Байқасаңыздар, қазір менталды арифметика өте бір сәнді нәрсе болып тұр. Ата-аналар жабылып балаларын беріп, балалар «халықаралық» менталды арифметика олимпиадаларынан орын алып, теледидардан күнде бір сандарды тез-тез қосып, азайтып жатқан «гений-бүлдіршіндерді» көріп халықтың мүлде есі шығып кетті. Ірі қалалар тұрмақ, поселектарда да оны оқытатын мектептер ашылып жатыр. Бағасы арзан емес. Айына 16 000 теңге орташа баға.

Ал шынында ол кәдімгі ариметика: қосу, азайту, көбейту, бөлу. Соны дәстүрлі емес түрде шығаруға үйрету. Жылдамдыққа ден беріледі және төрт-бес таңбалы сандарға дейін жылдамдықты сақтап қалуға үйретеді. Балдырғандар өздері тез қабылдағыш, үйренгіш болғандықтан, нәтиже де көп күттірмейді.

Соробан немесе абакус деген кәдімгі өзіміздің шотымызға ұқсайтын құрал, (ну енд сәл өзгеше) сол арқылы арифметиканың төрт амалын үйренеді бала 2-2,5 жыл бойы. МЕН ОҒАН ҚАРСЫ ЕМЕСПІН. Баланың жалпы дамуына, ойлау қабілетіне кішкене болса да пайдасын тигізері анық. Дисциплинаға үйретеді, мектеп жасына жетпеген бүлдіргіндер санды тез үйреніп, қатарластарынан бәлкім есепті жылдамырақ шығарар.

АЛАЙДА МЕНТАЛДЫ АРИФМЕТИКАНЫҢ АЙНАЛАСЫНДАҒЫ ЖАСАНДЫ ШУ МЕН ЖАРНАМАҒА жыным келеді. Сол балаларды гений деп теледидарға шығару да ұят. Бірақ ақпараттық кеңістікте ондай-ондайлар күнде болып жатқан жоқ емес па?!

Айтайын дегенім, менталды арифметиканы бала үйде де үйрене алады. Бір рет заңдарын үйреніп, шотын қолдануды үйреніп алғаннан соң, бала ештеңе жаңадан үйренбейді. Ата-ана арнайы мектептерге тек күнделікті жаттығуға жағдай, баланың қызығушылығын ұстауға жұмсалатын еңбек үшін ғана ақы төлейсіз шындығында. Алайда, ол да ресурс талап ететін жұмыс қой: мұғалімдер, әртүрлі ойындар, олимпиадалар ұйымдастыру, әдемі форма сынды бала қызығатын түрлі-түсті атрибутикалар және т.б.

Мен менталды арифметикаға қарсы емеспін. Заңды бизнес, шын берерінен маркетингі көп демесең. Әрі біздің елдің ата-аналарының психологиясын өте ұтымды пайдаланып жатыр. Қалай сәнге тез айналды, дәл солай ұмыт болады.

П.С. Төрт ай менталды арифметикадан инструктор болған тәжірибеме негізделіп жазылды.

Жауыр болған тақырыптардың бірі екенін білемін, бірақ сонда да өз пікірімді айтып өтейінші деп ойладым. Құдай ау, Астанаға келгелі 5 жыл ішінде не сөз естімедім, басында сұхбаттасушымның бұл пікірінің дұрыс емес екенін дәлелдеуге тырысатын едім, кейінірек бұл қарсылық, берілгісі келіп отырған жігітінің алдында тұрып "қойыңызшы" деп әлсіз қарсылық танытатын 17 жасар бойжеткеннің қылығынан аса алмай қалды. Кейін тіпті қосыла жамандайтынды шығардым :) Жө-жоқ, жек көргенімнен емес, Шымкентке бармаған, тірі Шымкенттікті тек автобустан ғана көретін бір міскіндерді подъеб жасау үшін ғана осылай дейтінмін. Рас, кейін әдет болып кетті. Сонымен,

