Жауапты һәм лауазымды тұлғалардың сөзіне құлақ түрсек, қазір қазақ әскері үлкен өзгерістерге ұшырап жатыр. Сан және сапа тұрғысынан дамыту, әскери кадрды дайындау-іріктеу – барлық бағытта, деңгейде жүргізіліп жатқан жұмыс.

Жеке өз басым көзім көріп, құлағым естіп жүрген дерек-ақпараттың негізінде оң өзгеріс бар деп айтқым келеді, соған сенгім келеді.

Әрине, білдей мемлекеттің тәуелсіз екенін байқататын белгі екіге екіні қоссаң төрт дей салатын қарапайым түсінік емес, көптеген фактор мен себептің қосындысы. Сондықтан, артығы мен кемдігі болары сөзсіз.

Осы сұрақты өзіме ғана емес, өзгелерге де қойып көргім келді. Бірнеше адамға хабарласып едім, жауапты төмендегі үш адамнан ала алдым.

Жақын аралықта қазақстандық әскер толықтай дерлік кәсіби қызметке ауысады деген жаңалық дәстүрлі БАҚ-та еленбей қалғаны қызықты. Өзге бір мемлекет болса, мұндай сөздер «Жыл жаңалығына» ұсынылар еді, себебі реформа мемлекетіміздің көптеген азаматтарына тікелей әсер етеді.
Аталмыш реформа жайлы Қазақстанның қорғаныс Министрінің бірінші орынбасары, генерал-полковник Сәкен Жанұзақовтың сұхбатынан толығырақ оқуға кеңес беремін. Өз кезегімде мен өзіме едәуір қызықты көрінген үзінділерді ерекше атап өтейін.



Басты жайлы қысқарақ: қазіргі кезде Қазақстанда 12 мың мерзімді қызметтегі сарбаздар бар, олардың ішінде, осы күзде 6 мың шамасында адам босатылып, орнына 1500 ғана жинақталады. Осылайша, Министрдің орынбасарының сөзі бойынша, 2016 жылы әскердің 99% кәсіпқойлар құрайтын болады.

Осыған орай, сөзсіз, жедел қызметтегі сарбаздарды мемлекетпен келісімшартқа отыратын сарбаздарға ауыстыру ғана емес, сонымен қатар әскер қызметіндегі кейбір артықшылықтарды ауыстыру да қажет. Кейбір тұстары бойынша біздің заманауи әскер «бір адам төбедегі адам шамды бұрайтын, ал сегіз адам оған бұйрық беріп тұрған» анекдотты еріксіз есімізге түсіреді. Әскерде, әрине, пропорциялар өзгеше келеді, дегенмен де әрбір төртінші адам -офицер. Министрдің орынбасары бұл жайтты ұғынып қана қоймай, әрі қарай дамудың дайын жоспарын- негізінен сержанттық құрамға екпінді бұруды ұсынуы қуаныш ұялатады. Мысалы, қазір іссапарларды рәсімдеу және бұйрықтарды құрастырумен майорлар айналысады. Жұмыстардың мұндай түрлерін сержанттарға оңай беруге болатыны да қисынды.
Алдыңғы мақалада баяндағанымдай, Құрлықтық әскер оқыту орталығына барған кезде, қолым босаған сәтте бірнеше жыл бұрын ғана өзі үшін мақсатты түрде келісімшарттық әскерде қызмет етуді таңдаған бірнеше адамдармен сөйлескен болатынмын.



Лейтенант Әсет Рахымжанов:
— Мен Құрлықтық әскерлердің Әскери Институтын «Моноатқыштық әскерлердің командалық тактикасы» мамандығы бойынша аяқталғанмын, институттан кейін жолдама арқылы мен оқыту ротасының командирі қызметімен Спасске жіберілдім. Әскери мамандықты таңдауға мен біртіндеп бел будым, әрдайы әскердің келешегі мол деген сенімде болатын. Семейде оқығанымда, мектеп жасынан бастап мен өз мемлекетіме қызмет етіп, еліме тірек болғым келетін. Оған қоса, офицерлер бұрыннан еліміздің алтын қоры есептелетін.
Институтта танкілік әскерлер, артиллерия, әуе-десанттық әскерлер және т.б.секілді мамандықтардың бірін таңдауға болатын. Мен моноатқыштық әскерлерді таңдадым. Институтқа түскен кезімізде, біз Қарулы Күштермен 10 жылға келісімшарт жасастық.



