Бала күнiмде шамасы осыдан 10 жыл бұрын.Жаздың күнi.Ержан атты досым болатын.Бiр көшеде тұрамыз, бiр сыныпта оқимыз.Өзi мактау сүйгiш бала едi.Оқу жылы жақындап келедi.Мектепке дайындық.Ата-анамыз киiм-кешек, бiзге қажеттi заттардын барлығын алып бередi.Сол Ержан досым бiрде үйiме келiпНұржан мен 300 теңгеге туфли алдым, сен қаншаға алдың", дегендi.Ал мен өз туфлиымды 1500 теңгеге алғанымды айттым,әлгi досым «Нұржан сен 1500 теңгеге бiр ғана туфли алсаң, мен 5 туфли аламын», деп бiр мақтанды.Сөйтiп оқу жылы басталды.5-сынып оқимыз-ау шамасы.Жаңагы туфлиын айтып сыныпта барлығына мақтанып шықты.Мұғалiм келдi, сабақ басталды.Қонырауда әбден жүгiрген Ержан досымның туфлиының бiр табаны түсiп калды.Өзi мән бермейдi оған.Не керек төрт сабақ бiткенше Ержанның екi табаны да түсті.Сабақтан қайтқанда екi табанын ұстап қайтқан жайы бар.Мұнымен айтқым келгенi,«арзан дүние тұтынушыны өзiне көп тартады», екен…

Бұл оқиғаның өткеніне де 2-3 жылдың көлемі толыпты. Еркектерде екі шалбар болса болды ғой. Кезек-кезек жуып алып киіп жүре береміз. соның біреуі сыр бере бастаған соң базарға бардым. Өзіме жарасады-ау деген біреуін киіп көріп, пакетке оратып алдым. Қолтығымда пакет, пакетте шалбар, езуімде күлкі аялдамаға қарай алшаңдай басып келемін.

Сонау тоқсаныншы жылдардан да өлмей шықтық қой.
С)ҚАЛДЫҚЫЗ

Тоқсаныншы жылдар Қазақстан тұрғындарына жаппай қиын тиді. Бала болып сезбеген шығармыз. Әйтпесе қалалық ағайындарымыз «айлап ақша алмайтынбыз сол кездерде» деп бекер айтпайтын шығар. Кей жерлерде ақша орнына азық-түлік берген деседі. Айтпағым мынау…
Ауылдағы жарық өшіп қалу деген секілді оқиғалардың шет жағасын көріп өстік. Бәз біреулер секілді қантсыз қара шай ішпесек те, сол жылдардың жыры бала миыма жазылып қалған.
Бала кезімізде біздерге алып беріп жатқан киімдерімізге қарап ағаларымыз «Біз мектепке күпәйкемен баратынбыз, сумка орнына дүрбінің де сыртын ұстағанбыз» деп отыратын. Енді қазір бәрінің балалары бар. ешқайсысы балаларын күпәйкемен мектепке жібермеді))))
Қазір ғой аудан тұрмақ ауылдың дүкенінде бәрі бар. Ол жылдары киім табу қиындау болатын. Мектепті ел қатарлы оқыдым. Бірде туфлиім жыртылып калды.ертесі сабаққа киіп баратын туфли табыла қоймады. Ауданға себепсіз бара бермейтін кез. Қазіргідей екінің бірінде машинада жоқ қой. Көмекші орыс бар болатын үйде.Әжем сол орысқа жыртылған туфлиімнің табанын басқа аяқ киімге тігіп беруді сұрады. Ол солай етіп берді. Көзге қораш көрінеді. Оны қарап тұрған әжем жоқ. «Тамаша емес пе?» деп қояды. Ертесіне еріксіз әлгі аяқ киіммен бардым мектепке. Галош секілді бірдеме өзі де. Әшейінде партаның үстімен жүгіріп жүретін мен тыныш отырдым сол жолы. Сұрағандарға «ауырып отырмын» дей саламын.Аяғыма бәрі қарап отырғандай.Партанын астына тыгып әлекпін. Мұғалімдер сабақ сұрайды, дайын емеспін деймін(оқиға бес оқитын кездерім, негізі жетінші сыныпқа дейін жетіге оқығанмын). Тақтаға да шықпадым. Өзімді қор санадым.Тамағыма өксік тығылды.4 сабақ біткенше орнымнан тұрмай кеттім ғой. Сабақ аяқталысымен мектептен жүгіре шықтым. Үйге келсем… жаңа туфли әкеліп қойыпты.