Қыз мұраты — кету екені белгілі. Ал кеткен қыздың мұраты — барған жерге сыю. Барған жерге сыю үшін, меніңше, кез келген келін қазақтың салт-дәстүрін орындап, таңертең ерте тұрып ата-енеге шай беріп, қысқасы, сол үйдің отымен кіріп, күлімен шығуға міндеттеліп жатады. Келіннің өзі оның барлығын мойнына артып алады.

Кіндігін ашқан қыз кімге керек?

Өмір есігін ашқан әрбір сәбиді жас шыбыққа теңесек, шыбықтың да ағашқа айналары әммаға аян табиғат-ананың бұлжымас заңдылығы. Ал ағаштың түзу, я қисық болып өсуі – оның бақташысынан.
Алла Елшісі (с.а.с.): «Әрбір нәресте әу бастағы жаратылыста, фитрада туылады. Алайда, ата-анасы оны не яһуди етеді, не христиан етеді, не мәжуси етеді», – деген.
Дәл солай, бесікте жатқан сәбидің де болшақта ел қатарлы ғұмыр кешуіне, ақ жаулықты ананың ақ сүті арқылы даритын тәрбие мен өсе-келе араласқан ортасыда зор ықпалын тигізері шығар күндей шындық. Сондықтан, қара сөздің қадірін білген халқымыз, «Ана – ұрпақ тәрбиешісі» – деп бекер айтпаса керек-ті.
Қазекең: «Есті қыз етегін қымтам ұстар» – дейді. Бірақ туғаннан тағдыры ауыр әйел затының бүгінгі сыртқы келбетіне көз жүгіртсеңіз, қазақ санасынан аталы сөздің ауылы алыстап кеткендігін аңғарасыз. Себебі, етегін кескенді ерлікке балайтын, төсін көрсеткенді сұлулық санайтын, кіндігін ашқанды кербездік деп қарайтын апке-қарындастарымыздың қатары қара ормандай қалың. Ұятын юбкаға айырбастап, арын ақшаға саудалаған қыз баладан ұрпағын тәрбиелер ананың шығуы, суды киімшең жүзіп өтіп, құрғақ шығамын дегенмен бірдей.
Осы бір қазақ қоғамы үшін қуанышынан қайғысы басым көрініс келместің кемесіне мініп кеткен кешегі кесір кеңестің тарту еткен қасіреті. Иә, орыстың отарына айналмағанға дейін, қазақ қызы үшін кіндігін ашып жүрмек түгілі, түндігін түрмей ұйықтаудың өзі үлкен ұят еді. Бүгінгідей кәзекейінің жағасы төсінен төмен болады деген ой, салтымыз – сайқымазақ, дәстүріміз – дүбәраға айналмай тұрған шақта, аруларымыздың санасында қылаң бермек түгілі, сайтан айдап, түсіне де кірмеген шығар. Қазекең: «Ақиқатқа келгенде атаңның қылмысы болса да жасырма» – дейді, азат ғасырдағы қазақ қыздарының басым көпшілігі кеңестен қалған «имансыздық» деп аталатын даңғыл жолдың жиегінде жартылай жалаңаш жүр. Соған қарағанда баба дәстүрі мен шариғи үкімдерді қыстырар қызың қалмағандай көрінеді… Әсіресе, жазды күні күнәлі көріністерге жиі куә боламыз.
Қазақ қызы десе иманды, ибалы, инабатты, шолпысы сыңғырлаған, талдырмаш кейіптегі образдың осы күні көз алдымызда сағымы ғана қалған сыңайлы. Себебі, қоғамымыз жөргекке сиған төсі жер көкке симай жүрген аруларымыздан аяқ алып жүргісіз.
Осы туралы, Әбу Һурайрадан (р.а.) жеткен риуаятта Алланың Елшісі (с.а.с.) былай дейді: «Тозақтықтардың екі түрін көргенім жоқ (олар ақырзаман жақындағанда болады). Бірі – қолдарында сиырдың құйрығындай қамшылары бар, соларымен адамдарды ұратын топ. Екіншісі – жартылай жалаңаш киінген, қылымсып, мүләйімсіген, бастары түйенің өркешіндей қисайған әйелдер тобы. Олар жұмаққа кірмейді, исін де сезбейді. Жұмақтың исі олардан тым қашықта болады».
Данышпан халқымыз: «Ақ жаулығы ананың – Ақ көрпесі баланың» – еріккеннен айтпаса керек-ті. Бірақ, киімі тиым салынған жерін жабуға жетпеген әйелден перзентін қымтар қасиет табылар ма екен…
Шамамен 6 ғасыр бұрын ғұмыр кешкен Мөңке бидің ақыр заман туралы толғауында:
«Орай салып бастарын,
Жалпылдатып шаштарын,
Тақымдары жалтылдап,
Емшектері салпылдап,
Ұят жағы кем болар,
Сөйткен заман кез болса,
Түзелуі қиын болар.» – деген жолдар кездеседі. Бабамыздың көрегенділігіне таң қалмасқа амалың, қане. Себебі өткен тарихимызға зер салсақ қыз баланың төсін ашпақ түгілі, еркек адамның көзіне тура қарауы ыңғайсыз саналған, ұят деп дәріптелген. Екі ғасырдай миымызда қалағандарынша психологиялық бомба жарып келген «қайырымды» көршіміз, білгенін істеді. Шамасы жеткенше санамызды улады. Салт-дәстүрімізге зақым келтірді. Кезінде кимешек киіп жүрген әжелеріміз, бұл күні жастарына сай киініп, артындағы ұрпағына үлгі көрсеткені сол, жастармен жарыса жалаңаштанып жүр. Амал жоқ, бұған да көз үйренді… Үйретті…

Ақпарат әлемді билейді. Ақпаратты таратудың әртүрлі технологияларының дамуы біздің планетамызды үлкен «ауылға» айналдырғандай және бізді ол «ауылда» шынымен не болып жатқаны қызықтырады, дегенмен, сол болып жатқан жағдайлар туралы басқалардың не жазып, не айтатындығы одан сайын қызықтыра түсетіндігі шындық.
Біздің жетістігіміз бен өз өмірімізде қаншалықты алға жылжығанымыз санамызға қандай ақпаратты саралап енгізгенімізге байланысты.
Ақпаратқа ие болғандар әлемді билейді. Осы сөздің дәлелі ретінде австралиялық интернет-журналист, хакер Джулиан Пол Ассанжды (Julian Paul Assange) келтіруге болады. Wikileaks сайтын құрушы Ассанж 1971 жылы шілде айының 3 күні Австралияда дүниеге келген. Үлкен көлемде шпиондық жанжалдар, биліктің жоғары эшелонындағы жемқорлық, әлемдік державалардың дипломатияларының «жасырын» тұстары мен әскери қылмыстары туралы құпия құжаттарды көпшілік назарына жариялаған. 
Мемлекеттік құпия құжаттарды жариялау қылмыспен теңеледі. Және бұл үшін бас бостандығынан айрылатынын, тіпті өміріне де қауіп төнетінін біле тұра Ассанж осы «батырлығын» қалай және не мақсатпен жасады?
Wikileaks сайты өз жұмысын 2006 жылы бастаған екен. Алдағы уақытта қандай деңгейде жұмыс жүргізетінін білген Ассанж негізгі сервердің «үйі» Швеция болады деп шешті. Себебі, бұл ел журналистерге деген түзу ниетімен танымал. Сайттың басты ерекшеліктері: Интерфейс қарапайым және түсінікті, белгілі техникалық білімі жоқ адам да жеңіл қолдана алады; кез-келген адам өзіне белгілі болған құпия құжаттарды еш кедергісіз сайтқа жібере алады; криптографиялық технологияларды қолданудың нәтижесінде ақпарат жіберуші толықтай жасырын түрде қалады (анонимно) және оған ешқандай қауіп-қатер төнбейді. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары ретінде құжаттар Wikileaks сайтына шықпас бұрын порталдың барлық серверлеріне көшірме жасалып, бір уақытта шығады. Нәтижесінде ақпарат қай жерден жіберілгенін анықтау мүмкін болмайды. 
Джулиан Ассанж Wikileaks сайтымен шектелмей, Ауғанстандағы соғысқа қатысты 100 мың, Ирактағы соғысқа қатысты 10 мыңдай құжаттарды баспасөз беттеріне де жариялауға берген. Олардың қатарында «әл-Жазира», «The Guardian», «Der Spiegel» және «The New York Times» секілді газет редакциялары бар. 
Бұл құжаттарды жариялау бұқара халыққа осы елдерде ғана емес, әлемде не болып жатырғанын жақсы түсінуге көмектеседі деген болатын Джулиан және ол қолында Пентагонның 15 мыңға жуық құпия құжаттары бар екенін де мәлімдеді. 

Бүгінгі таңда Ассанж Лондондағы Эквадордың елшілігінен саяси баспана алып, сонда отыр. 2013 жылдың тамыз айында Wikileaks сайтында 400 гигабайттық құпия материалдарға сілтеме салынған. Бірақ, құжаттар құпия кодпен сақталған. Құпия код  Джулиан Ассанжға немесе Wikileaks сайтының негізгі өкілдеріне қауіп төнген жағдайда жарияланады делінген.
Жасаған істерінен сөз бостандығын қалыптастырып, әлемде әділдік орнату, адам құқығын қорғау, құпияларды жариялау арқылы басқарушы элитаны «аяғын аңдап басуға» итермелегендей көрінеді. Алайда, бір емес, бірнеше әлемдік «айдаһарлардың» құйрығын басқан бір адамға барлығы жүріп қарсы тұра алмағаны қалай деген заңды сұрақ туады. 
Интернет-журналистің АҚШ-тан бастап, көптеген батыс елдерінің мемлекеттік «құпия» құжаттарын жариялап, қылмыс жасағанына қарамастан, оны халықаралық арнайы қызмет органдары іздеу салып, ұстай алмай жүргендігіне сену қиын. Wikileaks сайтында жарық көрген құжаттардың көпшілігінің АҚШ-қа қатысы бар. Америка Құрама Штаттары бәріне белгілі көп мөлшердегі ақшалай ғана емес, адами ресурстарымен, хакерлерімен, ұлттық қауіпсіздік агенттіктерімен қалайша бір сайтты жауып, жұмысын тоқтатуға күші жетпей отыр?
Джулиан Ассанж Остинда өткен технологияны дамытуға арналған South by Southwest халықаралық конференциясында Skype арқылы сөз сөйлеп, «АҚШ-тың ұлттық қауіпсіздік агенттігі мен Ұлыбританияның мемлекеттік байланыс орталығы біздің планетамызға «тыңшылық» жүргізетін болады, себебі, бұл бағыттағы олардың мүмкіндіктері 1,5 жыл сайын екі есе өсу үстінде» екенін мәлімдеді. 
«Әрбір адамды бақылау мүмкіндігі көп ұзамай шындыққа айналады, бұл алдағы бірнеше жылда шешілетін мәселе» деді Ассанж. Сонымен қатар өз сөзіне «біз жаңа тоталитарлық әлемге аяқ басып келеміз, Сталин немесе Пол Пот кезіндегідей емес, әрине,  тоталитарлық-тұрақты бақылау жүргізу мағынасында» дегенді сенімді түрде қосып айтты [1]. 
Америкалық лингвист, философ, саяси аналитик – Ноам Хомский өзінің зерттеулерінде «БАҚ көмегімен адамдарды басқарудың 10 әдісін» келтірген болатын [2]. Солардың ішінде «бірте-бірте енгізу» мен «адамдар туралы олардың өздерінен де көп білу» әдістері бар. Америка Құрама Штаттарының арнайы бақылау агенттіктері адамдарға бақылауды күшейтпесе, әлсіретпейтіні анық. Дүние жүзі бойынша көптеген мемлекеттер мен адамдар арасындағы ақпараттық-коммуникациялық байланыстарды, интернет желісіндегі процестерді, смс-хаттамаларды, пошта жәшігі арқылы хат алмасуларды, ұялы телефондармен сөйлесулердің барлығын бақылап отыратындығын, жазылып, сақталатындығын 2013 жылы Американың арнайы агенттіктерінде жұмыс жасаған Эдуард Сноуден мәлімдеген болатын. Онымен қоса «PRISM», «X-Keycore», «Tempora» сынды жобалар туралы да құпия құжаттарды жариялауға берген. 

Әскери адамдарға «бұрынғы» деген сөз қолданылмайтыны белгілі. Ал Сноуден сынды арнайы қызмет өкілдерін «бұрынғы» деп айтуға тіптен келмейді. Қандай «қылмыс» жасаса да оның бір себебі, анық «миссиясы» бар. Сноуденнің «миссиясы» Американың әлемге бақылау орнататындығы туралы «құлаққағыс» ретінде тұспалдап көрсету, аудиторияны соған дайындау немесе осы арқылы алдын ала қоғамның реакциясын біліп, саналарына судай сіңіргісі келген шығар. Бұл ақпарат интернет арқылы бұқараға тез жетіп, таралып, уақыт өте келе қалыпты жағдай ретінде қабылданатын болады. Осылайша Ноам Хомскийдің БАҚ арқылы басқарудың бірінші әдісін байқауға болады.

Екіншісі, «адамдар туралы олардың өздерінен де көп білу». Жоғарғы «система» адамдардың физиологиясымен қатар психикасы туралы да өте көп мөлшерде ақпарат жинап, басымдыққа ие болды. Ақпараттық технологияның дамыған заманында интернет, әлеуметтік желілер арқылы бұқара халық туралы әр түрлі бағытта деректер жинақталады. Олар Facebook, Twitter, Instagram т.б. тіркелу кезінде (аты-жөніңіз, суретіңіз, телефон нөміріңіз, айналысатын кәсібіңіз), қолдану кезінде (күнделікті суреттеріңіз, немен айналысатыныңыз, қызығушылықтарыңыз, GPS арқылы әрдайым жүрген жеріңіз, ой-пікіріңіз) тағы да басқа әркімнің өзі жазған ақпараттары арқылы қолданушының психикасын толықтай зерттеп біледі. Ал адамның психикасын білу дегеніміз – сол адамның қоршаған ортадағы болған оқиғаны түсінуін, елестетуін, қабылдауын, ерік, сезімін білу деген сөз. Психиканың жоғары нысаны – адам санасы. Демек, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы адам санасы басқарылады деген сөз. Адам санасын басқару – күштеп емес, адамдарды «саналы» түрде өзіне тиімді жаққа бұру, керек іс-қимылдарға итермелеу. 

Байқап қарасақ, тарихы тереңде жатқан АҚШ-қа Wikileaks сайтында жарияланған «құпия» құжаттар ешбір кесірін тигізбейтіндей. Құжаттар қатысты болған мемлекеттік өкілдер не жазаға тартылып, не өз орнынан түсті дегенді естімедік. Сноуденнің мәлімдемесінен кейін АҚШ ұлттық қауіпсіздік агенттіктері мен барлау орталықтары «бақылауын» тоқтатты деп ешкім айта алмайды. Тарихта бірнеше рет кездесетін «ақпараттың жайылып кетулері» Американы басқалардың алдында одан сайын күшті қылып көрсететіндей. Әлемді мысымызбен басып отырмыз дегендей пиғылдарын үсті-үстіне дәлелдей түсетіндей.
Ресейлік жазушы, журналист, саяси сарапшы Д.Ю.Лысков pravda.ru сайтындағы жарияланымында былай дейді: «Wikileaks жеке мақсаттармен жасалған дүние ме, әлде АҚШ мемлекеттік департаментінің қаруы ма?» деген пікірталаста басы ашық тұрған нәрсені назардан шығарып аламыз, ол – Wikileaks-тың АҚШ тапсырысымен жасалғандығы.
Алайда, Wikileaks-ты кім жасағаны маңызды емес. Джулиан Ассанж бен оның ең басты ақпарат берушісі Бредли Меннингтің оқиғалары шынайы ма, әлде ойдан шығарылған «аңыз ба», оған ешкім ешқашан нақты жауап бере алмайды. Себебі, қандай жағдай болмасын күмән болуы заңдылық» [3]. 
Ең бастысы бірнеше жыл ішінде ғаламторда әлемнің назарын өзіне аудартқан ақпараттық ресурс таралды. Бұл ақпараттық ресурс ғаламшарымыздың көптеген мемлекеттерімен қатар, экономикалық аймақтарының да саясатына айтулы өзгерістер әкелді. 
«Тек бір ғана нәрсеге сенімді бола аламыз, яғни, ештеңеге ақи-тақи сенімді болмау керек» — деп Үлкен Плиний айтқандай [4], бұл ақпараттық ресурсты кім шығарғанын нақты айта алмаймыз. Оның мұндай жұмбақтығы оған тағы да күш қоса түсетіндей. Қалай болғанда да Wikileaks ақпараттық қоғамда әлемдік деңгейде көрініс берген ең ықпалды ақпараттық қару ретінде тарихқа енгені анық.


(Суреттер интернет желісінен алынған)

Мені
twitter: twitter.com/Raiymbek94
Facebook: www.facebook.com/raimbek.ramazanov?ref=tn_tnmn
желілерінде оқыңыз. Рахмет!

Блогқұрылтайдың екінші күні яғни 24 наурызда Шымкент қаласында той бар еді. Сол себептен кешкі астан соң Астанаға жол жүріп кеттім. Астанадан Шымқалаға аман-есен жеткен соң, билетті тексеріп бар екеніне көз жеткіздім. Тойды шулатып, құттықтап Астанаға оралуға бет алғанда билет тапшы болды. Поезға билет 31 наурызға дейін қалмапты.

Үмітім үзіліп, автобуспен қайтсам қайтам деп, белімді бекем буып вокзалға келсем алыпсатарлар алдымнан шықты.

-Бүгінге, ертеңге, арғы күнге поезға купе, плацкард, вип дейсіз бе бәрі бар дейді. Қолында 7-8 билет бар екен. Қысқасы қазір бастапқы ақшасын тастасам, кешкісін қолыма ” өз есімім” бар билет ұсынатын болды. Нөмірімді, ИИН -ді жазып алып хабарласам деді. Амалсыздан билетті суммасынан екі есеге артық алуға тура келді. Жалпы айтқанда, ауадан ақша істеу дегеніміз осы…


P.S Кейін интернетті ақтарып отырсам, мына ақпаратқа көзім шалынып қалды. Енді есте жүреді екен…

e-kyzylorda.gov.kz/?q=kk/content/temirzhol-biletterinin-alypsatarlary-endi-tabyssyz-kalmak-3

“Жолаушылар тасымалы” АҚ теміржол билеттерін қайта сатудың белең алуымен күрес жұмыстарын бір жүйеге келтірмек. “Қазақстан теміржолы” баспасөз қызметінің мәліметінше, теміржол билеттерінің алыпсатарларына 1000 АЕК (1 618 000 теңге) көлемінде айыппұл салынады.

Сенің сөздерің мағынасыз болғандықтан Мен бала сияқты құлағымды басып Музиканы шегіне қойып Ла Ла Ла деймін, Бірақта менің жүрегім оны тоқтата алмаса, Мен оны тоқтату үшін бір іс-әрекет жасау керекққой, сондықтан мен лалала деймін

Я, көптен бері арманымның бірі блогқұрылтайға бару еді! Өзім блоғ жазбағанмен барғым келеді.Блогшылармен кездесіп, дос болып дегендей. Я бұл көбісінің арманы шығар! Мүмкін менде блог жазып үйренермін. Еліміздің блогін асқақтатып дегендей.

Бұл ит интернет жұлдызына айналып батыр атағын алды.
Аргентиналық 14 жастағы қыз жаңа туылған өз баласын қоқысқа лақтырып кеткен, Бұл ит шақалақты алып өз күшіктерінің қасына қойған, ең таңқаларлығы бала жылаған сәтте үстіне жамылғы жапқан көрінеді, Сырттай бақылап тұрған иттің иесі шақалақта аздаған жарақат болғанымен еш тістің орыны жоқ екенін айтты.Тірі қалған бұл шақалақты жергілікті ақпарат құралдары «Керемет жан иесі» деп атап кетті. Ақпарат: Моңғолия ақпарат құралына сілтеме жасап аударылды
P.S Адам емес жануар адалғой шіркін!

Жер бетінде құпиясы ашылмаған тылсым аймақтың бірі — «Бермуд үштағаны». «Шайтан үштағаны» аталған бұл аймақ талай ұшақтар мен кемелерді жұтып жіберді, сонымен бірге мыңдаған адамдардың ажал құшуына себепкер болды. Адамның таңданысымен қоса, үрейін тудыратын мұндай аймақ тек Атлант мұхитында ғана емес, әлемнің басқа да аймақтарында көптеп кездеседі екен. Ендеше, осындай қауіпті әрі құпиялы аймақтардың «қара тізімін» назарларыңызға ұсына отырайық.Судан келетін қауіп«Шайтан көл», «Сайтан көпір» деп тізбектеле беретін жер-су аттарын естіген боларсыз. Бұл аймақтар өзінің қауіптілігімен, құпиялылығымен осындай атқа ие болған. Әлемнің бірнеше жерінде дәл осылайша жын-шайтандардың мекеніне айналған көлдер бар екен. Мұндай көлдің бірі — Африка жерінде орналасқан Ниос көлі. Камерунның солтүстік-батысында орналасқан көл өзінің әдемілігімен көз тартады. Иә, сұлу қыздың көзіндей мөлдіреген бұл айдын, бір-ақ түнде бір ауылды жер бетінен жоқ қылды. 1986 жылдың 21-тамызында Субума ауылының тұрғындары, мал-жаны, тіпті, ұсақ жәндіктеріне дейін қырылды. Бұл түнде ғайыптан тайып, бір адам ғана тірі қалған. Мұхаммед Мұса Аб­дуллах сол күні үйінде қонбай, түнін биік дөңнің үстінде орналасқан мектепте өткізген екен. Осылайша, оған ажалдың құрығы жете алмай, аман қалған көрінеді. Бұл түні ауылдың 1700 тұрғыны ұйқыда жатып, жан тапсырған. Дәл сол кездері ғалымдар бұл жайттың себебін түсіндіре алмаған болатын. Мәселенің мән-жайын кейін ұқты. Бұл ауылға бар бәле Ниос көлінен келген болып шықты. Ниос кезінде белсенділігін жойған жанартаудың орнында қалыптасқан екен. Бүкіл ауылды бір түнде тынысынан айырған осы көлдің түбіне жинақталған улы көмірқышқыл газ болып шықты. Күн артқан сайын терең судың астында тонналап жиналатын бұл у уақыты келгенде алапат күшпен суды жарып, ауаға шығады. 1986 жылы да дәл солай болған. Сол кездегі жарылыстан ауаға көтерілген газды судың биіктігі 80 метрге дейін көтерілген. Ал улы газдың таралу жылдамдығы сағатына 70 шақырымға дейін жеткен.Дәл Ниос секілді қауіпті көлдің бірі — сол маңнан 95 шақырым қашықтықта орналасқан Моноун айдыны. Бұл тұнықтың түбінде де адамды ажал құштыратын «мөлдір» газ жинақталуда.Кордильер сілемдерінде орналасқан Гаипо көлінің маңында да түрлі тылсым оқиғалар белең алуда. Бұл көлдің үс­тінде күндіз де, түнде де, яғни уақыт талғамай, қызыл түсті, көк түсті түрлі дөңгеленген сәулелер пайда болады екен. Сол жерді мекендейтін кечуа тайпасының адамдары біресе аспанға көтеріліп жоқ болып кететін, біресе керісінше құлдилап отырып көлдің түбіне түсіп кететін бұл сәулелерді жынның әрекеті деп түсіндіреді. Ал өзгелер болса, бұл тылсым құбылысқа жат планеталықтардың қатысы бар деп сендіреді.Солтүстік Каролина штатында Джон Д.Лонг көлі орналасқан. Бұл көлдің түбінен талай автокөліктің қаңқасы шыққан. Көліктерді өзіне магниттей тартатын бұл айлақ талай жүргізушіні ажал құштырды. Сол үшін де тұрғындар дуаланған Джон Д.Лонг айдынының маңына көп жуықтай бермейді.Тылсымның сырын ұғып көрЖұмбаққа толы мекен Қытайдың оңтүстігінде де бар екен. «Қара бам­бук» аталған алқапта құпиясы әлі күнге ашыла қоймаған құбылыстар болып тұрады. Бұл аймақ тура «Бермуд үштағанының» жердегі серігі іспетті. Мұнда да адамдар дәл мұхиттағыдай із-түзсіз жоғалып кетеді. «Қара бамбук» жылына бірнеше адамнан жұтып отырады. Тіпті, 1966 жылы бір топ зерттеушілер ізім-ғайым жоғалып кеткен. Дәл зерттеушілер секілді он жылдан соң, із-түзсіз орманшылар да жоғалған екен. Бірақ орманшылардың маңдайының бес елі бағы бар екен. Біраз уақыт өткен соң, үйлеріне оралған орманшылар өздерінің көзге түртсе көргісіз қалың тұманға тап болғанын, үнемі үрейді алатын дауыстарды ес­тігенін айтқан. Бұл жайт өз кезегінде биліктегілерді де бейжай қалдырмаған. Олар ғалымдардан тұратын арнайы экспедиция жасақтап, алқапты түбе­гейлі зерттеуді тапсырған. Алайда ға­лымдар зерттеу барысында ешқандай адамның денесін таба алмаған. Олар бұл алқапта жердің жарылғанын анық­таған. Содан бұл жерде орын алып жүрген тылсым оқиғаларға себепші болған осы жайт деп шешкен. Олардың пайымдауынша, жер астында түрлі өсімдіктердің тамырлары шіріп, сол осы жарық арқылы улы газ болып шығады. Нәтижесінде, бұл жазық тірі жан кесіп өте алмайтын ажал алқабына айналған. Десек те, бұл алқаптан жоғалған адамдардың қаңқасының табылмауы, таңқалдырмай қоймайды. Бұған, тіпті, зерттеушілердің өздері дұрыс жауап таба алмаған.Дәл осындай жырасы бар аймақ Невада штатында да кездеседі екен. Бұл жерді сол маңайдың адамдары «Шайтан шұңқыры» атап кеткен. Бұл жерде адамның бойын үрей билей­-ді. Сондықтан да жергілікті тұрғын­-дар бұл орды әзәзілдің мекені деп есептейді. Бірақ ғылымда бәріне де ғылыми тұрғыда дәлел келтіріледі. Ғалымдар бұл шұң­қыр плиталардың тектоникалық қозға­лысының нәтижесінде пайда болған деп топшылайды. Олар, тіпті, бұл те­рең ордың түбінен сирек кездесетін балықтар тіршілік ететін көлді де тап­қан. Бірақ әлі күнге дейін бұл шұңқырдың тереңдігі анықталған жоқ және толық зерттеу жұмыстары да жүргізілген емес.Камчатка мен Севостополь маңында да «Ажал алқабы» аталып кеткен жер­лер бар. Екі аймақтан да үнемі жануарлардың өлі денесі табылады. Сондықтан да онда адамдардың ба­руына тыйым салынған. Тіпті, Сево­стополь маңындағы жазықтан 1856 жылы бірталай адамның өлі денесі табылған. Ғалымдар бұл жерлерден де улы газдың шығатынын анықтапты.«Ажал алқабы» деп аталатын Аме­риканың шөлейтті жазығы да адамды тылсым құбылыстарымен таңғалдырады. Бұл аймақ жердің ең ыстық нүктесі саналады. Жаз айларында бұл жерде температураның көрсеткіші +57 градусқа дейін көте­ріледі. Бұл шөлейтті кесіп өте алмай, талай жолаушылар мерт болған. Сол үшін де жазыққа осындай есім берілген. «Ажал алқабы» атанса да, бұл жерде өздігінен қозғалатын «тірі» тастар бар. Бұл аймақтың алып тастары шөлді даланы ары да, бері де кезуде. Тастардың қозғалуын ар­тынан қалдырған ұзын сонар ізінен-ақ аңғаруға болады. Ғалымдар бұл құ­былыстың да шешімін тапқан емес.Ал Үндістан жерінде Джатинга алқабы бар. Бұл алқап неге екені белгісіз, көгінде ұшқан құс атаулыны қанатынан айырып, жерге құлата береді. Бұл жерден адам баласы еш­қандай өзгешелікті байқай алмайды. Кәдімгі алып таулары мен орман көлдері бар әсем дала. Бірақ сол далада адам түсініп болмайтын осындай біртүрлі оқиға қайталанып отырады. Бұл құпиялы аймақты Джи атты шай өсіруші тапқан. Өлкеде болатын тыл­сым оқиғаны да алғаш болып кітапқа түсірген де — сол.Джатинга аймағында бірнеше ауыл қоныстанған. Қоңсы қонған көршілес ауылдың тұрғындары жыл сайын дәстүрлі мерекесін тойлайды. Тамыз айының соңғы күндерінде бұл аймақтың тұрғындары түгелдей бас қосып, үлкен алаңда от жағады. Міне, дәл осы күні, басты алаңда алау тұтанған күні құстар қызық қылық таныта бастайды. Түннің дәл ортасында қайдан пайда болғаны белгісіз, құстар ұшып келіп, алаңда біраз айналып жүреді де, жерге топырлап құлай бастайды. Құстардың құлауы тек осы күні ғана емес, бұдан кейін де бірнеше күнге жалғасады. Ғалымдар бұл құбылыстың сырын әлі ашқан жоқ. Бірақ мамандар бұған геофизикалық факторлар әсер етуі мүмкін деп топшылайды…

Бүгін алғашқы рет өз ойыммен бөліскім келіп отыр. Осыдан 4 жыл бұрын басталған достығыма бүгін нүкте қойылды… Қызық бір түрлі қимастық сезім бойымды билеп отыр. Болмашы нарседен (менің ойымша) бастау алып, арты қызық құбылысқа айналды. Сол досым арқылы «керек инфо» жайлы біліп едім. Бүгін осы блог арқылы сол адамға шын өкінішімді жеткізгім келеді. Адам басына түрлі-түрлі ойлар келеді, бірақ сен жайлы ойым таза болатын. Артық айтып сені ренжіткім де келмеген.   Айтқым келгені наурыз өкпе-ренішті ұмытатын кез, сондықтан татулассақ қайтеді???

Қарағанды қаласына 80 жыл.

Қарағанды қаласы, еліміздің Сарыарқа даласы арқылы жайғасып, Алтай таулары мен Жайық өзенінің аралығының, қақ ортасында орналасқан ғажайып аймақ. Еліміздің адам қоныстануы бойынша ең көп шоғырланған қалалардың бірі деп айтсам қателеспеймін. Тарихы да терең, әрі Қазақстан дамуындағы орны ерекше болып саналады.
Еліміздің ауыр өнеркәсіп саласында алатын орны ерекше. Әлемдегі бірнеше елде ғана қолданылатын, ашық әдіспен алынатын көмір кешендері де осы аймақта. Айтарлықтай артықшылықтары мен жақсы қасиеттері жетерлік.
Шамалы тарихқа үңілсек, сонау 1934 жылы қала қаланып, сол кездегі Совет Одағы үшін көптеген пайдалы қазбаларын және дайын өнімдерін берген еді. Сан алуан, ауыр өнеркәсіпке байланысты зауыттар мен фабрикалар салынып, экономикаға түсіретін пайдасы мол болды деп айтуға болады. Халық саны жылдан жылға өсіп, алдыңғы қатарлы қалалардың қатарына қосыла бастады. Уақыт өте келе, қала көркейіп, өзінің белгілі бір заңдылықтары мен дәстүрлері пайда болды. Өзіне ғана тән мінезі болып, қалаға келген әрбір қонақ үшін өзін белгілі бір жағынан таңытып отырды. Әрине, тарихта болған оқиғалар мен жағдайлар көп деп, білемін, олардың әрқайсысын жеке дара қарастыруға уақыт та жетпес. Дегенмен, аталмыш 80 жылдық мерей тойға байланысты, көптеген тарихи оқиғалар аталып өтетініне сенімдімін.
Негізінен, өзім Астана қаласының тұрғылықты тұрғыны болып саналғанымен, бірақ Қарағанды қаласы, менің жүрегімнің бір бөлігін алып, орны ерекше болып келеді. Бала кездегі өмірімнің, оқушы мен студент болған кездегі белгілі бір бөлігін осы әсем де, қонақжай қаласында өткізген едім. Әрбір келген сәтте, Қарағанды қаласы маған жаңа қырыннан көрініп, сәт сайын өзіне сүйсіндіріп, тек жақсы жақтарын көрсетті деп айта аламын. Әрине, нағыз тымтырыс өмір болғандықтан, кейбір кемшіліктер де байқалған болатын. Бірақ келесі келген сәтте, жақсы қырларын көргеннен кейін барлығы да ұмыттылады.
Менің негізгі айтайын деп отырған ойым, кез келген адам үшін, ыстық, әрі жақын жерлер, мекендер, қалалар болады. Мен үшін, Астанадан бөлек, әрине – Қарағанды. Кейбір азаматтар бұл қаланы сұр, қызықсыз деп санайды, бірақ олардың осы тұжырымдамалары қате деп ойлаймын. Себебі, мүмкін сырт жағынан немесе бірінші көз қарастан солай болар, дегенмен оның ішкі өмірін біліп, дүниесі мен рухын сезсек, жүрегі әрі үлкен, әрі жылы…