Бұрынғы классик күйші, ардагер әншілердің бәрін де ұнатамын. Ал қазіргі әнші, композиторлардың көпшілігін жоғары бағаламаймын. Өйткені кейбір әншілер қазақ әнінің әуенін бұзып, үнін өзгертіп, қазақтың тілін тұтықтырып, сөзін сындырып айтады. Міне, көрдің бе, кейбір әншілер қайғыны биге, қасіретті арзан күлкіге, мұңды қуанышқа айналдырып жібереді. Ендеше, мен неге ондай әншілерді жақсы көруге тиіспін?.. А?..

(ӘзілханНұршайықов «Таңдамалы 2» кітабы 56-57 бет)

Даму(Тараз қаласы мен облыс аумағындағы жаңадан салынып жатқан ғимараттар, құрылыс нысандары, зауыттар мен фабрикалар, бизнес құрылымдары және халықтың әлеуетін арттырып отырған нысандар жайында).

---

Тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдар, Қазақстан аумағындағы қалаларының біразының беделін биіктетіп, ажарына сән қосты. Соның бірі біз сөз ететін Жаңа Тараз қаласы. Қаладағы соңғы жылдары тұрғызылған әлеуметтік нысандар мен мәдени ескерткіштердің біразы, өткен жылы тойланған Қазақ хандығының 550 жылдық мерейтой шарасына орай бой көтерген. Сондықтан да блогтур кезеңінде біз солардың біршамасына тоқталып, қалаға рең беріп тұрған ескерткіштерге арнайы ат басын бұрдық.

---

Әуелде қаладағы ерекше сипатқа ие, хандықтың бес ғасырлық тойында кірпіші қаланған  Керей мен Жәнібек хандар монумент-ескерткішін ауыз толтырып айтуға болады. Бұл монументті «қазақ хандығы» монументі деуге де әбден негіз бар. Монумент биіктігі 30 метрді құраса, қос ханның мүсіндері 5 метрді құрайды.  Елбасы өзі тікелей келіп ашып берген бұл ескерткіштің тек қана Тараз жұртшылығы үшін емес, сонымен қатар Алаш жұрты үшін беделі биік, құндылығы орасан. Тарихымыздың бастау бұлағы осы кісілердің есімімен тығыз байланысты екенін айта кету керек.
Фотограф Алтынбек Қартабайдың рұқсатымен салынды

---

Көне Тараз мәдени орталығына біз өткен жолы біраз тоқталғандай болдық, дегенмен бұл тарихи кешеннің қала тарихы дегенде әуелгі ойға келетін мәдени орын екенін естеріңізге саламын. Саябақта халықтың еркін демалып, тыныстауына барлық жағдай жасалған. Аталмыш саябақ еліміздегі ең үлкен шаралардың бірі болғалы отырған «Expo 2017» дүниежүзілік көрмесіне арнайы дайындалған көрінеді. Саябақ алдында ғасыр жасаған, қазақ мәдениетінің алтын діңгегіндей болған абыз ақсақал Жамбыл Жабаевтың ескерткіші, саябақ сәніне сән қосып тұр.
Фотограф Алтынбек Қартабайдың рұқсатымен салынды

---

Тарихи той қарсаңында бой көтерген тағы бір нысанның бірі «Тараз Арена» спорт кешені. Керей мен Жәнібек хандардың монумент ескерткішіне қарама қарсы тұрғызылған спорттық кешен, талай тартысты додалар өтетін және ел еңсесін биіктететін талантты ұл мен қыздың талантын ұштайтын бірден бір спорттық кешен болатынына сеніміміз мол. Тағы бір айта кететін ақпарат, хандық  тойы қарсаңында елбасының қатысуымен «Әулиеата» халықаралық әуежайы күрделі жөндеуден өткізіліп, ел игіліне жаңаша болмыспен берілген. Ендігі кезекте әуежай әлеумет үшін сапалы қызмет атқарады деген үміттеміз. Осы ретте, қаладағы өткен жылы мерекелік той қарсаңында күрделі жөндеуден өткен бірқатар нысандарды айтпау кетуге болмас. Олар «Қазақ драма театры», «Төрткүл» керуен сарайы, «Орталық стадионы», «Атшабар» алаңдары. Өңірде жаңадан бой көтерген бұл аты аталған саябақ ескерткіштер қала ажарын одан сайын гүлдендіріп, қала жұртының мерейін асқақтатып, сырттан келетін қонақтардың таңдайын қақтыруда.

