Қалалық денсаулық сақтау басқармасының ақпаратынша, 2018 жылы өткен жылмен салыстырғанда амбулаториялық деңгейде жеңілдікті дәрілік заттар мен мамандандырылған емдік өнімдер алатын диспансерлік науқастардың саны 20 мың адамға артқан, деп хабарлайды елорда әкімдігінің ресми сайты қоғамдық денсаулық сақтау басқармасының баспасөз қызметіне сілтеме жасап.

«Денсаулық сақтау министрі бұйрығындағы тізбеге сәйкес 2018 жылы дәрілік заттар және медициналық бұйымдарға берілген өтінімнің жалпы сомасы 10,7 млрд теңге, ол 120 мың науқасқа арналған, диспансерлік есепте нозология бойынша тұрғаны — 49. 2017 жылы тегін амбулаториялық дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету мақсатында 8,7 млрд теңге бөлінген, ол 100 мың диспансерлік науқасты қамтыған», — деп мәлімдеді ведомствода.

Айта кетейік, қоғамдық денсаулық сақтау басқармасының шешімімен тегін дәрі-дәрмек қалалық мемлекеттік емханаларда ашылған дәріханаларда берілуде. Бұл бюджет қаржысын 1 млрд теңгеге үнемдеуге сеп болды. Осы жылы дәрілік құралдар мен медициналық бұйымдарды жеткізуді республика бойынша «СҚ-Фармация» ЖШС бірыңғай дистрибьюторы жүзеге асырады.

— Олар не істеуші еді маған? Көп болса укол салар… Әйтпесе, алып кетер...

«Тамақтан ұшындым» деп қысылып жатқан құрбымнан неге жедел жәрдемге хабарласпағанын сұрағанымда алған жауабымның сиқы осы еді.
Рас, еліміздің науқастарға жедел көмек көрсету жылдамдығы мен сапасы кейде сан соқтырып, бармағыңды шайнатады. Оған жақсылы-жаман сан себептер бар. Дегенмен, жеке өз жауапкершілігіміз қайда?!
Айталық, ол жай улану емес — «сальмонеллез» не бір вирустық жұқпалы ауру болса ше?! Алып кетсе, дәрігерлер аурудың себебін анықтауға тырысып, жазылғанша оқшаулар ма еді?!
Бірақ, жо-о-оқ. Біз дәрігерге сенбейміз. Одан да жағдайды әбден асқындырып, алтын уақытты өлтіріп, бәрібір сол «жәмән» дәрігердің алдына барғанды артық көреміз…
Ал оған дейін не істейміз?

Дәріханаға кірсең, көз сүрінеді. Сөре жағалап тұрған препараттардың кейбірін жарнамадан білеміз, кейбірін танысымыздан естідік. Құрамы қандай, пайдасы бар ма, оны ойлап жатқанымыз шамалы. Біреулер дәрі ішіп, сырқатына сырқат жамады, кейбіреулер тіпті о дүниеге аттанып кете барды. Сонда, біз өзі не ішіп жүрміз?

Дәрінің бәрі ем емес
Ақтөбеде иммунитет көтереміз деп «система» салдырған үш әйел бақилық болды. Олардың қаза тапқаны бұлтартпас факт, бірақ, неден өлгені әлі нақтыланған жоқ. Дәрігерлер көз жұмған үшеудің де түрлі созылмалы сырқаттары болғанын айтады. Кім білсін, мүмкін, бұл да бір себеп шығар.

Гәп басқада. Бұл вакцинация кесірінен туған алғашқы дау емес. Өткен жылы ғана Павлодарда жатыр мойны ісігіне қарсы егілген екі жасөспірім қыздың жаханнамға аттанып кете жаздағаны белгілі.

2003-2004 жылдардағы БЦЖ вакцинасы тудырған дүрбелеңді қазір зардап шеккендерден басқа ешкім есіне де алмайтын болды. Әйтпесе, сапасыз дәрінің кесірінен мыңнан (!) астам нәрестенің қолтықасты бездері шошынып, ақыры ота жасап, алып тастауға тура келді. Сол кезде Денсаулық сақтау министрлігін басқарған қазіргі Қаржы министргі Ерболат Досаев отставкаға кетті демесеңіз, ешкім шындап жазаланған да жоқ. Жазаласа да, иммунитетінің бір қорғаныс қабатынан айрылған сәбилерге одан бәрібір пайда жоқ.

Сақтансаң сақтайды

Тәртіп бойынша Қазақстанға әкелінген кез-келген препарат «Дәрілік құралдар, медициналық мақсаттағы бұйымдар және медицина техникасын сараптау» Ұлттық орталығында тексерілуі тиіс. Бірақ тәжірибе көрсетіп отырғандай бұл жеткіліксіз. Өткені заңның да осал тұстары толып жатыр. Мәселен, жарамдылық мерзімінің 70-80 пайызы өтіп кеткен дәрілер Еуропа елдерінде айналымнан шығарылады. Ал, бізде олар емін-еркін сатыла береді. Оның үстіне кез-келген тексерісті айналып өтіп жатқан дәрілер де бар. Тек былтыр елімізде заңсыз айналымда жүрген он препарат тәркіленіп, бірнеше фармацевтикалық компания жабылды.

Биыл Денсаулық сақтау министрлігі GNP (Good Manufacturing Practice for Medicinal Products) халықаралық стандарттарына көшті. Бұл жүйе дәріні дайындалу барысынан бастап қадағалауды ұсынады. Оған мүше елдердің бәрі өзінде шығарылатын препараттың сапасына жауапты. Демек, оқыс жағдай бола қалса, құрығанда кімнен жауап сұрайтынымызды білетін боламыз.

Қазір Қазақстанда ресми түрде тіркелген 7 174 препарат бар. Оның 85 пайызы импорт. Жоспар бойынша биыл өз өніміміз нарықты 50 пайызға қамтамасыз етуі тиіс. Алайда, мұның ауылы алыс. Ең басты проблеманың бірі — халық елімізде жасалған дәріге сенбейді. Шымкент зауытының парацетамолы мен француздардың долифранының құрамы бірме-бір болса да, шетелдік таңдалады.

Ем төркіні — сенім

Қазақстандық дәрінің сапасыздығына құлай сенетініміз соншалық, шынымен әсері жоқтай көрінеді. Медицинада плацебо деген термин бар. Өтірік дәрі деген мағына береді. Көбіне бұл препараттар кәдімгі лактозадан жасалады. Алайда оның дәрі екеніне иланған пациенттер шынымен жазылып кетіп жатады.

Жуырда дәрігер ағам өз басынан өткен оқиғаны айтып берді. Қауіпті сырқаты болмаса да, бір кемпір күн сайын ауруханаға келіп, мазасын алған екен. Келесі бір келгенінде оған «Aqua distillata, 400 ml. Күніге үш рет жиырма тамшыдан таза суға қосып, екі апта бойы ішу керек», деп рецепт жазып берген. Тура он төрт күннен кейін әлгі кемпір құлан-таза айыққанын айтып, дәрігерге алғысын жаудыра келіпті.

Қазіргі күні плацебо тіпті хирургияда да қолданылады. Пациенттің денесі кесіледі де, қайтадан тігіле қояды. Бірақ, операция жасалғанына кәміл сенген науқас шын жеңілдеп қалады.

Демек, ауырған адам алдымен жазылатынына сенуі керек. Емшіге барса да, дәрі ішсе де, молдаға оқытса да, ең бастысы — сенім. Алайда, сенім де сапасыз дәріден құтқармайтынын мақаланың басындағы мысалдардан көрдік. Сондықтан, күмәніңіз болса, қолыңыздағы препаратты www.druginfo.kz/ сайтында тексеріп алған абзал. Дегенмен, ең дұрысы — ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол іздеу. Сау болыңыз.

Балаларға емханада тегін берілген бір дәрі бітіп қалып, кеше бірнеше дәріхананы аралап шықтым. Іздеген дәрім жоқ. Бағасы шамамен 500тг. Маған басқа дәрілерді ұсынды, құрамдары бірдей деп. Еш айырмашылық жоқ дейді, тек бар болғаны атаулары әр түрлі және шығарушылары. Емханада берілетіні қазақстандық өнім екен, ол ең арзаны. Маған ұсынылғандардың бағалары: 850тг, 1050тг, 1700тг. Үйге келіп, осыны айтып болып келіншегіме интернетке кірсем, өзім жиі кіретін бір форумда осы тақырыпта пост жазылған екен.

Біз жарнамадан көріп, алып жүрген қымбат дәрілердің арзан аналогтары бар екен. Құрамдары бірдей, атаулары басқа. Мысалы Мезим немесе Но-шпаның қағазын оқысаңыз, астыңғы жағында халықаралаық аты панкреатин, дротаверин деп жазылып тұрады екен. Бұл дәрілердің арзан аналогтарының аттары да панкреатин мен дротаверин.

Ичкерия қолбасшысы Джохар Дудаев телефонмен сөйлесіп тұрғанда, сигналды іздеп ұшатын зымыранмен өлтірілді. Бейресми мәліметтер бойынша, бұлайша ажал құшқандар көп көрінеді. Олардың қасында баналды пышақ, тапаншадан не асылып өлген адамдардың өлімі онша қызық емес, бекер туған сияқты болып көрінеді, нақтың.

Қаззақтар ойлайтындай, зымыранды ойлап тапқан немесе жасаған халықтар әулие Петрден бата алып, бірден данышпан болып тумаған. Зымыранға да көптеген қателіктер мен күлкіден бұтқа жіберіп қоятын әрекеттер арқылы келген. Бір мысал.
Мысалы Сізге:«мейлінше алысқа ататын қару жаса» десе, не істейсіз? Сіздің логикаңыз былай болар еді: «ох шешесс, онда оқ дәріні көбірек салайын». Яғни, бұрын оғыңыз қырық метрге ұшса, оқ дәріні екі есе көп салсам – 80 метрге барады деп ойлар едіңіз. Ендеше, шамамен осылай ойлаған немістің «Krupp» әскери зауыты жасаған зеңбіректі қарап, тоқ ішегімізді бір тазартып алсақ: