.
Цирк өнері марафонына әлемнің 8 мемлекетінің үздік әртістері қатысады. Дүниежүзілік фестивальдардың жеңімпаздары мен жүлдегерлері, өз жанрларындағы нағыз шеберлер, цирк әулеттерінің өкілдері қала тұрғындары мен қонақтарын қуантпақ. Атап айтқанда, Белоруссия, Голландия, Қазақстан, Қырғызстан, Моңғолия, Ресей, Түркменстан және Эфиопия әртістері елордалық цирк күмбезінің астында өз өнерін ортаға салады. Олардың көбі Астанаға алғаш рет келеді.

Фестиваль көрермендері Африканың экозитикалық алыптарының шоуын тамашалайды – керік Багира және мүйізтұмсық Бони, сондай-ақ, үйретілген аюлар мен маймылдар манежге шығады.

Сонымен қатар келушілер назарына акробаттардың өзіне абурап алатын номерлерін, соның ішінде акробаттық жол, ауада тартылған жіп үстінде өнер көрсететін, моноцикл мінген эквилибристтер, арқанмен жүретіндер, сондай-ақ, эфиопиялық әртістердің орындауындағы икарийлік ойындар. Фестиваль бағдарламасына гимнастикалық жанрлар да енгізілді.
Фестиваль барысында ұйымдастырылатын жарқын оқиғалардың бірі — «Кавалькада» мерекелікшеруі — қатысушыларшілденің 1-і мен 4-і күні сағат 17.00-де үрмелі аспаптар оркестрінің сүйемелдеуімен қала көшелерімен жүріп өтеді. Цирк әртістері Қабанбай батыр даңғылының бойымен Достық көшесіне дейін барады, содан кейін Түркістан және Қонаев көшелерімен жүріп, шеру Қабанбай батыр даңғылында Астаналық цирктің жанында аяқталады.
Елорда тұрғындары мен қонақтары бір апта бойы шілденің 2-сі мен 7-сі аралығында үздік цирк ұжымдарының өнерін тамашалайды.

Фестиваль Астанада осымен тоғызыншы рет өткізіледі. Осы уақыттың ішінде «Азия жаңғырығы» цирк өнері әлеміндегі өзіндік брендке айналып, жоғары көркемдік, ұйымдастырушылық және техникалық деңгейде өтетін маңызды шара болып табылады. Астаналық цирк жыл сайын төрткүл дүниеге жаңа әртістердің талантты, түрлі жанрлардағы әртістердің– сайқымазақтар мен акробаттардың, жонглерлар мен эквилибристтердің, гимнасттардың, сиқыршылардың және аң үйретушілердің есімдерін жария етеді.

Айта кетейік, биылғы фестиваль Қазақстанның Тәуелсіздігінің 2 жылдығына арналады және әлемдік цирк өнерінің басты жетістіктерін кеңінен таратуға, үздік дәстүрлер мен бағыттарды сақтауға және ұлғайтуға бағытталған.

Мұхаммед Әлиді кино әлемінде Майкл Манның «Али» көркем картинасы арқылы ғана білеміз. Чемпионды Уилл Смит сомдаған еді. Фильмде Кассиус Клэйдің қара нәсілділердің құқығын қорғаушы ретіндегі қырына баса мән беріледі, ал оның 1974 жылы Заирде өткен Джордж Форманмен жекпе-жегі фильмнің кульминациясы ретінде берілген. Демек, «Али» фильмі осы аңыз тұлғаның толық өмірін суреттемейді, боксерлік карьерасының бүге-шегесіне аса көп тоқталмайды, азаматтық белсенділігінен хабар беретін көріністер толық емес. Бұны заңдылық деп те қарастыру керек, өйткені осындай ұлы тұлғаның бүкіл өмірін бір кинокартинаға сыйғызу мүмкін емес.

Сондықтан, Мұхаммед Әлидің өмірі мен карьерасынан толыққанды ақпарат алу үшін, оны жақынырақ білу үшін бір емес, бірнеше фильмді көріп шығу керек болады. Құдайға шүкір, чемпион туралы деректі фильмдер аз емес екен.

«Немесе оны Кассиус Клэй деп танимыз» («A.k.a. Cassius Clay»), 1970 жыл


Бұл деректі картина бокстан аса ауыр салмақтағы әлем чемпионы болған, Ислам дінін қабылдағанға дейін Кассиус Клэй деген атпен белгілі Мұхаммед Әли туралы баяндайды. Режиссер Әлидің Генри Купермен, Флойд Паттерсонмен, Джерри Куорримен, Сонни Листонмен өткізген жекпе-жектерінен таспаларды бір киноға жинастырған. Әли өзін бокс тарихындағы ең ұлы адам деп атайды. Марқұм Малькольм Икс чемпион туралы өз ойымен бөліседі.

«Мұхаммед Әли: Қабілет, ақыл және жігер» («Muhammad Ali: Skill, Brains & Guts»), 1975 жыл


Фильмде Мұхаммед Әли карьерасындағы ең жарқын сәттерін еске алады. «Көбелекше қалықтап, араша шағып алатын» чемпион жұдырықтасқан қарсыластары туралы айтады. Үздік жекпе-жектерінен кадрлар көрсетіледі, сұхбаттары бар.

«Ең ұлы» («The Greatest»), 1977 жыл


Өмірбаяндық көркем фильмде басты рөлді Мұхаммед Әлидің өзі сомдады. Сюжет бойынша Кассиус Клэй Ислам дінін қабылдап, Мұхаммед Әли деген есімді алады. Кейін ол Вьетнамдағы соғысқа барудан бас тартады. Бұл шешімі оның кәсіби карьерасына кеселін тигізеді, бірақ соттасу барысында Әли жеңіске жетеді.

«Біз патша болғанда» («When We Were Kings»), 1996 жыл


Әлидің ең қиын жекпе-жегі – Джордж Форманмен кездесуі туралы деректі фильм. Екеуі 1974 жылы 30 қазанда Заир астанасы Киншаса қаласында жұдырықтасқан еді. Сол кездесу Конго халқы үшін үлкен оқиғаға айналды, ел басшысының қаржыландыруымен тікелей трансляция әлем бойынша көрсетілді, бокс шарасына орай үлкен музыкалық фестиваль да ұйымдастырылды.

«Біз патша болғанда» — үздік деректі фильм номинациясы бойынша «Оскар» алды.

«Мұхаммед Әли – Әлемнің көзімен» («Muhammad Ali — Through the Eyes of the World»), 2001 жыл


Мұхаммед Әли спорт тарихындағы ең ұлы тұлға ғана емес, ол азаматтық құқық үшін күрескен қозғалыс мүшелерінің бірі, діни сенімі үшін принципке бара алған қайсар адам, өзіне тән мінезі мен харизмасы бар ерекше жан. Деректі картинада ескі таспалар, оның достарынан, отбасы мүшелерінен, табынушыларынан алынған сұхбаттар бар.

«Әлидің 65-і» («Ali’s 65»), 2006 жыл


ESPN арнасы өндірген телевизиялық деректі фильмде Әлидің бокстағы жетістігі қоғамның рингтен тыс бөлігіне қалай ықпал еткенін баяндайды. Кейбір спортшылар тек спорт әлемінде ғана талант болып қалса, кейбіреулердің мұрасы өз кәсібінен тыс әлемге де әсер ете алады. Мұхаммед сондай ерекше адамдардың бірі, ол Америка тарихына ықпал етті. Фильмге сондай-ақ Әлиге 1960 жылғы Олимпиада «алтынын» алып берген жекпе-жек, 1975 жылғы Джо Фрейзермен жұдырықтасуы енген.

«Маниладағы триллер» («Thrilla in Manila»), 2008 жыл


1971 жылы Мұхаммед Әли мен Джо Фрейзер рингте кездесті. Бұл сол кезең үшін бокс әлеміндегі ең басты оқиға еді. Жұдырықтасуға дейін Мұхаммед көпшілік алдында қарсыласын кекетіп-мұқатумен болады, «Горилла», «Том ағай», «Кемтар» деген аттар тақты. Алайда, Джо Фрейзер судьялардың шешімімен жеңіске жетеді. Бұл Әлидің карьерасындағы алғашқы жеңіліс еді. 1974 жылы матч-реванш болды, бұл жолы судьялар жеңісті Әлиге берді. Бірақ екі боксшының арасындағы текетірес бұнымен бітпеді. Фрейзер мен Әли арасындағы үшінші жекпе-жекті Филиппин астанасы Манилада өткізуге шешім қабылданады. 14 раундқа созылған кескілескен шайқас болады, айқын басымдыққа ие нақты жеңімпаз анықталмайды. Алайда судьялардың шешімімен Әли жеңімпаз деп танылып, чемпиондық атағын сақтап қалады. Деректі фильм осы оқиғаны бүге-шегесіне дейін баяндап береді.

«Мұхаммед Әли: Майамиде жасалған» («Muhammad Ali: Made in Miami»), 2008 жыл


1960 жылы Кассиус Клэй еісмді жас боксшы Майамиге келген еді. Осы жерге ол аса ауыр салмақтың чемпионы болу үшін келеді. Ақырында ол аңызға айналды. Фильмде боксшының жақындары, соның ішінде бапкері Анджело Данди, дәрігері Ферди Пачеко сөз сөйлейді. Бұл фильм боксшының Майамидегі эволюциясын көрсетеді.

«Әлимен бетпе-бет» («Facing Ali»), 2009 жыл


Деректі кинокартинада Мұхаммед Әли онымен жұдырықтасқан боксшылар көзімен баяндалады. Әлимен жекпе-жек өткізген үздік 10 боксшы сұхбат берген. Олардың ішінде, Джордж Форман, Джо Фрейзер секілді Әлидің қас жаулары бар. Сөйтіп, Мұхаммед Әлиді оның қарсыластары айтқан әңгімелер арқылы басқаша тануға мүмкіндік ашылады.

«Әлидің он екісі» («Ali’s Dozen»), 2006 жыл


Мұхаммед Әлидің карьерасындағы ең үздік 12 жекпе-жек туралы баяндайтын деректі фильм. Оның рингтегі төбелестеріне куә болған адамдардың сұхбаттары келтірілген.

«Мұхаммед Әли – Адам, қадамдары, сөздері» («Muhammad Ali — The Man, The Moves, The Mouth»), 2012


Бұл деректі фильм чемпион өмірінің ретроспективасы десе де болады. Фильмде оның өміріндегі негізгі оқиғалар, жеңістері мен сәтсіздіктері баяндалады. Боксшының рингтегі басты кездесулерінен сирек кадрлар көрсетіледі.
Аталған кинотуындылар Мұхаммед Әли туралы толық картинаны қалыптастыруға септігін тигізеді деп үміттенеміз.

Қосымша дерек:
Мұхаммед Әли (Muhammad Ali, туған кездегі аты-жөні — Кассиус Марселлус Клэй) — Американың кәсіпқой боксшысы, ауыр салмақ категориясында жұдырықтасты; бокс тарихындағы ең танымал боксшылардың бірі. Өмір сүрген кезеңі — 17 қаңтар 1942 — 3 маусым 2016.

1960 жылғы XVII Олимпиада ойындарының жартылай ауыр салмақ бойынша чемпионы, ауыр салмақтағы абсолюттік әлем чемпионы (1964—1966, 1974—1978).

Кеше бір отырыста болдым. Журналистер мен баспасөз хатшылары бір-біріне деген наздарын айтқан.
Енді, қалай, негізгі базынасы — қазақша релиздер мен спикерлердің тапшылығы ғой. Орыс тілінде ғана жазатындардың бірі менмін. Оны мойындаймын.

Неге бұлай болды?
Былтыр, жыл басында Кәсіпкерлер палатасына баспасөз хатшысы болып келгенімде, облыс көлеміндегі барлық медиаға танысу хатын жібердім — мен деген Гүліммін, осы қызметке келдім, екі тілде сөйлеймін, жазамын, хабарласыңдар, тіпті тәуліктің кез келген уақытында хабарласыңдар деп. Вацап бар ғой, өзім түнде ұйықтай қоймаймын.
Сосын бұл релиздер екі тілде жазылатын. Алдымен орысшасын жіберіп алайын, сосын қазақша тастаймын деген ойдан ада едім, бірдей жіберілді. Төрт-бес айдай солай жүрді. Одан соң тек қана орысша жазылатын болды. Себебі басылымдардан қазақша бізде тек бір ғана облыстық газет шығады, 4-5 канал бар, онда қазақ редакциялары бар, әлбетте.
Бірақ сол мерзім ішінде маған бір де бір қазақ журналисі хабарласып, мынау не, анау неліктен, оның себебі қандай, енді не болады деген сияқты сұрақ қойып хабарласпады. Осы аралықта жіберген релиздер қазақ басылымдарында жарық көрмеді де. Бір де бір шарамызға келіп қатыспады. Есесіне, орыс тілінде жазатындар танысу хатына бірден фидбек жасап, вацабыма сәлемдерін айтып, «бұл менің номерім, міндетті түрде базаңызға қосып, хабар беріп тұрыңыз» дегендей жаза бастады. Шаралардың барлығына қатысуға тырысып, қатыса алмаса, келе алмаса «міндетті түрде релиз жіберіңіз!» деп ескертеді. Әр релиз, жүз демей-ақ қояйын, бірақ 60-70 пайыз көлемде баспасөзде жарияланып отырды. Яғни, бас-аяғы 15 баспасөз құралы болса, соның 10 шақтысы жаңалығымызды жазады, одан бөлек республикалық деңгейдегі ақпарат көздері жиі бөлісіп отырады.
Шынымды айтсам, кешегі жерде жиналған журналистер (тек қана қазақтар) санын көріп, таң қалдым! Мұншамасы бар екенін сезбеппін.

Релиздер қазақша жарияланбайтынына қарап, қазақ басылымдары кәсіпкерлік тақырыбына қызықпайды, ол турасында ештеңе жазбайды деп ұғынғаным рас.
Одан бөлек, біздің облыс «орысша аймақ» боп саналатыны бар.
Осы ретте бір жайтты айта кетейінші. Палатаға келген алғашқы апталарда офисте бір жиын өтті. Зал толы кәсіпкерлер. Сол кезде бір бастығым: "Қарашы, отырған бизнесмендердің барлығы орыстар. Қазақтар — акиматта", дейді. Әзілмен айтылған осы сөз мен үшін өмір бойғы дәлелдене беретін қағидаға айналды десем де артық айтпаймын.
Әлбетте, барлық жиын-шарамыз орыс тілінде ғана өтеді. Шалғай аудандарда болатындары — қазақша.

Содан кешегі отырысымыздағы әңгіменің өзегі — қазақ журналистерінің баяғы жыры «лауазымды тұлғалар неге қазақша сөйлемейді». Қазақша сөз айтатын спикер жоқ. Не істейміз? Қашан аудармашы болғанды қоямыз? деген сықпыттағы сұрақтар.
Бұл сұрақтар негізінен мемлекеттік органдар, әсіресе әкімдік баспасөз хатшысына қойылды. Палата — олардың қатарында емес. Біріншіден, біз мемлекеттік орган емес, қоғамдық ұйымбыз. Екіншіден — қазақша спикер жоқ деген әңгіме біз туралы емес. Ептеп шала болса да, қазақша сауатты әрі ұғынықты сөйлейтін мамандар бізде бар.

Екі проблема
1. ДДТ синдромынан арыла алмай жүрген журналистер.
ДДТ — танымал әріптесіміз Жалғас Ертайдың «бекіткен» термині.

Жалғас Ертай: «Дін, Діл, Тіл — осы үш мәселе төңірегінде жазылған дүние ғана қазақтарға өтеді»

Кез келген тақырып айналып келгенде қазақтардың «жапа шеккен мүддесін» қаузап кететіні рас. Журналистердің, айталық, салық туралы заңнамадағы жаңалықтар мен туғызатын кедергілері туралы материалдары ақыр-аяғында «енді қазақтар қалай күн көрмек? үкімет қайда қарап отыр?» деген ойбайға айналдыратыны неліктен? Осыны түсінбей өтетін шығармын. Конструктив, тақырыптың байыбына бару, өзі де ізденіп, қосымша дерек көздерін қарау деген жоқ.
Бұл мәселе жиі айтылады, талқыланады. Бірақ, баспасөз қатысатын жиындарда «осы айтқандарыңызды қазақша қайталаңызшы» деген сұрақтар тиылар емес. Қазақша қайталап бермесе, бітті, материал тақырыбы автомат түрде тіл мәселесіне байланады да қалады.

2. Баспасөз хатшыларының басшыларына сөзі өтпейтіндігі, өз саласында қазақша сөйлейтін спикерлерді дайындамайтын жаман әдеті.
Қазақша сөйлейтін лауазымды кісілерді қажет ететін баспасөз құралдарының бар екендігінен 25 жыл өтсе де, хабарсыз келе жатқан баспасөз хатшыларының тірлігі қарын аштырады. Мұндай селқостық, ақпаратпен қамтамасыз етудегі салғырттық танытатын әріптестерді мен біліктілігі төмен деп қарастырамын. Баспасөзбен байланыс орнатудың, дұрыс ақпарат жеткізудің маңызын құрылымдағы мамандарға түсіндіріп бере алмайтындығы — кәсіби еместігінен. Қанша жерден жұмысы бастан асқан, түкіруге қолы тимейтін маман ара-тұра журналистердің сұрауына жауап беру үшін камера алдына шығуға дайын болуын қамтамасыз ету — баспасөз хатшысының тікелей міндеті. Егер пікір газетке қажет болса — маманды мазаламай, өзі жазып беруі тиіс.

Қалай дұрыстаймыз?
Жағдайды оңалту турасында менің өз ойым бар. Қателік екі тараптан да бар. Жоғарыда айтқандарымды жинақтай келе, әріптестерге мына кеңестерімді айтар едім.

Журналиске кеңес:
— Жиын басталмас бұрын, тіпті анонс түскен бетте шақырушы мекеме-ұйымның баспасөз хатшысымен алдын-ала байланысып, қазақша сөйлейтін спикер дайындауын тапсыру. Өтіну, сұрау, талап ету емес, ТАПСЫРУ. Ол оның міндеті. Егер ондай спикері жоқ, барлығы орыс/неміс/ағылшын болса — өзі аудармашы ретінде болсын. Яғни әдетте шетелдік қонақтардан пікір алғандай, жанындағы аудармашы сөздері ілеспе түрде камераға жазылатындай жағдай жасалуы керек. Бірақ ешқашан өз беделдеріңді түсіріп, "қазақша айтып беріңізші" деген сөз айтпаңыз.
— Тақырыпты зерттеу, жан-жақты хабардар болу, дұрыс сұрақ қоя білу. «Осы жиын туралы пікіріңізді айтыңызшы, осы шара туралы не ойлайсыз?» емес, нақты тақырып бойынша сұраңыз. Өзіңізді дымбілмес, теманы қақпайтын, сауатсыз, кәсібилігі төмен адам ретінде көрсетпеуге барынша тырысыңыз.
— Кінәны басқаға арта бермей, жағдайды түзетуге құлшыныс таныту, әрекет ету. Ұсыныс жазыңыз, баспасөз қызметімен тығыз қарым-қатынаста болыңыз, спикерлермен мүмкіндік туған бетте осы мәселе төңірегінде пікір алмасып көріңіз. Тек онысын камераға, диктофонға жазып алудан аулақ болыңыз.
— Белсенділік керек! Барлық жиын-шара кезінде белсенді түрде сұрақ қойыңыз, сауатты, эксклюзив сұрақ қойыңыз. Орысша жазатын журналистер "қап, осыны неге мен сұрамадым!" деп сан соғатын сұрақ қойыңыз! Спикер «Мәссаған!» дейтін сұрақ қойыңыз. Ал ол үшін біліміңізді, біліктілігіңізді шыңдаңыз, белсенді болыңыз.

Баспасөз хатшысына кеңес:
— Қандай да бір құрылымда өзге ұлт өкілдері көп болғанымен, қазақша сөйлейтін адам құрып қалыпты деген шындыққа жанаспайтын, мүмкін емес нәрсе. Жақсы, қазақшасы шала маман ғана табылған күнде де, онымен тығыз жұмыс істеу керек. Өз саласы бойынша әдетте айтатынын қағазға түсіріп, дежурный «ақпараттық парағын» дайындап беріңіз. Ол кісімен офисте тек қана қазақша сөйлесіңіз.
— Кез келген шара кезінде қазақша сөйлейтін спикер болуын міндетті түрде қамтамасыз етіңіз. Тіпті ол нақты сіздің компания/органнан болмаса да, сіздің сала бойынша сөйлей алатын сырттан шақырылған маман болса да жақсы.
— Беделіңізді көтеріңіз. Басшыңызға сөзіңізді өткізе алатын деңгейда болыңыз. «Ләппай тақсыр» ғана емес, бұқарамен байланыс орнату бойынша пікір алмаса алатындай, қандай да бір әрекет ету/етпеу туралы ойыңызға құлақ асатындай статусқа ие болуға талпыныңыз.
— Журналист сұрақ қойғысы келсе, бастығыңызды көлегейлеп, оққағары болмай, жауап беруін ыңғайлаңыз.

***
Отырыста айтылған тағы бір сын жеке басыма қатысты еді: «Шалақазақсың, орысша-қазақша араластырып сөйлейсің».
Мен монотілді ортада жүрген адам емеспін, сөйлеген кезімде екі тілдің сөздері қосылып кетіп жатуы заңды. «Араласшамды» бетіме басушыларға айтарым бір ғана — мендей болып алыңдар.

Табысты болу үшін жетістікке ықпал ететін әдеттерді қалыптастыра отырып, өзіміздің дамуымызға әсер беретін, күшті мінезді тәрбиелеу керек. Ал жетістікке жету жолында қандай әдеттер бізге кедергі болуы мүмкін?

1-ші әдет. Қарсылық
Егер өмірде бір нәрсе ойдағыдай болмаса, жан-жаққа қарамастан бірден шабуыл жасаймыз. Жүйке-жүйемізді тоздырамыз, күш-қуатымызды жұмсаймыз, кейде кездері өмірде өзгермейтін тұстарды білетұра, бірақ оған мойынсұнбастан қарсылығымызды білдіріп жатамыз.

Енді талдау жүргізіңіз қалай және қай жерде қарсылық көрсеттіңіз. Сіздің қарсылығыңыз жақындарыңыздың көңіл-күйлеріне, жұмыстағы өзгерістерге қалай әсер кеткеніне назар аудардыңыз ба? Адам өз мінезін әрқайсысына әр қырынан көрсетеді.
Біреуге айқайлап мінез көресетеді, басқасы ренжиді, ал үшіншісіне келгенде кетеді тұңғиыққа батып. Бұндайдың нәтижесі әрқашан да бір – нашар, бұзылған қарым-қатынас.Бұндай күрделі мәселелерді басқаша шешу керек. Ымыраға келу керек. Агрессия және негативті болдырмау үшін барлығын сол қалпында қабылдау керек. Бұл сізді шыңдай түседі. Жағдайды өзгерту үшін өз көзқарасыңызды өзгерту қажет. Барлық жерде, кезкелген уақытта позитив іздеп жүру керек…

2-ші әдет. Өзіңді құрбан сезіну
Бір адамдар бар өз жауапкершілігі мен өзінің сәтсіздіктерін біреудің басына аудара салады. Олар барлығын мемлекеттен, басшылардан, болмаса ата-аналарыннан көріп, бүкіл сәтсіздіктерін өзінен емес, солардан іздеп, жылап отырады.
Негізі шын мәнінде, барлығы дұрыс көзқараспен қару керек сияқты. Бұл жерде әркім өз өміріне жауапты, өзімізге алған жауапкершілікке өзіміз жауапты болсақ, бұндай оқиғаға тап болмаспыз.

3-ші әдет. Барлығын сынау
Адамдар негізі сынауды қатырады. Бір нәрсені ойлап таубдан гөрі, оны бағалап сын атқан оңай көреді. Кейде тіпті меселеге кірместен бұрын, бағасын беріп, болжап жатады. Сондайлардың жансақ пікірлерінен айналасындағы туыстары, қызметтестері, достары сөзіне еріп жатады. Бұндай адамдармен қарым-қатынас құру қиын әрі жағымсыз.
Мұндайда өзіңіз үшін не маңызды екенін шешіп алу. Әрқашан дұрыс таңдау жасап, қоршаған ортаңызбен жақсы қарым-қатынаста болу.

4.-ші әдет. Бақылау
Өз көзқарасыңыды тықпалап, біреуден талап етіп, біреудің барлық тапсырмаларын орындап, айналаңдағы болып отырған жәйттерге, тіпті тырнақтай мәселерге арласып, бақылауға алу бұл қоршауыңыздағыларға теріс ой немесе агрессия тудырады.
Бұндай әдеттерден құтылу үшін, айналаңыздағы адамдарды ынталандырып және шабыттандырып, өзіңе тиісті жұмысты істеуді талап ету керек, сонда ғана нәтиже шығады.

5-ші әдет. Өзіңді әрдайым барлық жағынан дұрыс деп сезіну
Басқа адамның сөзін естуге және көзқарасын қабылдамау. Айналасында болып жатқан нәрселерге бір қөзқараспен қарау. Бұндай әдеттерден құтылу үшін басқа адамды тыңдап және пікірін естуге үйренуіміз керек. Бұл ең даулы мәселелерді шешу кезінде көптеп көмектеседі деп ойлаймын.

Енді өзіңізге сырт көзден қарап көріңіз. Қайсы әдеттер сізге тән? Сіз бұл әдеттерді дұрыс ұғынсаңыз өзіңізбен жұмыс жасаудың алғашықы қадамдарыңыздың бірі болады есептеңіз. Өз әдеттеріңізге талдау жүргізіп, сіздің табысқа жетудің жолда кедерге болатын әдеттердің анықтаңыз. Оларда құтылу жолын іздестіріңіз. Ол сізге қоршаған ортағызбен жақсы қарым-қатынас құруға және сіздің мақсаттарыңызға жақындата түседі.

31 мамыр — Ашаршылық пен саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күнінде көптен жоспарлап жүрген КарЛаг мұражайына жолым түсті. "Қаралы күн" деп айта салғанмен, бұл қайғы-қасіретті қазақ ұмытпауы керек. Ұмытпау деген бір бөлек, бұл кешірілмейтін зұлымдық! Шіркін, сол солақай саясат болмағанда қазақтың саны әжептәуір болатын еді-ау! Ашаршылықты қолдан жасау үшін қандай қатыгез адам болу керектігін елестете алмаймын.
1. Сталинизм

2. Шаш ал десе бас алар

3. КарЛаг басшысының кабинеті

4. Хатшының орны

Мұражайда камераның «вспышкасын» қолдануға тыйым болғаннан кейін барлық фотоларды ұялы телефонға түсірдім.
5.

6. Абақты

7. Зындан

8. Жазалау камерасы

9.

10.

11. Зертхана

12. Айдаудағы адам

13. Ажалын күткен әйел

14. Ленинизм

15.

16.

17. Тәркілеу

18. Сананы сыммен торлаған кезең

19.


1 сағат жүріп көргенімді суретпен жеткізуге тырыстым. Бірақ, көзбен көргендегідей әсер алу қиын. Қайғылы әуенмен сүйемелдеп тұратын абақтыға кіргеннен-ақ бойыңыз шымырлап қоя береді. Мұражайда муляждардан бөлек құнды құжаттар да бар. Қазағым деп еңіреген зиялы қауымның суретін осы мұражайдан көргенде Голощекинді тірілтіп алып қайта өлтіргің келеді.
Бұндай қорқынышты жағдай ендігәрі адамзаттың тарихында болмаса екен!

КарЛаг мұражайын көрмегендер болса келіп көруге кеңес беремін! Мекен-жайы: Қарағанды облысы, Долинка кенті, Школьная көщесі 39. Дүйсенбі күні демалыс.

Күнделікті түсіріп жүрген суреттерімді @erzhan_khamitov инстаграмға салып отырамын. Қызықтырып жатса тіркеліңіз)

Сонымен, соңғы қоңырау соғылды, жас түлектер қолдарындағы гүлдерін жақындарына тапсырып, сыныптастарымен бірге қыдыруға кетті. Қыдырғанда сол орталық саябаққа барады, үйлеріне келіп бір тамақ ішеді да, киімдерін ауыстырып әрі қарай, дайындап қойған ресторандарына баруы мүмкін. Бізде солай болған. Қазір, жастардың арасында темекі тарту, арақ ішу бұрынғыдағыдай мода болмағандықтан түнгі қыдыру ұзаққа созылмайды. Оның үстіне алда әлі ҰБТ бар дегендей. Ал, Сіз, көрші орыстардың мектеп бітіріп жатқан түлектерін көрдіңіз ба? Көрмесеңіз орыстардың белгілі блогері Варламовтың постына сілтеме жасайын varlamov.ru/1741557.html (бұл сияқты суреттер жетеді. Желкенішті иа?!)

