Сенбі күні Астана қаласында «Біз – таза қала үшін!» ұранымен жалпы қалалық сенбілігі өтеді. Оған 81 мың адам, 460 техника жұмылдырылатын болады, деп хабарлады Астана әкімдігінің баспасөз қызметі.
Экологиялық айлық аясында Астанада қала аумағын санитарлық тазарту, көшелер, тротуарлар мен аудан аулаларын ретке келтіру, ағаш отырғызу, сондай-ақ Есіл өзені арналарын, Ақбұлақ пен Сарыбұлақты қоқыстардан аршу, арықтардағы кәріз жүйесін тазалау көзделген.
Жалпы қалалық экологиялық сенбілік кезінде 3300 ағаш отырғызылмақ. Оның ішінде жапырақты шегіршін, сүмбіл терек, қызыл тал, үйеңкі мен жиде ағашы бар. Сондай-ақ, мектептер, балабақшалар және медициналық ұйымдар аумағында 3000-ға жуық көшет егіледі.
Шараға қаламыздың көшелері мен аулаларын абаттандыруға ниет білдірген қала тұрғындары мен ұйым өкілдері қатыса алады.

Ертең елордалық команданың УЕФА Чемпиондар лигасындағы алғашқы қадамы басталады. Болгариялық маман Станимир Стойловтан тәлім алатын отандастарымыз Лиссабон қаласында жергілікті «Бенфикамен» алаңға шығады. Португалия астанасына негізгі құраммен бірге «Астананың» жасөспірім ізбасарлары да аттанды. Жастар командасының ойыны ертең Астана уақытымен кешкі сегізде басталады. Ал негізгі құрам түнгі 12:45-те кездеседі. «Бенфика» мен «Астана» арасындағы матчқа Тасос Сидиропулос бастаған грек қазылары төрелік етеді.

сілтеме

Клубтың көшбасшысы Фабио Ару «Вуэльта» велододасының шешуші кезеңінде жеңімпаз атанып, қызыл жейде иесі атанды. Осылайша, ол жалпы есеп бойынша голландтық велошабандоз Том Дюмуленді шаң қаптырды. Александр Винокуровтың командасы жеңісін Қазақ хандығының 550 жылдығына арнады. Бұл ақтық мәре алдындағы 20-кезең болатын. Төрт бірдей таулы аймақты қамтитын күрделі айналымды еңсерген қазақстандық клубтың көшбасшысы Фабио Ару жалпы есепте Хоаким Родригестен 1,5 минутқа алда келеді. Енді бүгін испандық «Вуэльта» велобәйгесінің ақырғы айналымында жарысқа қатысушылар достық кезеңінде өнер көрсетіп, Мадридтің басты алаңында мәре сызығын кеседі. Айта кетейік, «Вуэльта-2015» көпкүндігі «Астана» велокомандасы үшін сәтсіз басталған болатын. Тәжірибелі капитан Винченцо Нибали жарыстан шеттетіліп, Паоло Тиралонго жарақат алып, ойынға қатыса алмай қалған еді. Үш аптаға созылған додада біздің команда бар күш-жігерін аямай, тер төкті.

сілтеме

Қазақ хандығының 550 жылдығын тойлау мерекесі аяқталды. «Мәңгілік ел» атты театрландырылған қойылымды Президент Нұрсұлтан Назарбаевпен бірге Қырғызстан мен Әзірбайжанның да басшылары тамашалады. Қойылым барысында қазіргі заманғы Қазақстан аумағында 3 мың жыл бойында өткен айшықты оқиғалар бейнелеп көрсетілді. Қазақ хандығының 300 жылдық даму кезеңі салтанаттың ең жарқын тұсына, ал тәуелсіз Қазақстанның қалыптасу кезеңі қойылымның шарықтау шегіне айналды. 7 тараудан тұрған көрініс Керей мен Жәнібек құрған хандықтан басталып, осы күнге дейінгі Қазақстанның басынан өткерген тарихи сәттерін паш етті. Тек сахнаның өзіне 2500-ден астам адам көтерілді. Бір ғана Хан көтеру қойылымына 200-ден астам адам жұмылдырылған. Ал Құрманғазының күйін бірден 500 домбырашы орындап шықты. Көзбен көріп, құлағымен естігендердің айтуынша, мұндай деңгейдегі тарихи шоу елімізде бұрын-соңды болмаған. Шара кезінде мың бұралған биішелер мен күміс көмей әншілердің өнері де ерекше көрсетілді.

Толық нұсқасы: мына сілтемеде

Бүгін Астанадағы Тәуелсіздік сарайында Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған салтанатты жиын өтті. Басқосуда Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев барша қауымды бүгінгі торқалы тоймен құттықтады.

Іс-шараға Әзербайжан Республикасының Президенті Илхам Әлиев, Қырғыз Республикасының Президенті Алмазбек Атамбаев, Түркия Ұлы ұлттық жиналысының спикері Исмет Йылмаз, Түрікменстан Үкіметінің вице-премьері Сапардұрды Тойлиев, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, зиялы қауым өкілдері, спорт, мәдениет және өнер қайраткерлері қатысты.
– Бүкіл әлемді дағдарыс жайлап, дамыған елдердің өздері үлкен экономикалық күйзеліске ұшыраған мынау алмағайып заманда алыс-жақын ағайынның басын қосып, Қазақ хандығының 550 жылдық ұлан-асыр тойын өткізудің өзінің ерекше себептері бар. Бүгінгі той, ең алдымен, батыр бабаларымыздың биік рухына тағзым ету және тағдырдың сан алуан қиындықтарынан сүрінбей өткен ата тарихынан тағылым алу үшін өткізіліп отыр, — деді Елбасы.
Қазақстан Президенті 2 мың жылдан астам тарихы бар ежелгі Таразда бір айдан кейін Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған монумент салтанатты түрде ашылатынын мәлімдеді.
– Тағы да қайталап айтайын, біздің қасиетті жерімізді ықылым замандардан Ұлы Дала деп, ал бабаларымызды Ұлы Даланың ұрпақтары деп атаған. Біз – солардың жалғасымыз, Ұлы Даланың мұрагерлеріміз. Осынау кең байтақ Ұлы Даланың көгінде халқымыздың бақ жұлдызы болып Жаңа Қазақстан дүниеге келді. Біздің Қазақстанымыз – ұлы істердің ұйытқысы болған Ұлы Дала Елі! Бұл – біздің тағдырымыз! Бұл – біздің таңдауымыз! Мәңгілік Елімізде бейбітшілік пен береке болсын! Халқымыз аман болсын! – деп Нұрсұлтан Назарбаев сөзін қорытындалады.

Ұлы дала елінің Сарыарқа төсіндегі ұлан-асыр тойында жұдырықтай жұмылған әр өңірдің жұртшылығы ауыл-ауыл болып, Қазақ елі монументінің қос қапталын жағалай қонды. Аймақтардың қаймақтары – таңдайына жыр тұнған ақын да, күміс көмей әнші де, дәулескер күйші де, апайтөс балуан да осында. Қазақтың дәстүрлі думаны қашанда ат шаптырып, күш сынастырмай өтпейтін. Үйреншікті үрдістен айнымай, осынау дүбірлі тойымызда ұлттық ойындарымыз төрден орын алды.

Бүгінге дейін Қазақ хандығының 550 жылдығы қарсаңында Астана іргесіндегі ауылдарда жүйрік жарыстырып, асау үйреттік, теңге ілуден бауырлас елдердің басын қосып тұңғыш Азия чемпионатын өткіздік.
Ал, кеше елорда төрінде күшсайыстар тойдың көркін қыздырды. Жиналған көпшіліктің назары – әр облыстан сайдың сақпан тасындай сұрыпталып келген жігіттерде. «Күш атасын танымас» дегендей, салмағы атан түйеге татиын қайраты тасыған жігіттер алдымен «Бұқа тартыс» сайысында бақ сынады. Бұл тартысқа 22 балуан қатысты. Мықтылығы ептілігімен үндескен кілең күштілерден 4 жігіт іріктеліп, ширек финалда кездесті. Сонымен, «Бұқа тартыс» сайысында алматылық Евгений Шамрай бәрінен басым түсті. Финалда сүрінген Солтүстік Қазақстан облысының өрені Ілияс Елеусінов екінші орынды алса, Алматының тағы бір сырттаны Аманжол Нұрсұлтанов үшінші орынды місе тұтты.
Күш сайыстар осымен түгесілмей, «Бұқа тартыста» өзі үшін барын салған жігіттер «Арқан тартыс» сынында енді өз өңірі үшін жанын салды. Ширек финалға бәрін жығып жеткен 4 облыстың ішінен алдыңғы сайыста оқ бойы озық болған Евгений Шамрай бастаған Алматы облысының командасы жеңімпаз атанды. Екінші орын Астана қаласының тобына бұйырса, үшінді орынға Солтүстік Қазақстан облысың оғландары жайғасты.
Бұл байқаулардың жеңімпаздары ертең Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған гала-концертте марапатталады.

Орынбек ӨТЕМҰРАТ

Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған «Мәңгілік ел» мерекелік қойылымы

Сурет салсам тізе мұң
Айтшы неге түзедің?
Қайғысы ұшқан қасында
Күзге ғашық қыз едім.

Жанарыма ай құлап,
Отырады жәй жылап…
Құлазиды дейсің бе?
Мұң сүйсінтіп, қайғы ұнап

Күрең күннің көбі ұнап,
Қурап қалған шөбі ұнап,
Жылап өтер ме екенмін,
Жапырағымды төгіп ап.

Күзге тартқан жасым да,
Күз қойнында басым да,
Найзағай боп тіл қатам,
Нардай болған ғасырға.

Құстың көріп тізбегін
Қанатымды іздедім
Мені ұшырар – жапырақтар,
Мені әкетер – күздерім.
Жұлдыз Бейсек

Қандай тақырып қойсам деп отырдым да, Асхат братымның хештегінен басқа ойға келмеді. Қоя берші, енесінің, сол соншалықты маңызды ма.
Биылғы жаз футболи оқиғаларға сондай бай болды десем жаңа құрлық ашпаспын, иә. Әдетте, жаз мезгілінде қазақ жанкүйерлері тек мундиальда, Европа біріншілігінде белсенді болатын. Футболдың ең өзекті тақырыпқа айналатын кезі де осы оқиғаларға байланысты еді. Ал биылғы жаз басқа жаздандар өзгерек. Не болғанын, қалай болғанын бәріміз білеміз. Енді не болады дегенге бас қатырып көрейін.

(Әңгіме Шерхан Мұртаза ізімен)
Бұл оқиға 1981 жылы болған…


— Мені танымай қалдыңыз ба? Неге үндемейсіз апа?

Анасы тіл қатпады. Есіктің алдында тұрған орнынан қозғалар емес.

— Сізді көрмегелі он жылдан асыпты. Сіз кеткенде мен 7 жаста едім ғой.

Анасы Бәтима үндемеді

— Көп нәрсе өзгерді. Әкем екінші рет үйленді…

Анасы үндемеді.

— Танымадыңыз ба, апа? Мен сіздің қызыңыз Әлиямын ғой. Апа, неге үндемейсіз? Бірдеңе десеңізші?

Анасы бұл жолы да үнсіз қалды.

— Босағада тұрғаныңыз қалай? Төрге шығыңыз апа? Қазір әкем де келіп қалар. Сізді көрсе қатты қуанатын шығар.

Әлия анасының қолын алып төрге шығаруға тырысып еді, екі иығынан ауыр нәрсе бастырып тастағандай қозғала алар емес. Бірнеше адым жер болғанымен, анасымен арасы километрдей көрінді.

Ал шешесі босағадағы орнынан қозғалар емес.

— Сіздің келгеніңіз жақсы болды, апа — дейді қызы. Өгей шешемнің қорлығына шыдай алмай, сізді жылап шақырғанымды естіп келген екенсіз ғой. Сіз кеткеннен соң жарты жылдан соң әкем үйленді. Есімі -Гүлбаршын. Жүзінде жылуы жоқ, көздері бадырайған, бойшаң қараторы әйел. Көрсеңіз сізге мүлдем ұнамас еді. Алыс туыстарымыз сүйек жаңғыртамыз деп, оның үстіне маған қарайласады, ер адамға қыз балаға қарау қиын деп сол Гүлбаршынды алып берген болатын. Келе салысымен сіздің бүкіл заттарыңызды отқа жақты.

-Тиме, апамның заттарына дегеніме пысқырып қарамады да.

-Сорлы жетім, апаң келмейді. Қашанғы оны күтіп жүресің, келмейді ол.

— Келеді апам, көресің әлі. Ол келген соң сені бұл үйден қуып шығады…

***

Анасының қайтқанына 10 жылдан асты, Әлия 17 жасқа толды. Көрсе кісі қызығатындай, әппақ жүзді, бойшаң, рәңді қыз болып өсті. Осы он жыл уақыт ішінде өгей шешесінен талай қорлықты да көрді. Гүлбаршынның еш себепсіз кезекті айғайынан соң Әлия үндемей қалмады. Екеуі қатты ұрысты.

-Ақымақ, жетім. Сен кімге керексің енді. Шешең жоқ. Қиялға берілмей үйдің жұмыстарын тындырсаң етті. Жүз жыл күтсең де келмейді анаң, — деп кекетті.

-Күтемін, — дедім, -Жүз жыл емес, мың жыл күтемін, — дедім.

Ызаға булығып, өксікке тола үйден атып шықтым. Қораның артына барып еңіреп, айқайлап жыладым.

— Қайдасыз, апа! — деп бар дауысыммен айқаладым. Қанша уақыт қорада отырғанымды білмеймін, үйге келген бетім осы. Сіз келіп қалыпсыз. Гүлбаршын көрші әйелге кеткен болуы керек. Екеуі өсек соққанды жақсы көреді. Ол сізді көрсе не дер екен. Кісімсіп, осы үйдің қожайынындай сезінуші еді өзін. Енді сіз оны осы үйден қуып шығасыз.

Анасы үндемеді. Қызының сөзін тыңдаған бойы босағада тұр.

— Неге үндемейсіз апа, деп қызы жылап жіберді.

Анасы есіктен шығып көшеге қарай бет алды. Ауылдың ортасынан тарам-тарам соқпақ жол өтеді. Сол жолдың бойымен ақ түйеге мінген анасы кетіп барады. Артына бұрылып та қарар емес. Қызын жалғыз тастап кетіп барады…

-Апа! Апа! — деп артынан Әлия қуып келеді. Жылап, өңешін жырта жаздай айқайлап шыққан қызының ащы дауысына аяулы анасы бұрылар емес…

***

Қыз өз дауысынан өзі шошып оянды. Кәдімгі қора. Кеш қарайып мал өрістен келетін уақыт болып қалыпты.

-Шынымен түсім бе? — деді өз-өзіне. Анам маған келмеді ме, маған тіл қатпады ма?

Ал, шындығында Әлия анасы Бәтимаға, Гүлбаршынның өгейлікпен істеген істерін айтқанда, Бәтиманың сай-сүйегі сырқырап еді. Қаншама жұбату сөздерін айтқан да болатын. Бірақ өлген адамның көзінен ешқашан жас шықпайды. Өлгендердің сөзін тірілер естімейді. Әлия болса:

-Шешем, түсімде де тіл қатпады, — деп қапалы.

Бүгінде Әлияның жасы 51-де. Тұрмысқа шыққан. Үш баланың анасы. 2 немеренің әжесі