Взвод сержанты, 3 санатты сержант Балтай Балмуханов:

— Мен Қарағанды облысының Бұхар-жырау ауданында, Үміткер ауылында туылдым. 2002 жылы Қарағандыдағы Кеңес Одағының екі рет Қаһарманы атағын алған Талғат Бигельдинов атындағы Республикалық әскери интернат-мектепке түстім. Ол жерге оқуға түспей тұрып, маған әскери форма өте ұнайтын. Мен бұл жайлы ата-анама айтқан едім, олар мені сол оқу орнына жіберді. Маған «суворов училищесі» берген құндылықтарының ең бастысы- сірә, тәртіп болар. Менің арғы қызметімде бұл қасиет септігін тигізді. Оны аяқтаған соң мен атқыш қызметінде, кейіннен аға авиациялық механик, кейіннен бөлім командирі қызметінде Шекаралық әскерлерде мерзімді қызметтен өттім. Мерзімді қызметтен кейін Қарағандының Октябрь военкоматында қызметкер болдым. Содан соң 2007 жылы келісімшартқа отырдым, 2009 жылы мен қызмет атқарған бөлімде қызметкерлерді қысқарту болғанмен, ол жерде басқа бөлім жасақталып, аталмыш оқыту орталығы үшін адамдар жинап жатқан еді.

Іріктеу алты сатыдан тұрды, мен алты аттестациядан өткен болатынмын. Сержанттық құрамды іріктеуді ол кездері генерал Қаражанов мырзаның өзі жүргізді. Конкурстың талаптары шын мәнінде де биік болды, 150 адамның ішінен оқыту ротасына тек 7 адамды ғана іріктеп алды. Біз атыс дайындығынан, топография, тактика, саптық, ең бастысы-физикалық дайындықтан өттік. Осылайша, 2010 жылдан бастап біз осы жерде әскери міндеттілерді, оның ішінде негізінен 27-35 жас аралығындағы адамдарды оқыта бастадық: басында олардың саны 14 болса, кейіннен 500, кейіннен 900 адам болды, ал осы жылы олардың саны тағы да 900 адамға жетті.
Қазір қызметтегі маған ұнайтыны- сержанттық желі бойынша қызмет сатысымен өсуге болады. Демек, талпынар мақсат бар дегеніміз. Менің ата-анам зейнеткерлер, сол себепті мен өз бетімше өсіп, ақша табуға тырысатынмын. Қазір менің отбасым, екі балам бар. Жұбайым басында біздің жиі түрде іссапарға шығатынымыз, түнгі кезекшілікте болатынымызды түсінбейтін. Ал қазір әскер дегеннің не екенін біледі. Менің ойымша, егер адамға әскерде қызмет ету бұйырса, оны орындау керек. Ал өсуге келетін болсақ, бағыт ылғи да табылады.

Қыркүйекте Қазақстанның Қорғаныс Министрлігі және ҚР Қарулы Күштері Құрлықтық әскерінің бас қолбасшысы басқармасының шақыртуымен мен Қарағанды облысы, Спасск елді мекеніндегі оқу полигонында болдым. Жыл сайын мұнда әскеріміздің мобилизациялық ресурстарын жұмылдыра отырып, негізінен Қарағанды облысының 27-40 жас аралығындағы 900 әскери міндетті адамдарының әскери-оқыту жиыны өтеді. Қазақстандық әскер кәсіби келісімшарттық негізге көшуді бастағанын ескеретін болсақ, дәл осындай оқу орталықтары келешекте жұмылдыру қорын дайындауда басты рөлді ойнайтын болады.

1940-жылдары Спасскте әскери тұтқындарға арналған арнайы лагерь ашылған болатын, онда 40 –тан астам ұлт өкілдерінен құралған 70 мың адам қамалған еді. Қазір Спасск жанында жерленген адамдар санын анықтау қиынға түсетін мемориалды зират орналасқан. Төмендегі суреттегі қабырғаны да өз кезінде әскери тұтқындар тұрғызған болатын. Лагерь жабылған соң, Спассктің ұмытылғаны да түсінікті болар, тек соңғы жылдары ғана ол қалпына келтіріліп, сол орында әскери міндетті адамдарға оқу орталығы ұйымдастырылды.

Қазіргі кезде Спасскте айлық жиындар кезінде әскери міндетті адамдарды автоматшылар, граномет атқыштар мамандығы бойынша даярлайды, атқыш қаруларды және әскери техниканы пайдалануға үйретеді, физикалық және теориялық әскери дайындықты жүргізеді.

Атыс алаңында

Әскери міндетті адамдар мерзімді әскерге шақырылатындардан біріншіден, жасымен, демек, сәйкесінше өмірлік тәжірибесімен де ерекшеленеді. Сол себепті, оларды оқыту ыңғайы да ерекше келеді-олармен қажетті дайындықтан өткен офицерлер мен келісімшарт бойынша сержанттар жұмыс жасайды.


Дәлдікпен атқылауға үйрету.

Алғашқы медициналық жәрдем көрсету бойынша сабақтар.

ҚПГ(РПГ)-дан атқылау.

Біз де ПМ-нен атқылау бойынша өз күшімізді сынап көрдік.

Осы орталыққа кіруге мүмкіндік берген, әскери бөлімнің командирі, подполковник Самат Сергеевич Баирбеков, атқылау бойынша нұсқаулықты өзі жүргізді.

Атыс алаңында орналасудың үлкен бір кемшілігі — бұл адамда үлкен қызығушылық оятады, сол себепті атыстан кейін тирге жазылғың келеді.

Дегенмен де, көзім сәл нашарлау көретін болса да, атысым да жаман.

АРД кедергілер жолағы (мағынасы — «Атлетизм. Резкость. Дерзость» — «Атлеттілік. Кенеттілік. Өрескелдік»).


Әскери техниканы айдау бойынша сабақтар.


Бір сағат бойы өзіңді танк жүргізушісі ретінде сезінуге мүмкіндік туды.

Танктің ішінде шын мәнінде «глухо» болатынына көз жеткіздім, танктік сөйлесу құралынсыз тіпті жаныңда отырған адамның сөздерін есту мүмкін емес.

Өткен аптада жолым түсіп, ҚР Қорғаныс министрлігінің шақыртуымен Қарағандының Спасск кентіндегі құрлық әскерінің мамандарын даярлау орталығындаболдым. Бір топ журналисті оқу-жаттығу жұмыстарының қалай жүргізіп жатқанымен таныстырды. Келісімшарт негізінде қызмет етіп жүрген жігіттермен сөйлестік. Сол күні орталыққа вице-министр де келген. Онымен де сөйлесудің орайы туды.

Өзімде фотик жоқ болғандықтан Қарағандыға шығар алдында Ерболдың камерасын сұрап алған едім. Бұрын мұндай камерамен түсіріп көрмеген соң, біраз жаттығып көрейін дедім. Қазір өзіме қандай камера алсам деп ойлап жүрмін. Оқу-жаттығу орталығынан түсірген кейбір суреттерімді ұсынып отырмын.

Терісайырық шекара бекетін өз бетімен тастап кеткен жауынгерлер жазаланбайтын болды. Олар жапа шегушілер мыс. Жәбір көрсеткен бекеттің командирі мен контракт бойынша қызмет етіп жатқан «аталар».

Ассалаумағалейкүм керекші достар! Міне бір айлық әскери оқу жаттығу жиынын бітіріп орталарыңа оралған жай.
Қызықтың шыжықтың бәрі артта қалды . Отыздан асып әскери өмірмен азда болса танысып келдік. Ақтөбедегі 30238 артиллериялық әскери бөлімінің плацын 22-ден 35 жас аралығындағы 300 ден астам жігіт бір ай тападық. Қалалық военкоматтан 90-ға жуық, қалғаны аудандардан жиналды.

Әли Баба және қырық қарақшы (Рота командирі және жауынгерлері)

Солдат спит, служба идет
(Солдат бежит, служба идет
Солдат идет, служба идет
солдат спит, служба идет)

Ты уже отвечаешь, или я просто не слышу? (Командирға айтуға жауап таба алмағанда жиі қолданатын сөзі)


Боец должен отдавать честь каждому дереву, начиная с меня.(Өзіне әскери сәлем бермей кеткенде айтатын полковниктердің сөзі)

Күзде інім әскерге кеткен. арасында соткамен сөйлесіп тұрамыз. Кетерінде алып кеткен нөмірімен жүр. Арасында соткадан агентке кіріп қояды. Әскерде жүргендермен хат жазысудың өзі бір ғанибет еді ғой кезінде… Кім болса да, қайда болса да аман жүрсінші барлық борышын өтеушілер!
Аршатқа айтсам «Блог ашып алса да таңқалма» дейді. Айтайын дегенім армия не болып кеткен? Агентке кіру түгілі туалетке кіру мұң болатын кездер болып еді десе ешкім сенбейтін шығар қазір…