Көбімізге қаржылық айналымдар мен инвестиция түрлерін үйренуге экономикалық терминдердің күрделілігі кедергі болып жатады. Бірақ, «бақсам, бақа екен» демекші, көптеген күрделі терминдерді тіпті 5-ші сынып оқушысына да түсіндіруге болады.
Осындай оймен DFJ Gotham' компаниясының басқарушы директоры Дэниель Шульц бес оқитын баласына венчурлық капиталды түсіндірмек болып мынадай иллюстрациялы әңгіме жазған еді. Сол әңгіменің желісімен жасаған алғашқы анимациялық фильмімді назарыңызға ұсынамын. :)

Маңдай термен тапқан артық ақшаны қайда құюға болады? Табысты қалай көбейтем? Осы сұрақтарға жауап іздеп көрейік. Бұл мәселеде бізге тәуекел-менеджер, құрбым Мәдина көмекке келеді.

Депозит
Қаражат сақтаудың ең кең таралған және ең түсінікті құралы – депозит. Сонымен қатар ол қаражат құюдың ең сенімді жолы болып табылады, себебі салымдардың сақталуын Қазақстаның депозиттерге кепілдік беру қоры қамтамасыз етеді. Депозитіңіз бар банк күйген жағдайда салымыңыз толықтай қайтарылады, алайда оның көлемі 5 000 000 теңгеден аспауы шарт және қор депозит сыйақысын төлемейді.
Банктер клиенттерге ақша салудың қолайлы жағдайын ұсынып отыр, төмендетілмейтін қалдықтың аз болуы, кей банктердегі депозиттен ақшаны кез-келген уақытта шешіп алу және толықтыру мүмкіндігі осыған дәлел. Қазіргі кезде максималды сыйақы мөлшері теңгедегі депозиттерде 10,5%, ал доллардағы депозиттерде 4,1%-ті құрайды:



Бұл жерде пайыздық мөлшердің жоғарғы деңгейін ҚР Ұлттық Банкі реттеп отыратынын айта кету керек. Өзге валютадағы депозиттер туралы ақпаратты мына жерден оңай табасыз.

Мәдина, тәуекел-менеджер: Иә, депозит қазіргі кездегі ең сенімді инвестиция құралы деп айта аламын. Алайда ол пайда табудан бұрын, қаржыны инфляциядан сақтауға арналған. Сол үшін депозит иелеріне қаражаттың бір бөлігін доллар немесе еурода сақтауға кеңес берер едім.

Халықтық IPO
IPO – компанияның кішкентай үлестерін (акцияларды) жаңа иегерлерге жаппай сату болып табылады. 2012 жылы Қазақстандағы ірі мұнай құбырларының операторы «КазТрансОйл» АҚ-ның қарапайым акцияларының IPO-сы сәтті өтті. Сатылым кезіндегі бір акция құны 725 теңгені құраса, 2012 жылғы бір акцияға берілген дивиденд 75 теңгені, ал 2013 жылы 109 теңгені құрады. Екі жылдың нәтижесі бойынша «халықтық акционерлер» 25% пайдаға кенеліпті. Осы жылы «Халықтық IPO» бағдарламасы бойынша сатылымға «KEGOC» АҚ акциялары бір данасына 505 теңгеге шығарылмақ. 2015 жылы «Самұрық-Энерго» АҚ акциялары сатылымға шығады деп күтілуде, одан әрі «ҚазақстанТеміржолы» ҰК» АҚ және «КазАтомӨнеркәсіп ҰАК» АҚ «Халықтық IPO» бағдарламасына қатыспақ.

Мәдина, тәуекел-менеджер: Халықтық IPO бағдарламасының алғашқы компаниясы сәтті өтті. Бірақ компаниялар әртүрлі, мысалы, электр желілері – мұнай емес, кіріс көлемі сіз ойлағандай болмауы мүмкін. Сондықтан акцияны сатып алмас бұрын компания туралы аз-мұз зерттеу жасап алған жөн.

