Бүгін Астанада жалпы қалалық сенбілік өтуде. Шараға алғаш рет 100 мыңға жуық адам қатысты. Қала аумағында санитарлық тазарту, көшелер, тротуарлар мен аулаішілік аумақтар тазартылып, ағаш отырғызылды. Астана қаласының барлық аудандарында, сондай-ақ саябақтар мен гүлбақтарда тазалау жұмыстары жүргізіліп жатыр.

Бүгін астаналықтар тал, үйеңкі, қарағай, шырша, шегіршін, теректерден 4 мыңға жуық түп отырғызылды. Сондай-ақ, мектеп, балабақша, медициналық мекемелердің аумақтарында ағаш отырғызылды. Сенбілік барысында астаналықтар жалпы саны 8 мыңнан астам ағаш отырғызды.

Сенбілікке мемлекет қызметкерлері, Парламент депутаттары, қоғам қайраткерлері қатысты. ҚР Парламенті Мәжілісі мен Сенатының депутаттары, ҚР Президенті Әкімшілігінің өкілдері, ҚР Премьер-министрінің кеңсесінің, ҚР Жоғарғы сот өкілдерінің қатысуымен Орынбор көшесінен Хусейн бен Талал к-сі, № 31 көшеге дейін ағаш отырғызылды. Бұл жерде 1,5 мыңға жуық көшет егілді.

«Сарыарқа» ауданында 1,1 мыңға жуық көшет отырғызылды. Бұл жерде БАҚ, қалалық Ардагерлер кеңесінің өкілдері және студенттер қатысты. Н. Тілендиев к-сі, Бабатайұлы к-сі, сондай-ақ Көктал тұрғын алабында көшеттер егілді.

Шара аясында студенттер, волонтерлардың қатысуымен Есіл, Ақбұлақ, Сарыбұлақ өзендерінің арнасы мен жағасын қоқыс пен тұрмыстық қалдықтардан тазарту бойынша экологиялық акциялар өткізілуде.

Еске сала кетейік, 2015 жылғы 7 қыркүйек – 7 қазан аралығында елордада Астана қаласы аумағын санитарлық тазалау, абаттандыру мен көгалдандыру бойынша күзгі экологиялық айлық өткізіледі.

Ат туралы жазам деп жоқ болып кеттім де, соның сәтін бүгін таптым. Ат — ерекше фигура шахматтағы. Көптеген жаттықтырушылардың айтуынша аттың сын-сипатын түсіндіріп беру қиын екен. Бірақ мен әңгімемді өз тәжірибемнен өрбітейін. Өйткені сүйеніп отырған дерек көздерім жоқ.
Жас-кәрі демей тақтада тұрған фигуралардың ішінде аттың сымбатына бәрі қызығады. Сол сәтті пайдаланып алдыңа келген оқушыға сабақты ат туралы бастап кетсең де қателік емес. Ең ерекше жүрісті қызығып отырып, түсініп алған болашақ чемпион әрі қарай біркелкі жүрістерді тез меңгереді.
Ал кеттік. Шахмат тілінде «ат» атауы сирек қолданылады. Көбіне «конь» деуге аузымыз дәнігіп алған. Ат қалай жүреді? Г әрпіне ұқсайтын із салып жүреді. Өзінің тұрған орнын қосқанда бір жүрген 4 шаршыны басып өтеді. Бұл аттың басты ерекшелігі. Оның басты қасиеті де осы жүрісінің арқасында дамыған. Дебют кезінде басқа фигуралар алды ашылмай орнынан қозғала алмаса, ат ойынға бірден араласа алады.
Сонымен қатар ат бір мезетте шах пен гарде (қауіп) қоя алады. Бұл аттың бірден-бір пайда әкелетін қасиеті.
Және бұл "қу фигураның" үлкен қызметін рокировка яғни, қорғаныста тұрған патшаға мат қойғанда көреміз.
Ат жайында сөз етілген де піл (слон) мен аттың дәрежесі тең, екуінің құны да 3 бала (пешка) деп түсіндіреміз. Алайда ат пен піл жекпе-жекке шығар болса, ат басым түседі. Өйткені пілдің құдіреті тек қана бір түсті клеткалар мен қиғаш жүруге ғана жетеді.
Осы жазғандарымды түйіндеу үшін А.Карповтың партияларынан үзінді берейін. Карпов аттың G флангісінде кермет «движениелер» арқылы мықты көрсеткен. Егер шахматтарыңыз болса, тақтада талдаған да түсініктірек.
1. Kg2! 2.… g4+ 3.Kr:g3 Kre6 4. Kf4+ 5.Krd6…
Бұл миттельшпиль, дебюттен кейінгі әркет. Партия толық жазылмаған соң түсініксіз болуы мүмкін.
21. Ке5+ Крс3 22.Кg6 Krc4 23. Ke7 Cb7 24.Kf5 Cg2 25. Kd6+ Krb3 26. K:b5 Kra4 27.Kd6 қара берілді. Мұны «аттың айналма шабуылды жеңісі» деп атуға болады.
Шахматта парития және қорғаныстардың өзіндік атаулары бар. Соладың ішінде, аттың алғашқы жүрістерде көрінуі, сосын қорғаныс жасауы бүгінгі күнге дейін маңызын жоймай, сол қалпында келеді. Мысалы, итальян партиясы, француз қорғанысы, король гамбиті.

Кәмелеттік жастан енді асқан Астана былтыр әлемдегі 21 «ақылды қаланың» қатарына қосылса, енді 2017 жылға дейін «интеллектуалды жетілікке» енуді діттеп отыр. Экологиялық тазалық пен үнемділікті басты бағдарға алған алғашқы қадамдар қазірден-ақ жасалып жатыр. Елорданың көркін асырып, даңқын асқақтатуға тіпті қарапайым тұрғындар да үлес қоса алады. Астананың шеткі ауданында тізілген жүздеген үйдің ішінде біреуі ерекшеленіп, алыстан көзге түседі. Оның төбесінде күнмен шағылысқан су жылытқыш панель бар. Яғни, үй иелері тұтынатын ыстық су тоқпен емес, күн сәулесінен алған қуатпен ысытылады. Нәтиже бірдей болғанымен, төлемақы мөлшері әлдеқайда аз. Үлкен үйлер үшін үнемдеудің таптырмас көзі болғанымен, күннен қуат алатын құрылғылар әзірге кең қолданысқа ие болмай тұр. Себебі олар жазда ғана толыққанды жұмыс істейді. Бағасы да арзан емес. Бекболат Айтуғанов, инженер: — Құрылғыларға деген сұраныс әзірге өте төмен. Халық бірден зор нәтиже күтеді. Ал бұл – келешекке жасалатын инвестиция. Салынған қаржы 6-10 жыл ішінде өтелуі мүмкін. Қуатты күн мен желден алып, электр энергиясын үнемдеу – Қазақстанның ЕХРО көрмесі аясында бетке алған басты мақсаты. Алайда қаланы безендіруге кететін шығын әзірге азаймай тұр. Қанат Шәкіров, «Астана жарық» ЖШС инженері: — Өткен жылы біз Астананың жарығына 35 млн 500 мың киловатт энергия тұтындық. Бұл – өте үлкен көрсеткіш. Статистикаға сенсек, қалада өндірілетін барлық энегрияның 10 пайызы осы жарықтандыруға кетеді. Оның үстіне құрылғылар тозып, ауыстырып тұруды қажет етеді. Елордамыздың келбетіне көрік қосып, түнгі Астанаға жан бітіру үшін әр кеш сайын қалада 50 000 жарық шамы қосылып, күніне 67 мың киловатт электр энергиясы жұмсалады. Есептей келгенде, оның бәріне Астана қазынасынан ай сайын 2 млн, ал жылына жарты млрд теңге жұмсалады екен. Алайда «ақылды» технологиялардың арқасында бұл шығынды 30 пайызға қысқартуға болады. Қалай десеңіздер, қала көшелеріне жарық диодты шамдар құрылады. Күннің қазіргідей қараңғы уағында олар барынша жарқырап, жанып тұрады. Ал бозарып таң ата бастағанда «ақылды» шамдар өздігінен сөніп қалады екен. Бұл – «Астана Innovations» компаниясының жобасы. Әзірге пилоттық түрде Еңбекшілер көшесіне құрылған. Олардың жарамдығы қазіргі натрийлі шамдардан 10 есе артық. Нұрлан Құрмалаев, «Астана Innovations» АҚ басқарма төрағасының орынбасары: — Жарық диодты шамдар 100 мың сағатқа жарамды. Экологиялық жағынан олар таза келеді. Әзірге 43 бағанаға ғана орнаттық. Дәл осындай бүгінде Рио де Жанейро, Қытайда Донгунг және Еуропаның көптеген қаласында қолданылып келеді. Әлемнің алдыңғы қатарлы, ең ақылды қалаларына қолданылып келе жатқан жарық диодты шамдар 2017 жылға қарай Астанадағы сол жағалау мен оң жағалаудағы басты көшелерге орнатылмақ.

сілтеме

Елордадағы мемлекеттік органдардың қызметкерлері қазақ тілін қаншалықты меңгерген? Өзекті мәселенің мәнісін білу үшін Қалалық тілдерді дамыту басқармасы «Мемлекеттік тіл — мемлекеттік қызметте» байқауын өткізді. Сайысқа Астана қалалық статистика, мемлекеттік кірістер департаменті, құрылыс, кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармаларының қызметкерлері қатысты. 4 кезеңнен тұратын байқауда мамандардың іс жүргізудегі біліктілігі мен тәжірибесі сарапталып, мемлекеттік қызметшілер арасында қазақ тілін дамытуға қосқан үлесі жіті назарға алынды.
сілтеме

«Нұрлы жол – болашаққа бастар жол». Осы бағдарлама аясында елімізде 11 жоба бойынша ұзындығы 7 мың шақырымнан аса жол құрылысы жүзеге асуда. Бүгін осы жолдардың бір нысаны Сенат депутаттарының назарына ілікті. 178 шақырым шығатын «Астана-Теміртау» автожолын аралап көрген сенаторлар құрылыс жағдайына қанықты. Бағасын берді. Нұрбек Байбосын, тілші — «Астана-Теміртау» бағыты 2016 жылдың аяғында толық тапсырылады. Бұл ақпарды депутатттар алдында осы жолға жауапты мекеме «ҚазАвтоЖол» компаниясы басқарма төрағасының орынбасары Темірхан Меңдіғалиев жеткізді. «Орталық-Оңтүстік» деп аталатын жолды жаңғыртуға 1000-ға жуық техника мен үш мыңнан астам адам жұмылдырылған. Аталған жолдың бағыты Қарағанды, Балқаш және Қапшағай қалалары арқылы Астанадан Алматыға дейін ұзындығы 1282 шақырым бойынша жүріп өтеді. Қазіргі уақытта ұзындығы 250 шақырым болатын 9 бөлікте қайта жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатыр, оның 150 шақырымы пайдалануға берілген. Бірнеше мердігер мекемелер жұмыс атқаруда. Ғани Өтепбайұлы, жүргізуші -Осы жерде менде тағы бір сауал туындады. Жоспарға еніп, әзірге салынбай қалған жолдар бар ма? Нұрбек Байбосын, тілші -Орынды сұрақ. Естеріңізде болса, Елбасы жолдауына енген Жезқазған мен Қызылорда арасын жалғайтын автожолдың құрылысын бастау жоспарда болатын. Дегенмен де қазір экономикалық ықшамдаудың әсерінен бұл жоба 1-2 жыл кейінге шегерілген. Ал Сенат депутаттары көзбен көрген «Астана-Теміртау» бағытының былтыр 12 шақырымын қолданысқа берген. Биыл 10 шақырымын аяқтау жоспарда бар. Жалпы «Астана-Теміртау», «Астана-Павлодар», «Алматы-Қапшағай» автожолдарына Ұлттық қордан 178 млрд теңге бөлінген. 4 жолаққа дейін кеңейтіліп салынатын жолдарға өзіміздің отандық өнімдердің 95%-ы қолданылуда. Сәрсенбай Еңсегенов, ҚР Парламенті Сенатының депутаты — Сонау Ақтаудан шығатын битум зауытының өнімі осы жерге пайдаланып жатыр. Яғни бұл жолдың сыртында бірнеше мыңдаған адамдар жұмыс істеп, еңбек ақысын алып, жанұясының тұрмыстық жағдайын жақсартуға мүмкіндік алуда.

cілтеме

Қазақстан халқы тілдерінің ХVІІ қалалық фестивалі шеңберінде «Хан шатыр» сауда ойын-сауық орталығында Астана қаласы Тілдерді дамыту басқармасының ұйымдастыруымен «Үздік жарнама» байқауы өтті.

