Әуелде, имене кіріп, еңкейіп шығып жүретін. Ләббайлап, тақсырлағаны кейде жиіркенішті еді. Сосын кейде именіп, кейде еңкейетін болды. Алдында кездесіп қалатын адамның мансабына қарай. Керек жерінде тоңқая қалып, реті келсе дөң айбат көрсетіп жүріп, ақыры тік шығып, тік кіретін кісісымаққа ұқсап қалды.

Еңкейгенге еңкей, ол әкеңнің құлы емес, Шалқайғанға шалқай, ол құдайдың ұлы емес деуші еді дана қазақ.Бұл күндері бұл тәмсілден де мән кеткен сияқты.Өмір адамға бір-ақ рет берілетін Алланың сыйы. Алла тағаланың алдында барлығымыз тең дәрежедеміз. Менің түсінігімше жалпы адам баласы өзін ешкімнен кем немесе артық дәрежеде ұстауға тиісті емес. Алайда, соңғы уақытта көп байқап жүрмін, бұл өмірде өздерін өзгеден жоғары ұстайтын жандар көбейіп кеткен. Көмек сұрап, аға-көкелеп келген жандарға мұрнын шүйіріп, тіпті кейбіреулерін адам санатына да қоспай, айтқан сөздеріне құлақ та аспай жатқандар да бар. Осындайда: «Адам» деген қастерлі атаудың қадірін кетіру осы шығар дерсің!.. Мейлі, шені, шекпені жоғары болса да ол да жаратылыстың күшімен Анадан туды ғой… Сонда өз мінезімен, алған тәрбиесімен туған анасын соншалықты ұятқа қалдыруға бола ма екен?" деп ойлайды екенсің…

Төрт түлік малдың ішінде ерекшесі — жылқы малы. Себебі біздің ұлтымызда әкеден балаға мирас ретінде жылқы малы ерекше орын алады. Атам Сейсен жылқы бағып, ат үстінде өмір сүрсе, әкемде мал шарушылығы саласының мамандығын игеріп, ат тізгінің қолынан босатқан емес. Ал туған ағам Нұрсұлтан әкемнің ісін жалғастырып, ақыл-кеңесін тыңдап, бәйгі ат ұстап, жылқы малына ерекше көңіл бөлуде.
Ата-бабамыз өткен дәуірде көшпенді халық болғандықтан, қолға үйреткен жануарлардың ішінде жылқы басты рөл атқарады. Жылқы малы өзінің көз тартарлық сұлу бейнесімен және күштілігімен адамдардың негізгі серігі болып, тарихта ерекше орын алып келген. Ата-бабамыз жылқыны қолға үйретіп, шартарап, ұлан-байтақ жерімізге иелік етті. Қазақ халқы жылқыны ерекше бағалап, тарихи-этнографиялық деректердің таусылмас көзі — фольклорлық материялдар, атап айтқанда батырлар жыры, аңыз — әңгімелерге арқау қылған. Абайдың, Махамбеттің өлеңдері сонымен қатар І.Жансүгіровтың "Құлагер" поэмасы, С.Жүнісовтің Ақан-сері романындағы жылқыға байланысты сан алуан мәліметтер кездескен. Әрине бұл мәліметтер өткен ғасырдың еншісінде. Ал қазіргі таңда жылқы туралы көзқарасымыз қалай? Нарықтық жүйеде өмір сүргеннен кейін экономикалық тұрғыда жылқыдан алынатын өнімге көңіл бөлеміз. Салт — дәстүріміз де өзгеріп барады. Сары қымыз сапырып, дастархан жайып, келген қонаққа мырзалық танытудың орнына, күбі толы қымызды келген қонаққа бергенше қалаға апарып сатудың жолын іздейміз. Ер — тұрман сәндеп, ат мінудің орнына, тай — құнанды бордақылап сатуды да кәсіпке айналдырдық. Мәселен, Қазақстан туберкулезге шалдыққандардың көрсеткіші бойынша алдыңғы қатарға ытқып шықты. Әр жыл сайын елімізде адамдар осы дерттін салдарынан көз жұмса, індетке бой алдырғандардың саны 20 мыңның шамасында. Ал осы дерттің емі не? Оның шипасы — қымыз. Мұны қазір бүкіл ел мойындаған. Қымыздың қасиеті бұдан да өзге талай дертке дауа болған. Қазіргі кезеңде бұқаралық ақпарат құралдарында қымыздың потентің Албания иеленген деген жансақ пікір бар. Ал менің ойымша Албания азаматы өзінің өндірілген өніміне рұқсаттама алған, жалпы қымызға иеленіп отырған жоқ. Дегенмен уақыт өз дегенің орындатады. Тек айтарым қазақ халқының ұстанымы, салт-дәстүрі жылқы малымен тығыз байланысты.
Кекілін күн сүйіп, жалын жел тараған жылқының басына төнген нәубет сонау кеңестік үкімет кезіңде басталды. 1928 жылы қазақ байларын кәмпескелеп, қолдарындағы малдарын тартып алды. Соның салдарынан отаршылыққа үйренбеген, егіншілікпен шұғылданбаған, малынан айырылған қазақтар 1932 жылы жаппай ашаршылыққа тап болып қазақтың 70% өлім-жетімге ұшырады. Бұл сол кездегі үкімет басында отырған Голощекин сияқты жауыздардың ісі еді. Ат үстіндегі қазақтың ешкімге бағынбасын білгендіктен қолындағы малын сыпырып, жаяу қалдырды. Аттан түскен қазақтың рухы сөніп, жігері құм болды. Сондықтан қазақ пен жылқы бір тұтас. Дегенмен соңғы жылдары Қамбар ата түлігі санының қайта көтерілгені аңғарылды. Ғалымдардың есебіне сенсек, қазір Қазақстандағы жылқы саны 1,5 миллионға жеткен. Бұл бәлендей көп болмағанымен, ТМД елдерімен салыстырғанда, әжептәуір жоғарғы көрсеткіш. Қазақ жылқысының тұқымдарының қалыпына келтіруіне Алматы агро университетінің профессоры И.Нечаев зор үлес қосуда.
Кеңестік кезеңде бірқатар жылқы зауыттары жұмыс істеген. Соның ішінде Қостанай және Жамбыл облысындағы Луговой асыл тұқымды жылқы зауыты жұмыс жасап, Көшім, Мұғалжар тұқымдары шығарылған. Негізінен қазақтың жылқылары мініске төзімді келген, бұл өмірде дәлелденген. Алтайдан Атырауға дейінгі кең байтақ жерімізді ат тұяғының дүбірімен, бабалардың білек күшімен қорғап қалған. Қазақтың жылқысының мықтылығына сырт елде қызығушылық білдіріп, кен игеруге келген ағылшындар жеріміздің қазына байлықтыры мен қоса жылқы малын да көптеп сатып алып кеткен. Содан қазанат жылқы тұқымы жойылудың азақ алдында, ал қазір шаруашылықтар да еттік бағыттағы тебінге төзімді жабы тұқымдас жылқылар өсірілуде.

