Абай атамыз айтты ғой. «Есектің артын жусаңда, мал тап» деп. Каникул басталды. Алда, қылышын сүйретіп сессия келе жатыр. Оған дайындалып мұрнынан қан кетіп жатқан студент жоқтың қасы. Көпке топырақ шашпаймыз. Қан кетпесе де су кетіп дайындалып жатқандары баршылық. Ал, мен жұмыс істеп жатырмын. Анау- мынау жұмыс емес. Жə, қандай екенін айтпай ақ қояйын. Жалпы, айтайын дегенім. Қазір адамдардың көбісі жұмыс таңдайды. Оған айлығы көп болу керек, үш мезгіл тамағы болу керек тағысын тағы. Сосын кім оған жақсы жұмысын беріп қойсын. Суреттегі менің ауқатым. Бір жақсы жерім Аллаға шүкір, дар-дара пікір жұмыс жасауға жағдайды қажетсінбеймін. Кез-келген жағдайда жұмыс жасай беремін. Тек кейде басшылармен дұрыс болмай қалады. Себебі, жағымпаздық қасиетті жек көрем. Қалай бар, солай бетіне айтып тастаймын. Сол себепті, көп жұмыстан осы мінезімнің кесірінен кетіп қалам.
Қысқасы жұмыс жасаңыздар. Бір досым айтады. «Сен осы жатпайсың» деп. Сол сияқты мына заманда жалқаулық-геморойдан жаман. Жабысып алса кетуі қиын.

Бір жұп ғашықтар болыпты. Жігіт әлсіз, жасқаншақтау болса керек. Қашан да қиындыққа жолықса алдымен қалыңдығын сынап көруге мәжбүрлейтін болса керек. Ал бойжеткен осы үшін назаланатын.

Күндердің күнінде теңізге саяхаттай шыққан қос ғашықтың қайығы дауылға жолығып, аударылыпты. Әзер дегенде қайықтың сынық ағашын ұстап аман қалған олар амалсыз әлдеқайдан келер көмекті күтумен болыпты. Батыл, қайсар бойжеткен жігітін сынап көрмекке «сен қорқасың ба?» деп сұрайды. Көзінде үрей тұнған жігіт жалма-жан қалтасына үнемі салып жүретін пышағын алып «егер әлдеқайдан қатер төнер болса, алдымен сені қорғаймын» депті сеніммен. Дәл осындай қатерлі сәтте мынадай батыл шешімге риза болған бойжеткен іштей риза болыпты.

Көп өтпей үлкен жүк кемесі бұларды байқап құтқаруға келе жатады. Қуанышы қойнына сыймаған қос ғашық дәл сол сәтте өздеріне таяп келе жатқан жыртқыш акуланы да көреді. Қорқыныштан қалқыма ағаштан ұстап қалған күйі мелшиып қалған жігітке бойжеткен «Тез, ана кемеге бар күшімізбен малтайық. Мүмкін аман қалармыз, тездет!» деп айқай салыпты. Бірақ, жігіт қызды бар пәрменімен итеріп жіберіп, өзі бөлек жүзіп кетіпті. Бұған аңырып қалған қыз сол сәтте қатты күйзеледі. Төніп келе жатқан ажалға амалының жоқтығын біліп іштей қайғырады. Бақытына орай әлгі жыртқыш оның қасынан келсе де, оған бұрылмастан жігіт малтап кеткен жаққа қарай өте шығыпты. Бейшара жігіт әп-сәтте акуланың азуына ілінеді. Жан-таласып жатқан сәтінде бар дауысымен «Мен сені сүйемін!» деп айқайлапты.

Аман қалған бойжеткен есін жиғанда кемешілердің «Қорқақ» жігітіне аза білдіріп жатқанын көреді. Кеме капитаны қыздың жанына келіп, оны жұбата «Бикеш, осы өмірімде көрген ең ержүрек азамат сіздің жігітіңіз! Оның өлімі үшін қайғырамыз, сабыр етіңіз!» дейді. «Жоқ! Ол барып тұрған қоянжүрек! Мен ештеңеге қайғырмаймын» дейді қыз жасын сүртіп. Кеме бастығы бойжеткеннің бұл қылығына түсінбей «Қалайша оны кіналап тұрсыз. Мен бәрін де бақылап тұрдым. Мен оның сізді кеме жаққа қарай итеріп жіберген соң өз білегін тілгенін көрдім. Ал акуланың қанға деген сезімталдығы өте күшті. Егер ол бұлай істемегенде сіздің аман қалуыңыз мүмкін емес еді» дейді сабырлықпен.

