"Әңгіменің ашығында" бағдарламасында қазіргі кездегі көкейтесті мәселелердің бірі- «ауыл мектептеріндегі білім беру сапасы, қала мектептерінен айырмашылығы, һәм кемшілігі мен артықшылығы» жайлы ашық әңгіме өрбіді. Келген қонақтар өз ойларын ортаға салды. Өз кезегімде мен де өз көзқарасымды білдіріп өттім. Ол былай:
Жалпы, ауыл мектептеріндегі ғана емес, жалпы еліміздегі барлық мектептердегі білім беру жүйесінің басты 2 проблемасы бар. Әрине, менің пікірім! Олар:
-Біріншісі- ұстаздардың қоғамдық мәртебесінің төмендігі. Осы себептен ойы ұшқыр, білімді жастардың 90 пайызынан көбі педагогика мамандықтарына бармайды. Несіне барсын? Егер ол саланың не қажеттілікті қанағаттандыратындай жалақысы, не қоғамда жоғары статусы болмаса. Соның кесірінен, қазіргі уақытта бұл саланың мамандықтарында ҰБТ-дан 60-70 балл жинағандар оқиды. Ойланып көріңіз, мектепті 3-4 деген бағамен бітірген жастан, болашақта қандай ұстаз шығады? Қазақ тілі, әдебиет, тарихты бұл жерге қоспай-ақ қояйық (оларды ниеттенген мамандар өздері ақ игеріп кете алады). Ал, математика, физика, химия секілді мамандықтарға түлектердің жоғарыдағыдай баллмен түсуі күмән туғызады. Олардан болашақта білім алатын оқушылар жайлы сөз қозғаудың өзі ұят…
-Екінші мәселе- баяғыдан келе жатқан, «шектен шыққан керексіз қағазбастылық». Анам- мұғалім болғандықтан мұны жақсы білем… Мектепке барып 2-3 сағат сабақ беру үшін, үйде отырып «таңның атысы, күннің батысы» қағаз жазып отырғаны. Аяп кететінмін. Міне, солай таңнан-кешке дейін дамыл таппай қағаз жазып, компьютерге телмірген ұстаздар физиологиялық, тіпті психологиялық тұрғыдан қатты күйзеліп, шаршайтыны анық. Ал осылайша шаршаған ұстаздардың мектепке барып, әрбір оқушының шалалығын жөндеп, еркелігіне шыдап, ерекше бір жаңашыл шығармашылық арқылы сапалы білім беруі- өте, өте қиын іс!!! Сондықтан, білімді әрі білікті жастарды тәрбиелеп шығару үшін педагогтардың қоғамдық мәртебесін көтеріп( ойы ұшқыр жастарды осы салаға тарту үшін), қағазбастылықты азайтып, ұстаздардың өз ісіне — шығармашылық тұрғыда, жаңа бір сапалы әдістерімен баруына жағдай жасауымыз қажет!!!