Жоқ, ҚТ/ДТ тақырыбы бар, кей кездері өршіп-өршіп те алады. Қайбір жылдары облыста бір қазақ руларына қатысты бір үлкен стэлла ашылмақшы болыпты. Архитекторы бар, дизайнері бар дайындап алып келсе, облыс әкімінің қатысуымен (әлбетте қала әкімі, қала/облыс архитектурасы, жер комитеті т.б. құрылымдардың өкілдерінің қатысуымен) өткен бұл шараның арты дауға ұласып кетіпті. Даудың басы не дейсіз ғой?! Сол рушылдық. «Неге жоғары жақта жалайыр тұр, қоңырат неге төмен? Жаныс неге жоғарыда тұрмайды?». Осы сұрақтарды 2-3 сағат талқылап, облыс әкімі қолын бір сілтеп (әлбетте адам болмайтындарын түсінген шығар) бітейін деп тұрған жоба сол күйі салынбай қалыпты.
Өткенде Ақтөбеге бардым (айтпақшы мына пікірді естіп одмин өшіріп тастауы мүмкін постты). Не көрдім дейсіз?! Бір де бір ұлы, орта жүз руларының атақты адамдарының атымен аталған көше жоқ. Барлығы кіші жүз руларының адамдары. Ол ол ма (Ол — ол! © вайфай25), Астана қаласында Әлияның ескерткіші бар. Тура сондай Ақтөбеде де бар. Астананың әлде 10, әлде 15 жылдығына Ақтөбенің жасаған сыйлығы. Қызығы, ескерткіш артындағы стелланың Астанадағысында бүкіл қазақ бар, ал Ақтөбесіндегісінде тек кіші жүз адамдары *lol*
Құдай, рушылдық қазақ бар жердің бәрінде бар. Тек бізде Шымкентте бір кісінің айтуынша ол «ТЫМ ЖАРНАМАЛАНЫП КЕТКЕН».

Шымкенттіктердің жанды жері :) Алып қашу болған, болады, бола да береді. Оны орта ғасырлардың қалдығы дерсіз, демессіз, ұнар-ұнамас, ол өз шаруаңыз. Баяғыда қалай екенін білмеймін, біздің кезімізде қыздың еркінсіз алып қашу өте сирек жағдай болатын. Әдетте, қыз-жігіт болып жүріп, қыздың келісімімен алып қашатын. Оған әсер ететін бірнеше факторлар болуы мүмкін. Қыздың ата-анасының келісім бермеуі (материалдық жағдайының тең болмауы т.б.), шығындарды азайту үшін (құда түсіп алғанға қарағанда әлдеқайда шығыны аз), қызық үшін. Кейініректе тіпті, қыз бен жігіттің ата-аналары жолығып, әдейі пәлені күні алып қашсын деп бір-бірімен келісіп те істеп жүрді. Бұл жердегі маңызды фактор сол материалдық шығындарды азайту еді.
Бірақ, көрген қызды басып алып қаша бермейді, тіпті сол Шымкенттік қыздардың ішінен алып қашқан жерінен қайтып келген кемінде 5 қызды білемін. Ол жерде де заң бар. Ол жерде де заңнан қорқады.
Дәлелдерім қаншалықты сенімді шыққанын білмеймін, бірақ бас салып алып қашатын жағдайлар жүзден, тіпті мыңнан бір. Сендердің ойлап жүргендерің жәй ғана миф.

Жоқ, бұл миф емес. Парақорлық бар. Болғанда қандай. Жасымнан (ғылым бар деп ескермедім) спортқа жоқпын. Жек көретінмін. Мектеп кезінде дене шынықтыру сабағынан қашып кететінмін. Бірінші курсқа түскенде тағы сол д/шы алдымнан шықты. Әлбетте барғам жоқ. Бірінші сессия бітерде ағайға барып, 500 теңгемен шешіп кеткем. Саудаластым тағы ұялмай.
Бірақ парақорлық тек Шымкентте десеңдер қатты қателесесіңдер. Петропавлға соңғы барғанымда бір жігіт жаңадан машина алып жүргізіп жүргеніне 1-2 ай ғана болғанын айтып отырған. Мен барған күннен бір күн бұрын МАИ қызметкеріне ұсталып, алғашқы парасын беріпті. Ондай оқиға бүкіл Қазақстанда миллиондап саналады. Қазақстанға сіңіп кеткен. Сондықтан барлық күнәләрдің бәрін Шымкенттіктерге жауа бермесеңдер деген тілек.