Мейлі қаншама әлжуаз, қорқақ болса да шынайы сүйіспеншілікке толы жүрек өмірдің ең бір қатерлі сәттерінде өз махаббаты үшін құрбандық беруден бас тартпайды.

дереккөз

суретке сілтеме

Ақшаның бұзбайтын қамалы жоқ емес пе, әлеуметтік жағдай адам бойындағы қанның құрамына да әсер етеді екен. Яғни, бақуатты жандардың бойында басқа қан, әл-ауқаты төмен адамдардың бойында басқа қан ағып жатыр…

Артық танау
Күнделікті өмірде көбіне мұрнымыздың екі тесігімен емес, тек біреуімен ғана дем аламыз.
Алты пенденің тек үшеуі ғана бір танау тесігімен тыныс алады. Аса кірпияз, алайда соншалық күтімсіз адам денесі танаудың екі тесігінен қатар емес, тек бірден-бірге алмастыра отырып, ауа өткізеді. Бұл жағдайдың периодты түрде қайталануы көп жағдайда дененің кеңістікте орналасу қалпына: көлденең, тігінен, бір жақ иығымен, етпетінен, шалқасынан жатқанда, денінің саулығына, ауадағы газдардың пайыздық үлес бойынша құрамына байланысты өзгеріп отырады.
Мұрында арнайы түктердің түрі бар, солар өз кезегінде тітіркенеді. Осылайша, ол түктер көлемін ұлғайтып, «белсенді емес» мұрын тесігін жауып қалады. Түрлі зерттеулерден белгілі болғандай, оң жақ танау тесігімен тыныстағанда қандағы глюкоза деңгейі жоғарылап, оттегін сіңіру де көбейетіні байқалған. Және де мидың оң жақ бөлігінің жұмыс белсенділігі күшейеді. Сол жақ тесікпен ауа қабылдағанда, кері жағдай қалыптасады.

Ғаламторды кезіп жүріп мына бір сұмдық суреттерге тап болдым. Төбесіне бадырайтып «Лечение кровью в Казахстане» деп жазыпты. Өз басым мұндай емдеу тәсілі бізде бар дегенге улкен «сомнюхада» отырым. Естіген, көрген біреу барма?

Шалт басып шатасып, сорлаған соң
Қара түнек басыңа орнаған соң
Қандарыңның бірлігі неге керек
Жандарыңның бірлігі болмаған соң

Ақша тапсам Адамдық арым сатып
Маңдайақы біреудің малын сатып
Жиылар ең бәріңде маңайыма
Бір тамшы бойыңдағы қаның сатып

Бойымызда оянып жалған намыс
Болмашыға бұлданып арланамыз
Қылыш болып шабатын кездер болған
Бықсығанбыз, біріміз жанбағанбыз

Жақын жетер түбіңе талайыңның
Сүрінуін туыстың қалайды кім?!
Ағайынның барлығын көріп келем
Жоқ болғаны жақсы ма ед ағайынның?!

Қан төгілсе – қасірет, жас төгілсе – мұң ғана… Солай ма? Сіз білесіз бе, көз жасының химиялық құрамы қан құрамына ұқсайды. Болмашы ғана өзгерістері бар. Көз жасының бір тамшысы адам ағзасы туралы ақпаратты қаннан кем бермейді екен. Адамдар неге жылайды? Ер адамдар неге көз жасын көрсеткісі келмейді? Әйелдер неге көз жасымен қорғанады?

Менің 7-ші сынып оқып жүрген кезім еді. Ағылшын тілі сабағы болатын. Сол кезде апай бір шайтан туралы айта бастаған. Сол кезде апайдың бір нәрсе айтқаны есімде қалыпты. Ол мына сөз:
Баяғыда бір кемпір мен шал болыпты. Өздері бір жаңа үй сатып алған екен. Сосын кешкісін үйлеріне құттықтауға қонақтар мен көршілері келіпті. Сол кезде кемпір құдықтан су алуға барады. Сол кезде кемпір құдықтан су тартып жатқан кезде су құдықтан өзімен-өзі тартылып бір келе жатып судын орнына су емес бір шелек қан болып шығыпты. Сол кезде кемпірдің жүрегі ұшып кетеді. Әрі қарай есімде жоқ. Әңгіме осы жерде тоқталды-ау деймін. Енді: ӘЙЕЛ АДАМ ТҮНДЕ СУҒА БАРСА НЕ БОЛАДЫ? Осы сұрақ мені қатты мазалайды.