Алматыдағы бір университетке досымның дипломын алуға барған болатынмын. Онымен деканаттың есігі құлыптаулы болғасын, қызметкерлер көрші кабинетте болар деп бас сұқпақшы болғанда, АҚШтан келген бір орыс профессор Dust stars, яғни шаңды сақинасы бар жұлдыздар туралы өзінің зерттеулерімен қазақстандық коллегаларымен бөлісіп жатты. Астрономия туралы тәп-тәуір білім базам мен қызығушылығым зор болғасын, есіктің сыртынан дәріс біткенше тыңдап, көріп тұрдым. Өте тиянақты, шешімі табылмаған сұрақтары көп проблемалар қозғалды, профессор өзінің практикалық зерттеулерінің нәтижелерін көрсетті. Слайдтар ағылшынша жасалған.
Енді қызықты қараңыз…
Сұрақтар қоятын, пікір айтылатын уақыт келгенде…
Қатты ұялдым, кеудемде бір ащы ыза туды. Себебі, кабинеттегі декандарымыз мен жас ғалымдарымыз профессордың зерттеуін дым да түсінбеген. Сұрақтары да айдала туралы болды да қалды. Бір кафедраның егде профессоры тіпті ұят сұрақ қойды. Мысалы, /дәл өз сөздерімен жазып берейін/
«Жаңа Сіз қос жұлдыздардың сутегі спектрін көрсеттіңіз, ал Күннің сутегілік спектрі қандай?» — Профессор сасып қалды, ондай мектептік деңгейдегі астрономиялық сұрақ күтпесе керек, тәптіштеп айтып берді.
Сосын бір пульсар туралы бір өтірік сұрақсымақ болды да, қалғандары зерттеуге қатысы жоқ пікірлерін қазақы көпсөзділік, мағына жоқтылық, өтірік уәде берушілікпен уақытты созу басталды. Әсіресе үлкен ағайлар, бізде жабдықтар жоқ, ақша бөліну керек сынды Құдайға қажеті жоқ әңгімесін бастады.
Оған профессор біздің телескоптардың қуаты жететінін, ешқандай проблема көрмегенін айтты.
Айтқым келгені, ғылыми кәсібилік, ғылыми пікір алмасу мәденитенінің жоқтығына қынжылдым сол кезде.
Ой, айтатын зат көп. Ешкімнің сол лекцияға түсінбегені, шын қызықпағаны, тек ертең сол арқылы Америкаға бару мүмкіндігі тұрғысынан ойлауы ұялтты. Профессор да оны байқады ғо.

""

Шымкенттің көктемгі жаңбырлы күні болатын. Түлкібас ауданынадығы бір елді мекенге шығуға бел байлап, үйден шыққан бетім. Аялдамаға барған соң, «Фиркан!… Евразия!!! 18-ый микрорайон!!! Север!!! Восток!!! Кабиско!!!...» деген кондуктордың сөзіне елең етіп, 96-бағыттағы маршрутқа отырдым. Газель еді. Орын көп.
Жүргізушінің тура артындағы орындықта екі орыс қыз бен жігіт бір біріне мәз болып келеді. Сол екі жасқа қарама-қарсы, терезеге таман отырдым. Терезе буланып кеткен. Соны пайдаланып, жігіт терезеге «Алена, я тебя… » деп қасына жүрекшенің белгісін салды. Бір кезде ойға шомып кетсем керек, мен де терезеге бақырайып қарап отырып, «Алена я теб» деп жазған кезде есімді жидым…
«Неге олай еттің?» дегендей сұраулы кейіппен жігіт түсінбей маған ұзақ тесіле қарады, не істеп қойғанымды сол мезетте түсіндім. Кінәмді мойындап демімді тартып қалып, суық тер бүрқ ете қалды! Саусағымның ұшынан бастап, денемнің қызарып жатқанын анық сезіп отырмын.
Ұялған тек тұрмас деп, кондуктордың «Север!!!»(Теріскей деген мкр ғой) дегенінде орнымнан атып тұрып, газельден зып еттім. Шығып бара жатып, Аленаның сыңғырлаған күлкісі есімде қалыпты…