Байқауға «РПК Союз», «Профи ДМ», «Наружка KZ», «АЙСӘТ KZ» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері мен «РТС Деко», «Саян студия» және «Аксиома монтаж» жарнама агенттіктері қатысты.

Жарнамашылар байқауға Қазақ хандығының 550 жылдығы, Қазақстан халқы Ассамблеясының 20 жылдығы және ҚР Конституциясының 20 жылдығы тақырыбындағы жобаларын ұсынды.

Мәтіні сауатты, бояуы қанық, қазақтың салт-дәстүрін көркем бейнелеген «Аксиома монтаж» жарнама агенттігі байқау нәтижесі бойынна бәрінен озық болды. Екінші орын «РПК Союз» ЖШС-ға бұйырса, «Профи ДМ» ЖШС үшінші орынды алды.

– Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған кезекті байқаудың «Хан шатырда» ұйымдастырылуы – өте орынды. Үміткерлердің ешқайсысы осал емес. Барлығының жұмыстары асқан шберлікпен орындалған, тақырыпты ашып тұр. Дегенмен, «Аксиома монтаждың» еңбегін қазылар алқасы бір ауыздан үздік деп таныдық, – деді «Қазақстан РТРК» АҚ басқарма төрағасының орынбасары, қазылар алқасының төрағасы Қайнар Олжай.

Байқау жеңімпаздарына Астана қаласы Тілдерді дамыту басқармасының басшысы Тілеуғали Қысқашбаев дипломдар мен бағалы сыйлықтар тапсырып, жұмыстарына шығармашылық табыс тіледі.

Астана қаласы Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының бастамасымен елордада «Көмек» әлеуметтік қолдау көрсету орталығы ашылды.

Мүмкіндігі шектеулі және әлеуметтік жағынан аз қамтылған жасөспірімдерге қолдау көрсететін жаңа орталықтың ашылуына «ЖасНұр» саңыраулар ассоциациясы», «Астана қаласындағы мүгедек балалар қоғамы» қоғамдық бірлестіктері мен «ДОС» тәуелсіз өмір» орталығы мұрындық болды.

Салтанатты ашылу рәсімінде қалалық Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының бөлім бастығы Гүлнар Абдуллаева мемлекет тарапынан төленетін әлеуметтік жәрдемақылар мен басқа да қызмет түрлерімен шектелмей, мүгедек балаларды демеу мақсатында осындай орталықтардың жұмыс істеуі қажет екенін алға тартты. Ол мүмкіндігі шектеулі, қамқорлыққа зәру жасөсіпірімдердің әлеуметтік ортаға бейімделіп, жұмысқа орналасуына бұл бастаманың үлкен көмегі тиетінін айтты.

Орталықта аз қамтылған отбасылардың балаларына арналған киім-кешек және аяқкиім тарату бөлімі бар. Сондай-ақ, жұмыс істегісі келетін жастардың шаштараз, маникюр, педикюр мамандықтарына машықтанып, келешекте жұмыспен қамтылуына ықпал ететін сұлулық салоны жұмыс істейді. Алдағы уақытта орталық ішінен сазбалшықтан мүсін жасаушыларға арналған шеберхана ашу жоспарланып отыр.

Дағдарысқа қарамастан елордада жаңа компаниялар саны артып келеді. Астана қалалық Статистика департаментінің мәліметіне сүйенсек, өткен тамыз айында 476 компания тіркелген, ал жұмысын тоқтатқандар саны – 159. Жаңадан тіркелген субьектілер негізінен Алматы (52,3%) және «Сарыарқа» (30,9%) аудандарында шоғырланған. Ал Есіл ауданының үлесі 16,8 пайыз. Жаңадан тілкелген заңды тұлғалардың 448-і –жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер (ЖШС). Ал 11-і – қоғамдық бірлестіктер мен қорлар, 8-і – тұрғынүй-құрылыс кооперативтері, 4-і – заңды тұлғалар бірлестіктері, 2-і – жеке мекемелер, 1-і – мемлекеттік мекеме, 1-і – пәтер иелерінің кооперативі және 1-і – жеке қор.

Ал жұмысын тоқтатқан мекемелердің 144-і – жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер, 4-і –қоғамдық бірлестіктер мен қорлар, 3-і – акционерлік қоғам, 2-і – мемлекеттік мекеме, 2-і – пәтер иелерінің кооперативі, 2-і – заңды тұлғалар бірлестіктері, 1-і – өндірістік кооператив, 1-і бау-бақша, саяжайлық жер телімдері иелерінің тұтынушылық кооперативі.

