап тузелдим. Ойымды жыйнастырып алгансон ауылга барып агамнан мама папамнан кеширим сурадым уаде бердим. Аллага шукир уадемде турып келем. Айткым келгени жакын, камкор адамдарымызды багалау керек екен.

Бұданда басқа қызықты оқиғаларды Basbarmak.kz сайтынан таба аласыздар.


Блог - MangistauZhanaozen: АСҚАР ТАУДАЙ АҒАМ
Әрі қарай

Достарды отырыста қалай алдауға болады?

Достарыңызбен бас қоса қалғанда қызық болсын деп, «розыгрыш» ұйымдастырғыңыз келе ме? Онда мына бір амалды жасап көріңіз :)
Әрине, бұл ойын дастархан басындағы қонақтардың бәріне ұнамауы мүмкін. Сондықтан салдарын да бір ойлап қойыңыз :)

Әрі қарай

Заман пәлсафасы және студент

Қазіргі заман пәлсафасына сай:
"Өмірде бәрін жеке тұлғаның қалыптасуы шешеді" деген қағида бар.
Жеке тұлғада мінез бар. Осы мінез бұл дүниеден адамға не қажет соның бәрін алып береді. Оқудың қажеті жоқ. Оқу деген болашақта біреуге бағынышты азаматты жасап шығарудың жолы. Сондықтан байығын келсең "өзіңе жұмыс істе өзгеге жұмыс істеме". Оқу бітірмей-ақ байып жатқандар көп қой. Оқуға мән бермесең өзіңді шектемейсің, өзгеге бағынышты болмайсың. Тек өзіңе сен.
Осы пәлсафаны ұстанған студенттім:
-Дене салмағы ауыр болғандықтан жерге жылдам құлайды, оған өзім көз жеткізгенмін, -деген. Сенің көзқарысың бойынша дұрыста шығар, бірақ, физика көзқарасы бойынша «кішкене» басқаша. Соны сен білсең ғой «кішкентайым». Сеніде қабыл еттік. Өйткені сенде барсың бұл дүниеде.
Қаншама анектодтарды дүниеге әкелдің.
Бірде сабақ үстінде қағаз бетін шеңбер бойымен қиып алғаннан пайда болған дөңгелекті студент қолына ұстаттым да:
-Дөңгелектің өлшемін анықтап берші, -дедім.
Студентім маған аң-таң болып:
-Дұрыстап тапсырма бермейсіз бе?, -жақтырмаған күймен.
-Түсінбеймін сіз биіктігін, ұзындығын өлшеп бер деп тұрсыз ба?-депті.
Дөңгелекте биіктік немесе ұзындық болмайтынын студенттім біліп пе?
Бұл дүниеде студенттерім болмаса ше?
-Болмаса қалайша сенсіз, сенсіз күн көрермін,-деп ойша әрқайсын есіме алдым. Табысымды қалайша табармын.
Бұл дүниеде бәрі бір-бірімен байланысқан. Осылайша бір-бірімізге байлап, бір себеп тапқызып бір-бірімізге қаратқан дүние-ай!
Әрі қарай

Жоспар

Физика пәнінен 7-11 сыныптарга арналган жылдық жоспар жане жана улгіде жасалган КМЖ (кыска мерзімді жоспар) жане ОМЖ (орта мерзімді жоспар) бар. Сатамын. Сатып алам деушілер +7.702.125.95.21 номеріне хабарласуга болады. 1 жылга арналган жоспарлар. Бауыржан
Әрі қарай

Ой. Үзінді.

...Ұлдарға қарағанда әкесіз өскен қыздарға қиындау. Ер балаға ер тәрбиесі маңыздырақ деп айтылғанымен. Әкесіздік жағдайда қыз бала кейіпкерінен айрылады. Үлкен өмірде бағыт-бағдар болатын образ болмайды. Сондықтан жеке өмірге соқыр мысықтарша аттанады. Сене алады, бірақ сенімді бола алмайды. Бір шектен екінші шекке құлай кетеді, біреуінен екіншісіне жүгіреді. Бұйырмаған нәрсенің орнын толтырам деп біраз опық жейді. © Эльчин Сафарли
Әрі қарай

Агеңқ Джөңи Сглш: Роуыңг АтЕкенсің

Кәззап халқының кәззап баласы АҚШ-та білімін жетімдірген соң елге оралады. «КәззапФилімге» тиын-тебенін тастайды. Жұмысқа неқұяға да алмайдыҒо. ДжільәейД...

Жақында (жақындамасаң жоғал-нақ) ХулиВот CinoCinemas жыншысы Роуыңг АтЕкенсіңмен бірге Кәззапстанға келген екен. Сонда ҚазГУ-дың кәнебереміз залында эңгілшінше білетін бірде-бір muslimMan, нөлде-нөл құрИсаТәңг болмай қалады-нақ. Әлгі кәззап халқының кәззап баласы неДізZәеТъ деп қойыма қарап отыра ма, оқығаны бар, телепон арқылы ызбандап шақырып алып, услугасы үшін жатқаны бар, орнынан бұтағымен қоса ұшып тұрады да:

— РоуӘкеңАуз, do you speak English? — деп сұраған ғойЧ.

(Кәззап баласының ғәдеті емес пе, шетелдің аммазатын көрсе, бұтағы бұртиып, дүйеіспек-дүйеіспек дей беретіні-нақғ...)

Роуыңг АтЕкенсің бұтына бір сиынды да, екі қолын бұтына быққан күйі:

— Айым Агеңқ Джөңи Сглш! Енді ай гей нот іспек Ңглш. ГбдьшЧ! — деп, қолтықтүгін иіскей берген екен.
Әрі қарай

Қазақта хиджаб деген киім болған!