Олардың жанында біздің түлектер әлі бала ма деген ойға келдім. Ол тіпті жақсы да. Себебі, екі адам кетіп бара жатса біреуінің қолында міндетті түрде арақ немесе пиво. Енді олардың тегі мен тәрбиесіне күмәндана беріңіз. Ресей шынымен де ішіп кеткен ел екен ғой. Болашағы мынау болса келешегі не болады? Мектеппен қоса балалық шақтары да бітіп бара жатқанын аңғармайтын сияқты. Бұл дегеніңіз 1-2 жылдан кейін әлеуметтік желілердегі «Жалғыз басты әйелмін. Балам ауыру. Көмек беріңіздер!» деген сурет…

Қызын қырық үйден тиып, бөтен үйге қондырмайтын, ұлын бөтен үйден тойдырмайтын қазағымның тәрбиесі мықты ғой. Бұл постты үйренсін деп емес, жиренсін деп салдым. Әйтпесе, көрші орыстарға еліктеп кететініміз жоқ емес қой)
Бейбіт Сарыбай айтпақшы "Әрбір пост, бір тост сияқты")

Кезінде Месопатамия, кейін Вавилон болған, арабтардың жаулағанына дейін халқы христиан дінін ұстанған, одан соң 95% мұсылмандыққа көшкен қазіргі Ирак мемлекетін көбі Саддам Хусейн арқылы біледі. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Ирак өзге көршілес мемлекеттері сияқты Ұлыбританияның мандаттылығына көшкен. Ағылшындар оларға алғашқы конституция жазып, монархияны енгізді. Халық 1958 жылы монархияны құлатып, кейін тәуелсіз республика жариялады. Он жылдан кейін мемлекеттік төңкеріс болып, билікке Баас партиясы келді. Сол кезде С.Хусейн вице-президент еді, ол билікке қалай келді дейсіз ғой? С.Хусейн сол кезде-ақ БАҚ-тың күшін білген еді, елде телевизиялық каналдар, радионы дамытты, әрине ол жерде барлығы тек С.Хусейннің жақсылығын, халықтың қамы үшін еңбек етіп жатқандығын көрсететін. Халықтың сеніміне кіріп алған соң, партияның кезекті отырысында сол кездегі президент Аль-Бакр отставкаға кетеді (ақпараттар бойынша – ауыру себебінен «мұнда бір гәп бар))»). Кішкентай кезінде әкесі қайтыс болып, анасы әкесінің ағасына тұрмысқа шығады, деректер бойынша отбасы өте кедей болған, балалары көп болған, оған қоса өгей әкесі С.Хусейнді ұнатпаған көрінеді, жастайынан өте қатал болып өскен бала 22 жасында ағасын өлтіреді, кінәсін жуып-шаю үшін ақша беріп, кетіп қалатын көрінеді. Жастайынан Гитлер, Ленин, Маркс, Энгельстердің шығармаларын оқып өскен. Президент кезінде кедейлерді жиі тамақтандырған, оларға жер берген, машиналарды сыйға тартқан. Халық оны жақсы көру үшін, мешіттер салдыртқан, тіпті құпия түрде қан тапсырып, оны жинап, кейін соның қанынан Құран кітабын жаздыртқан екен. Туып өскен жерінде С.Хусейн атындағы мешіт бар. Президенттігі кезінде ел екі соғысқа қатысқан: 8 жылдық Ирак-Иран соғысы (территориялық дау, Иранның ішкі саясатқа араласуы) және Кувейтті окупациялау (мұнай өндіруді қысқартпағаны үшін). 90 жылдары Кувейт үшін бүкіл әлем шулағанын, Иракты көбі кінәлағанын, атақты «Буря в пустыне» операциясының қалай өткенін өздеріңіз білетін шығарсыздар. Қысқасы осы))

Диссертациямды бітірдім, антиплагиаттан өттім, Құдайға шүкір! Енді мемлекеттік емтиханға дайындалуды бастадым. Бүгін карта сатып алып, күніне 2-3 мемлекеттен зерттей берейін деп шештім. Қызық ақпарат тауып жатсам, Сіздермен бөлісуді жөн көрдім. Ең бірінші, Қасиетті Мекке орналасқан ел — Сауд Арабиясынан бастадым. Мұнай өндіруден 1-орында. Білесіздер ме, 19 ғасырда бұл мемлекетте əлі мұнай табылмаған кезде, экономикасы тек қажылыққа келген адамдардың ақшасынан тұратын. Сонау 1928 жылдан бастап Кеңес Одағының Сауд Арабиясындағы елшісі қазақтан шыққан Нəзір Төреқұлов Мəскеуге саудиттер еліндегі тұщы суды игеру туралы бірнеше мəрте хат жазған болатын. Бірақ, оған ешкім мəн бермеді. Кейін американдықтар осы суды іздеп жүріп, мұнайдың көзін тауып алып, əлі күнге дейін сол мемлекеттен көзін ала алмай жүр. Ең қызығы, Сталин Н.Төреқұловты ату жазасына кесіп, өлтіргеннен кейін Сауд Арабиясының королі Кеңес одағымен дипломатиялық қатынастарын 50 жылға жуық уақытқа үзген болатын. Біздің елде Нəзірден басқа елшіні көргіміз келмейді, тіпті араласқымыз да келмейді деген Сауд Арабиясының Королі Нəзір ағамызды қатты сыйлайтын. Тіпті одан кейінгі Корольдер де, қазіргі уақыттағы ел қызметкерлері де Нəзір ағамызды есінен шығармауда. Қазақстан тəуелсіздік алғаннан кейін, Елшіміз сол жаққа барғанда, арабтар елшілігімізге арналған орынды көрсетіп, бұл жер Сіздерді 70 жыл бойы күтті деген екен.

Күні кеше Daily Express порталы HBO телеарнасының Джон Сноу туралы жеке сериал түсіру жоспары бар екенін хабарлады. Онда «Тақтар ойыны» сериалының бас кейіпкері Джон Сноу туралы спин-офф түсіретіні айтылған. Алайда, EW порталы бұл ақпаратты терістеді. Дәлірегі, «Тақтар ойыны» сериалы өкілдерінің айтуынша, Джон Сноу туралы жеке сериал түсіру шындыққа жанаспайды.
Ал, сіз талай көрерменнің сүйікті кейіпкеріне айналған Джон Сноу туралы бөлек сериал түсірілгенін қалайсыз ба?

Фейсбукта саяхаттарымен танымал қолданушы Жан Гаскин Антальяда өтіп жатқан EXPO туралы өзінің көргендерін фотоларымен бірге жариялаған екен.


ЭКСПО 23 сәуірден 30 қазанға дейін жұмыс істейді. Антальяға биыл 8 млн турист келеді деп күтілуде. Оның 2 миллионы тек ЭКСПО үшін, қалғаны демалуға келетін туристердің 50%-ынан құралады деп есептелген. Бұл аймақта 800-ден астам қонақүй бар екенін және Антальяның өзінде 1,5 млн адам тұратынын ескерсек бұл тым төмендетіп айтылған болжамдар.


Қауіпсіздік өте жоғары деңгейде. ЭКСПО аймағына кіру үшін 2 рет тексеруден өтесіз. Әр 30 метр сайын мөлдір, әйнек қоқыс жәшіктері тұр.


Дәл әуежайдағыдай тексерістен өтесіз. 40 шақты кіру есігі бар. Билеттер 60 лира, шамамен 20 доллар. 5 жасқа дейінгі балаларға тегін. Студенттер мен оқушыларға жарты ақысына. Бағалары өте қолайлы.


ЭКСПО территориясы 90 гектар. Үкімет бұл жерді Ауылшаруашылық институтының меншігіне берген. Барлық объектілерді тендерді ұтып алған 2 кәсіпкер өз қаражаттарына салып шыққан. Жоспар бойынша бұл ақша артығымен қайтады деп ойлайды. Тек 114 метрлік мұнараны қала әкімшілігі жасаған, қаланың символдарының біріне айналмақ.


Көрменің демеушілері көп. Түркияның ірі компаниялары павильондарын өздері салып шыққан. мысалы Turkish Airlines пен Turkcell-дің павильондары ерекше. Биылғы көрменің тақырыбы: Балалар және гүлдер. Слоганы: Гүлденген әлемді балаларымызға сақтап қалайық!


Балалар әлеміне келгеніңізді бірден түсінесіз.


Диснейленд пен аквапарктың қосындысы деуге болады.


Балаларға — қауіпсіз экстрим.


«Жасыл энергиямен» фильтрленетін ауыз су.


Балалар ойында, ата-аналары көгалда демалуда. Әлбетте wifi тегін.


Балалар мына жерде электрокар айдап, жол жүру ережелерін үйрене алады. Ақысыз. Кіру билетіне кіреді бұл да.


Балаларды топтарға жинап, тәжірибелі биолог ағайлармен қыдыртуға болады. Бәрін түсіндіріп айтып береді.


Жаяу жүрістен шаршасаңыз — мынадай машиналарға мініп алуға болады. Тегін бұл да.


Әр 300-400 метр сайын шәйханалар, кафелер бар.


Қарапайым трансформатор станциясын да әдемілеп көмкеріп қойыпты.


Түркияның 7 түрлі аймағының асханасы ресторандар көшесінде орналасқан.


Тамақ бағалары өте арзан. Бұл дұрыс та бір жағынан. ЭКСПО-ның кіру билетіне қарамастан адамдар осында тамақ ішу үшін де келеді.


Жасыл мүсіндер көп.


Истанбул қаласының павильоны.


Қытай.


Жапония.


Шетелдіктер қазір де көп. Түріктер тасымалдаушы компаниялардың салығына 20% жеңілдік жасаған, сәйкесінше олар да билет бағаларын түсірген. Демалысқа келіп кетіп жатқандар көп.


Ересектерге арналған демалыс орны. Кальян, нарды, ұйқы.

Толығырақ мына жерде: