Көкшеге қайта келгелі Оқжетпестің ойындарын көрмесем өзіме күнә болатындай сезіндім. Дәл жанында отырып мұрнымның астында ойнап жүргендер туралы хабардар болмасам неғып жүрм а? Оның үстіне Реалдан ұят болар, « не, испандықтар мен каталондықтардың, неміс мәшинелерінің ойынын көргенде бізді неге көрмейсің, көргіш болсаң!»- деп жергілікті командамның ойыншылары ағыл-тегіл жылай ма деп те ойладым.

Сонымен, өздеріңіз білетіндей биылғы маусым біздер үшін өттеее-өөттее сәтсіз болды. Бірнеше болжамымды жазып көрейінші:
— ойынға деген құлық болмады ма?
— әлде экс тренерлердің қателігі ма?
— пиар мен қолдау һәм «внимание» жетіспеді ма?
Облыс әкімі командамен, ардагер ойыншылармен кездесу өткізгенге дейін біз таблодағы кестеде соңынан санағанда бірінші орын болдық.(одан кейін де цифрлар өзгермеді) Одан соң, тренерлерге сөгіс жарияланып, орындарын босата бастағанда бір ерекше леп есіп, команда жандана бастаған сияқты болды. Жаңа тренерлік тандем Сергей Попков пен Борис Глушков өз істеріне «Тараз» ФК-мен ойын өткізерде ғана келді. Әрине өте кеш, сонда да үміт болды. Аз уақытта жаңа тандем керемет табысқа жетпесе де барынша команданы ұжымдастыра білді.



Алғашқы жеңіске жаңа стадионда, жаңа газонда жеттік. Басқаша болуы мүмкін емес еді. Адамдарға лық толған стадиондағы қаншама көзді жәудіретіп, «пазоооор» болып жеңілгені «не красиво» болатын еді. Бірақ жігіттер жарады! Әсіресе Әлібек Булешовке, жартылай қорғаушы Максим Фединге және басқалары жақсы тырыса білді. Осы матчтағы басты фаворит- Тимур Досмағанбетов болды. Сол қанаттағы қорғаушы өзінің "қорқынышты" соққыларымен қарсыластың қақпасына шабуыл жасай білді. Айтпақшы, бұл чувактан көп нәрсе сұрап білуге болады. Мүмкін алдағы уақытта сұхбат алып қалуым мүмкін :m :m :m



Алайда, сабаздарымыз шамалы босаңсыды ма келесі «Астана» ФК –мен болған ойында ойсырап қалды. Әрине, Астана өте тәжірибелі команда. Ойыншылары да мықты. Біздікілер де жаман болмады, тырысты. Сонда да қонақтар аса тартысты ойын көрсете алмады ма деп ойладым. Мүмкін үй иелерінің мысы басты ма, кім білсін.

Осы жеңілістен кейін бірінен соң бірі жеңілістен көз ашпады. Қайта «сухой» кетіп, жер тепкілеп қалған жоқпыз ғой) сонда да Қостанайлық «Тоболмен», Павлодарлық «Ертіспен», «Ордабасымен» болған ойындарда есеп айырмасы үлкен болмады, дей тұрғанмен Премьер лигадан ұшып, Бірінші лигаға қалған командалармен қол ұстасып кете бардық. Ееех, Оқжетпесім-ай):Y



Осы жерде маусымды қорытындылаған «Ордабасымен» болған ойыннан кейін Попков: — Закончился наш неудачный и многострадальный сезон. Я хотел бы поблагодарить ребят за последний матч, в котором мы бились до конца, как и обещали. Трудно предъявить претензии к тем, кто остался, так как в силу различных причин до этой игры пятеро покинули команду. Сегодня ребята старались, но были ошибки. Более мастеровитая команда «Ордабасы» этими ошибками воспользовалась. Поздравляю команду хозяев и их болельщиков с бронзовыми медалями, так как ФК «Ордабасы» для меня тоже не чужой.
Не могу не поблагодарить за сезон кокшетауских болельщиков, которые несмотря на всю сложность ситуации были с командой и поддерживали ее.
Всех с окончанием сезона. Мы сделали все, что смогли.

Иә, ағай қолдарынан келгенше тырысты. Өзі айтқандай сәтсіз әрі жүйкені жеген маусым болды. Жігіттерге көз тиген, не сөз тиген. Ұшықтату керек. :Y



Көкщеліктердің Премьер-лига чемпионы болғандарын жарты ғасырдың ішінде көре алар ма екенбіз, ә?) Клубтың құрылғанына 60 жыл, Карл! Мойындай салайын, осы уақытқа дейінгі ойындарда Оқжетпестің қанша рет ПЛ-дан ұшқанын, қанша рет жеңіске жеткенін білмеймін. Әлі архив қопарып, зерттеу жүргізетін уақытым да аз болды. Мүмкін ол туралы өздерінен, не білетіндерден сұрап көрермін деп ойлаймын…

Мораль: Оқжетпестің ойыншылары мынаны оқыса мені стадионның бағандарына асып қоятын шығар. Сонда да ішімді тесіп бара жатқан сөздерімді жазбасам болмады.

— Құрметті жігіттер, мен сендерге жақсы болсын деп айтамын! –деп өзінше болып отырған дей ма )))) *lol*

P.S: Төртінші рет чемпион атанған алтынбек «Астаналықтарды», одан соң қолабек «Ордабасылардықтарды», күмісбек «Қайраттықтарды» биылғы жылғы жеңістерімен ақ жүрек, қара ниетпен құттықтаймыз! )))))

Бүгінгі сұхбатымыздың қонағы — жас кәсіпкер, «Бүгін Групп» компаниясының бас директоры, ІТ-маманы Айбек Қуатбаев.