---

Он ауданы, үш облыс тектес қаласы бар Тараз өңірі, ел әлеуетін, мемлекет экономикасын көтеріп отырған өзіндік шикізатқа бай өңірлердің бірі. Осы орайда қалада халықты түрлі өніммен қамтамассыз етіп, ішкі өнімдерді экспорттап отырған алуан өнеркәсіп, зауыт фабрикаларды атап айтуға болады. Әлемдік дағдарысты жеңілдету барысында, қаладағы «Казфосфат» ЖШС, «Тараз қан зауыты», «Тараз металлургиялық зауыты», «Имсталькон», «Жамбылгипс АҚ», «Запчасть» ірі кәсіпорындары мемлекет тарапынан электр қуатына,  теміржол тасымалдарына сонымен қатар табиғи газға арнайы жеңілдетілген тарифтер алып, өз жұмыстарын белсенді жалғастыруда. Бұл әуелгі кезекте халықтың әлеуметтік жағдайы үшін жасалып отырған игілікті шараның бірі. Қаладағы түрлі кәсіпорындардың көбеюі, халықты оңтайлы түрде жұмыспен қамтудың бірден бір жолы болып есептеледі. Осы мақсатта да өнімді еңбек жасап жатқан «Полиэтилен Агро» ЖШС жылына 500 тонна жылыжайларға арнап пленка шығаратын ірі өндірістік орынды айтуға толық негіз бар.
Қала аумағынан өтетін «Батыс қытай-Батыс Еуропа» тас жолы сапалы түрде жөнделіп, жүк тасымалы, жолаушылар тасымалы едәуір жолға қойылған.
2015-2019 жылдарға арналған «Индустриялдық инновациялық дамудың» мемлекеттік бағдарламасы бойынша тыңғылықты жұмыс атқарып отырған қаладағы «Жамбыл цементтік өндірістік компаниясы», «Жамбыл ГРЭСІ», «Алтыналмас» бірқатар кәсіпорындар бүгінгі таңда, облыс экономикасының дамуына елеулі үлес қосып отырған жәйі бар.

---

Тараз өңірі ежелден фасфорит, таскөмір, плавикошпат, түсті металдарға сонымен қатар құрылыс материалдарына бай өлке. Табиғат жер асты байлығынан кенде қылмаған өңірлердің бірегейі. Осынша байлықты тиімді пайдаланып, көзін тауып, түрлі зауыт фабрикаларды, ірі кәсіпорындардың түтінін түтетіп, еңбегін жандандырып отырған бұл қаланың экономикалық деңгейі өзге облыспен салыстырғанда біршама озық саналады. Мәселен, өткен жылы тек бір ғана Жуалы ауданында Орталық Азия бойынша ең ірі қуаты 50МВт болатын «Burnoye Solar-1" ЖШС»  күн сәулесі электр станциясы пайдалануға беріліп  қосымша 19 жұмыс орны ашылған. Сонымен қатар, Сарысу ауданында «Тараз көлік жолы» компаниясымен құрылыс құмын, қиыршық тас, асфальтбетон қоспасын шығаратын зауыт іске қосылып, онда 35 жұмыс орыны ашылған. Және осы жылы қала әкімшілігі тоғыз инвистициялық жобаны іске асырып, тағы да бес жүзден аса жұмыс орындарын ашуды көздеп отыр. Әрине еңбек өнімділігін арттырып, оның үстіне сол үдеде халықты жұмыспен қамтып отырған бұл өңірдің алға қойған мақсаттары ұшан теңіз.Фотограф Алтынбек Қартабайдың рұқсатымен салынды