ҮИҚ
ҮИҚ (үлестік инвестициялық қор) – ұжымдық инвестициялау формасы. Салымшылардан жиналған қаражатты басқарушы компания түрлі қаржылық құралдарға (акциялар, облигациялар) инвестициялайды.
2004 жылдан бастау алған бұл нарық сегменті жоғары пайдалы және тәуекелі аз саналып қарқынды дамыған болатын. Дегенмен, Қазақстанда ҮИҚ – тиімсіз болып табылады. 2008-2010 жылдардағы дағдарысқа байланысты акциялар құнсызданып, нарықтың бұл секторы соңғы жылдары едәуір қысқарды:

Мәдина, тәуекел-менеджер: Пайлық инвестициялық қорлардың соңғы жылдары екі есеге қысқаруын есепке алатын болсақ, оларға қаржы құюды қауіпсіз демес едім. Дағдарысты былай қойғанда, алаяқ басқарушы компанияға ұрынып қалу ықтималдығы да бар. Сондықтан ҮИҚқа ақша құярда нарықта ең құрығанда 3-4 жыл жұмыс істеп жатқан басқарушы компанияны таңдаған жөн.

Алтын
Қазір кей банктер ақшаны алтынға инвестициялау мүмкіндігін үсына алады. Ол үшін «металл есеп» ашылады, онда клиентке тиісті алтын мөлшері есепке алынып отырады. Алтын банктің өзінде сақталады. Пайда иесіздендірілген алтынды сатып алу және кейін сатудың айырмашылығынан түседі.
Сонымен қатар ҚР Ұлттық банкінен инвестициялық және коллекциялық алтын тиындар сатып алуға болады. Мұндай қызметті Сбербанк және Еуразиялық банк ұсынады, бірақ мұндай алтын тиындар, оның ішінде коллекциялық түрі сізге қымбаттау түседі. Себебі алтынның өз бағасына тиынды жасау жұмысы да қосылады. Оның үстіне мұндай алтынды тек ҚР Ұлттық банкіне немесе коллекция жинаушыға сата аласыз.

Мәдина, тәуекел-менеджер: Иесіздендірілген алтынның курсын банк өзі қояды, дегенмен баға жанама түрде әлемдік алтын құнына тәуелді. Сонымен қатар түрлі комиссиялық шығындары бар. Осыларға дайын болсаңыз, алтынға қаражат құйыңыз.

Автомобиль

Рубль бағасының долларға қатысты төмендеуіне байланысты біздің азаматтарға жаңа авто сатып алу түріндегі инвестиция мүмкіндігі пайда болды. Әлден-ақ кей пысық қазақстандықтар осы негізде өз бизнесін бастап та кетті. Жай ғана Астана мен шекараға жақын Омск Тойота орталықтарындағы жаңа автомобиль бағаларын салыстырып көрейік:

Ресейдегі престиж комплектациялы Тойота Камри 1 308 мың рубль, яғни 29 876 доллар тұрады, ал Қазақстандағы орталықта тура осы комплектация 38 000 доллар тұрады.
Бұл туралы тәуекел-менеджеріміз ештеңе демейді. Не десін? Қолыңыздан іс келсе, мұрныңызға бизнес исі баратын болса, алға!

---

Өз басым мұндағы инвестиция түрлерінен Каспий банк депозитін ғана пайдаланыппын. Ақшаны кез-келген уақытта шешіп алуға болатындығымен тартты, бірақ соның кесірінен бір жағынан қаражат жинап та қарық қылмадым. Айтпақшы, Жилстройсбербанкте жинақ бар, бірақ бұл инвестициядан гөрі қажеттілік дер едім.
Негізі Мәдинаның айтуынша, тура қазіргі жағдайда өзіңді кей нәрселерден қысып қор жинаудың қажеті жоқ. «Автокөлік, техника керек пе – несиеге алып ал, пәтер керек пе, мүмкіндігің болса, ипотека рәсімде, білім алғың келе ме — оқы, шетелге қыдырғың келе ме – алға, дауай! Тапқан ақшаңды өз рахатыңа жұмса, себебі девальвация бәрібір жалмап алады» дейді. «Кенет» жағдайларға кішкене «тықпаң» болуы керек әрине. Кеттім. Ақша жұмсауға.

