31 мамыр — Ашаршылық пен саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күнінде көптен жоспарлап жүрген КарЛаг мұражайына жолым түсті. "Қаралы күн" деп айта салғанмен, бұл қайғы-қасіретті қазақ ұмытпауы керек. Ұмытпау деген бір бөлек, бұл кешірілмейтін зұлымдық! Шіркін, сол солақай саясат болмағанда қазақтың саны әжептәуір болатын еді-ау! Ашаршылықты қолдан жасау үшін қандай қатыгез адам болу керектігін елестете алмаймын.
1. Сталинизм

2. Шаш ал десе бас алар

3. КарЛаг басшысының кабинеті

4. Хатшының орны

Мұражайда камераның «вспышкасын» қолдануға тыйым болғаннан кейін барлық фотоларды ұялы телефонға түсірдім.
5.

6. Абақты

7. Зындан

8. Жазалау камерасы

9.

10.

11. Зертхана

12. Айдаудағы адам

13. Ажалын күткен әйел

14. Ленинизм

15.

16.

17. Тәркілеу

18. Сананы сыммен торлаған кезең

19.


1 сағат жүріп көргенімді суретпен жеткізуге тырыстым. Бірақ, көзбен көргендегідей әсер алу қиын. Қайғылы әуенмен сүйемелдеп тұратын абақтыға кіргеннен-ақ бойыңыз шымырлап қоя береді. Мұражайда муляждардан бөлек құнды құжаттар да бар. Қазағым деп еңіреген зиялы қауымның суретін осы мұражайдан көргенде Голощекинді тірілтіп алып қайта өлтіргің келеді.
Бұндай қорқынышты жағдай ендігәрі адамзаттың тарихында болмаса екен!

КарЛаг мұражайын көрмегендер болса келіп көруге кеңес беремін! Мекен-жайы: Қарағанды облысы, Долинка кенті, Школьная көщесі 39. Дүйсенбі күні демалыс.

Күнделікті түсіріп жүрген суреттерімді @erzhan_khamitov инстаграмға салып отырамын. Қызықтырып жатса тіркеліңіз)

АҚШ-тың әдіре қалғыр тыңшы спутнигі түсірген суреттер екен.


«Байланыс үйі». Өзіміздің тілде «Домсівәз». Қазіргі таңда Байқоңырдың бүкіл телефон, пошта қызметтері осы жерде атқарылады.

«Гагарин старты»

Көшелер


Гөспитіл


Үйлер


Әскерлік саябақтағы би алаңы, яки әке-шешелеріміз осы жерде билеген

Жағалау. Ұзын жағалау ғой.

Бақылау пүнкіті сол. Кезінде «Жұлдызды қалашық» болған.


Қазан төңкерісіне 50 жыл болған кезде...

Ленин алаңы. Орталық алаң. Қазір мұнда Лениннің ескерткіші бар «ана жақта» деп көрсетіп тұратын. Орталық қонақүй де осында. Байқоңырда көптеген ғимараттар бір-біреуден ғана ғой. Бір қызығы, соның бәрін «орталық» деп қосып атайды.

Орталық қонақүйдің құрылысы

Пелімен пісіретін жер. Пелімен жемегелі қай заман

«Сатурн». Қаладағы мәдениет орталығы.

Стадион салынып жатқан кез


Театральная көшесі. Қазір Королев даңғылы-ау деймін.


Қызыл әскер кезінде басты штаб болған жер. Қазір ЦЭНКИ-дің басты ғимараты. Ал арғы жағында универмаг тұр. Бала кезімде ішіне кіргем. Қазір жабық-қо-қо-қо!

Анна Петровнаның мұрынбоқ кезі десең, ә-на-ққ! Саябақтағы субұрқақ қой.

Төретам вокзалы. Байқоңыр жоқ кезде, мұнда Төре деген кісі жалғыз тамда тұрған екен. "Ғасырдан да ұзақ күнді" немесе «Боранды бекетті» оқысаңдар, ішінде Байқоңырға, Төретамға қатысты әңгімелер айтылған болуы керек. АнтиАйтматовшыларды прошу не беспокойИТ!