— Алғашқы сауалымызды қазақ математиктерінен кімдерді айтар едіңіз деп сұрасақ және бизнеске деген қызығушылығыңыз қай кезден басталды?
— Асқар Жұмаділдаев ағаны исі қазақ біледі. І курста еліміздің жас ғалымы, математик Дөрбетхан Сұраған, жанында Болыс Сәбитбек деген жігіттер болды. Болыс қазір АҚШ-та оқып жатыр, Дөрбетхан Нью-Йоркте оқып келді. Сосын Нұрғиса деген тағы бір жігіт болды. Империал Колледж деген Лондонның атақты университетінде білім алып жатыр. Бұлар математиканың соңына түскен таланттар. Өзім екінші курстың соңына қарай бизнеске қызыға бастадым.
— Студент кезіңізде АҚШ-қа барып қайтыпсыз. Ол жақтан түйгеніңіз қандай?
— Иә, екінші курстан соң Work and Travel бағдарламасымен АҚШ-қа барып қайттым. Ол жаққа барған соң, айналама зер сала қарай бастадым. Әлемде қатты байып, кейін кедей болып қалған, кедей болып өмір сүріп жүріп, кенет байып кеткен адамдар және әлеуеті тұрақты адамдар көп. Түсінгенім, адамдар жұмысты ақша үшін істемейді екен. Олар нарықта бар дүниені қалайша одан да жақсы, әдемі, ыңғайлы етіп жасаймын деп бас қатырады. Ақшаға қатты мұқтаж болса, аз пайызбен несие ала салады екен. Зәулім үйде тұрғысы келсе, қолжетімді ипотека рәсімдей салады. Инфляция өте төмен және 1-3% ғана.
— Бұған дейін бірнеше жыл бұрын бизнесімді IPO-ға шығарсам деген сұхбатыңыз шыққан. Қазір ол туралы не айтасыз?
— Иә, «7 күнге» (http://7kun.kz сайты — ред.) 2 жыл бұрын берген сұхбатым болатын. Шыны керек, қазір сайттан алшақ кеттік. Соңғы интернет жобаларымыздың бірі «Егемен Қазақстан» газетінің порталын жаңарту болды. Тұтынушылар өздері бізді іздеп келеді. Өзімізді жарнамалау жағына аса көңіл бөліп жатқанымыз жоқ. Алған бағытымыз қазір hard soft (құралдарды бағдарламалау) саласы. Мәселен, қазір көлік жолдарындағы жылдамдық, stop-сызықтарды анықтайтын бақылау камераларын өндіруші ірі компаниялары Қазақстан, Ресей, Венгрия, Қытайда бар. Камера құны 1 000 000 теңге тұрса, оған бағдарламасын қосып, Қазақстанға шетелдік компаниялар 5 000 000 теңгеге сатады. Біз осы жұмыстарды өз қолымызға алдық. Амал жоқ, корпусын, темір-терсектерін сырттан сатып аламыз. Себебі бізде темір-терсек өндіретін салалық компания жоқ. Өзіміз өндірейік десек, қымбатқа шығады. Негізінен кез келген құрылғыға бағдарламалық жүйе жасауға бейімделдік. Сонымен қатар, банктік жүйелердің бағдарламасын да әзірлей аламыз.
Қазіргі жобаларымыздың қаржылай айналымы 10 000 000 $ болды. Жартысынан көбі темір-терсек сатып алуға және қалғаны бағдарламалық жүйелер әзірлеуге кетеді.
— Бумеранг жобасы дегеніміз не?
— Беспилотник дрон құрастырғымыз келеді. Жұмыс істеу принципі келесідей: дронды ұшырасыз, жіберген жеріңізге барып, қайтып келеді. Ұшу бағытын Яндекс Карта, Google Карта координаталарымен белгілейсіз. Бұл — шекара қызметіне, құрылыс компанияларына, жол салушы компанияларына, ауылшаруашылық саласына қажет құрал. Әзірге дәл қай уақытта істеп бітетініміз белгісіз және келесі жылы халықаралық «Kadex» қару-жарақ пен әскери-техникалық мүліктер көрмесіне прототипін көрсетпек ниетіміз бар. Жобаның әрі қарайғы тағдыры белгісіз, бұл — энтузиазммен істеліп жатқан жоба.
— Еліміздің нарығында шетелдік IT-компаниялардың келтіріп жатқан ыңғайсыздықтары бар ма?
— Иә, біздің нарықта шетелдің компаниялары көп. Біз олармен, керісінше, серіктестік орнатып жұмыс істеудеміз. Мысалы, ол компаниялар өздеріне тиесілі жұмысты істеген соң, біздің компанияға тиесілі істерді бізге тапсырады. Сәйкесінше біз істей алатын жұмысты өзіміз істеп, шамамыз жетпегенін оларға береміз. Осылай жұмыс істеу арқылы біз шетелдік компанияларға төтеп бере аламыз және өзімізге пайда әкеле аламыз. Оларды тоқтату өте қиын, себебі елімізде маманданған IT-компаниялар өте аз.
— ІТ-саласының басқа елдерде дамуы қалай?
— ЖІӨ 20% Қазақстанда мұнайға тиесілі болса, Украинада ІТ-саласына тиесілі.
Өткен жолы екі жігітіміз Украинаға барып қайтты. Ол жақта 40 жасқа келген адамдардың өзі IT-саласына бет бұрып жатыр екен. Олардың жері қазба байлыққа толы емес, шикізаттары бізбен салыстырғанда аз. Сондықтан олар үшін табыс табудың қолжетімді және ыңғайлы жолы — IT. Біз комьюнити ұйымдастыруды қолға алудамыз. Украинада комьюнитилер жақсы дамыған. Яғни, білімдері мен тәжірибелерін өзара бөлісу, көмектесу жағы жақсы жолға қойылған. Бір-біріне өте жақсы көмектеседі. Білгенін жасырып қалу, айтпай, көмектеспей қою деген оларда жоқ. Посткеңестік елдердің арасында Украина мен Белоруссияның IT-саласы қарқынды дамуда. Ал Ресейге келер болсақ, олардың ЖІӨ жоғары көрсеткішке ие, мұнай-газ, тау-кен және басқа да ауыр және жеңіл өнеркәсіптердің сұранысының арқасында жақсы дамып жатыр.
Біздің нарықтағы шетелдік компаниялар бізге кедергі келтіріп жатқан жоқ және нарығымызда әлі игерілмеген, сұранысқа ие табысты бағыттар көп, оларда бәсекелестер аз. Сондықтан әзірге шетелдік компаниялар отандық компаниялардың бәсекеге қабілетті болуын шыңдайды және серіктестік мақсаттағы тәжірибе алмасу арқылы біліктіліктерін арттырады.
— Қазіргі таңда елімізде ІТ-саласын таңдаған жастар көп және көбі өз саласында жұмыс істемейді. Істейтіндердің өзі салыстырмалы түрде шетелдік ІТ-мамандарынан әлдеқайда төмен жалақы алады екен. Себебі неде деп ойлайсыз?
— Иә, өте орынды сұрақ. Еліміздегі ІТ-мамандары бізге көп сияқты көрінгенімен, салыстырмалы түрде жоғарыдағы аталған елдерден саны аз екен. Себебі оларда әрбір бесінші адам ІТ-ға қызығады. Сондықтан олардың ЖІӨ 20% ІТ саласына тиесілі. Біздің мамандар басын бастайды, толығымен тереңдеп игеретіндері аз. Сөйтіп, жұмыс жоқ деп қарап отырады. Мысалы, біздің компанияда жүйелік аналитик, жоба менеджері, аналитик, инженер сияқты ашық 3-4 жұмыс орны бар. Бұл мамандарды 3 айдан бері іздеп жатырмыз. Яғни, жұмыс берушілердің талаптары тереңдеп бара жатыр, ал жұмыс іздеушілердің көбі біліктілігін арттырмай, тоқтап тұр. Менің ойымша, жұмыс іздеушілер қазір қай компанияға қандай мамандықтар жетіспейді, соларды зерттеп, сол бағытты меңгеру керек сияқты. Өздеріңіз білесіздер, қарапайым компьютер ғана жөндеп, бірнеше редакторлық бағдарламамен жұмыс істеп көріп, «программистпін» деп айтатындар бар. Альберт деген таныс ағылшын ІТ-маманының: «ІТ-маман қандай программалау тілін меңгергені маңызды емес. Олар музыкант сияқты, бастысы есту қабілеті жақсы болса, кез келген музыкалық құралда ойнап кете алады екен». Сол сияқты, икемділік керек. Жалпы жас буынға, ІТ-саласына бет бұрып жатқан мамандарға айтарым, нарықта қандай талаптар қойылып жатыр, не нәрсеге сұраныс бар соны жылдам меңгеріп, сұранысқа ие маман болуға болады. Елімізде ІТ-компанияларының саны артып келеді, соған байланысты мамандарға да сұраныс арта түсуде.
— Big Data, әлеуметтік инженерия туралы, жасанды интеллект туралы не айта аласыз?
— Қазіргі таңда жасанды интеллект, Big Data салалары әлемдік драйвер бола алады. Мәселен, кезінде Жібек жолы, қазір мұнай салалары ауыз толтырып айтарлықтай жетістікке жетті. Дәл мұнай саласының орнын баспаса да, адамзат өміріне қажетті бір сала болары анық. Big Data күннен-күнге өсіп келе жатыр. Себебі адамдардың ақпарат алмасуы бұған себеп. Жиналған ақпаратты machine learning-ке салып, мәліметті адамзат игілігіне де, адамзатқа қарсы мақсатқа да іске асыруға болады.
— Елімізде ІТ-саласы бойынша қай бағыттар әлі де жетілдіру мен толықтыруларды қажет етеді деп ойлайсыз?
— Біздегі мемлекеттік органдардың өзара құжат, хат алмасу мүмкіндіктері әлі де толық дұрыс жолға қойылмай келеді. Басты себебі, меніңше, реформалардың жиі істеліп, бір үлкен жұмыстың соңына дейін аяқтала алмай қалуы себеп сияқты. Екіншіден, банк саласындағы cyber security жүйелері жақсы дамымаған, әлі де болса олқылықтары бар. Үшіншіден, жасанды интеллект саласы. Осыны көптеген кәсіпкерлер маркетинг саласында пайдаланғысы келеді.
Бізге түркі, ислам елдері арасындағы ІТ-нарықта бәсекеге шығуға болады екен. Сонымен қатар, жақында Катар мемлекетін зерттедік. Ол елдің бір қызығы, Израиль мемлекетімен жұмыс істегісі келмейді. Екіншіден, ол елде жергілікті ІТ-компаниялары өте аз. Үшіншіден, ол елдің билік тарапы жергілікті компанияларына сыртқы нарыққа жұмыс істеуге дұрыс жағдай жасай қоймаған. Көп араб елдерінің ІТ-нарығын үндістандықтар қамтамасыз етеді. Сондықтан біз де ол елдерге өз қызметімізді, өнімдерімізді шығара аламыз деп ойлаймын.
— Сөз барысында Украинаның ЖІӨ 20% ІТ-саласы қамтамасыз етеді дедіңіз. Қалай ойлайсыз, біздің елдегі ІТ-саласы осындай жетістікке жете ала ма?
— Еліміздің экономикасының 5 негізгі драйвер саласы бар. Олар: құрылыс, транспорт, агроөнім, өнеркәсіптік өндіріс, қызмет түрлері. Қазақстанда ЖІӨ 4%-дан 5%-ға өсті. Шамамен 160 млрд. доллар болса, яғни ол 9 млрд. долларға тең. Қазақстанда ІТ-саласы драйвер болуы қиын, себебі біздің ІТ-компаниялар шетелдерден қаржы әкелулері керек. Өкінішке орай, біздің ІТ-компаниялар сыртқы нарықты қойғанда, ішкі нарықтың өзін қанағаттандыра алмай келеді. Әрине, болашаққа позитивті көзқарастамын, ал қазір ЖІӨ-дегі көрсеткіштің елеулі бөлігі ІТ-саласына тиесілі болады деу қиын.
— Жоғарыда айтқан 5 драйвер салаға ІТ-саласын сүйемелдесек, ІТ-саласының қаржы айналымын қаншалықты жоғарылатуға болады?
— Әрине, бұл жағдайда ІТ-саласының қаржылай үлесі жоғарылай түседі. ІТ-саласы жалпы кез келген жұмысты оңтайландыратын, оны оптимизациялап ыңғайлы әрі жеңілдете түседі. Соның есебінен ЖІӨ өсе алады. Көлік саласына әлі де жаңа технологияны енгізіп, жүргізушілерге барынша ыңғайлы етуге болады. Ауылшаруашылық саласына жаңа технологияны енгізіп, басқаруды оңтайландырып және өнімділікті арттыруға болады. Жеріміз үлкен, оны бақылау, қадағалау, өсімдіктердің дұрыс өсуі бар, оны әрі қарай дамытуы бар, барлығына ІТ-технология қажет. Мысалы, Латвияда Big Data пайдаланатын бір ІТ-жоба бар екен. Олар әртүрлі жерлерге датчиктер орнатып, соның есебінен жер туралы түрлі мәлімет жинайды. Қай жер құнарлы, климаттық ақпарат, қай жерге қандай өсімдік өсіру қолайлы сияқты мәліметті фермерлерге сатады. Ондай мәліметті сатып алған фермерлер мол пайдаға кенеледі. Міне, осындай өнім істеуімізге болады. Кең жеріміздің егістік картасын істесек, қай өңірге не егу тиімді екені туралы мәлімет алуға болады, кәсіп істегісі келген адамдарға бағыт, еліміздің қазынасына кіріс әкелуге болады. Сөйтіп, 5 драйвер саланың жұмысын алға жылжытып, сыртқы нарыққа шығып ЖІӨ көтеруге болады.
— Еліміздің ІТ-мамандары шетелдік ІТ-компанияларда жұмыс істеуге қаншалықты лайық деңгейде?
— Қазақстаннан шетелге жұмыс істеуге кетіп жатқан мықты ІТ-мамандар бар. Бұған әлі де кінәлі біздің ІТ-компанияларымыз деп ойлаймын. Олармен әлі де мықты жобалар істеп шығаруға болар еді. Герман Грефше айтқанда, «миды экспорттап» жатырмыз. Әлемдік математика, физика, информатика пәндерінен олимпиада, ғылыми жобалар бойынша мектеп оқушыларымыз ТОП-30-ға кіреді. Бұл — үлкен жетістік. Яғни, елімізде ІТ-жүйесі дұрыс құрылмаған. Бұған мүмкін уақыт керек, мүмкін мемлекет тарапынан қолдау керек. Елімізден әлемге әйгілі бір компания шығатын болса, шетелдегі мамандарымыз қайтып келеді деп ойлаймын. Әлемнің 10 мықты Google, Microsoft, Amazon сияқты т.б. ІТ-компанияларын алып қарасақ, барлығында қазақ жігіттері жұмыс істейді. Бұл біздің мамандарымыз шетелдік үздік мамандармен бірігіп, бір деңгейде жұмыс істей алатындығын дәлелдейді.
— Сұхбатыңыз үшін алғыс білдіремін. Ісіңізге сәттілік тілейміз!

Сұхбаттасқан — Нұржол Табиғат

Қазақстан-ZAMAN газеті, №45 (1174), 9-қараша

http://kazakhstanzaman.kz/new/2017/11/09/айбек-қуатбаев-іт-мамандары-заман-тал/

Желі қолданушылары латын әліпбиінің қабылданған нұсқасын талқылап жатыр.

Бұл жазбадан Парижге саяхат туралы кеңестер іздемеңіз. Тек жұмыс бабымен екі-үш күнге барған адамның әсерлері деп түсінгейсіз.
1. Триумф аркасы. Шынын айтсам, түпнұсқаны көріп, Астанадағы аркамыз үшін ұялып кеттім. Жалпы Париждің ескерткіш, монументтері ғана емес, ғимараттарындағы әрлеу элементтерінің өзі эстетика тұрғысынан музейдегі экспонаттан кем емес.


2. Париж көшелері. Парижде 8 мыңнан астам көше бар. Жалпы ауданы 105,4 км² қала үшін көп иә? Әрине, әр үй сайын көше болса. Біз қаланы жаяу көп араладық. Қолымыздағы картаға емес, алыстан сорайып тұрған Эйфель Мұнарасына қарап жол тауып отырдық. Кейбір үйлерді төрт жағынан төрт көше бойлап жатады.


3. Париж жолдары. Көше жолдары өте тар. Кей жолдардың ені 1-2 метр. Бірақ пробканы байқамадым. Айтпақшы, байқағаным Парижде көбіне тротуарлары асфальт, ал көлік жүретін жолдар тастан қаланған. Бірнеше ғасыр бұрын қаланған күйі жатыр-ау.
Көбіне көліктер шағын, 2 адамдық машиналар көп. Автобустар бар, бірақ сирек көресіз. Жартысының өзі tourist bus сияқты. Метро өте ыңғайлы, арзан (1,9 €). Сондықтан да халық көбіне жер асты көлігін пайдаланады. Сосын тағы бір назар аудартқан жағдай, бір де бір рет машинаның сигналын естімеппін. Тек ашық терезеден ара-тұра полиция (не жедел жәрдем бе екен) көлігінің сигналын еститінмін.


4. Париж кафелері. Таң атпай кафелер сыртқа үстел, орындықтарын шығарып жатады. Париж халқы жол бойындағы жұртқа қарап отырғанды жақсы көреді екен. Таңертеңгі тоғызда осындай кафелерде сыртта круасанын жеп, кофесін сораптап, газет оқып отырған жұртты көп көремін. Соған қарағанда үйде тамақтанғаннан гөрі сыртта ауқаттанған арзанырақ па деп ойладым. Біз тоқтаған қонақүйде таңғы ас негізгі төлемге кірмейді, 14 € тұрады екен. Ал даладағы кафеде таңғы комплекс 10 €. Айтпақшы, кафелерде түскі, кешкі асты да la carte (менюмен) емес, комплекспен алсаңыз арзанға түседі. Шамамен €16-20.


5. Еркіндік және қауіпсіздік. Түнгі Парижде жалғыз қыдырсаңыз да өзіңізді қауіпсіз сезінесіз. Бейтаныс қала, ағылған жұрт. Бірақ еш қорқыныш жоқ. Мұндағы жұрт өте толерантты. Париж халқының едәуір бөлігін шетелдік туристер, эмигранттар құрайтын әсерде болдым. Француздардан гөрі араб, тунистіктер мен еврейлерді жиі кездестірдім. Көшеде көмек сұрасаң да ешқайсы қабағын шытпайды, барынша көмектесіп, жол сілтеп жіберуге әзір тұрады. Көшеде жиналып алып ереуілдеп тұрған жұртты қуып жатқан ешкім жоқ.

Бұл сурет автордың түнгі серуені барысында сағат 02 шамасында түсірілген еді

6. Адамдары. Ең әдемі қыздар қазақ дейсіз бе)) Ең әдемі әйелдер француз бикештері. Тіпті егде тартқан әйелдердің жүзінде сұлулық бар. Бірақ сән астанасы Париждегі адамдар керемет киінеді деп айтпас едім. Сәнқой итальяндықтарға еш ұлт жетпес-ау. Француздар да киімнің жарасымдылығына емес, ыңғайлылығына кбірек мән беретін сияқты.

Бұл жерде әдемі француз келіншегі тұр деп елестетіңіз ;)

7. Париж махаббат қаласы емес, шоппинг қаласы дер едім. Қанша қаражатпен барсаңыз да, аз болып көрінеді. Жұмсалған соманың бір бөлігін қайтарып беретін такс фри арқасында дюти фриден де сауда жасауға мүмкіндік туатынын еске салайын. Дүкендер аралағанда төлқұжатыңыз немесе көшірмесін өзіңізбен алып жүргеніңіз жөн. Және егер дүкенде 175€ асатын сомаға сауда жасасаңыз, чегіңізді жоғалтпаңыз. Әуежайда арнайы терминалдарда сканерлеп, төлеген ақшаңыздың 12 пайызын қайтарып аласыз.