Қазақта хиджаб деген сөз болмаған деп қабылдағанымызбен, бірақ қазақта хиджаб деп аталынатын киім болған. Қазақ тіліндегі сөздердің 30%-ы араб тілінен алынған, араб, азан, қалам, мектеп, мұғалім, ұстаз, дәптер, айта берсе көп. Хиджаб деген сөзде қазақ тілінде хиджаб деп қолданылды. Хиджаб деген сөз қазақ тілінде болмақ түгілі, тіпті хиджаб деген киім болмаған деп жоққа шығарамыз. Неге? Себебі, әйелдер-қыздар шариғатты берік ұстанудан қашамыз, киінуден, ұятты жерді жабудан, ыстық күндерде оранудан қашамыз. «Біздің қазақта ондай киім болмаған» дейді, жоқ болған деп дәлелдеп берсең, «біз ескі адамдар сияқты өмір сүрмеуіміз керек, олар көне заманның адамдары» дейді. Біз өзімізді сол көне заманның адамдарымен салыстырсақ, олар бізден мың есе артық болып тұр. Қазір адамдар қандай болып барады? Адамдар ұятсыз болып барады. Бұған адамдардың шешіне бастауының еш әсері жоқ деп айта алмайсыз. Қандай қылмыс қалды жасалынбаған? Соңғы кездерде қыздарды зорлау ғана емес, тонау, тіпті өлтіріп кету тіркеліп жатыр. Сол қылмыскерлердің көпшілігі жылтырап, көзді тайдырып, ашық-шашық киінген қыздарға тап болады.Қыз қоғамды өзгертеді, бір қыздың шешінуімен саны көп қылмыстар жасалынуда.Ал қазіргі заманның современный адамдары, Батысқа, Еуропаға еліктейміз деп қандай пайда тауып жатырмыз? Бұл біз үйренген пайдаларымыздың мыңнан бірі ғана.

Ашық киінген, саны немесе басқа жерін жартылай көрсетіп алып киінген қыздарды көргенде, кез-келген еркектің ойына арам, харам, хайуани ой келеді, арасында ұятсыздары сол қыздың артынан неше түрлі сөздерді дауыстап айтады, бұл жерде ол қыз сыйлауға лайық болмай тұр. Ашық-шашық киінген қыз, еркектердің алдында әдемі көріндім, өзіме қараттым деп ойлауы мүмкін, бірақ барлық еркектердің оған деген жалғыз ойы бар, одан басқа ештеңе емес.

Ал, оранған, жабық киінген қызды көргенде ешкімнің ойына ешқандай ой келмейді. Сенде күнәдан адасың, айналаңдағы адамдар да күнәдан ада.Шариғат бекіткен киім бойынша киінбесең киінбе, бірақ барынша, жабатын жерлеріңді жауып жүрсеңдер, өздерің үшін де қауіпсіз болар еді.

Хиджаб арабша сөз, кимешек қазақша сөз, ал бірақ, екеуі бір киім. Екеуіде қыздың ұятты болған жерлерін жауып тұрады.Хиджаб арабтардың ұлттық киімі деп айтып жатамыз, шын мәнінде әсте олай емес. Шын мәнінде бұл киім бүкіл мұсылман әйелдеріне арналған киім үлгісі. Аллаһ Тағала осындай-осындай әурет жерлеріңді жабыңдар деді Құранда, ал енді сен сол жерлеріңді матамен жауып қойсаң, сол киімің хиджаб деп аталады.

Хиджаб арабтардың арасында кең таралу себебі, Пайғамбарымыз Мұхаммед с.а.у араб ұлтынан шықты. Осылайша бірінші арабтардың арасында кеңінен таралды. Ал бірақ Пайғамбарымыз с.а.у бүкіл әлемге пайғамбар болып келді. Сондықтан оның Аллаһ Тағаладан алып келген барлық бұйрықтары барша мұсылмандарға ортақ болып есептеледі.Хиджаб жеке ұлтқа тән киім үлгісі емес, барлық мұсылмандарға ортақ киім үлгі. 

Хиджаб пен кимешекті салыстыртыруға болмайды деп айтатын шығарсыздар, бірақ екеуіде әуретті (ұятты) жерлерді жауып тұратын киім болып саналады, оған талас жоқ.Хиджабты (қазақша кимешек) киіп сен ескі заманның адамы болып қалмайсың. Хиджаб киінген қыз бірінші өз парызынан құтылады. Екінші қоғамда болып жатқан қаншама күнә-қылмыстардың орын алмауына себеп болады. Керісінше ашық-шашық киінемін деп көптеген өкініштерге тап болып, өмір бойы бақытсыздыққа душар болуың да мүмкін. Хиджаб киінген қыз да современный емес деген әңгіме жоқ. Ол қыздар бұл заманның қыздарынан озып бара жатпаса да қалып жатқан жоқ. Кейбір хиджаб киген қыздарды кінәлап жатамыз, үйтті-бүйтті, осындай күнә жасады деп. Ол хиджаб киіп періште болып кеткен жоқ, ол да басқалар сияқты пенде. Ең бастысы ол бұл қоғамда ол үшін үлкен жеңіс болып саналатын хиджабын киді, мына қоғамда қыздың орануы адам бойындағы үлкен күшті талап етеді.Аллаһ Тағала баршамызға тура жол берсін, Ислам дінін толық түсінуіміз үшін терең түсінік нәсіп етсін!
Әрі қарай