Ата — бабаны еске алып, ас берсек, ат жүгіртетін бәйгі береміз. Сондай бәйгілерде жүлделі орынға ие болу үшін жүйрік ат ұстауға тура келеді. Биылғы жылы Дербісал батырдың 300 — жылдығына орай ұрпақтары ас беріп, аламан бәйгі ұйымдастырып, бірінші келген атқа автокөлік тарту етті. Ағам Нұрсұлтанның жаратып қосқан қаракөк аты бірінші келіп, автокөлікті иеленді. Мәселе ұтып алған жүлдеде емес, аттың оза шауып, алдынғы қатарда келіп, иесінің мерейінің үстем етуі. Бүкіл ауыл болып қуанды. «Ақбастау ауылының аты бірінші келді » — деп бір — бірінен сүйінші сұрасуы өте жарасымды. Халықты шаттыққа бөлеп жатқан ат туралы неге айтпасқа, қолдан келсе домбыраға қосып неге ән шырқамасқа?
Өкінішке қарай қазіргі таңда әдеби туынды жоқтың қасы. Жылқы туралы жазылып жатқан кітаптар негізінен экономикалық бағытта.
Сондықтан жылқы туралы әдеби тұрғыда жаңаша ой қозғауымыз қажет. Соның дәлелі таяуда ғана көгілдір экраннан көрсетілген қысқа метражды ұлттық туынды ″Сұңқар″ фильмі. Режиссері А.Сатаев қазіргі таңдағы қазақ жастарының жылқыға деген қызығушылығын орынды келтірген. Келешекте жылқы малының қасиетін сомдайтын әдеби негіздегі материалдар көптеп жарияланады деген сенімдемін.
П.С: Орталық Қазақстан газетіне жарияланған мақалам, 2015жыл