қаражатыңыздың негізгі бөлігі қайда кететіні түсінікті ғой))

8. Музейлер. Музейлер саны бойынша Париж алдына қала салмас. Бірақ музейлердің көбісі сағат жетіде жабылып қалады. Луврға келіп, кірмей кеткен себебім де осы))) Айтпақшы, музей аралаймын десеңіз, музей карталарын сатып алаңыз. Музей картасын сатып алсаңыз, 60 жуық музейге тегін кіре аласыз. Мұндай карталар құны 2 күндік — 48 €, 4 күн — 62 €, 6 күн — 74 €. Қымбат десеңіз, музейлердің бір реттік бағасын қарап көріңіз: Триумфальды арка— 9,5€, Помпиду орталығы — 13€, Лувр — 12€, Нотр-дам — 8,5€, Пантеон — 8,5€, Роден музейі -7€, Версаль — 18€
Луврға кірмегеніме әлі өкінемін. Бірақ, бітпеген шаруам болса, демек қайта ораламын деген сөз ғой?

негізі бұл суретте ертең Луврға келетініме сенімді болғам))

P.S. Жалпы, азды-кемді шетел көрген адам ретінде айтарым, біздің Астана еш астаналардан кем емес. Әдемі ғимараттар, таза қала, ойын-сауық. Жетіспейтіні тек мәдениет сияқты…

Кей адамдардың басқаларға қарағанда жоғары интеллектті екенін мінез-құлқынан, әрекеттерінен, ойларынан, ұстанымдарынан байқауға болады. Ақылдылықты анықтаудың тосын 6 белгісін қарап көрейік.

1. Психикалық ауытқушылық.
Британ ғалымдарының зерттеуінше, 8 жасында жоғары интеллекті болған балалар мұндай дертке жиі шалдығады екен. Әсіресе биполяр ауытқушылық көп байқалады. Мұндай адамдарда депрессия, уайым, ауыр балалық шақ немесе есірткінің әсерінен айыға алмау көбірек кездеседі. Эволюциялық тұрғыдан қарасақ та адамзат уайым-қорқыныш және интеллекттің арқасында ғана бүгінге дейін аман жетті. Өйткені үнемі қауіп-қатерді ойлау және одан шығудың жолдарын қарастырды.

2. Либерализм және атеизм
Сатоси Канадзава атты психологтың пайымдауынша, еркін көзқарастағы және дін ұстанбайтын адамдардың интеллекті жоғарылау болады. Оның зерттеуінше, ультраконсерватор жасөспірімдерде IQ 95 болса, либерал көзқарастағыларда 106,5. Діндар жастарда орташа есеппен 97, атеистерде 103 болған. Канадзаваның теориясы бойынша дін және консерватизм адамзаттың көпғасырлық эволюциясының өнімі. Ал жаңа эволюциялық шешімдерге жету үшін түрлі идеяларға ашықтық және басқаша көзқарас керек. Және әлбетте жақсы ой мен логика да керек.

3. Түнгі өмір
Эволюция психологы Канадзава бұл жерде де жоғары интеллектті адамдар қалыпты эволюциялық күн тәртібінен бөлек өмір сүреді дейді. Адамдар бұрын тіршілік үшін тек күннің жарық кезін пайдаланып, түнде тек ұйықтайтын болса, қазіргі жоғары IQ-лі адамдар бұл дәстүрді бұзып, түнгі уақытты пайдалана бастапты. Психологтың зерттеулері де мұны растайды. Ерте жатып, ерте тұратындарға қарағанда түнгі «жапалақтардың» IQ-і жоғары болған.

4. Жалғыздыққа құмарлық
Жоғары интеллектті адамдар жалғыздықтан да ләззат ала алады. Ал адамдардың көбі керісінше достармен, көпшілікпен кездескенді ұнатады. IQ жоғарылар түрлі жобаларды ойлап жүреді де, көпшілікпен кездесіп уақыт құртқылары және алаңдағылары келмейді.
Эволюциялық тұрғыдан қарайтын болсақ, бұрын адамдар бірігіп ғана тіршілік ете алды. Ал ақылды адамдар қашанда жалғыз өздері жеке жол ашуға тырысты. Мұндай адамдар басқаларға қарағанда жаңашылдықты тез қабылдап, тез үйренеді.

5. Басқаларға сенуге бейімділік
Интеллекті жоғары адамдар басқаларға сену бойынша да алда. Тек ағайын-туысқан, достары ғана емес, кез келген саладан сенімді адамдар таба алады. Олар сенімсіз адамдарды, кімдерге қандай істі тапсыруға болмайтынын жақсы сараптай алады. Сондықтан да сенуге тұрарлық адамдарды жақсы анықтай алады.

6. Қимылдың аздығы
Ақылды адамдар аз қозғалады. Білімге құштарлығы төмен адамдар жұмыс аптасы ішінде интеллекті жоғарыларға қарағанда көбірек қимылдайды. Ойшыл емес адамдар интеллектуал істерден тез жалығады да, оның орнына істейтін басқа нәрселер тауып алады. Ал интеллектуал жалқаулар көп қозғалысқа жоқ.

Бұл жерде популизммен пофигизмніңанықтамасын беріп отырмайтын шығармын девотырмын. Менсіз-ақ жұрттың бәрі пофигист боп барады ғой. Иә? А, причем тут популизм? Екеуі былай ұқсас болған соң жаза салдым.

Анығырақ жазайыншы. Ощм, бүгін мен қалай пофигист болдым немесе сондай болу үшін қандай жолдармен жүруге болады деген онша мееес жазбамен бөліскім кевотыр. Бөлісетін пунктер ЖЕКЕ ойым, келіспеуге жол ашық.;)

Сонымен:

1. Пофигистердің ұстазы — Өмір, сосын өзі керек деп тапқан адам.
2. Бұл сектаның адамдары — эгоист. Үнемі емес, бірақ болып тұрады. Өз эгосын (мысалы, көп нәрсені ұту үшін, азырақ күш жұмсайды) қанағаттандыру мақсатында олар өз дегендерін жасайды. Бұндай жағдайда Эгоистік қасиет автоматты түрде қосылады)

3. Жалқау адам ретінде көрінеді, шын мәнінде ондай емес. Популизмге ұрынбай-ақ жүре береміз ғой. Мысалы, Мьянмадағы, кейін Үнді-Қазақ шайқасы, Абу Даби плазадағы қырқыс дегендерге "ӘУ" дегенімізбен шындығында пофигизм болды. Өйткені, аты жаман «САРАБДАЛ САЯСАТ» дегеннің тағы бір «жұмысы» болуы бек мүмкін. Кепіл жоқ.