Ескерту: Осы жазбамды жазарда Шу қаласында болғандықтан, 2-3 күн кәсіпкер іздеп уақыт өкізіп алдым. Шуда бұрын байқамаппын, ешқандай өнеркәсіп шығаратын зауыттар, шаруашылық қожалықтары жоқ екен. Барлық кәсіпкерлер тек тойханалар, дүкендер мен бутиктер ашып қойған. Содан не керек, Шу қаласынан 20 км жерде Қорағаты өзенінің жанында бір кәсіпкердің жеке мал шаруашылығы кешені бар дегенді естіп сол кісімен келістім.
Сенбі Телефонмен:
-Ассалаумағалейкум, аға! Мен студент едім, маған сіздің мал шаруашылығы кешеніңіз туралы фоторепортаж жасау керек еді. Сізден рұқсат алмақ едім.
-Түсінбедім, ол сонда қайда жарияланбақ?
-Миниблогиядаға қатысып жатырмын, кәсіпкерлікті кеңінен насихаттайтын жазба жазу керек еді, «КерекИнфо» деген сайт бар соған жариялаймын.
-Білмеімін.
Осы уақытта байланыс үзіліп кетті.
Қайта қоңырау шалдым
-Аға, не болды келісесіз бе?
-Жамандап жазбасаң болды.
-Оныңыз не аға, сізді керісінше жақсы қырынан көрсетуге тырысамын.
-Е, онда бопты.
-Айтпақшы, қай кезде келуге болады сізге?
-Ертең жексенбі мен өзім сонда боламын. Мекен-жайды білесің ғой?
-Иә
Жексенбі.
Досымды жаныма алып, фотоаппаратымды иығыма асып келісілген жерге беттедім. Шыны керек, бұл «ферманы» өзім бұрын көрмегенмін.


Анадайдан үйлер көріне бастады. Мәшиненің ішінен түсіргендіктен, дірілден фото сәтті шықпады.

Сағат 17-00. Сәскеден бесін ауғалы біраз уақыт.
Фотоаппараттың «Вспышкасы» істемей біраз қиындықтар туды. «Мал өрістен 1-2 сағаттан соң келеді»,- дейді өзін Думан деп таныстырған бір кісі (Суретке түсуге көндіре алмай-ақ қойдым. Өзі көнбегесін қатты қысатамадым). Айтпақшы осы жерде мал бағады екен. Айлығы айына 45000 теңге. Шағын аудан тұрғыны үшін жаман сома емес.
Бұл қожалықтың иесімен осы жерде сағат 17-30 да кездесеміз деп келіскенбіз. Мен біраз ерте барып алдым. Бірақ, сағат 18-00 болғанда өзім телефон соғуға оқталдым. Сөйтсем бұл жерде «свзяь» деген тек шатырдың төбесінде ғана ұстайды екен. Оған да көндігіп шатырдың төбесінен телефон соқтым. Көтермейді. «Вот қырсық». Енді қайтпекпін. Таға 5-6 рет «звондадым». Бір кезде әлгі кісіден смс келді.

«Балам, мен жиналыста отырмын. Аудан әкімі Қазақ хандығының 550 жылдығына орай бір маңызды шаруамен кәсіпкерлерге жиналыс ашыпты. Тоғыз-онсыз шықпаймын. Өзің бірдеңе ғып жаза бер»

Айта кетейін, Қазақ хандығының 550 жылдығы келесі жала тойланатынын естідік. Интернет шулап жатыр. Шу мен Талас өзені, Қозыбасы тауына Керей мен Жәнібек ту тіккен. Соны ескере отырып, 550 жылдық тойланатын қала — Шу болып бекітіліпті. Шудағы «дөкейлердің» дереу іс-әрекетке кіріскеніне қарағанда бұл сөздің растығына шүбәм жоқ.