Қазақ десең өзіңе тиеді — таныс сөз бе? Көптеген адам қолданады. Қандай кезде? Әрине өзіміз бірдене бүлдірсек… Бірақ, біз қазақ не бүлдірмедік. Жамбыл облысында жаңа туған нәрестені тірідей жол шетіндегі әжетханаға Тұрар Рысқұлов атындағы ауданда тұратын 21 жастағы әйел тастап кеткен. Кішкентай ғана дүниеге келген сәбиді терезеден лақтырамыз. Кішкентай баланы ойнату үшін анасы 1 қабаттан далаға лақтырады, әкесі қағып алады. Тойда көңіл көтереміз деп қара бет боп билейміз. Ардагерді ұрып соғамыз. Кішкентай балаға қол көтереміз. Ұстаз болып оқушыларды ұрамыз. Оқушы болып ұстаздарға қарсы шығамыз… Осы жерден тоқтай салғаным дұрыс ааау?! Ары барсам оқуғада жүрек бармай қалар. Бәрі өзіміздің Қазақтың істеп жүргені. Әр жерде ұрыс керіс, шусыз болмайды. Ол анық. Бірақ, сол болған жағдайды не үшін соншама басымызға көтеріп шулатамыз? Жаман жағдай орын алдыма? Кінәлі адамды тауып бірден жазалау керек. Оны шулатып бір қуанғандай барлығына жария етіп эфирден шығарамыз. Онымен қоймай барлығымыз инстаграмм бетін шулатамыз. Егер халықтың қолдауы керек болса салайық, жария етейік. (жақында Маржан есімді қыздың проблемасы шықты, оны салдық ол дұрыс, халықтың қолдауы керек) Қытайда тұратын қазақ досым, Ресейлік блогер достарым хабарлама жазды: шынымен осындай жағдай болған ба сендер де? басқа басқа қалай ғана ондай жағдайға барып өз баласын лақтырып жібереді. т.б. Оларда мұндай жағдай болмайды емес болады, бірақ біз сияқты шулатып тұрып жария етпейді. Өзге ұлттар мұның барлығын көріп: Еееее қазақ деген осындай екен ғой деген ойға келеді. Шыны керек көпке топырақ шашқаным емес бірақ көбіміз біреуді масқаралағаннан басқа түк білмейтін сияқтымыз. Көзіме түсіп жүрген біраз әлеуметтік желілерді біраз топтар бар. Мүмкін соларды жауып тастармыз? Көліктің терезесінен лақтырылған баланы видеоға түсірген. Оны әлеуметтік желіге салмай бірден ішкі істер бөлімшесіне апаруға болмаспа еді? Ұстаздар оқушыға қол көтерді. Оны таратпай нақты шешім қабылдайтын адамдардың қолына неге бермеске? Қазір біз не істесекте өзіміз істейміз, сосын өзіміз кінәлі бола салмаймыз, біраз уақыт кінәні басқа біреуден іздейміз, болмай жатқан жағдайда өзімізге аламыз. Осындай Қазақстандық керемет сайттар бар. Соларға кіріп жақсы нәрселерді оқып, неге алдыға қарай жылжымасқа? Айтарым, жеті рет өлшеп бір рет кес деген. Не істесекте ойланып барып істейік…

«Жеңілгеннің сөзі құрысын», — дейді ғой. Ешкімді кінәлаудың қажеті жоқ»... Осы сөзден кейін бірер секунд үнсіздік пайда болды. Сәден соң: «Кітап оқымайды деп әншілерді кінәлап жатады.Сіз оқисыз ба?», — дедім.
Ол: «Мен өтірік алдамаймын, ешқашан кітап оқымағанмын. Мектепте нашар оқыдым.… Кітап оқымағанмын. Оқушы кезімнен музыкаға ынтам күшті болды».
Музыкаға қатысты кітап оқымадыңыз ба?
Музыкаға қатысты кітапты да оқыған жоқпын. Мен сол уақыттан бері оқуға емес, үйренуге тырыстым. Нота білмеймін. Ешқандай мукзыкалық білімім жоқ. Бірақ өзімнің ізденісімді оқу деп ойлаймын. Өзіме керекті нәрсені әлі де ізденіп келемін. Қазір ғаламтар бар. Қасымда группам бар. Олар — оқыған муыканттар. Солардан көп нәрсе үйренемін. Әрбір жұмыс кішкентай болса да тәжірибе, білім.


Осыдан кейін сұрақтар бір-бірімен байланысты болмаса да, автоматты түрде кете берді. Аздап анкеталық сауалдарға да келеді.

Қазір ауыл сізді «жұлдыз» ретінде қарсы алады ма?
Ауылға сирек барамын. Көрген кезде адамдар ризашылығын айтып жатады. Рахмет ол кісілерге. Қуаныштымын. Жасырмаймын, басында мектеп кезінде жұлдыз болғым келді. Қазіргі түсінігім бойынша, суретке түсіп, жарнама жасаған ұнай бермейді. Музыканы енді бастап жазып жүрген кезде жұлдыз болуды армандадым. Сол кезде шығып кетпегеніме қуанамын. Ол кездегі түсінік басқаша еді. Ол кездегі музыкам да бөлек. Әр нәрсе өз уақытымен. Қолды босатып тастай салмау керек.
Жаңа альбом жазып жатырсыз. Тағы да ғаламторға тегін салуыңыз мүмкін бе?
Жоқ. Бұл жолы әлемдік сайттарға саламын. Әлемге танымал болғым келеді.