4. Оптимист. Тығырыққа тіреліп, жолы болмай жатса аттандап, билікті кінәләп, қарғамайды, блогерлерге жала жаппайды. Көзін қысып, қолын қалтасына салады да ортаңғы саусағын көрсетіп смело жүріп кетеді.

5. Пофигист пофигист дегенге картопты жармаймыз. Бәріне қолты сілтеп тастаса тағы дұрыс емес. Психолыгтар «сау пофигизм- жүйке жүйесін аман сақтайды» дейді.
Пғост, өзі әзер тұратын невр талшықтарын созғылап-үзгілегеннен не пайда?

Мораль: А, дауайте әркім өз жұмысымен айналыссын да, өзгенің де неврын тоздырмасын. Солай жақсырақ, чем бірдеңенің байыбына бармай жатып аттандағаннан, солай емес пе? ;)

Примерно Пофигизм мен Популизмнің мағынасын түсінген шығарсыз?
Сіз де пофигистсіз бе?

1 қыркүйек күні 2018 жылғы ӘЧ на іріктеу кезеңінде Қазақстан құрамасы «Астана Аренада» Монтенегроны қабылдайды. Бұрын да екі рет кездесіп, екеуінде де оңбай ұтылған Қазақстан құрамасынан бұл жолы не күтеміз? Қарсыласымызды білеміз, күннен күнге құлпырып, алға шығып барады. Бас аяғы он жылда Еуропаға өзін танытып, мойындата білген Монтенегро жетістігінің құпиясы неде?

Біздің бұл постымыз циклды төрт бөлімнен тұрады. Алғашқы посттар аз-кем тариx пен монтенегролық мотивация, Монтенегро құрамасының үздік ойыншылары және олардың төл стадионы төңірегінде болды. Бүгінгі әңгіме Қаратау құрамасының фанаттары жөнінде болмақ.

Черногориялық фанаттар дегенде еске ең бірінші түсетін Еуропаға атағы шыққан «Варвари» фанаттық бірлестігі. Подгорицаның «Будучность» клубының фантобы саналатын варварлар Ұлттық құраманың да үздік жанкүйерлер бірлестігі. Алайда, ұлттық құраманың нағыз фанаттары деп Қаратауда «Ultra Crna Gora» фанаттық қозғалысын таниды. Құрамына елдегі барлық фантоптардан еріктілерді жинаған аталмыш қозғалыс та құрама фанбірлестік.


Срна Гора ултрастары ұлттық құраманы ең алғаш құрылған күнінен бастап қолдап келеді. «Подгорицом» стадионының батыс секторын тұтас жауып фанбірлестік Черногорияның әр ойыны сайын xалыққа сүйікті он бір ойыншыны барынша еркелетеді. Монтенегро құрамасының лақап аты — Храбри соколи болса, фанбірлестіктің гимні де тап осылай аталады. Әннің түпнұсқасын жергілікті рок-топ Perper орындайды.



Фанаттар, футбол бұзақылары, жанкүйерлер әр түрлі түсініктер. Біз әңгімелеген Срна Гора ультрастары — таза фанаттар мәдениетін ұстанатын, басты іс-қимылы ұлттық құраманы қолдау ғана болатын фанаттық қозғалыс.







Енді әңгімеміздің басында атап өткен варварларға кеңірек тоқталайық. Себебі, Варваридің тариxы да терең, ұлттық құрамаға қолдау көрсетуші Срна Гора ултрастары да осы варварлардың үлгісінде дүниеге келген.

Варварлар тариxы өткен ғасырдың жетпісінші жылдарынан бастау алады. Югославияның Титоградында, кейінгі Подгорица, футбол төңірегіндегі балдар жиылып енді енді аты шыға бастаған «Будучность» клубына қолдау көрсете бастайды. Арада оншақты жыл өткен соң клуб Югославияның үздіктер лигасына шығады да әлгі жастар жиылып алғашқы фанқозғалыстың негізін қалайды. Бұл 1987 жыл еді. Варварлар осылайша футбол төңірегі қызығына араласады.


Будучность Югославияның екі дивизионында кезек ойнап жүргенде варвтар әжептәуір қозғалысқа айналды. 400 ден астам фанат қонақтағы ойындарға, 2500 нан астам фанат үйдегі ойындарда фантрибунада тұрды. Бұл қалалық клуб үшін өте үлкен көрсеткіш еді.



Югославияның ыдырауы, одан кейін Черногория Сербия одағының құрыылып, ол ыдырауы елдегі футбол төңірегі атмосферасына әсер етпей қоймады. Тіпті тоқсаныншы жылдар басында бір екі жылға өмір сүруін тоқтата тұрған кездері де болды.

Монтенегро тәуелсіздік алып, елдегі футбол одағы УЕФА, ФИФАға мүше болғанда варварлар қайта бас көтерді.


Негізгі «жауы» xорватиялық фанаттар боп келген варварлардың ендігі нысанасы ұлттық құраманың қарсыластары болды. Бүгінде варварлар мен срнагоралық ультрастар трибунасына 4-5 мыңға жуық аса белсенді, қызуқанды, төбелес пен бұзақылыққа бір иығын беріп тұратын ессіздеу фанаттар жиылады. Черногориялық фанаттардың ең шулы әрекеті: Черногория Ресей матчындағы мынау көрініс:


Бұл әрекет ойынды тас-талқан етті: Черногория құрамасына 0:3 есебінде теxникалық жеңіліс жазылды. Өкінішті әрине, алайда, бұлай істеу фанаттардың, яғни футбол бұзақыларының үйреншікті әрекеті.



Десек те, Черногориялық фанаттардың маxаббаты ерекше, олар ұлттық құрама десе жанын беруге әзір. Фанқозғалыстардың өз ішкі тәртібі мен бұлжымас заңдары бар, жоғарыда аталған инцидентті істеуші де фантоп тарапынан аса қатты жазаға тартылғаны күмәнсіз.