Күн ұясына кіріп кеткен, вспышкамен бірдеңе ғып түсіру керек енді. Неден бастарымды білмеймін, Атқа мініп алдымда үйден шамамаен 500 метрдей жерде өрістен келе жатқан қойларды түсіруге беттедім..



Қой саны 250 екен.

Кеш қарайып бара жатыр. Өрістен сиыр мен жалқы келер емес. Атқа мініп алып өзеннің арғы бетінен сиырды іздеп жүрмін.

Осы өзеннің арғы бетінде сиырлар жайылып жүр екен. Барып іздеп түсірмекке бел будым.

Мынау суреттен сиырды байқау қиынның қиыны. Десе де әнебір жерде талдың жанында ақбас сиырды байқауға болады. Мұнадғылардың айтуынша Қайрат ағай(«Ферма» иесі) өткен жылы қазақтың «ақбас сиыры» тұқымын көбейту үшін мемлекеттен 5млн. теңге субсидия алып, оған ақбастың әрқайсысы 450000 теңге 11 бұзауын сатып алыпты.

Мен сиырларды түсіріп келемін дегенше жылқылар өрістен айдалып келіп, қораға қамалып үлгеріпті. Қораның ішінен жалқыны түсірудің ырымын жасап бақтым.



Қойларды қораға кіргізу сәті.
Қорытынды. Бұл жолы «пост» аса сәтті шықпаса да, мен үшін өте қызық болды. Бұрын атқа мініп көрмеген мені, «сиырларды түсіремін десең, мына жылқыға отыр да өзеннің арғы жағынан түсіріп кел», — деген Думан ағайға бұрын атқа мінбегенімді білдіртпей аспай-саспай өзеннен өтіп, жұмысты сәтті-сәтсіз аяқтадым. "Өлімнен ұят күшті". Аударыспақ тауралы пост жазып, ондағы чемпиондардың атқа мінбеген жігіттерден қорқамын деген сөздері, өзімді қамшылап еш саспай, атты меңгеуге себеп болды. Тіпті үйге кетер уақыт таяғанда досым мені аттан түсіре алмай әуре болғаны бар. Себебі атпен шапқан, атқа отырған өзіме қатты ұнады. Тақарып — Мал бағу да кәсіп. Мұндағылардың бар өмірі малмен байланысты. Онсыз өмірлерін елестете алмайды. Қайрат ағаның 250 қойы, 50 жылқысы, 80 сиыры(оның 11 асыл тұқымды «ақбас» сыйыры) бар екен. 80 сиырдың, саууға болатын 50 сиырынан күніне 400 литр сүт сауылып мемлекетке өткізіледі. Аптаның әр жесенбісі 40 литр қымыз базарға жеткізіледі. Құрт, май, ірімшік те дүкендерге жеткезіледі екен. 2 отбасын жұмыспен қамтып отыр.

Табыс.
Сиыр сүті 400 литр х 90 теңге= 36000 теңге күніне
36000х30= 1080000теңге
1080000х12960000 теңге жылына

Жылқы сүті 40литрх350теңге=14000 теңге аптасына
5250 теңге x 4= 56000 теңге айына
56000х12=672000жылына

12960000+672000= 13млн 632мың теңге

Шығын:

Арпа 1 тонна= 67000
Ұрпақ 1 тонна= 55000
Жоңышқа 1 жылға 350 теңгеден 500 тюк = 175000
Шөп 1 жылға 175 теңгеден 500 тюк =87500
Жұмысшылардың айлығы — 45000 теңге х 2 отбасы= 90000айына
90000х12= 1млн 80 мың теңге жылына
Азық-түлік 10000х12=120000жылына

Жалпы: 1 млн 584 500 теңге

Кіріс — Шығыс = 13632000-1584500= 12 миллион 47 мың 500 теңге

Мәлімметерді Қайрат аға смс арқылы жіберді

.