---

Аталмыш қалада тамақ өнеркәсібі деңгейлі түрде дамып келе жатыр. Яғни сүт өнімдерін, ет өнімдерін шығаратын жобалар іске асырылып, қант шығаратын зауыттың да жұмысы көңіл қуантады. Алдағы уақытта бұл сала бойынша «Әулиеата Феникс» компаниясы құс фабрикасын қайта құру жобасын іске асырып, өңірлік ет өнімін 2020 жылға дейін көлемді түрде ұлғайту жұмысын басты назарға қойған.Фотограф Алтынбек Қартабайдың рұқсатымен салынды

---

Білім беру саласы бойынша да облыс өзге өңірлермен иық теңестіре алады. Өткен жылы қалада 17 балабақша, 7 шағын орталық ашылып, алдымыздағы жылы 5 балабақшаның құрылысы аяқталатын көрінеді. Бұл өз кезегінде тұрғындар арасындағы  мектепке дейінгі орталықтарға кезекке тұрудың мәселесін оңтайлы шешіп берудің даңғыл жолы болмақ. Және  жиырма төрт білім беру нысанының құрылысы жүргізіліп, оның он үші өткен жылы пайдалануға берілген, әрі жүзден аса білім беру орталықтары күрделі жөндеуден өткен. Әуелгі кезекте ұлт болашағы жолында білім саласына айрықша көңіл бөлініп, келешек буынның сапалы білім алуына жағдай жасап жатқаны облыс аумағындағы білім беру саласындағы озық жоспарлы істердің бірі деп түсінуіміз қажет.

---

Денсаулық сақтау саласы бойынша да біраз нысандардың халық қолданысына берілуі, бұл салада да оңтайлы жұмыстың қарқынды жүргендігімен түсіндіруге болады. Өткен жылдың өзінде қалада екі жүз төсектік облыстық перинаталдық орталық, Жамбыл облысында жүз орындық ауылдық емхана, сонымен қатар Байзақ ауданында туберкулезге қарсы алпыс орындық аудандық аурухана салынып, ел игілігіне пайдалануға берілген.

---

Әрине біз облыс аумағында атқарылынып жатқан барлық саладағы жұмыстар мен қалада соңғы жылдары бой көтерген кешен ғимараттардың тек бір парасын ғана айта алдық. Дегенмен Тараз, тарихымен құнды, тазалығымен тәнті еткен, таза ауасымен жан дүниеңді тербеген, әдемі ғимаратымен көз тартқан, сырлы тарихи орындарымен таңдантқан, мәдени кешендерімен елең еткізген, сәнді саябағымен салтанат құрған ажарлы мекен, базарлы мекен. Қарыштап дамып тәй тәй басып келе жатқан Тараздың әр қадамына ақжолтай сәттіліктер тіледік, кемел келешегінен зор үміттер, болашағынан байтақ нәтижелер күтеміз.

‪
Театрға бірге бармаймыз, ол қарайтын киноларға мен қызықпаймын. Ол футболды жанындай жақсы көреді, мен теледидарға шұқшиғанды ұнатпаймын. Оның плейпарақшасында — батыстың әні, ал мен болсам терме тыңдаймын. Мен — романтик, ол — пофигист. Бірақ бастысы — бұл емес. Біздің талғамдарымыздың бірдей болуы міндетті де емес, маңызды да емес.
‪#‎жақсықыз‬‬‬‬ — ға осыны ешкім түсіндірмепті. Бүкіл қараған кинолары, оқыған романдары жігітті тек идеал кейіпте көрсетумен шектелсе керек. Тіпті жағымсыз бір олқылықтары болып жатса да, оны экран «дерзость», «брутальность», «сексуальность», құдайым-ау, тағы сондай сияқты онтайлы образда көрсетіп отырғаны тағы бар. Бірақ бұл өмір, ‪#‎детка‬‬‬‬! Телик емес!
Жалғыз қалғың келмесе, оны 100% қабылда. Минусымен, плюсымен. Ал қабылдай алмайсың ба, қоңырқай кештерде шамдары сәл қараңғылау кальян иісі бұрқыраған аса қымбат емес кафеде өзің сияқты құрбыңмен «жақсы жігіт жоқ!», «жіігттердің бәрі онбаған» желісіндегі көңілсіз әңгіме-сауық-сайран өміріңе қайтып орала бер!!!

