Фб-ны ақтарып отырып, бір жас келіншектің парақшасына жолықтым. Келіншек те емес, кішкентай қыз дерлік. Жанұясы бар еді. Күйеуі мен қызы. Күйеуі — әскер. Мемлекеттің шығысында басталған оқиғалар барысында, ол да, әрине, соғысқа аттанды. Ал 2014 жылдың жаздық шайқастарынан кейін ол тіпті жоқ болып кетті. Өлілердің арасында — жоқ. Тірілердің арасында — жоқ. Тұтқындалғандардың арасында — жоқ.

Соның желідегі парақшасын оқып отырмын. Ал ол парақшасы арқылы күйеуімен сөйлеседі. "Қызымыз үшке де толды. Әңгімені керемет айтады. Сен жайлы жиі сұрайды. Қайдасың, жаным?" дейді. «Бүгін сенің туған күнің. Мен торт пісіріп қойдым. Сен жақсы көретіндей етіп. Оралшы бізге. Біз сені қатты жақсы көреміз ғой» дейді. «Саған ұнайтындай борщты пісіруді үйрендім-ау, әйтеуір. Келші бізге. Сенсіз өмір сүре алмаймыз» дейді.

Осылайша, бітпестей ұзақ тоғыз ай бойы. Онымен сөйлесіп, онымен ақылдасып, оған сауал да қойды. Еш қысылмастан, еш қорықпастан, еш тығылмастан.

Оның аккаунты — біртұтас, бітпес, жібермес жан ауыруындай. Оқып отырған менің жаным осынша қиналса, ол қалай шыдап жүр екен?

Әсіресе, мен бәрінің біткенін біліп тұрсам, ал, әріптерді тізіп, жазып отырған ол — әлі де білмесе…

Сүйек қалдықтарын тексере отырып, жеке басы анықталды. Тоғыз айдан кейін. Қыздың парақшасында жалғыз сөз: «жерледік».

Және көптеген бақытқа толы суреттер. Ол, күйеуі, қызы. Осындай, өзгеше адамдар болады ғой, өзі. Суретте болсын, кафеде болсын, далада болса да — жанарына қарап — бақытты екендігін түсінесің.

Дәл қазір, жесір-қыз өз қызын әлдилеп, ұйықтатып отырған шығар. Мүмкін, өзі де ұйықтап қалған шығар. Мүмкін, ұйықтамаған да шығар.

Ал, мемлекеттің орталығында, біреулер портфель бөлісе алар емес. Бастарының амандығы осындай кіп-кішкентай қыздардың, жігіттердің, балалардың, әйелдердің, еркектердің періштенікіндей сабырларының арқасында екенін түсінбейді. Мемлекеттің жағдайын өзгертуге, аз ғана болса да, уақыт беру үшін өз өмірлерін пида еткен, ысырып қойған адамдардың арқасында екендігін түсінбейді.

© Зоя Казанжи. Украина. 2016 ж.

Астанада Бирхофф мейрамханалар кешеніне қарасты Сабантуй кафесінде КерекИнфо блогерлерінің ұйымдастыруымен Керек-Ринг ойыны өтті. 4 команда қатысқан бұл ойында Тараздағы Блог-Құрылтайда өткен ойынның жеңімпаздары Бақсы командасы тағы да жеңіске жетті. Marco бастаған, Basic AKY Karakyz қостаған команданы жеңістерімен құттықтаймыз!



Іріктеу кезеңіндегі сұрақтар:

— Мемлекет атымен аталған химиялық элементтер бар. Мысалы Полоний – Польшаның құрметіне, Германий – Германияға, Америций – Америка. Ал, қай елдің аты химиялық элементтің атымен аталады?
(by asaubota )

— Ленинге қатысты алғашқы құжатқа Василий Умов атты священник және дьякон Знаменский қол қойған. Бұл қандай құжат еді?
(by asaubota )

— Алексей Добротворский деген ғалымның пайымдауынша, тарихта орны толмас, қайталанбас жалғыз бір тұлға бар. Оның атын атаңыз.
(by asaubota )

— 1775 жылдан бастап Лондонда каучук кубиктер сатыла бастады. Ол не үшін пайдаланылатын еді?
(by asaubota )