Былайша айтқанша, ТМД елдерінде танымалдығыңыз бар.
Аздап таныйды…

Бір-екі ән айтып жұлдыз болып кететіндер көп. Қарапайым көрінесіз...
Өйткені, жұлдыз болу маған қызық емес. 7-8 жыл бұрын жарқ етіп шығып, жалп етіп құламағаныма қуанамын. Көп нәрсені көрдім, көп нәрсені түсіндім. Ғаламтор желілерінен шетелдіктер жазып тұрады. Германиядан, Ұлыбританиядан, Қытайдан жазады. Шетте оқып жүрген қазақтың ұл-қыздары тыңдатады, сол жастардың арқасында таныйды. Олар тұрақты тыңдарманым болып кеткен. Тіл білмеген соң қиындау, ағылшынша білетін достарым арқылы сөйлесуге тырысамын.
Қазақ тілінің дамуына қосқан үлес деп қарауға боалтын сияқты...
Ол жағын ешқашан ойламаппын. Өнерді қатты жақсы көремін. Еуропаның әндерін көп тыңдап өстім. Біз неге осындай сапалы әндер жазбаймыз деп ойлайтынмын. Сол себептен үйрендім. Әлі де үйреніп жүрмін. Алайда, менде «осындай стильдегі бірінші адам болу, қазақ тілін дамыту» деген ой болған жоқ. Тек музыка туралы ойладым. Еуропалықтардың музыкасы біздікімен салыстырғанда айырмашылығы аспан мен жердей. Құдай бәрімізді бірдей жаратты. Оларда да екі қол бар, бізде де екі қол бар. Оларда бар ми бізде де бар. Құлақ бар.
Алдағы он жылдықта әлемдік сахнаға шығып қаламыз деген ойдамын. Қазақты танытамыз. Шетелден бірге жұмыс істеуге көптеген ұсыныстар болды. Бірақ, мен ешқайда кетпеймін. Алматыдан басқа ешқайда кеткім келмейді.



Адам әр күніне есеп беріп жатады. Күнде қай нәрсеге үлгермей қаласыз?

Мен уақыт бөле алмай жатқан нәрсем өте көп. Ол – менің отбасым, әке-шешім, бауырларым, достарым, туған-туыстарым. Ренжитіндер де көп. Екі тәулік ұйықтамай, төрт сағат ұйықтап сізге сұқбат беруге келіп отырмын. Екі күн ешқайда шықпай студияда жұмыс істедім. Үнемі осындай жұмыс үстіндемін.

Көңіл бөле алмай жүрген дүниелеріңізге күндер өте келе «Неге солай еттім?» деп өкінбейсіз бе?
Осы жолды таңдадым. Өкінбеймін. Егер мені шын жақсы көретін, жақын адам болса, ол мені түсінеді деп ойлаймын. Егер менің жақындарымның бірі осылай арманын қуып, сол үшін жұмыс істеп жатса, мен оған ренжімеймін. Қуанамын…

… Эгоист сияқтысыз ғой
Мен эгоистпін, иә. Бірақ мен ешқашан біреуді алдаған емеспін. Кімді де болсын, жолдасымды да. Ең алғашқы күннен бастап оған: «Егер музыка мен сені қатар қоятын болса, мен музыканы таңдаймын» дегенмін. Жақсы таныйтын адамдар менің қандай екенімді біледі.
Нақты мақсатым да жоқ. Бірақ ішім тыныш емес. Жаңа әндер бар. Жазып жатамын, болмай қалады. Қатты ашуланамын. Одан екі есе жұмыс жасаймын. Қазіргі уақыттағы күйім тура осындай. Тоқтап қалғым келмейді. Қазіргіден де жоғары дәрежеге жететінімді ішім сезеді.

Киноға түсуге шықарғандар болды ма?
Екі жыл бұрын болды. Актер ретінде өзімді көре алмаймын. Оған қызығушылығым жоқ. Менің қызығушылығым – кино түсіріп, режиссер болу. Актер ретінде әлсізбін. Жәй түсе салу болмайды. Режиссер бола алатыныма сенемін. Дәл қазір емес. Бейнебаяндарымды өзім түсіремін. Кішігірім білемін. Жақын достарым мықты режиссерлер. Олармен көп сөйлесемін.

Бейнебаян демекші, Қазақстанда ең арзан бейнебаян түсірген адам болдыңыз ғой деймін. «Ақпен бірге» әнінің бейнебаянана 30 мың теңгеге жұмсапсыз
Иә. Сол бейнебаян хит болып, бірінші ТМД елдерінде, Еуропада тарпалып, жақсы қабылдады.