10.03.216

WBA (Super), IBO, WBC (Interim) және IBF нұсқалары бойынша орта салмақтағы Әлем чемпионы, қазақстандық Геннадий Головкин (34-0, 31 КО) 23 сәуір күні (Астана уақытымен 24 сәуір) америкалық боксшы Доминик Уэйдке (18-0, 12 КО) қарсы жекпе-жекке шығады. Кездесу АҚШ-тың Лос-Анджелес қаласындағы «Форум» аренасында өтеді.

«Қазақстан» Ұлттық телеарнасы мен kaztrk.kz сайты жекпе-жекті 24 сәуірде 07.20-дан бастап тікелей эфирде көрсетудің эксклюзивті құқығына ие болды.

Геннадий Головкин — Қазақстан мақтанышы. Ол әуесқой бокста 350 кездесу өткізіп, 345 жекпе-жегінде жеңіске жеткен. 2000 жылғы жастар және 2003 жылғы ересектер арасындағы Әлем чемпионы, 2002 жылғы Азия ойындары мен 2004 жылғы Азия чемпионы. Сондай-ақ, 2004 жылғы Афины Олимпиадасының күміс жүлдегері.

Геннадийдің осыған дейін австралиялық Дэниел Гил, мексикалық Марко Антонио Рубио, америкалық Вилли Монро II мен Стивен Кертис және канадалық Давид Лемье секілді мықты боксшылармен жұдырықтасып, жеңіске жеткенін айта кеткен жөн.

Америкалық боксшы Доминик Уэйд осыған дейін 18 кездесу өткізіп, барлығын жеңіспен аяқтаған. Сонымен қатар, 12 кездесуінде қарсыластарын мерзімінен бұрын ұтқан. Ол соңғы кездесуін былтыр 26 маусымда австралиялық боксшы Сэм Солиманға қарсы өткізіп, жеңіске жеткен.

Еске сала кетейік, Геннадий Головкин соңғы жекпе-жегін 2015 жылдың 18 қазаны күні канадалық Давид Лемьеге қарсы өткізіп, 8-раундта нокаутпен ұтқан. Бұл кездесуді де «Қазақстан» Ұлттық телеарнасы тікелей эфирде көрсетті.

Лемьеге қарсы ұрыс Головкин үшін ерекше маңызға ие. Себебі, жекпе-жекті HBO телеарнасы ақылы түрде Pay-Per-View жүйесімен көрсетіп, 150 мыңнан астам абонементті сатқан болатын. Бұл АҚШ жерінде жекпе-жек өткізген шетелдің азаматы үшін жоғары көрсеткіш саналады.

Ал отандастары үшін Головкин-Лемье жекпе-жегі нағыз спорттық мереке болды. 3,5 миллион қазақстандық жанкүйерлер демалыс күні екеніне қарамастан Головкин-Лемье жекпе-жегін «Қазақстан» Ұлттық телеарнасынан тамашалаған. Бұл ректордтық көрсеткіш! Сондай-ақ, осы кездесуді 1 млн көрермен телеарнаның ресми www.kaztrk.kz сайтынан көрген.Ал, жекпе-жектің қайталауын 1,5 миллионнан аса жанкүйер тамашалаған.

24 сәуірде «Қазақстан» Ұлттық телеарнасы сағат 15.00 және 19.00-де Головкиннің Уэйдке жекпе-жегін қайталап көрсетеді. Ал «Kazsport» телеарнасы мен kazsporttv.kz сайты 24 сәуірде 23.15-те, 25 сәуірде сағат 09.00-де, 22.00-де және 1 мамырда сағат 23.00-де жекпе-жекті қайталап көрсетеді.