Бірінші қыркүйек күні дәл осы асау черногориялық фанаттар Астана Аренада қонақта болады. Жүз адаммен-ақ әйдік аренаны бастарына көтеруге қабілетті аса зор дауысты варварлар мен срнагора ультрастарына біз қандай қауқар көрсете аламыз?!

Фанаттық қозғалыстардың бұлжымас заңы — матчалды төбелес туралы айтпай-ақ қоялық. Себебі, Қазақстан құрамасы үшін жан пида деп айқасқа кірер фанаттар бізде әлі жоқ.

Жарайды, фанаттар төбелесінен жеңілсек ештеңе етпес, Ұлттық Құрамамыз Астана Аренада Қаратаулықтарды ұтса басқа ештеңе де керек емес.

Бұл біздің циклдық мақалаларымыздың ең соңғысы. Ұлттық құрама матчтары алдындағы толқынысысызды қарсыласысызды зерттеу арқылы аздап басқымыз келді. Себебі, біз жеңгіміз келеді, жеңіске сенгіміз келеді! Алға, Қазақстан!!!

1 қыркүйек күні 2018 жылғы ӘЧ на іріктеу кезеңінде Қазақстан құрамасы «Астана Аренада» Монтенегроны қабылдайды. Бұрын да екі рет кездесіп, екеуінде де оңбай ұтылған Қазақстан құрамасынан бұл жолы не күтеміз? Қарсыласымызды білеміз, күннен күнге құлпырып, алға шығып барады. Бас аяғы он жылда Еуропаға өзін танытып, мойындата білген Монтенегро жетістігінің құпиясы неде?

Біздің бұл постымыз циклды төрт бөлімнен тұрады. Алғашқы посттар аз-кем тариx пен монтенегролық мотивация туралы және Монтенегро құрамасының үздік ойыншылары төңірегінде болды. Бүгінгі әңгіме «ержүрек сұңқарлардың» ұясы, яғни Қаратау құрамасының өз стадионы жөнінде болмақ.

«Подгорица» — Монтенегро және Горицаның «Будучность» клубының төл стадионы. 1945 жылы салынып пайдалануға берілген стадион содан бері xалыққа қалтқысыз қызмет етіп келеді


Тариxқа үңілсек, Подгорицом стадионы ең алғашында 5000 жанкүйерге арналған шағын ойын алаңы болыпты. Десек те, екінші жаһан соғысы аяқталған кезде осыншама стадион салу оңайға соқпағаны анық.

Стадион 1952 жылы толық өртеніп кетеді. «Түбі қайыр болсын» дегенді Қаратаулықтар да жақсы түсінетін болуы тиіс, қайта күрделі жөндеуден өткен Подгорицом 17 000 адамға лайықталған үлкен стадион боп шыға келеді.

1989 жылы стадионға төрт үлкен жарық шамдары орнатылады.


Подгорицом стадионы соңғы рет құрылысшыларды 2004 жылы көрді. Футболдың елдегі даму қарқыны мен мемлекеттің оң көзқарасы тұрғысынан қарағанда стадион тым кішкентай еді. 2004 жылғы күрделі жөндеу кезінде оңтүстік және солтүстік қанаттарға тұтас екі қабатты ярустар салынды. Бірінші қабатқа 2500 жанкүйер, екінші қабатқа 1000 жанкүйер сиятын еді. Бұған қоса шығыс қанатқа заманауи, үсті жабық күнқағар салынды. Шығыс қанат толық жөндеуден өтіп, орын саны тағы да арта түсті.


2006 жылы стадионға жаңа газон төселді. Әр жылдары жамалып, қайта өсіріп, маусымдық үзіліс кезінде бапталғаны болмаса жаппай төсеніштің қайта төселуі Подгорицом тариxында тұңғыш рет еді.



Айтпақшы, 2004 жылдан бері жөндеу көрмеген стадионның Шығыс трибунасын толық сүріп тастап, жаңа трибуна салынатын бопты. Осылайша, Подгорицомның сыйымдылығы тағы да 5200 адамға артады.



Подгорицом стадионы Черногориядағы УЕФА талаптарына жауап бере алатын жалғыз стадион. Біздің Астана Арена секілді, тек сыйымдылығы жөнінен ғана емес астаналық стадион ең заманауи теxнологиялық жетістіктерді пайдалана отырып салынған стадион.

Ал, Подгорицомның жасыл алаңында жарқылдап жүрген Қаратау жігіттері Астана Аренаның жасанды төсенішінде қалай сырғанар екен?!



Уақыт көрсетеді…

Бүгінгі әңгіме Монтенегро құрамасының стадионы туралы болды. Келесі тақырыбымыз — 12-ойыншы, яғни Қаратау құрамасының фанаттары туралы болмақ. Мына жерден оқыңыз

1 қыркүйек күні 2018 жылғы ӘЧ на іріктеу кезеңінде Қазақстан құрамасы «Астана Аренада» Монтенегроны қабылдайды. Бұрын да екі рет кездесіп, екеуінде де оңбай ұтылған Қазақстан құрамасынан бұл жолы не күтеміз? Қарсыласымызды білеміз, күннен күнге құлпырып, алға шығып барады. Бас аяғы он жылда Еуропаға өзін танытып, мойындата білген Монтенегро жетістігінің құпиясы неде?

Біздің бұл постымыз циклды төрт бөлімнен тұрады. Алғашқысы аз-кем тариx пен монтенегролық мотивация туралы болды. Бүгінгі әңгіме алқызыл жейдеде өнер көрсететін жеке жұлдыздар жөнінде болмақ.



Стеван Йоветич
Алаңдағы қызметі: шабуылшы, шабуыл ұйымдастырушы.
Артықшылықтары: физикалық қуат, екінші қабаттағы шеберлік, жойқын соққы.

Стеван — Монтенегроның xалық батыры, ұлттық құраманың локомотиві. Аса әлеуетті дене күші мен екі аяқтың қатар жұмыс істеуі қарсыластарының бәрінен бір бас жоғары тұруының кепілі. Ал, оған жылдамдық пен дриблинг қосылса ше?!

Стефан Еуропаның топ клубтарында өнер көрсеткен черногориялық алғашқы футболшы. Белградтың Партизанымен Сербич чемпионы атанған он жеті жасар бұйрабас кәрі құрлық скауттарының қаламына тым ерте ілікті. Алдымен Фиорентинада екі жыл өткізген Йойо италиялықтардың көзіне екінші Роберто Баджо боп көрінді. Амбициясы асқақтап тұрған жас жігітке келесі аялдама Англия болды. МанСити жас қаратаулықты өз сапынан көруге ынталы болды және Стеван үшін таласа жеңіп шықты. Десек, Пелллегрини бапкер Йоветичті негізгі құрамға қоса қоймады. Барклэйсте ойнағанымен Чемпиондар Лигасына тапсырыс берерде ұдайы Йоветич ұмыт қалатын. Әрине, бұл Стеванға ұнай қоймады. Ситиде екі маусым өткізді де Интерге, содан кейін испаниялық Севильяға ауысты.