Қазақстаннан гөрі сыртқа көп шығатын сияқтысыз
Ресейден көп шақыру келді. Осы уақытқа дейін барған жоқпын. Қазақстанда қанша уақыт концерт берсем, Ресейден одан да көп ұсыныс түсті. Бармаған себебім: ол кезде менің бірге ойнайтын тобым болған жоқ. Олар: «Фонограммамен кел» дейді. Олай өзімді төмен түсіргім келген жоқ. Фонограммамен айтсам, ол – біздің бүкіл әншілердің атына келетін кір.
Қазіргі уақытта ұсыныстарға әзірмін. 2016 жылы Ресейге концерт беруім мүмкін. Ұятқа қалмайтындай концерт беруге дайынмын. Ақша үшін бара бергенімде ұятқа қалатын едім.

Шәкірттеріңіз бар ма?
Бір-екі жыл бұрын уақытымды бөліп, қыздарды дайындадым. Көз алдымда өзгерді. Жалпы ұялмай айта аламын, сахнада «Мен!» деп жүрген қыздардан мықты. Өздері аспапта ойнайды. Ән айтады. Ән жазу жағын үйреніп жатыр. Өкінішке орай менің уақытымның тығыздығы, жетпегені және қаржы жағынан дәл қазіргі уақытта жарыққа шығара алмаймын. Қазір ол қыздар ренжіп жүрген шығар. Алдағы уақытта болады. Таза өнер, таза шығармашылық уақытты талап етеді.

P.S. Осымен бітті. Әншімен суретке түспейтінмін. Түсейінші дедім. Бірақ, тағы да түспедім.

Атырау облысы Дін істері басқармасының қолдауымен «Шапағат» Деструктивтік діни ағымдардан жапа шеккендерге көмек орталығы» Қоғамдық қоры Тәуелсіздік күні мерекесіне орай «Дінді ұстай білсең – қасиетің, ұстай білмесең – қасіретің» атты республикалық жыр мүшәйрасын жариялайды.

Мүшәйраның мақсаты: Сан ғасырлық тарихымыздағы дәстүрлі дініміздің алар орнын пайымдау, отбасы татулығы, ұлт бірлігі, ел тәуелсіздігін сақтаудағы Ислам құндылықтарын насихаттау, Мәңгілік ел мүддесін жүзеге асыруда рухани ықпалы зор асыл дініміз бен ұлттық салт-санамыздың ұштасқан озық үлгілерін дәріптеу.