2016 жылғы Рио олимпиядасының ұраны осындай. Бұл туралы ел президенті Дилма Руссеф өзінің кеңесшілерімен ақылдасқаннан кейін мәлімдеді. Алғашында әр түрлі нұсқалар болды. Солардың бірі:«Маңдай тердің соңы АЛТЫН». Бірақ ұйымдастырушылар комитеті бұл нұсқаны ұната қоймады, олардың ойынша бұл ұран Бразилия атлеттеріне жеткілікті деңгейде күш бермейді-мыс.
Естеріңізге сала кетейік, XXXI жазғы Олимпияда ойындары Бразилияда 5-21 тамыз аралығында өткізілетін болады, және Оңтүстік Америка құрлығында өткізілетін тұңғыш Олимпияда ойындары болмақ. Төрт жылдықтың басты додасына әлемнің 200 ге жуық мемлекетінен 10.000 спортшы қатысады деп жоспарлануда.
«БІЗ БАРЛЫҒЫМЫЗ- БРАЗИЛИЯМЫЗ».

Дәлірегі қазақша нұсқасындағы «Жан жарым» деп аталатын әнді Қайрат Нұртас пен Еркін Нұржанов айтады. Бізде бұл ән хит болмаса да, кемі 2-3 жыл бұрын жарыққа шығып, той тансполдарын бірәз дүркіретіп еді. Енді дәл осы әнді былтыр армяндардың аса танымал емес әншісі Азнавур Пашаян басқа тілде орындап, тіпті клип түсіріп хит қылған екен. Хит дейтін себебіміз оның Ютубтағы клипын 1 миллион 300 мыңнан астам рет қарапты. Сонымен көриік)))

Кезінде «Biting Elbows» инди-рок-тобының «Bad Motherfucker» деген клипі біраз шу тудырып еді. Әрине, позитивке толы шу. Сюжетті баяндау тәсіліндегі жаңа бетбұрыс ешкімді бей-жай қалдырмайтыны анық. Бұл видеоклип Тимур Бекмамбетовтың де көзіне түсіп, осының негізінде толықметр кино түсіру идеясын да көтерген сол еді.

Бекмамбетов режиссер іздеуге бас ауыртпастан, бұл міндетті «Bad Motherfucker» клипін түсірген, «Biting Elbows» тобының мүшесі Илья Найшуллердің өзіне тапсырды.

Жоба толықтай сәтті шықты деу қиын, өйткені халықаралық басылымдардың бірқатары мақтады, бір бөлігі төмен баға берді. Сондықтан да фильмге, өз басым, ұнамай қалу мүмкіндігін ескеріп, іштей дайындалып бардым.


Фильм 100 пайыз бірінші жақтан түсірілген. Яғни, барлығы басты кейіпкердің көзімен беріледі, құдды шутер ойын ойнап отырғандай сезінесіз. Сіз сенбессіз, бірақ бір тұсын «Call of Duty 4» шутерінен көшіріп алды ма деп ойлап қалдым. Ал иесіз ғимарат ішіндегі атыс тіпті «Counter-Strike»-ты еске түсіреді.

Бұл да эксперимент, соны бағыт қой, сондықтан шайқалып-секірген кадрлардың кейде тым көп болып кетуіне түсіністіктпен қарадым. "Қара юмор" мен жүйкеге тиер қан-жоса қырғынға, визуал азапқа дайын болған жөн.

Сюжеті күрделі емес. Бастан-аяқ негізгі кейіпкердің және оның досының бір міндетті (басты зұлымды өлтіру) іске асырудағы бастан кешкен (көзбен көрген) оқиғаларына куә боласыз. Фантастика жанрында болғанымен де, оның фантастикалығын ақтайтын, уәж келтіріп, түсіндіретін аргументтер жоқ, жай фантастика мен Мәскеу оқиға фоны ретінде алынған. Негізгі акцент — шутер стилінде қызықты фильм түсіруге және сол арқылы көрермендерге ерекше әсер беруге қойылған тәрізді. Фильмнің кіші экранда (ТВ, компьютер) ерекше әсер ететініне күмәнданып тұрмын.

Бірақ мойындау керек, аттракциондық әсері молынан. Кейіпкердің басына кіріп кетіп, бәрін өзің басқарып немесе өзің реал режимде көріп отырғандай әсерде отырасың.