Және бір қызық дерек. Тамыз айында тіркелген 476 мекеменің жетекшілерінің 302-і ер адам, 174-і әйел. Ал жабылған мекемелердің 125-ін ер, 34-ін әйел адам басқарған.

Астана қаласы Энергетика басқармасының Ш. Уәлиханов — Ж. Омаров қиылысында жөндеу жұмыстарын жүргізуіне байланысты жолаушы тасымалдайтын автобустардың қозғалыс бағыты уақытша өзгерді.

1. № 1 маршрут Алаш тасжолы арқылы – Уәлиханов к-сі – Сейфуллин к-сі – Республика д-лы – Кенесары к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

2. № 2 маршрут Тәшенов к-сі – Республика д-лы – Бөгенбай батыр д-лы, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

3. № 4 маршрут Кравцов к-сі – Уәлиханов к-сі – Абай д-лы – Сембинов к-сі – Сейфуллин к-сі – Уәлиханов к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

4. № 16, 30, 39 маршруттар Уәлиханов к-сі – Сейфуллин к-сі – Сембинов к-сі – Иманов к-сі – Уәлиханов к-сі – Кенесары к-сі – Сембинов к-сі – Сейфуллин к-сі – Уәлиханов к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

5. № 24 маршрут Иманов к-сі – Уәлиханов к-сі – Абай д-лы – Сембинов к-сі – Сейфуллин к-сі – Уәлиханов к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

6. № 26, 33 маршруттар Уәлиханов к-сі – Абай д-лы – Республика д-лы – Сейфуллин к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

7. № 38 маршрут Уәлиханов к-сі – Сейфуллин к-сі – Республика д-лы – Кенесары к-сі – Уәлиханов к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

8. № 42 маршрут соңғы пункт «Сырдарья к-сі» Абай д-лы – Республика д-лы – Сейфуллин к-сі – Уәлиханов к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

9. № 48 маршрут Кравцов к-сі – Уәлиханов к-сі – Кенесары к-сі – Республика д-лы – Сейфуллин к-сі – Уәлиханов к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

10. № 52 маршрут Уәлиханов к-сі – Сейфуллин к-сі – Республика д-лы, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

11. № 73 маршрут Абай д-лы – Сембинов к-сі – Сейфуллин к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

12. № 103 маршрут Уәлиханов к-сі – Кенесары к-сі – Республика д-лы – Сейфуллин к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

13. № 127 маршрут Қабанбай батыр д-лы – Республика д-лы – Сейфуллин к-сі – Уәлиханов к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

14. № 13 маршрут Кенесары к-сі – Республика д-лы – Сейфуллин к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

15. № 70 маршрут Сейфуллин к-сі – Сембинов к-сі – одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

16. № 76, 49 маршруттар Уәлиханов к-сі – Иманов к-сі – Республика д-лы – Сейфуллин к-сі – Уәлиханов к-сі, одан әрі бұрынғы бағыт бойынша жүреді.

Бағаның ырыққа көнбей шарықтап бара жатқаны қарапайым халық үшін уайымға айналды. Десе де, осындай қиын-қыстау кезде азық-түлік пен коммуналды қызметтің бағасын қалыпты деңгейде ұстап тұруға Астана әкімдігі барын салуда. Бұл да бір көңілге медеу екені рас.

ҚР Ұлттық экономика министрлігінің Астана қаласы бойынша табиғи монополияларды реттеу жəне бəсекелестікті қорғау департаментінің жетекшісі Марат Мустафиннің айтуына сүйенсек, Астанада жыл соңына дейін жылу бағасы қымбаттамайды…
"Қазіргі таңда «Астана-Энергия» АҚ тарифті қымбаттату мəселесін қарастырып жатқан жоқ. Өздеріңіз білесіздер, 2013 жылдың соңында «Астана-Энергия» компаниясы үш жылға арналған шекті тариф бекітіп, 2,3 млрд теңгенің инвестициялық бағдарламасын қолға алған болатын. 2014 жылы шекті тарифтер енгізілгенімен, 2015 жылы инфляцияға жол бермеу үшін қала əкімдігімен келісе отырып, тарифті ұстап тұрдық. Ал, 2016 жылдың тарифтері туралы мəселені əлі қарастырамыз", — дейді М.Мұстафин.