— Карелиядағы Кижи аралында орналасқан шіркеу соборында 33 күмбез бар. Неліктен?
(by asaubota )

— Эдмунд Хиллари — Амундсен мен Скоттан кейін Оңтүстік полюсті бағындырған 3-ші кісі. Бұл кісі бірақ әлемдегі басқа бір нүктені бірінші болып бағындырды? Қай жерді?
(by asaubota )

— Неміс ғалымы Классен тас және темір метеоритердің құрлықтар бойынша жайылуын зерттеген екен. Зерттеулер бойынша Еуропа, Азия және Африка құрлықтарында тас метеориттер темір метеориттерге қарағанда көбірек кездесіпті. Ал, Америка мен Австралияда тең дәрежеде. Классен бұның неге бұлай екенін біледі. Ал сіз ше?
(by asaubota )

— Бұл сөзді Гитлер әр 53 сөзінің бірінде қолданған екен. Муссолиниде 1/83, Рузвельтте 1/100, Чемберленде 1/249. Бұл қандай сөз?
(by asaubota )

— 1915 жылы бір бірімен шекараласатын үш ірі мемлекет АВС атты ортақ келісімшарт жасасқан. Бұл қай мемлекеттер?
(by asaubota )

— Ағылшын сөздерінің басым бөлігінде «q» [кью] әрпінен кейін «u» [ю] келеді. Ерекше жағдай үндіеуропалық тілдерден келмейді, әдетте: мысалы, faqir [факир], qadi [кади], Iraq [Ирак]. Алайда, «q» [кью]-ден кейін «u» [ю] келмеген бір сөз сырттан енген болып табылмайды. Бұл сөзді сіз анық көрдіңіз, алты әріптен тұрады және он тоғызыншы ғасырдың соңында пайда болды.
(by MERmukhanov )

— Сағидолла Мұсақынұлының тақпағы:
…
Шебер-ақсың жұмысқа
Азық жинап қуысқа,
Қол жаймайсың «туысқа».

Тақпақтың бірінші шумағын атаңыз.
(by MERmukhanov )

Финалдық кезең сұрақтары:

— Бұл санды гректер мен римдіктер білмеген. Ал, көне мысырлықтар білген. Иероглифтерінде бұл санды қолдарын таңданыспен көкке көтерген адам кейпінде бейнелеген. Бұл қай сан?
(by asaubota )

— Бұл күн америкалықтардың әзілдеуінше АҚШқа шабуыл жасау үшін ең ыңғайлы күн екен. Тіпті 1984 жылдың 20 қаңтарында Роналд Рейганның инаугурациясы бұл оқиға үшін бір күнге шегеріліпті. Американ қорғанысын әлсірететіндей бұл қандай күн?
(by asaubota )

— Ортағасырдағы араб тарихшысы, саяхатшысы Масуди Жерді алып құсқа теңеген. Оның айтуынша құстың құйрығы – Африка, оң қанаты – Үндістан мен Парсы мемлекеті, сол қанаты – Яджудж бен Маджудж мекендеген жерлер. Ал, құстың көздері ше?
(by asaubota )

— Оның заты – атына қарсы. Бірақ оның бойында құрғақтық пайда бола берген сайын заты атына сай бола береді. Оның мұңды тағдырын еске ала отырып, оны атаңыз.
(by MERmukhanov )

— Сперанский Тобольск қаласына тарихшы досына сый жібере отырып, хатқа: «Саған уақыт және мәңгілік жіберіп отырмын» деп жазды. Жіберген түйіншегінде сағат және екінші сыйлық жатты. Қандай?
(by MERmukhanov )

— Мына суреттердің авторы ХІХ ғасырдың ортасында туылған. Оған КСРО және Қазақстанның пошта маркалары арналған. Сурет авторын атаңыз.