Фильм Ресей мен Америка актерлерінің қатысуымен түсірілген. Басқаларын білмедім, Шарлто Коплидің сан қырлы актер екенін дәлелдейтін аз киноның бірі осы болды десем артық айтқандық болмас. Әрине, сосын Сергей Шнуровтың 1 минут шамасындағы эпизоды есте қалды. Фильмді жасаушылардың да идеясы осында секілді — Ресейдің сүйікті боқтампаз әншісін көрсету арқылы эмоциялық бонус сыйлау.

«Хардкор» өз атына лайық деп ойлаймын. Ешбір лирикасыз, басқа артық нәрселерге көңіл бөлмей, тек қана бір бағытпен өрбіп отыратын қатал, қатаң фильм. Қаншалықты сәтті жоба болады оны уақыт көрсетер.

6/10

Негізі, кітапханаға дәл осы тақырып бойынша ізденіп барған жоқ едім. Дәстүрлі ән өнері туралы ғылыми мақалалар мен жазбалар іздеп жүргенмін. «Мынау жарайды-ау» деп ксерокөшірмеден өткізіп алған мәліметтерімнің басым бөлігі дәстүрлі емес, жалпы қазақтың әні туралы екен. Содан қарап отырсам, қазақ әніне ерекше баға берген өзге ел ғалымдарын, тіпті, санатқа тізбектеуге болады екен. Мектеп жасымда археологтар туралы «Олар арнайы осы кәсіпті қалап болмайды-ау. Жәй жер аударып жатып, жылтырағанды немесе шүберек секілді бір ескі затты көріп қалып, соңына дейін қазып не екеніне көз жеткізеді. Сосын, тарихқа зерттеу жаңалықтарын енгізеді де, кейін жетістіктерге жеткізер осы жұмысы оларды одан сайын қызықтыра түсетін секілді» деп ойлайтынмын. Енді, әрине, археологтар секілді жаңалық емес бұл. Бірақ, өзімнің оқып-білгенімді сіздермен де бөліскім келіп отыр. «Әні хитке айналған 5 әнші», «Бірнеше рет тұрмыс құрған жұлдыздар» деген секілді жазбалардан қарағанда пайдалы болар деген үміттемін.
«Қазақ әні дәл мына уақытта пайда болды» деп дөп басып айтуға болмайды. Себебі, адамзаттың дүниеге келгеннен кеткенге дейінгі өмірінің әуенмен байланысуы барлық халыққа тән үрдіс. Алайда, қазақ әніне әлемнің назар аударуы, олардың ғылымға еніп, нотаға жазылуы XIX ғасырға тиесілі. Сондай-ақ, қазақ музыкасына әлем жұртшылығының назар аударуына басты ықпалдық еткен, ең бірінші кезекте, орыс ғалымдары. Олар алпысыншы жылдардан бастап Патша үкіметі жүргізген отарлау саясатымен орыс шаруаларының қазақ жеріне біртіндеп қоныс аударуы нәтижесінде, қазақ халқының шығармашылығымен етене таныса бастаса керек. Және олардың басым бөлігі қазақ әндерінің дамуына орыс мәдениетінің ықпалы басым екендігін жазған. Бұл туралы Ерзакович Борис.: «Қазақ халқының құрамына енген тайпалар мен халықтардың этногенездік өзгешеліктері салдарынан және күні бүгінге дейінгі сақталып келе жатқан көршілес елдердің музыка мәдениетінің ықпалының нәтижесінде қазақ әндері әр жанрда, бағытта көрініс табады»,-дейді. Ол бұл сөзін қазақ музыка тарихында күрделі де, елеулі еңбек жазып қалдырған А.В.Затаевичке жауап та етіп қалдырған екен. Себебі, Затаевич Александр естеліктерінің бірінде: «Орал қазақтарының әні бізге жат емес. Ал, Қарқаралы қазақтарына Оралдық жас жігіттің әні бөгде көрініп, таңырқады. Бұл – қазақ халқының ән өнерінің алуан қырлылығын, жан-жақтылығын, ән қорының орасан молдығының айғағы» дейді.