Мал бағып, істің көзін таба білген адамдардың бірі осы Қайрат аға. Халықты сүтпен, қымызбен, қамтамасыз етеді.
2 отбасын үймен, жұмыспен қамтып отыр.

Шамамен он бес мыңнан астам тұрғыны бар Зайсан қаласында жүзге жуық сауда үйлері мен дүкендер бар. Халыққа қажетті заттың бәрі сатылатын сол сауда үйлерінің бірі — "Қара Ертіс". Жерлестері «Жекен аға» деп атап кеткен Жеңісбек Кәрібаев сауда үйін ғана емес, өзінің "Қара Ертіс" деп аталатын мал шаруа қожалығын да басқарады.

Сәйкестікті қараңыз. Әдетте спам хаттарды ашпаймын ғой. Бірақ, Усман ханымнан (өзі ханым, бірақ үйленген) келген хаттың тақырыбы блогиаданың осы аптадағы тапсырмасымен үндесе қалғаны соншалық, көз салмай кете алмадым. Марам апам біздің елдегі дайын бизнеске инвестиция құймақшы екен. «Пішту» деп миығымнан күліп қойып отырсам да, «ЭКСПО-2017» көрмесіне келетін қонақтарды жатқызатын отель-мотельдердің әлі де жетпей жатқанын білетін жазған басым, «Жөн-ау» деп те ойлап қалды. Идея тамаша. Бірақ, қонақ үй салмақ түгіл, пәтер сатып алуға ақшам жетпей жүргені ойға түсіп, мұңайып та алдым. Бірақ, бұл енді бос сөз болып кетті…

— Өй, қу сүйектің майын сорасың ба?!
— Қане, сақам, алшы, тауха түсе ғой!
— Өй, Мергенбай...!
— Қарызға бір мүжік тікші, ұтсам екі асық қылып қайтарам…
— Сақаңды бере тұршы, ұтсам екі майлы асық беремін…
— Арқарыңды (сақа) неше асыққа айырбастайсың?
— деген жаңғырықтар мен бірге ойнаған балалардың бейнелері санамда ақ-қара түсті деректі кино таспалары секілді айнала береді. "Үш табан", «алтыатар»,«шік-бүк», «черта» ойындарын ойнап, у-шу болып жататын едік. Асық ойнаудың екі тәсілі бар: бірі шынға, екіншісі өтірікке. Шынға ойнасақ, тігілген асықты ұтылсақ, қайтарылмайды; өтірікке ойнасақ, қайтарып аламыз. Дүниені ұмытып, туп-тура асықтан әлем чемпионты секілді шынымен дауласамыз. Ара-тұра төбелесіп аламыз. Арамызда «Пәленшемен шығасың ба? Түгеншемен бірге-бір тұрасың ба?» деп шағыстыратын түлендер табылады. Жауап былай: «Шығам», «тиіссе қарап тұрмаймын», «білмеймін».
Футбол. Көгалға барып екіге бөлініп, доп тебеміз. "Қақпамыз" екі үлкен тас. Қақпада жасы кіші балалар тұрады. Біз бес-алтыншы сыныпта оқысақ, қақпашылар бірінші-екінші сыныпта оқитын балалар. Бейне бір әлем чемпионатында ойнағандай еліреміз кеп. Жіліншіктен, тізеден жәй ғана теуіп жіберіп, талайды ойбайлатқаным есімде. Өтірік күліп: «Кешір» деп басынан сипап, құшақтап алдай саламын. Добымыз жыланы бар тоғанға түсіп кетсе, қақпашыларды аяқтарынан салбыратып, допты алдырамыз. )))) Футболымыздың соңы кейде төбелеспен аяқталады. Бітімге келіп, татуласып, қайта ойнаймыз. Футболдан соң, біраз тынығып, жас мөлшері, дене бітіміне қарай жұптасып күресеміз.
Карта. Алтылық және қара қатын ойнаймыз. Жабылып кеткен картаның бәрі демей-ақ қояйын, көбі (көзірлер) менің жеңімде болады. Ұтылып бара жатсам дау шығарамын. Картаның соңы шатақпен аяқталып, бір-бірімізді қуалап, тебісіп кетеміз.
Қисалақ немесе қиса. Сол кезде жасы 17-18 мөлшеріндегі бойжеткен бар еді. Аз-мұз жеңілтек, қара ағашша қатқан арық, маймақ, былқ-сылқ етіп қисаңдап жүргеніне қарап "қиса, қиса, қиса-еу" деп артынан шулайтын едік. Ол пысқырмай жүретін, күшіктер секілді шәуілдесіп қаламыз.
Мен көрген түріктің тарихи сериалы. Осман сұлтандығы, кресшілер, апыр-топыр. Есімде қалған кейіпкер — Оруч баба.
Даллас. Джеа. Жағымсыз әрі отты кейіпкер. Оған қарап: «Бәттібай, тағы сытылып шықты» дейсің амалсыз.
Дункан Маклауд. Шотландия тауларында 400 жыл бұрын туған бас шапқыш. ))))
Зена. Сол қатынды көру үшін сабағымды тез-тез оқып тастайтынмын. Зена қиқулап, айғайлап төбелескенін көріп, ырза боламын.
Юсуф Миролу. Юсуфтар өлмейді. © Құсшы
Жаңа киім кигенді «и, жыртыс» деп жамырасып қарсы алатын едік. 90ж. аяғында жаңа киім киетіндер аз, кигендер мақтанып жүреміз, олай жүріп, былай жүріп.
Құрбы қыздар. Бөлек әңгіме. Құрбыларға қырындаудың бір тәсілі олармен бірге жасырынбақ және кәртүшке ойнау.
Мектепке кіру үшін кезекте тұрып та төбелесіп кетеміз. Бізге бәрібір.
«Тезірек өсіп, азамат боламын» деп балалықтың қадірін білмедім, құнттамадым. Тоңған кезде жанымды жылытатын, ащыны тәтті ететін қайталанбас сәттерді күлімдеп есіме аламын. Қайран, сол кездер!