(by MERmukhanov )

— 20 ғасыр соңы — 21 ғасырдың басында көше атауларын өзгертуден бұрынғы КСРО қалаларының ешқайсысы қашып құтылған емес. Сол кезеңде Ақмола қаласында Ленин көшесі Абай даңғылы, Октябрьская — Мұхтар Әуезов көшесі болып атала бастады. Ал осы қаладағы Совет Конституциясы көшесі қалай аталды?
(by MERmukhanov )

— 1996 ж. ақпанында көптеген америкалық газеттер бұл адамның портретін шығарып, мысалы, «USA Today» газетіндегідей: «Бұл адам адамзат нәсілі үшін тұрып бере ала ма?» дегендей тақырыптар қойды. Бұл кім адам?
(by MERmukhanov )

— 1850 жылдардың соңында Сатурн сақиналарын зерттеп болған Джеймс Максвелл басқа сақиналара жайлы ойлана бастады. 1858 жылғы мамырдағы Күн тұтылуынан соң, оның айтуынша, ол алдағы оқиғаның уақытын анықтаумен айналысып, шамамен – маусымның басы деген нәтиже алады. Бұл оқиғаны атаңыз.
(by MERmukhanov )

— Людовик XVI, граф Монте-Кристо, Петр I, кардинал Ришелье, Шерлок Холмс. Бұл адамдарды әдеби шығармалардан басқа не біріктіреді?
(by MERmukhanov )

— Сұрақ авторына, яғни маған мына факт әркез қызық көрінетін. Бірінші дүние екіншісінен бұрын ойлап табылғандығы.
Бірінші дүниенің қазіргі типтесін 1823 жылы Иоганн Деберейнер ойлап тапты. Ол химиялық процесстерге негізделді.
Ал қазіргідей Екінші дүние одан 3 жыл өткесін барып ойлап табылды. Джон Уокер 91 см-лік затты 1826 жылы ойлап тауып, 1827 жылы коммерциялық келісім-шартқа отырды.
Ол нәрселер бәрінде бола бермейді, бірақ көбінде бар.
Бірінші және екінші затты атаңыз.
(by MERmukhanov )

— Оның аумағы Флорида, Пуэрто-Рико және айталық, Гамильтон арасын құрайды. Гамильтон ненің астанасы?
(by MERmukhanov )

Сəлем беріп бастайын сөзімді, өзім жайлы айтайын! Туып өскен жерім Сатбаев қаласы, мектепті <Менделеев шәкірті> наминациясымен тәмамдап, білім қуып Қарағанды Мемлекеттік Университетіне оқуға түстім. Қолөнермен айналысқанды ұнатамын сол себепті де мен осы салада блог жазып, жасампаз оқырмандарымды қуантып отыруға тырысамын. Болашақ мамандығым журналист болғандықтан тек қана қолөнер емес көптеген еркін тақырыптарда жазбалар жазамын деген ойдамын.

Британ актерлері Юэн МакГрегор мен Чарли Бурманның Қазақстанда болғаны туралы жақында ғана білдім. Оқиға 2004 жылы болған. Олар мотоциклмен Жер шарын айналып өтуі тиіс екен. Осы турне аясында Қазақстанмен де жүріп өтті, кейін саяхат кезінде түсірілген видеоматериалдардан «Жерді айналған ұзақ жол» (Long Way Round) деректі сериалы жасалып, шетелдік арналарда көрсетілді.

Сол сериалдың Қазақстанға арналған бөлімін көріп қалдым. Өзім туып-өскен Атырау өңірі, Қазақстан-Ресей шекарасы көзіме оттай басылды. Қарап отырсам сол кезден бері аса көп нәрсе өзгермепті. Қынжылтқаны да осы болды.

Біз мақтағанды жақсы көреміз ғой. Бірақ Макгрегор мен Бурман тарапынан мақтаудан гөрі, көңіл толмаушылықтар, сындар көбірек айтылғандай болды. Сол себепті де бұл видео елімізде аса танымал болмаған секілді.

Өз басым объектив баға мақтау арқылы емес, керісінше сын арқылы қалыптасады деген ұстанымдамын. Сол себепті әлгі актерлердің айтып кеткен нәрселері елдің шынайы келбетін көрсеткендай болды. Олар 2004 жылы айтып кеткен проблемалар әлі да өз маңызын жоймаған: сол нашар жолдар, адамдардың қарым-қатынасы, тұрмыс ахуалдары – бәрі-бәрі аса өзгере қоймаған.