Бұл енді даулы мәселе. Мәселен, қонақсыз дейік. Тұратын пәтер жалдайсыз. Біз соңғы барғанымызда тәулігіне 5000 теңгеден жалдадық. Ол жұмсартып айтқанда, люкс номерлер емес. Жақсы пәтерлерді 10-15 000-ға жалдайсыз. Былай қарасаң, Астанада да сол баға. 150 теңгенің шашлығы? Ал сол шашлықтың қаншасына тоясыз? Орташа он адамнан құралған компания бір отырғанда 40-50 дана шашлық береді. Сыра 200-300 теңгеден? Астанаға келіңіз, мен тура сол бағада сыра сататын бірнеше жерді көрсетемін :) Киім арзан? Астанада орталық базарға барыңыз, баға сол шамалас.
Біз жазда барғанымда 3-4 адам болып бір караокеге барып 20-30 000 жобасында құртып қайттық. Бұл жерде мәселе класс туралы шығар. Гламур орындар, қарапайым өлімділердің баратын орындары қай қалада да бар. Бір күнде мың доллар құртатын жер Шымкентте де толып жатыр.
Ал егер әңгіме сервисте болса, онда әңгіме басқа. Шымкенттік сервиске ештеңе жетпейді. Сіз тіпті бір бомжатникте отырсаңыз да сервис жоғары деңгейде болады. Оған мен кепілдік бере аламын.

Қазақылық болғанда әңгіме қазақ тілі туралы. Шымкент қаласы Кеңес үкіметінің көптеген қалалары секілді орыстанған қала болғанын ұмытпауымыз керек. Кеңес үкіметі кезінде, тоқсаныншы жылдары қазақтардың саны өте аз болған. Сұрапыл тоқсандарда біз 17 мөлтекауданда тұрдық. 8 подъездік үйде ары кетсе 10 қазақ жанұясы болған шығар. Кейін 2000 жылдарға қарай он шақты ғана орыс жанұясы қалды сол үйде. Бірақ, көпке дейін кеңсе тілі орысша болып келді. Қағаздар Қазақстанның барлық қалаларындағы секілді орысша жүргізілді. Ал «Кеңсе тілі қазақша болмай іс оңбайтынын» өздеріңіз де білесіздер ғой. 17 мөлтекаудан ол кезде қаланың шет жағында орналасқан. Орталыққа бара қалсам басқа қалаға түскендей болатынмын өз басым. Көше орысша сөйлейтін. Әлбетте түрі қазақтар, орысша былдырласып кетіп бара жататын.
Осы жақында ғана бір танысым барып келді. Келген соң «Неге бәрі орысша сөйлейді?»,-деді. Өйткені, өйткені (патамушта патамушта). Сондықтан, Шымкентке барып қазақша түсінбей тұрған қазақты көрсеңіз қатты таң қалмаңыз. Өз ауылыңызға барғандай барып, алдыңызда қымыз сапырып отырған әже көремін, қазақша оюланған қамзолы бар бойжеткен көремін, шаштағы шолпыны, қолдағы қамшыны көремін деп барсаңыз үмітіңіз ақталмай қалу қаупі жоғары :) Көп нәрсені күтпей ақ қойыңыз дегенім ғой :)