Қазақтың әншілік өнеріне байланысты ел аузында қалған аңыз Уәлиханов Шоқанның жазбаларында кездеседі. Онда: «Ән аспаннан құс болып қалықтап ұшып жер бетіне жақын келеді. Сонда кейбір жерде төмен, кейбір жерде жоғары ұшып жүрген. Ал, қазақ жерінен өткенде тым аласа ұшып өткендіктен, халық әнді жақсы айтатын болған» делінген. Белгілі ғалымды өзіне қадірлі дос тұтқан орыс саяхатшысы, ғалым Потанин Григорий де қазақ әні туралы өз пікірін қалдырған. Және оны бүгін де бәрі жақсы біледі. Ол өз тамсанғанын «Мен үшін бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай» деп жеткізген екен.
Халқымыздың әні туралы пікір қалдырған орыс ғалымдары өте көп екен. Алайда, соның ішінде жоғары баға бергендерін көзіммен іліп, сіздердің назарларыңызға жазып отырмын. Солардың бірі – «Музыка казахов» еңбегінің авторыЭйхгорн Август. Ол 1870 жылы Түркістанға барып, сондағы өнерпаздармен жақын танысып, мынадай пікір қалыптастырған:«Қазақ әндері құдіретті де, күшті, өктем, әрі сонымен бірге жатық, құлаққа жағымды естіледі… Ауылда, болмаса мал арасында да немесе жапан түзде де жым-жырт аспан астында жалғыз келе жатып салған әнінің өзі әдемі естіледі. Олардың қарапайым сөздері мен саздары айналадағы табиғатпен үндесіп келеді де, оның сырт өмірден алған әсерін табиғи қалпында беріп, сезімдерін ешбір қалтқысыз айқын баяндайды»
Ал,Астафьев Виктордың пікірін Балтабаев Марат «Қазақ халық музыкасы және студент» атты өз еңбегіне қосқан. Онда: «Қазақ әндері – өз эмоциясымен, сезімталдығымен, сөз тазалығымен, айқындылығымен және терең көркем шығармашылығымен баурап алады. Оларда қазақ халқының қатал өмір мектебі де, бастан кешкен және кешіріп отырған оқиғалары бейнеленген» делінген. Әрине, әндерімізді тыңдап отырсақ, олардың мәтіндерінен ата-бабаларымыздың тұрмыстық өмірімен өлең жолдары өрілгенін байқаймыз. Орыс жазушысы Астафьев Виктор да осыны айтпақ болса керек.
Қазақ әніне ерекше ден қойғандардың ішінде кеңестік кезеңдегі белгілі саяси қайраткер Сталин Иосиф те бар. Ол қазақ әні хақында: «Халық өз әндерін ғасырлар бойы сұрыптайды, нәтижесінде өнердің биік сатысына дейін жеткізед» деген.
1816-18 жылдары Астраханьда қазақ әндерінің ноталық жазбасы алғаш жарыққа шыққан. «Музыка и песни уральских мусульман с очерком их быта» еңбегінің авторы, этнограф Рыбаков Сергей мұны өз мақаласына қосып, нәтижесінде сол уақыттағы орыс интеллигенциясының қазақ халқының өнеріне үлкен назарын аудартады.
Қазақтардың топ болып ән айтуы ежелден болғанына дәлелдік ететін, ол туралы алғаш сипаттаған Ресей империясының мемлекеттік қайраткері Левшин Алексей. Оның жазбасында: «Олар (жастар) екі топқа бөлініп, бірінде еркектер, бірінде әйелдер болып екі-екіден қосылып ән айтады. Әйелдер әнге қосып өз жыныстарының артықшылықтарын айтады, еркектерге өз өкпе-наздарын қосып айтады. Ал, еркектер өздерін ақтайды, осылай өздерінің махаббаттарының жарастықтарын сипаттайды» делінген.