Досым екеуміз парктен шықтық. Қалтамыздағы соңғы тиын тесіп бара жатқан соң, тәулік бойы істейтін кафетерийге бардық кофе ішуге. Қасымдағы жүгермекті отырғыздым да, өзім кассаға жақындадым. Келісім бойынша кофе ішпекпіз. Кәссерім құлаққапта телефонмен сөйлесіп отыр екен.
— Қарындасым, екі кофе…
Сол кезде әлгі жүгермек жаныма жетіп келді. Оның да телефоны безілдеген соң сыртқа шығып бара жатты. Кетерінде сүтсіз дегенін ұғып қалдым. Есіл дертім кофеге не алсам екен деп әйнектен жейтін нәрселерге қарап тұрмын. Қарындасым кербездене басып кетіп қалды да, екі күрешке әкелді. Біреуінде менің қалауымдағыдай сүтті кофе, екіншісінде пакеттегі шай салынған. Ашуланып кеттім. Ойым «мына қыз естімеді де, шай әкелді» боп тұр.
— Қарындас, мен сізге екі кофе, біреуі сүтсіз дедім ғой!
Ол үндемеді. Сәлден соң барып:
— Сіздер шай дедіңіздер.
— Қалай шай? Не айтқанымызды білетін шығармыз?!
Жеп қояйын деп тұрмын, мына әділетсіздікке. Алғыс-шағым журналын «бояп» тастасам ба деп те ойлап тастадым.
— Мынаны не қыламыз енді?!
Ол да ашулана бастады білем.
— Өзім-ақ ішем алмасаңыздар, қазір кофелеріңізді дайындап берем.
Сол кезде қасымдағы жігіт келді.
— Айтшы-ей сен не заказ бердің, сүтсіз кофе емес пе?
Шайды көрді де:
— Дұрыс қой, шай дедім ғой,- демесі бар ма? Бітімнен от шықты. Ернімді жыбырлатып дайбалопты бұтақтап жібердім. Кәссірім асханаға кеткенде шәйқорым дым болмағандай шәйін алды да, орнына жайғасты. Кетер кезде алған жеріне төгіп кеткендей… Әдейі істегендей. Қайта қыз келмей тұрып салфетка бастым. Қыз кофемді әкеп берді. Ақшасын төлеп чегін алдым. Орныма келгесін қарасам, ақша кофелерге ғана төленіпті. Анауым шәйін сораптап болар емемс. Қолына ақша мен чекті ұстаттым да кассаға қудым. «Шәйіңді адал іш, сыболыш!» Барса басқа қыз шығыпты. Мейлі ғой, қарызымыздан құтылдық. Бірақ масқара болғанда қатты ұялдым. Қайтарда алғыс-шағым журналына шағым емес, алғысым мен кешірім сұрап кеттім.

Заң алдындағы жауапкершілікке емес, типінақ — ұятымызға сеніп тапсырылған құпиялар болады (әрине, соңғы оқиғалар оның кейбіреулерде болмайтынын көрсетіп отыр). Кейде тіпті іздемесең де ашылып қалатын құпиялар болады. Айталық, біреудің флэшін қаравотырып, біреудің қатыны біреуге ерекше жабысып отырғанын көріп қалдым делік. Жарайд, көріп қалдым нақ. Бірақ бөрікті аспанға атып, қуануға еш себеп жоқ сияқты. Білетінің бір затқа көбейгенде тұрған ештеңе жоқ. Алжып шал болған кезде азая бастайды өзінен өзі. Енді мен мұны ешкімге айтпаймын.
Жарайды, айтып қоюым мүмкін. Айталық, үш қайнаса сорпасы қосылмайтын біреуге. Немесе, өте-мөте сенімді адамдар мен адамдарға. Бірақ.
Бірақ елестетіп көріңіз:
— Мен саған бірдеңе айтайын, ешкімге айтпа, ия ма?

Ашынасымен қатынасы жасырын камераға жазылып қалған танымал саясатшы Артур Самсиннің ұят көрсеткіші жақында 2 еселенді. Видеоның толық нұсқасы көрсетілгенен кейін Артур кіретін тесік және есік таба алмады. Өйткені видеоның ұзақтығы небәрі 00:01:27 еді.

Меніңше жақсы. Иә, осы өсек деген пәлені жақсы ма деп қалам, кей кезде. Бұған өзгелердің өре түре келетінін де жақсы білем. Алайда асықпай тұра тұрыңыздар. Сөзім аузымда. Мен өсек айтқым келіп, ішім тесіліп бара жатқан жоқ. Тек осы бір бәленің жақсы жағының да болатынын айтып отырмын.