Айналайын, бақ құсым,
Аман-есен жүрмісің…
Аааа а,
Аааа а,
Аааа а, Аааа а!

Әжесстің, балалық шағым — осы бір — жетімнің өлеңін жылап отырып жылатып айтатын лібәд кластасыммен бірге өтті.

Балалық шағымнан қалған бір сурет.Жаз. Таңертең.Күн бұлттардың арасынан жерге күлімдеп қарап тұрған сияқты.Кіп-кішкене қыз,әппақ көйлегі мен қызыл тәпішкесін киіп алып,үлкен үйден шығып, ауладағы барлық жануарлармен амандасып болған соң,үлкен ас үйге кіреді. Дастархан басында атам, апам, Мінар апам әңгімелесіп, шай ішіп отырады. Үлкендер ол кіргенде абыр-дабыр болып қалады. Айналадағы барлық адам оны жақсы көреді…
Мен көшедегі балаларды да, тіпті өзімнің папам мен мамады да керек етпей, атама еріп жүре беретінмін. Қазір де атам есіме түссе, бірден жылағым келіп кетеді, себебі атам екеуміздің жанымыз бір болатын.Кейін, біз Өскеменге көшіп кеткенде мен ауырып қалсам, атам сол күні телефон соғатын, Мәкөтайым қалай деп. Атам қайтыс болғанда,7 жаста болсам да, атаң емделуге Алматыға кетті деп айтпай қойған.Эх, атам…
Бала болып ойнағаным есімде жоқ, Лида, Лиза деген егіз немістің қыздарымен ойнайтынмын, болды. 5 жасымнан биге барғанда-менің ойыншықпен ойнаған балалығым бітті, Барбиларды,қонжықтарды, пазлдарды, леголарды ойыншық салатын коробкаға салып, жауып тастадым. Себебі мен өзіме ертегілер әлемін аштым.Басында мамам айтып беретін, сосын видеоларын көретінмін, кейін оқып үйренген кезде, мен үшін ең үлкен «кайф» ертегі оқу болатын. Өзімді сол кейіпкерлердің орнына қойып, керемет принцке күйеуге шығып,ұзақ, бақытты өмір сүріп жүретінмін))
Осы жерде кейбір керекшілердің балалық шақтары туралы жазғандарын оқып,қызығамын. Мен олар сияқты алысып-жұлысып,үйге келмей, не кір-кір болғанша ойнамағанмын. Менің балалық шағым «тыныш» өтті. Көбіне үйден шықпайтынмын,өз әлемімде ,өз қиялдарыммен болатынмын.6 күн биге барып көр, жалғыз демалыс күні үйден шығуға түк те зауқым болмайтын.Сондықтан шығар, мені жақын көршілерден басқа, ешкім танымайтын. Керісінше сіңлім Айдананы, бүкіл Қазақстан көшесі танитын.Мамам оны жоғалтып алып,іздесе, жолыққан адамның бәрі «ол жаңа анда кетті,5 минут бұрын мұнда көрдік» деп, барлық жүрген траекториясын сызып беретін.
Қалай болса да, балалық шаң-ең бақытты шақ. Егер уақыт машинасы болып: «Кері қайтасың ба?»десе қайтпас едім, себебі алда одан да артық шақтар күтіп тұр. Тек ғана алға)

Күзгі елестер
Арайланған таңғы уақ шырайымен
Жүрегімнің мұңлы әні Күн, Айым ең
Күзгі бақ… Мен таңдаған ақ қайыңның
Жапырағы сарғайды уайыммен.

Жарық әлем қарасаң бір шеті жоқ
Жан серігі барлардың көңілі тоқ
Бар дүние астан- кестең болғанымен
Күзгі бақ пен тек менде өзгеріс жоқ

Манаураған күзгі бақ жабырқатты
Жабырқатты жаныма қатты батты
Тереземді, бір менде өші бардай
Тамшысымен жаңбырдың тарсылдатты

Күзгі бақта қалайық екеуара
Пәк жүрекке салмашы мұңлы жара
Дәл қазір, көз алдыңда серт етейін
Мына бақ пен сүйемін сені ғана

Жасыңды тый, кел қане жұбатайын
Жұбатайын қайғыңды құлатайын
Бақытында бірге ойнап бірге күлген
Күзгі бақты мен қалай ұмытайын

Арамызда қалмасын өкпе нала
Жырларыма куә ғой дархан дала
Қаншама ару жолыма тұрғанымен
Әлі күнге сүйемін сені ғана

Махаббатта тағдыр мені аямады
Аямады тек қайғы аялады
Мені тастап кеткенінді естігенде
Жүрегімнің дүрсілі баяулады

Көктен жаңбыр жауады арқырап дүр
Сар далада аунайын көсіліп бір
Күз болсада, сол сезімнің оты өшпей
Әлі күнге кеудемде жарқырап тұр

Жапырақтар айналаны нұрландырды
Нұрландырды кей сәтте мұңдандырды
Күзгі бақта жолығысқан сол бір ару
Өміріме өшпестей із қалдырды

Содан бері қанша күз, көктем келді
Күзгі бақ сол баяғы өзгермеді
Жараланған жүректерді емдеп жүріп
Жалғыз болып қалмасам жарар еді…

Қоғам тақырыбы мазмұнды тур болды, түрлі әлеуметтік тақырыптар қозғалды. Сәйкесінше алған бағалары да жақсы болды. Төмен балл алғандарды да құттықтағым келеді, идеялары үшін. Ал орындау, жеткізу тәжірибемен келетін нәрселер.

qonyrbai — 10
AydosRymkul — 9,50
Basic — 9,25
ademi_alem — 8,50
Aya — 7,75
NazerkeAbibulla — 7,00
tomarlik — 6,75
ErbolAliaskaruly — 6,50
Kuralayka — 2,25
tauewki — 0,25