Өткенде ғана шыққан "Шымкент келінінің бір күнін" бейнелейтін фотореп шықты. Әлеуметтік желілерде жүздеп бөлісіп, мыңдап пікір білдірді. Мен сендерге айтайын, барлық келін ондай емес. Ибалылығын сыпырып тастап енесімен бүйірін таянып ұрсысатын, үйіне жылына 3 рет кетіп қалып «Күйеуім келіп алып кетпесе бармаймын» деп жатып алатын, бөлмесіне кіріп алып, тіпті шайды да бөлек ішетін келіндер жетіп артылады.
Ол жақта қыздар тұрмысқа ерте шығады. Көбі жиырма жасқа жетпей тұрмысқа шығып кетеді. Тіпті біздің кездерде қыздардың өздері «23-тен қалып кетсең қалғаның ғой солай»,-деп отыратын. Енді ойланыңызшы қазіргі заманда жиырма жасар қыз деген шақалақ қой әлі, еркелігі басылмаған. Уақыт өте келе 1-2 бала туған соң, қыдырғысы келеді, жастық шағында түнгі клубтарға мүлдем бармағаны есіне түседі, былайша айтқанда құтыра бастайды. Оған көнетін күйеу аз, көнетін ене тіпті аз. Ажырасу бойынша нақты қай орында екенін білмеймін, бірақ алғашқы орындарда екенін жорамалдай аламын. Біздің топта оқыған жиырма қыздың үштен бірі ажырасып кетті. Екінші әйел алған достарым да бар. Ажыраса жаздап барып тоқтаған достарым да бар. Есеппен тұрмысқа шығып, күйеуі командировкаға шығарып салып бұрынғы жігітінің қойнында жататын да әйелдер көп. Отырыстарға 3-4 жасар баласымен келіп, бойдақтардың «кеттік-кеттік» дегеніне еріп, баласымен бірге жалдамалы пәтерлерде қонып қалатындары да бар. Ондай өте көп. Көбінде маска беттерінде.
Ия, жынысаралық соғысқа дайынмын. Жабылыңдар.

Қойыңдаршы түге. КСРО кезін білмеймін. Ол кезде сабаса сабаған да шығар. Онан кейін әйелін ұрыпты дегенді көрмедім. Шымкентте 10 досым бар, екеуі бойдақ, қалғандары отбасылы. Біреуі де әйелін ұрмаған. Нұқыса ашу үстінде нұқыған шығар, бірақ көгала қойдай сабағанын естімегем де, көрмегем де. Оның үстіне заман да басқа ғой, күйеуінің үстінен ұрды деп арыз жаза салатын әйелдер де көп. Сондықтан, бұл жүзпайыздық миф деген ойдамын.

Сегізінші миф

Данияр Алан Шымкенттіктерге ұқсамайды, батыстың жігіттеріне ұқсайды дейді біразы. Хе, түбірімнен асып қайда барамын айналайындар ау *lol**lol*

Миф №1: Жаңа жылдан бастап қойып кету
Шеккіштердің мифі. Жаңа жыл жақындап қалған кезде «Бірінен бастап темекіні қоямын» деп жария етеді. Тастап кететіндер әрине бар шығар, бірақ көп жағдайда 1 қаңтар күні ұйқыдан тұрғанан кейін бірдеме ішіп жіберіп, бұл айтқыштар қайтадан темекі тартып отыра береді.

<o

Бұл күнде 35-те менің жасым,
Қамалдың бұзар кезім тау мен тасын.
Кешегі сентябрьдің базарында
Көтердім елу бір пұт кірдің тасын.
Жиылып орыс-қазақ таң қалысты,
Болды деп Қаһарманнан мынау басым.
Залог сап жетпіс бес сом күрескенде,
Сындырдым Карон балуан қабырғасын…

Депті палуанның өзі, бірақ

Бір жылға созылған жез аяқты бұғы аңшылығынан кейін Геракл ұзақ демалған жоқ.

Қаншалықты қиын болса да, Геракл үшін оңай орындалатындығына ашулы Эврисфей Гераклге сол Аркадиядағы Эриманф тауында өмір сүретін қабанды тірілей алып келуді бұйырды.

Бұл қабан аса күшті болатын, ол Псофис қаласының төңірегін жалмап түк қалдырмады. Қабан адамдарға да күн көрсетпеді, өзінің алып азуымен өлтіретін. Геракл қабанның апанына аттанды.

Геракл Эврисфей патшаның бірінші тапсырмасын аса ұзақ күте қойған жоқ. Ол батырға Немея арыстанын өлтіруді тапсырды. Тифон мен Ехиднаның зұлым ұрпағы болып табылатын бұл арыстанның тұрқы алып және сол көне уақыттарда Еуропаның оңтүстігінде өмір сүрген өзге арыстандардан әлдеқайда күшті әрі ірі болатын. Жыртқыш Немея қаласының маңында болатын, ал оны бұл маңға кемпірқосақ құдайы Ирида жеткізген еді. Ол төңірегіндегінің бәрін жалмады; арыстанның сай-саланы басына көтеріп ақырған дауысынанан-ақ тірі жанның бәрі қашатын. Бірақ ержүрек Геракл осы бір қатерлі сапарға қорықпай аттанды.