Қазіргі таңда ЭКСПО-2017 нысандар құрылысы бекітілген кестеге сәйкес жүргізілуде. Көрме аймағындағы барлық нысандардың жертөле қабаттарының іргетасын орналастыру бойынша жұмыстар аяқталып, жертөле қабатынан жоғары орналасқан салмақ түсетін металл құрылмаларын монтаждау жұмыстары да жоспарға сәйкес жұріп жатыр. Заводской көшесінің бойында (жоба аясындағы атауы) инженерлік желілерді орналастыру жұмыстары басталып, уақытша ғимараттар мен арнаулы техниканы жұмылдыру жұмыстары қатар атқарылуда.
Бұл, Қазақстан павильоны – сфера («Сембол Иншаат» АҚ) – көрменің басты нысаны, әлемде теңдесі жоқ бірегей сәулеттік ғимарат. Сфераның диаметрі – 80 м, жерасты бөлігі бар 8 қабаттық ғимараттың жалпы ауданы — шамамен 26 мың шаршы метр. Толығымен тігізсіз иілген шыныдан жасалған сфера қабатының үстіне графикалық және бейнесуреттер түсіріліп, бұл көрменің «Болашақ энергиясы» тақырыбын толығырақ ашып көрсетуге мүмкіндік бермек. Сфера қабатының қасбетін салу кезінде күн энергиясын электр энергиясына айналдыратын фотоэлектрлік бөлшектер құрастырылған. Жоғарғы бөлігінде екі желгенераторы орналасатын болады. Ғимараттың өзінде жел ағынын бағыттауға мүмкіндік беретін «желді ұстайтын» құрылғысы бар. Сфера ішінде Болашақ мұражайына қоса, еліміздің тарихы, онда мекендейтін ұлттардың тарихы туралы баяндайтын мұражай орналасады.
Қазіргі күні ғимараттың іргетасын көтеру бойынша жұмыстар аяқталып, салмақ түсетін металл құрылмаларды монтаждалуда, қажетті 12 мың т. құрылманың 1636-сы монтаждалып қойылған. Стилобаттық бөлігінде шамамен 5 мың шаршы метр ауданда «Қазақстан-Астана» павильоны орналасады. Бірінші қабатта нақты бір тақырыптарға арналған жолбағдары ұйымдастырылып, көрме қонақтары оны жүріп өте отырып, еліміздің даму тарихымен, көрікті жерлерімен, мәдени дәстүрлерімен етене танысатын болады. Жеделсаты арқылы ғимараттың үстіңгі бөлігіндегі шолып көру алаңына көтеріліп, онда бүкіл көрме аумағын көруге болады. ЭКСПО-2017 көрмесін ұйымдастыру кеңсесі («Компания АДС» ЖШС) –әкімшілік және кеңселік бөлме-жайлары бар алты қабатты ғимарат. IT-жүйе арқылы бүкіл көрмеге бақылау жүргізетін жедел басқару орталығы. Құрылыс 2014 жылдың шілдесінде басталды. Тапсырылу мерзімі – ағымдағы жылдың қазан айының соңында.
ЭКСПО-2017 көрмесін ұйымдастыру кеңсесі ЭКСПО-2017 көрмесіне дайындық шеңберінде аяқталатынбірінші жоба болмақ. Ғимараттың айналасында тереңдігі 130 метрлік 85 геотермалды ұңғыманың 33-і неміс технологиясы бойынша бұрғыланып қойылған, бұл ұңғымалар 600 киловатт энергия беретін болады. Ұңғымалар жазда ғимараттың ішін салқындататын, ал қыста жылытатын өзінше бір кондиционер ретінде қызмет етпек. Қоршайтын құрылмалар ультракүлгін сәулелерді өткізбейтін көпатқарымдық арнайы шынылардан құрастырылған. Оларды қазақстандық жобалаушылар әзірлеген және ҚР аумағында өндіріледі. Осы күнге дейін жеткізілген 6,5 мың шаршы метрлік шынының барлығы монтаждалып қойылған. Бұл шынылар қыста суықты өткізбейтін, ал жазда қызбайтын бірегей қасиетке ие. Ғимарат шатырында тоғыз желгенераторы орналастырылады, олардың әрқайсысы бүкіл ғимаратты жарықпен қамтамасыз ететін 3 киловатт энергияны беретін болады. Осы жобаның бастапқы құны 10 млрд. теңгені құрап отыр. Құрылыс-монтаж жұмыстарында 495 инженер, әрлеуші және электрмонтаждаушы еңбек етуде. Олардың барлығы — Қазақстан азаматтары. Иә, жүз рет құлақпен естігенше бір рет көзбен көргенге жете қоймас. Жалпы құрылыс қарқыны жаман емес. Қалашық толығымен 2016 жылдың соңына қарай салынып бітеді. Сәтті болғай!!!

Қазіргі кезде «Kaspi Bank»-те «Kaspi қаһармандары» имидждік кампаниясы жүріп жатыр. Басты мақсат – өз күшімен жетістіктерге жеткен қарапайым қазақстандықтарды насихаттау. Бұған дейін әлемнің барлық шөлдерін бағындырған желаяқ Марат Жыланбаев, жеке балалар үйін ашып, 350 баланы тәрбиелеп, өсірген Тұяқ Есқожина басты кейіпкер болған. Жақында әйгілі альпинист Мақсұт Жұмаевтың қатысуымен жаңа кампания басталды. Қызық болғанда қазақстандықтардың көпшілігі оны қарапайым альпинист ретінде қабылдайды екен. Ақпарат, насихаттың аздығы. Kerekinfo оқырмандары үшін Мақсұт туралы ақпарат бере кеткенді жөн көрдік.

Мақсұт Жұмаев — 1977 жылдың 1 қаңтарында Батыс Қазақстанның Федеровка ауылында дүниеге келген.
Сырым батырдың ұрпағы. Батыс Қазақстан аграрлық университетін (ветеринар), «Қайнар» университетін (заңгер) бітірген. Альпинизмге кездейсоқ келген.

Сұхбаттан: 1 курсты біткен соң, Алматыға тәжірибеден өтуге келдім. Таныстарыммен жиі тауға шығып жүрдік. Алматыға келерде таныстарымнан сұрап алған жол сөмкені арқалап тауға шығу қолайсыздау болғандықтан, тауға арналған рюкзак сатып алмақ болдым. Ол кезде мұндай кәсіби жабдықты тек стадион маңындағы «Хантәңірі» деп аталатын арнайы фирмадан сатып алатын. Мен таңдаған сөмке 99 доллар тұрады екен. Ақшам жетпеді. Әлгі фирма қызметкерлері сөмкені алу үшін соларда бір апта жұмыс істеуге болатынын айтты. Сөйтіп, сөмкені иемдену үшін шетелдік туристердің жүктерін тасыдым. Ол кезде альпинистердің көбі осылай ақша табатын. Жұмыс барысында солармен танысып, ақыры альпинизмге келдім.