Әрбір адамның өзіне туған жері ыстық, әлбетте. Мен 19(...) жылы Байқоңыр қаласында дүниеге келгем. Байқоңыр қаласының тарихы қызықтырса, Google-дан іздесеңіз болады. Егер қызықтырмаса, онда Google сізге көмектесе алмайды. Дегенмен, әркімге өз туған жерінің алғашқы суреттері қатты қызық болуы керек. Ескі суреттерді айтамын да. Мен де Байқоңырдың ескі суреттерін іздеп таптым. Кейбір суреттер монтаждың арқасында ескіге айналған болуы да мүмкін. Жалпы, Байқоңырда болған адамдар «таза қала» деп жатады. 1955 жылы құрылысы жүргізіле бастаған. Ленинск қаласы деп аталып келген. Оның алдында құпия болуы үшін сандармен белгіленген. Байқоңыр деп қоңыр топыраққа бай өлке болғандықтан аталған. Өкінішке қарай, өңірдің қазіргі жағдайы басқаша. Протондар ұшып, озон қабаты тесіле берген соң, күн сәулесіне шомыламыз. Кейде «гептил» жейміз. Мутанттар туылмай жатыр. Туылса, "Өрмекші адамның" жалғасы осы қалада түсірілмек. Қызылорданың ағаштары кедергі болмас. Қайдааа!? Қызылорда Байқоңырдан 250 км жерде орналасқан. Қызылордаға бізден гөрі Шиелі жақын. Қалғанын география пәнінің апайы үйрете жатар. Сонымен, суреттер сөйлейді. Сөйлегенде көпіріп, былшыл етіп, аузы жабылмайын деп тұр.

Алғашқы қазық


USSRstagramға суретке түскен екен

Алғашқы жылдар...




Алғашқы қызметтік мекеме

Әскери казарма. Полигон штабы



Саябақ



Қала. 1960 жылдар...








Бақылау пүнкіті. Мұнда орыстың мілсәлары құжатыңды тексереді. Құжат болмаса, қаланы айналып, қираған қоршауларынан өтесің.

Қызыл әскер көрген балалар футбол ойнап жүр. Әпісерлердің балалары шығар.

Уа, крещенные кришнаиты!

Мы пойдем другим путем! © В.И. Ленин


Атеист, эмпириокритицист, Қазан төңкерісі мен коммунизмнің көсемін еске алып бір псалом/дұға/мантра оқып жіберейік, мавзолейінде бір аунап түссін.

1930 жылдар. Коллективизация, жаппай колхоздандыру. Алдында ғана жеке меншікке рұқсат бергендей Совет Үкіметі (Новая Экономическая Политика), енді халыққа шұлығымды жеген екенсіңдер деп, малын тартып алуда. Сол күндердің бірінде Кәрібай амиго вокзалдың ауласында жігіттермен арақ ішіп отырады. Жалпы, сондай өздігінен бір жартылықты жұқалайтын жер боп кеткен екен вокзал маңы. Аздан соң көршілер саясат айтып, даурыға

Бүгінгі ел болып шыққан сенбілікке шықтыңызба, неге?

«Мемлекет болмақ ой болды бізде, тіпті елтаңбаға да тапсырыс беріп қойып едік...» ©Хрентегін, Херарық қорғанынан табылған көне бұтақтардағы жазбалардан.

Очм, естіген құлақта жазық жоқ, болса да — тұяғымды ды істей алмайсыңдар, түктібайымайдтар. Сонымен:

"Қоғам болып көрмек ой болып еді бізде..." © Тоныжасыл, Херарық қорғанынан таыблған көне бұтақтағы жазбалардан.

Бір қатын айтад та нақ. Назарбаударып оқыңдар. Очм со қатын былай дейд:
«Банкте оператормын. Ма*мааа, кейде картасының нөмірін ұмытып қалған клиенттер телефонмен

Тура осы күні: мақтаныштай болған значокты төсіңе тағылғанда, «Осы сенімдеріңді ақтауға АНТ берем!»- д еп іштей қуаныш сезіміңді жасыра алмайсын.
Тура осы күні: Мойыныңа жоғарғы сыныптың үлгілі болған «Пионерлер» сені де адам санатына қосқандай мойыныңа алқызыл галстукті тағады. «Осы сенімдеріңді ақтауға АНТ берем!»- д еп көптің алдына шығып АНТ бергендегі көңілді айтсайш… Сыныпта төменгі бағамен оқитындарға арман болып, үлгеруге тырысуға күш те беретіндей. «Важатыйға ұқсағым келед» деген ой барлығына қалыптасқан.

Шіркін, субботник асарға аз да болса келеді. Ленин де кезінде капиталисттердің көтіне тұз сеуіп, өзі сенбілікті бастаған еді. Қалай болғанда да сондай сеніммен өскенбіз.
Кейін ғой, қазекемнің мұрты майланып, шеге қағып, лампочкі бұрауға гастарбайтер жалдауды әдет қылғаны.

Бүгін бәріміз үй ішімізбен көктемгі сенбілікке шықтық. Ауланы тырмалап, ескі құсқыны өртеп, өртейтінді өртеп, ауылдың даласы осы күнде тезек пен түтін сасиды. Күн майдың айындай жадырап тұр.
Рахат)