Юэн мен Чарлидің Қазақстандағы сапары кезінде айтқан мәселелерді топтастырып, назарларыңа ұсынамын. Сендер де ой таразысынан өткізіп, қаншалықты дұрыс-бұрыс айтқанын саралап көріңдер:

Жол туралы

• Бүгін жақсылап демалып алу керек. Ертең бізді жолсыздық күтіп тұр. Асфальтталған жолдар артта қалды.
• Мына жолды қараңдар… О, Құдайым! Бұлай жалғаса берсе саяхатымыз тозаққа айналады.
• Қазақстанға тап болғаннан кейін аздап үрей пайда болды. Мотоциклден құлап, бір жеріңді зақымдап алу қаупі өте жоғары.
• Бұл жолсыздық емес, бұл нашар жол. Нашар жолдан гөрі мүлдем жолдың болмағаны дұрыс секілді.
• Бүгін өмірімдегі ең қиын жолмен жүруге тура келді (Қарабұтақ пен Аралдың арасы – ред.)… Бұл жерге жарылғыш заттар орналастырып, жарып жіберсе бәрібір жолды одан бетер бүлдіре алмас едің. Өйткені жолды қазіргі жағдайынан да бетер бүлдіру мүмкін емес. Мүлдем басыма сыймайды.

Полицейлер туралы

• Бір ыңғайсыз жағдайға тап болдық. Бізге сапарымызды жалғастыру керек, ал мына полицейлер бізді тоқтатып қойды. Ешқайда жібермейді, күтіңдер дейді (артқы фонда бір полицей әлдекіммен телефонмен сөйлесіп жатыр, шамасы бастық шығар: «Міне, біздің қасымызда тұр. Тұр-тұр, біздің қасымызда тұр...»).
• Бұл елде ең көп істес болған адамдарымыз – полицейлер. Оларға әр бұрылыс сайын ерекше нұсқау беріп қойған тәрізді. Тоқтата береді, тоқтата береді. Бізді алып жүру керекпіз дейді, шамасы бізге бірдеңе болады деп ойлайтын шығар. Бұл кәдімгідей шаршатып жібереді.
• Біз елді, жерді өзіміз аралаймыз деп жоспарлап едік. Бірақ бізге үнемі полицейлерді тіркеп қояды. Айтуға ұят әрине, бірақ бұл жағдай ашуға тие бастады.

Адамдар туралы

• Адамдармен кездескен қызық. Олар жақсы қарсы алады, түрлі сыйлықтар береді. Бірақ оларды соған міндеттеп қойғандай әсер береді. Бір парадқа қатысып жүргендай сезімде жүресің.
• Біз фотоға түскелі тұрғанбыз. Ақ «Ладаға» мінген жігіттер келді. Камера жерде жатыр еді. Олар камераның қасына тоқтады, ал артта отырған бір жігіт пистолетін бізге кезеді. Төңіректе машиналар жүріп жатпағанда, жағдайымыздың не боларын кім білген? Әлгі жігіттің түрі әлі көз алдымда. Мына жақта алтын тіс салғанды ұнатады екен. Ал тапанша ұстаған әлгі жігіттің аузында қатарынан бірнеше алтын тіс болды. Енді полицейлердің қасымыздан қалмай еріп жүргеніне түсіністікпен қарай бастадық.
• Тоқтаңдар! Телевидение? Бұл біздің жоспарға кірмеп еді. Біз жолсызбен ұзақ жүріп шаршап келдік (Атырауға – ред.). Бірақ қалаға кіре берісте бізді тоқтатып қойды. Қазақстанның барлық жерімен жүргенде солай бола ма?
• Біз бұны жоспарламап едік. Бұқаралық ақпарат құралдарының 20 шақты өкілі (Ақтөбеде – ред.)… Бір жағынан қонақжайлық танытқаны үшін көңілің көтеріліп қалады. Бірақ бәрі ұйымдасқан шараға айналып шыға келгенде, сені өз мақсаттарына пайдаланып жатқанын сезесің. Өйткені бізден ешкім ештеңе сұраған жоқ – ол жерге барғымыз келе ме, бір-екі сұхбат бергіміз келе ме? Шындығында біз ол үшін келген жоқпыз ғой.

Ақтөбе жақта қалай екенін білмеймін, Атырау облысындағы трассаға қатысты сындары әлі де маңызды. Жаңасын саламыз дегендеріне талай жыл болды, әлі шұрық-тесік. Шынымен да тегіс даламен жүрген әлдеқайда тиімдірек. Қонақжайлыққа қатысты да келісетін тұстарым бар. Ұқсас сезімді соңғы жылдары әкімдіктер ұйымдастырып жүрген Блогкэмп кезінде байқап жүрмін. Әсіресе, Талдықорғанда. Сенен сұрамайды, қызық па, қызық емес па – әйтеуір автобусқа тиеп алып барады. Сені өз мақсаттарына пайдаланып жатқанын сезесің. Бізде жай адами сервис көрсеткеннен гөрі, әлі де жоғарыдағы біреудің нұсқауымен «қонақжай» болып көріну дерті басым (Блогкэмп-2015 кезінде мектепте бізге дастархан жайып, қызмет көрсеткен мұғалімдер әлі есімде).

Әрине, саяхатшылар тек жамандаумен болды деген пікір қалыптастпауы керек. Олар еліміздегі адамдардың мейірімділігін, Түркістандағы Яссауи мовзолейінің ерекшелігін, даламыздың, табиғатымыздың кереметтігін атап өтті. Моңғолияға сапарларын жалғастырған олар Қазақстанмен жалпы қимай қоштасып бара жатқандарын айтыпты.

Қысқаша айтқанда, маған ерекше әсер еткен бағдарламалардың бірі болды. Түптеп келгенде елдің имиджі, ел туралы түсініктер мемлекет ұйымдастырған, қатаң репетицияланған акциялар арқылы емес, осындай сырт көз тұрғысынан жасалған, біздің чиновниктердің бақылауына бағынбайтын шаралар арқылы қалыптасады ғой.

Күн жексенбі. Түске дейін ұйықтап ұйқымды әбден қандырып алдым. Өліп-талып шаршамасам да түске дейін ұйытауыма ешкім кедергі болған жоқ. Ұйқымнан тұрып, шайымды ішіп алдым да қайта қисайған күйі түнде аяқтай алмай ұйықтап қалған киномды аяқтадым,

Мына жердегі пікірімді толықтыру керек болды. Жаңа тақырып етіп аша салуды жөн көрдім.

Сонымен қазақтар неге бұлай шатасып жүр десем, гәп мынада екен. Араб тілінде осы талқыланып жатқан екі сөзге ұқсас тағы бір сөз бар екен. Ол сөз — صلابة

Өткенде семинар өткіздім, жастар басқармасы сұраған соң барымызбен бөлісуден бас тартамыз ба. Семинардан соң жаныма бір қыз келі:
— Мен медициналық оқуды бітірдім. Халықаралық волонтер болғым келеді. Не істесем болады? — деді.
— Қызылжартыай

Бұл шын болған оқиға. 3-курста жатақханадан орын тимеді. Сөйтіп пәтер іздеуге кірістік. Қасымда бір ғана құрбым. Содан екеумізге қымбатқа түседі, одан қалса қасымыздағылар ішеді, шегеді деп қатарласып тұрғымыз келмей біраз жүрдік. Содан құрбымның

Жігіттер дауыс беріп тастайық. 1, 2, 3-стиль түрлері түсінікті деп ойлаймын. Экстравагантты — түрлі әшекейлермен өрнектелген киімдер. Әдетте көбіне көлек үлгісінде келеді. Былай қарасаң әртіс көйлкетің көшеге арналған, ықшамдалған, ыңғайландырылыған

Кеш қайырымен болсын, КИлықтар! Бұрынырақ тіркелгеніммен, пост жазар жерді әрең таптым-ау! Ендеше таныс болайық? Есімім-Құлпынай. Тегім-Жасарал. Сыр өңірінде туылған қызбын, Руым-Әлімнің Қаракесегі. Жасым он жетіде болғанымен, Қарағанды Мемлекеттік Университетінің 2 курс студентімін. Журналиспін болашақ. Өмірлік ұстанымым-шынайылық пен ізденіс. Артынан таяқ жегізетінін біле тұра,үнемі шындықты айтуды жөн көретін жанмын. Өнерден де құр алақан емеспін. Әкемнің қызымын. Біреудің айтқанымен жүрмеймін. Кім не айтса да, бәрін керісінше жасайтын жаман қасиетім бар. Бар болмысым-осы! Сынау да басқасы да өз еркіңізде, оқырман. Дегенмен құшақ жая орталарыңызға қабылдайды деп сенемін!