Қазақ халқының тұрмыстық және отбасылық өмірі әнмен тығыз байланысты екендігін тағы бір аңғарған ғалым Пфенинг Р.А. (есімі жазылмапты, ғаламтордан да таппадым). Оның қазақ халқының музыка өнері турасындағы тұжырымдамасы былай: «Жазу-сызу үйреткенде, жеке дыбыстар мен буындарды әндетіп айтқызады; Салт-жоралғылардың барлығында да ән айтылады, суырыпсалмалықпен де айта береді; Ән арқылы өлген адамды да жоқтай береді, оның өзінше бір жолы бар; Ауылға жақындап келген жолаушы өзінің келгендігін білдіру мақсатында ән шырқап келеді.»
Маған ең ұнағаны «Қазақ әні» атты мақала жазған, қазақ тарихы мен мәдениетін жіті зерттеген орыс ғалымыАлекторов Алексейдің пікірі. Ол қазақ әнін: «Сыртта соғып тұрған боран мен жылы зілмәңкеде отырып ән тыңдадым. Әнші тері тулақтың үстінде жайғасып отырып, домбырасының шегін қаға бастады. Шектің баяу дірілі, орындаушыға жақындай түскен адамдардың қозғалыс дыбыстары, домбыраның күмбірлеген, қайғылы дыбысы маған ерекше бір әсер етті. Мұндай қарапайым әуенге қаншама поэзия сыйып жатыр. Қолдан істеген екі ішекті домбырада мұншама нәзік, мұндай әсем дыбыстар шығады дегенге мен ешуақытта сенбеген болар едім. Егер де, мына қарапайым, жаныңа тиетін әнді өз құлағыммен естімеген болсам, мен оның ызыңдаған жаратылыс үнімен ұласатын күшіне де сенбес едім!»-деп керемет сипаттапты.
Ал, белгілі орыс жазушысы Гоголь Николай: "Қай уақытта кім шығарғанын құдайдың өзі білетін қазақ музыкасында адам таңқаларлық көркемдіктер аяғыңды аттап басқан сайын кездеседі. Олар даладағы ешкім сеппей, ешкім бақпай өзінен өзі өскен гүл тәрізді. Алғыр музыкант осы бір адам табиғатының үнінде не бір үлкен қорытынды беретін деректер жатқанын бірден біледі"-дейді.
Қазақтың халық музыкасына баға бергендердің басым бөлігі орыс ғалымдары екен. Солардың зерттеу нәтижесінде өзге елдердің де аңсары біздің мәдениетке ауа бастады, тіпті, қазақ арасында музыкатанушылар саны арта түсті. Музыкатану ғылымы тоқтап қалмай, керісінше, дамуын жалғастырып, бүгінгі күнге дейін жетті. Соның тұтқасын ұстаған, XXI ғасырдың музыкатанушысы Тұрмағанбетова Бақыттың «Қазақтың дәстүрлі орындаушылық өнері» атты мақаласынан қазақ әніне баға берген венгер ғалымына да көзім түсті. Ол Браташ А. (есімі жазылмаған) – Азия халықтарының музыкасын зерттеуші маман, қазақтар және олардың музыкалық шығармашылығы жөнінде былай дейді: «Қазақтар – өте дарынды халық. Мен олардың әндеріне тәнті болдым. Егер, оларды венгерлер мен итальяндықтардан кем түспейді десем қателеспедім деп ойлаймын. Қазақстан – азиялық Вена мен Италияның қосындысы іспеттес...»
Мен таңдаған ғалымдар мен белгілі тұлғалар осы. Әрине, бұлардың барлығы 19-20 ғасырларда назар аударып, зерттеу жүргізген ғалымдар. Ал, бүгінгі әніміздің дәрежесіне ден қойып жатқан өзге елдердің музыкатанушылары бар ма екен, болса олар қандай пікірде?! Алдағы уақытта ізденіп, жауабын тапсам, сіздермен бөлісетін боламын. Жазба қажетіңізге жарайды деген сенімдемін! Және де позитив жазамыз!

Асекем бүгін тірі болғанда ғой…

Асекем бүгін тірі болғанда, бүгін әлі тірі Олжекеңнің тірлігін көріп, не дер еді? Сән-салтанаты келісіп тұрғанымен, арасындағы саңылауы — бар сымбатын бұзып тұрған екі күрек тісінің арасынан шырт түкіріп, «Твою мать!» дер еді.