«KazTransCom» ААҚ оңтүстік филиалының заңгері, «Қағазы трейдинг» ЖШС әкімшілік бөлімінің маманы, «Тайлан» АҚ» ЖШС заңгері, Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының дыбыс операторы болған. Қазір ҚР Қорғаныс министрлігі Орталық әскер спорт клубының спорт комитетінің қызметкері. Әскерлерді таудағы дайындыққа үйрету тобының жетекшісі. Әскери шені лейтенант.

Әлемде биіктігі 8 мың метрден асатын 14 тау бар, соның бәріне Мақсұт Жұмаевтың табаны тиген. «Дүниежүзіндегі ең қатерлі 14 шыңға шыққан 27 адам бар. Мен сол шыңдарға 12-ші болып шыққан жалғыз қазақпын», дейді өзі.

Айтуынша альпинизммен кәсіби түрде университет бітірген соң айналыса бастаған. Көп спорт түрлеріне қарағанда альпинизммен жастайыңнан айналысу керек деген қағида жоқ.

Ең бірінші шыққан шыңы — 1997 жылы Үлкен Алматы шыңы. Барлық альпинистің олимпиадалық алтын медалі – Эвереске шығу. Менде алғаш рет Іле Алатауына шыққан соң Эвересті бағындыруды армандадым, 2007 жылы мұны орындадым дейді.

Альпинизмге ең алғаш келгенде 6,7 мыңдық шыңдарды бағындырмастан, бірден 8 мыңдық биіктіктегі Шиша-Пангма шыңына шыққан (биіктігі – 8046 метр). 8 мың метр биіктікті бағындырған ең жас қазақстандық. Әрі 8 мыңдыққа шыққан ең жас альпинист саналады. Ол 8 мыңдық шыңға 23 жасында шыққан. Мұны әлі ешкім қаталамапты. Осы сапарынан соң, оны бірден Ұлттық құрамаға қабылданған. Сол кезде Қазақстанда «Қазақстан құрамасы – әлемнің ең биік шыңдарында» бағдарламасы болған. Бағдарламаның басты мақсатының бірі – Қазақстан имджін көтеру. Мұндай әлемнің бірде-бір елінде болмаған көрінеді. Қазақстан әлемде альпинистерден құрама команда жасақтаған бірінші ел. Бұл құрамада 50 альпинист болған екен. Оның 10-ы экспедиция барысында қаза тауыпты.

Аса биік болмаса да К2 шыңын 5 рет қатарынан бағындыра алмай, тек 6 рет барғанда шыға алдық дейді.
2003, 2005, 2007, 2009, 2010 жылдары бірде ауа-райы, бірде қалың қардың әсерінен мақсаттары орындалмаған. Ал, 2005 жылы таудағы лагерде шыңға өрмелейтін құралдарын ұрлап кетіп, шыға алмай қалыпты). Тау басында мұндай да қызықтар болып тұрады екен.

Шыңдарға қазақстандық альпинист Василий Пивцовпен бірге жұптасып шыққан.

Ең соңғы рет 2014 жылы Чогори шыңына (8611 м) шыққан. Сонымен альпинистік крьерасын аяқтаған.

«Альпинизм атақ та, даңқ та, байлық та бермейді. Тек оның берері жеңіскерлік сезімі. Тауға альпинистің керек-жарағынан бөлек, қасиетті Құранды, әкемнің фотосын, ойыншық арыстанды, Қазақстанның туын көтеріп шығамын. Ол ту менің бүкіл эспедицияма қатысқан. 8 мың метр биіктіктен асатын шыңға шығуға орта есеппен экпедицияға 2 ай кетеді. Ал тауға көтеріліп-түсуге бір аптадай уақыт жұмсаймыз. Қалған күндер дайындық жұмыстарына кетеді. Допинг сияқты қосымша қуат беретін заттардан альпинистер бойларын аулақ ұстайды. Спиртті медициналық көмек үшін аламыз» дейді ол.

Жары орыс ұлтының өкілі, ол да альпинист. Исатай есімді ұлы, Айлин деген қызы бар. Үшінші сәбиін күтіп отыр.

Мақсұт туралы 4 деректі фильм түсірілген. «Гималайский дуэт: Дхаулагири — Аннапурна», 2006, 18 мин, (Дворецкий/Жумаев/Пивцов). «Дотянуться до звезды», «Экспедиция „Клуба 7 вершин“ на К2», «Максут Жумаев. Рождённый быть горцем».

Достар, сәлем!) Сайтқа жаңа тіркеліп, жазбаларды бүгін ғана ұсынып жатырмын… Тіпті, сіздерге амандасып, жаңадан келген қонақ екенімді айтуға да ұмытып кетіппін… кешірім сұраймын… Амандасу міндет шығар..) Мен үйреніп кеткенше, жақсы дос болып үлгереміз деген ойдамын, қателер, көңілдеріңіз толмайтын әңгімелер айтсам, түсінуге тырысарсыздыр… Үйістіп, үйістіп үйреніп кетермін...)