Ал, Монтенегро жейдесінде өнер көрсету Стеван Йоветич үшін бонус. Шын шеберлікті, талант пен еңбекті қатар қосып ұлт үшін пайдаланар кез. Оның үстіне тек лидерлікті көздейтін Йоветичке дәл осы міндетті сеніп тапсыратын да Монтенегро ұлттық құрамасы.


Марко Баша
Алаңдағы қызметі: қорғаушы
Артықшылықтары: баспен ойнау, физикалық қуаттылық

Марко Баша бүгінде Францияда доп тебеді. Лилльдің негізгі құрамына қаратаулық азаматтың бекігеніне біраз жыл. Қорғаныс саласының үздігіне құда түсушілер көп, тіпті Башаны қайбір жылы әйгілі Рома ап кете жаздаған. Бірақ, Лилльге де дұрыс қорғаушылар керек екен — Марко Башаға 2019 жылға дейін келісімшарт ұсынып, "әке-көкелеп" жүріп алып қалды.

Клубтағы жағдайы тым тәуір Баша ұлттық құрамаға келгенде қиын жайға тап болады. Себебі, Башаның туған жері Сербия, ал ата-анасы тәуелсіз Черногорияда тұрады. Марко «маған екі ел де ортақ, мен де екі елге ортақпын» деп көрген, ФИФА «далаға ойна» деді. Сүйтіп жүргенде Сербия құрамасынан алғашқы шақырту келді, бірақ Марко жарақатын айтып бара алмады. Бұл сербиялық соңғы шақырту екен. Ақыры, Башада қаратаулық футболшыларға қосылудан басқа жол қалмады. 2009 жылғы Монтенегро Италия матчына Марко Баша алқызыл жейдемен шықты.

Қорғаушылығы өз алдына, Марко Баша команданың руxы. Қаратаулық жас футболшылар оны сыйлайды, құрметтейді, тіпті қорқады. Жүгірмесе жүгіртеді, ойнамаса ойнатады, жасыл алаңда жандарын қоймайды. Орталық алаңның ойынын Марко арқылы өрбітетін қаратаулықтар Қазақ құрамасына тап осы шептен шабуылдауы мүмкін. Тағы бір ньюанс: Марко Баша екінші қабаттағы айқастардың ұдайы жеңімпазы. Стандартты жағдайларды өз пайдасына қалдырып, гол соғып кететін кездері көп. Қаратаулық қорғаушыға қазақ қорғаушыларының қауқары жете ме екен?!



Фатос Бесим Бечирай
Алаңдағы қызметі: Шабуылшы
Артықшылықтары: жойқын соққы, оң аяқтың тепкісі

Шыққан тегі мен туған жері үшін біраз қиналған тағы бір футболшы. Бечирай Косовода туған. Черногорияда клубтық карьерасының жарқын жылдарын өткізген оған Загребтің Динамосында, Минскінің Динамосында, Мәскеудің Динамосында тер төгу бұйырыпты. Клубтық өмірі тап-тамаша. Чемпиондар Лигасындағы алғашқы голын Сантьяго Бернебеуде Реалдың қақпасына соғу қай футболшыға да арман, Бечирай сол бақтың иесі. Еуропа лигасында Динамо Минск құрамында доп тепті. Жарқылдап жүрген қаратаулықты 2015 жылы Мәскеу Динамосы өзіне алды.

Бірақ, Бечирайдың өкінішіне қарай, Косово ФИФАФға да, УЕФАға да мүше болмай қойды. Ал, ұлттық құрама үшін ойнау Фатостың арманы еді. Қаратаулық жастар құрамасында, ересектер құрамасында доп теуіп әбден піскен жігітті Косово кейін байқайды.

«Мен косоволықпын, дау жоқ. Алайда, менің косоволық екенімді Косово Черногоиядан кейін білді. Олар мені жас кезімде ақ білді, бірақ тек телефон шалумен шектелді. Мен Косово құрамасында ойнағым келді, бірақ маған ондай мүмкіндікті Монтенегро ұсынды. Мен бас тартпадым» дейді Бечирай. Бүгінде Бечирай ұлттыұ құрама сапында ең көп өнер көрсеткен қаратаулықтың бірі. Ұлттық құрамаға шақырылмаған кезі жоқ шабуылшы Астанаға да келеді. Қазақ қорғаушыларына қауіп төндіретін ойыншының бірі дәл осы Бечирай болмақ.


Стефан Савич
Алаңдағы қызметі: орталық қорғаушы
Артықшылықтары: жастық және аса бай тәжірибе, шапшаңдық, дриблинг

Черногория құрамасы туралы сөз қозғалса соқпай кетуге болмайтын есім — Савич. МанСити, Фиорентина секілді мықтыларда жарқырап келіп, Атлетико Мадридтің негізгі құрамынан ойып орын алу — Савич үшін сөйлейтін деректер.

Клубтық тәжірибесі аса бай, жастығына қарамастан ұлттық құраманың қатарына шақырылған Савич туралы жазып жатудың өзі артық. Барклэстің жеңімпазы, Англия Кубогының иегері Атлетико сапында Астана Аренаға да келген. Қазақ топырағын тосырқамай, жасанды алаңын жатырқамай бауырын жазып доп тебе жөнелсе қауіпті, ең қауіпті болатын сұңқардың бірі осы. Бірегейі.

Бұл Монтенегро құрамасының ең атақты, ең мықты ойыншыларына шолу болатын. Қаратау құрамасында ортаңқол еуропалық клубтарда ойнайтын ортаңқол ойыншылар көптеп саналады. Олардың бәрін санап жатуды артық деп білдік те ең қауіпті саналатын «сұңқарларды» есепке алдық

Монтенегро ойыншылары мықты екен деп, біздің футболшылар да қарап қалмас, намыс пен арды ту етіп, өз жанкүйерінің алдында жерге қарап қалмас деп сенеміз.

Бүгінше осы. Ертең біз Монтенегро ұлттық құрамасының стадионы туралы сөз қозғайтын боламыз. Мына жерден оқыңыз.