1.1Бүгінгі таңда қазақ оқырмандарының назарын аударып отырған өзекті пікірталастың бірі – қазақ жазуын латын әліпбиіне көшіру идеясына қатысты. Ұлтымыздың рухани әлемі үшін маңызды болып табылатын осынау өзекті мәселеге байланысты бұқаралық ақпарат құралдарында түрлі ұсыныстар, ой-пікірлер тасқыны үздіксіз орын алуда.
Күн тәртібінде тұрған осынау өзекті тақырыпты одан әрі дамытып, латын әліпбиіне көшудің тиімді жақтары мен зиянды тұстарын талдап көрсетіп жазылған мақалалар қатары күн сайын толыға түсуде. Әліпбиіміздің өзгеруі, яғни қалыптасқан дәстүрді бұзып, кириллицадан латын әрпіне көшуді қарапайым халық қолдай ма, әлде қарсы ма, мұнымен санасып жатқан ешкім жоқ.Қазақстан халқы өз тәуелсіздігін жариялағаннан бері, бүгінгі қолданыста жүрген кириллицадан латын алфавитіне көшу мәселесі жөнінде пікірлер жиі, жиі айтылып келеді. Қазіргі қолданыстағы кириллица – қазақ тарихындағы төртінші алфавит екені бәрімізге мәлім. Сонау сақ дәуірі, түркі дәуірі кезеңіндегі ата-бабалаларымыз өздері ойлап тауып, енгізген, құрастырған алфавиттен басқалары бодандықтың кебімен күштеп енгізілді. Түркі заманынан мұра болып қалған осынау құндылық «руно» жазуы еді. Латын және кириллицаны Кеңес үкіметі енгізді. Мақсат – алфавитке көшу арқылы қазақ халқымызды рухани есеңгіретіп, халықтық болмыс, ұстанымдарынан айырып, мәңгүрт етіп алдарына салып айдап, өз дегендерін жүзеге асыру еді. «Ресей тілін, дінін, жазу-сызуын орысқа аударса, үкіметке онан артық іс болмас» деген Ахмет Байтұрсынұлының 1914 жылы жарық көрген «Қазақ» газетіндегі жанайқайы бекер емес-ті. Президентіміз әліпбиіміздің толықтай латын тіліне көшуін 2025 жылға қарай жүзеге асыруды көздеп отыр. Бірақ бұл мәселеге кейбір азаматтарымыз наразылығын танытуда. Мұхтар Шаханов ағамыздың өзі: «Латын әліпбиіне көшу – қазақ халқын екіге бөледі» деп, халқымыздың болашағы үшін шыбын жаны қиналып, шырылдап жүр. Айтқан сөзінің де жаны бар, астарында ақиқат жатқаны рас. Бұл мәселе елде қарама-қайшы пікірлі екі таптың пайда болуына әкеп соқтырады.
Біз латын қарпіне көше қалған жағдайда туындайтын проблемалар қатары мынандай болуы мүмкін:
1) қазақ тіліндегі ғылыми әдебиеттің осы уақытқа шейін тұтастай дерлік тек кирилл графикасында жазылуы; 2) жаңа әліпби бойынша мұғалімдер дайындау; 3) жекеменшік мекемелердің бұрынғыша кирилл әріптерімен жұмыс істей беруі; 4) латын әліпбиімен шығатын ұлттық баспасөзге деген сұраныстың азайып кетуі; 5) қазақтардың бұрыннан да кириллицамен оқитын тобы әліпби екіге бөлінгеннен кейін, латын шрифтісімен жазылғандарды мүлде қолға алмай кету ықтималдылығы және т.б.
Қазақстанда латын әліпбиі ресми түрде қолданысқа еніп, қазақ мектептері осы әліпбимен оқытыла бастаған уақытта қазақтардың арасынан балаларын орыс сыныптарына берушілер қатары одан ары көбейе түсуі ғажап емес. А.Айталының болжауынша, «...қазақ тілінің болашағына сенбейтін қазақтар оқулықтары, ғылыми әдебиеттері, дайындығы мол мұғалімдері бар орыс мектептеріне балаларын беріп жатса, оған ешкімнің қарсылық жасауы мүмкін емес»
Автордың тағы бір қауіптенетіні – орыс және қазақ тілді болып екіге бөлініп кеткен қазақ ұлты енді екі түрлі әліпбиді қолдана бастағанда, ара жіктері тіпті ашылып, бұдан әрі тереңдей түсуі мүмкін екендігі. Сөйтіп айналып келгенде, Амангелді Айталы латын әліпбиіне көшу реформасын асықтырмай, сақтыққа шақыру жағын қолдайды