Негізі, кітапханаға дәл осы тақырып бойынша ізденіп барған жоқ едім. Дәстүрлі ән өнері туралы ғылыми мақалалар мен жазбалар іздеп жүргенмін. «Мынау жарайды-ау» деп ксерокөшірмеден өткізіп алған мәліметтерімнің басым бөлігі дәстүрлі емес, жалпы қазақтың әні туралы екен. Содан қарап отырсам, қазақ әніне ерекше баға берген өзге ел ғалымдарын, тіпті, санатқа тізбектеуге болады екен. Мектеп жасымда археологтар туралы «Олар арнайы осы кәсіпті қалап болмайды-ау. Жәй жер аударып жатып, жылтырағанды немесе шүберек секілді бір ескі затты көріп қалып, соңына дейін қазып не екеніне көз жеткізеді. Сосын, тарихқа зерттеу жаңалықтарын енгізеді де, кейін жетістіктерге жеткізер осы жұмысы оларды одан сайын қызықтыра түсетін секілді» деп ойлайтынмын. Енді, әрине, археологтар секілді жаңалық емес бұл. Бірақ, өзімнің оқып-білгенімді сіздермен де бөліскім келіп отыр. «Әні хитке айналған 5 әнші», «Бірнеше рет тұрмыс құрған жұлдыздар» деген секілді жазбалардан қарағанда пайдалы болар деген үміттемін.
«Қазақ әні дәл мына уақытта пайда болды» деп дөп басып айтуға болмайды. Себебі, адамзаттың дүниеге келгеннен кеткенге дейінгі өмірінің әуенмен байланысуы барлық халыққа тән үрдіс. Алайда, қазақ әніне әлемнің назар аударуы, олардың ғылымға еніп, нотаға жазылуы XIX ғасырға тиесілі. Сондай-ақ, қазақ музыкасына әлем жұртшылығының назар аударуына басты ықпалдық еткен, ең бірінші кезекте, орыс ғалымдары. Олар алпысыншы жылдардан бастап Патша үкіметі жүргізген отарлау саясатымен орыс шаруаларының қазақ жеріне біртіндеп қоныс аударуы нәтижесінде, қазақ халқының шығармашылығымен етене таныса бастаса керек. Және олардың басым бөлігі қазақ әндерінің дамуына орыс мәдениетінің ықпалы басым екендігін жазған. Бұл туралы Ерзакович Борис.: «Қазақ халқының құрамына енген тайпалар мен халықтардың этногенездік өзгешеліктері салдарынан және күні бүгінге дейінгі сақталып келе жатқан көршілес елдердің музыка мәдениетінің ықпалының нәтижесінде қазақ әндері әр жанрда, бағытта көрініс табады»,-дейді. Ол бұл сөзін қазақ музыка тарихында күрделі де, елеулі еңбек жазып қалдырған А.В.Затаевичке жауап та етіп қалдырған екен. Себебі, Затаевич Александр естеліктерінің бірінде: «Орал қазақтарының әні бізге жат емес. Ал, Қарқаралы қазақтарына Оралдық жас жігіттің әні бөгде көрініп, таңырқады. Бұл – қазақ халқының ән өнерінің алуан қырлылығын, жан-жақтылығын, ән қорының орасан молдығының айғағы» дейді.
Қазақтың әншілік өнеріне байланысты ел аузында қалған аңыз Уәлиханов Шоқанның жазбаларында кездеседі. Онда: «Ән аспаннан құс болып қалықтап ұшып жер бетіне жақын келеді. Сонда кейбір жерде төмен, кейбір жерде жоғары ұшып жүрген. Ал, қазақ жерінен өткенде тым аласа ұшып өткендіктен, халық әнді жақсы айтатын болған» делінген. Белгілі ғалымды өзіне қадірлі дос тұтқан орыс саяхатшысы, ғалым Потанин Григорий де қазақ әні туралы өз пікірін қалдырған. Және оны бүгін де бәрі жақсы біледі. Ол өз тамсанғанын «Мен үшін бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай» деп жеткізген екен.
Халқымыздың әні туралы пікір қалдырған орыс ғалымдары өте көп екен. Алайда, соның ішінде жоғары баға бергендерін көзіммен іліп, сіздердің назарларыңызға жазып отырмын. Солардың бірі – «Музыка казахов» еңбегінің авторыЭйхгорн Август. Ол 1870 жылы Түркістанға барып, сондағы өнерпаздармен жақын танысып, мынадай пікір қалыптастырған:«Қазақ әндері құдіретті де, күшті, өктем, әрі сонымен бірге жатық, құлаққа жағымды естіледі… Ауылда, болмаса мал арасында да немесе жапан түзде де жым-жырт аспан астында жалғыз келе жатып салған әнінің өзі әдемі естіледі. Олардың қарапайым сөздері мен саздары айналадағы табиғатпен үндесіп келеді де, оның сырт өмірден алған әсерін табиғи қалпында беріп, сезімдерін ешбір қалтқысыз айқын баяндайды»
Ал,Астафьев Виктордың пікірін Балтабаев Марат «Қазақ халық музыкасы және студент» атты өз еңбегіне қосқан. Онда: «Қазақ әндері – өз эмоциясымен, сезімталдығымен, сөз тазалығымен, айқындылығымен және терең көркем шығармашылығымен баурап алады. Оларда қазақ халқының қатал өмір мектебі де, бастан кешкен және кешіріп отырған оқиғалары бейнеленген» делінген. Әрине, әндерімізді тыңдап отырсақ, олардың мәтіндерінен ата-бабаларымыздың тұрмыстық өмірімен өлең жолдары өрілгенін байқаймыз. Орыс жазушысы Астафьев Виктор да осыны айтпақ болса керек.
Қазақ әніне ерекше ден қойғандардың ішінде кеңестік кезеңдегі белгілі саяси қайраткер Сталин Иосиф те бар. Ол қазақ әні хақында: «Халық өз әндерін ғасырлар бойы сұрыптайды, нәтижесінде өнердің биік сатысына дейін жеткізед» деген.
1816-18 жылдары Астраханьда қазақ әндерінің ноталық жазбасы алғаш жарыққа шыққан. «Музыка и песни уральских мусульман с очерком их быта» еңбегінің авторы, этнограф Рыбаков Сергей мұны өз мақаласына қосып, нәтижесінде сол уақыттағы орыс интеллигенциясының қазақ халқының өнеріне үлкен назарын аудартады.
Қазақтардың топ болып ән айтуы ежелден болғанына дәлелдік ететін, ол туралы алғаш сипаттаған Ресей империясының мемлекеттік қайраткері Левшин Алексей. Оның жазбасында: «Олар (жастар) екі топқа бөлініп, бірінде еркектер, бірінде әйелдер болып екі-екіден қосылып ән айтады. Әйелдер әнге қосып өз жыныстарының артықшылықтарын айтады, еркектерге өз өкпе-наздарын қосып айтады. Ал, еркектер өздерін ақтайды, осылай өздерінің махаббаттарының жарастықтарын сипаттайды» делінген.
Қазақ халқының тұрмыстық және отбасылық өмірі әнмен тығыз байланысты екендігін тағы бір аңғарған ғалым Пфенинг Р.А. (есімі жазылмапты, ғаламтордан да таппадым). Оның қазақ халқының музыка өнері турасындағы тұжырымдамасы былай: «Жазу-сызу үйреткенде, жеке дыбыстар мен буындарды әндетіп айтқызады; Салт-жоралғылардың барлығында да ән айтылады, суырыпсалмалықпен де айта береді; Ән арқылы өлген адамды да жоқтай береді, оның өзінше бір жолы бар; Ауылға жақындап келген жолаушы өзінің келгендігін білдіру мақсатында ән шырқап келеді.»
Маған ең ұнағаны «Қазақ әні» атты мақала жазған, қазақ тарихы мен мәдениетін жіті зерттеген орыс ғалымыАлекторов Алексейдің пікірі. Ол қазақ әнін: «Сыртта соғып тұрған боран мен жылы зілмәңкеде отырып ән тыңдадым. Әнші тері тулақтың үстінде жайғасып отырып, домбырасының шегін қаға бастады. Шектің баяу дірілі, орындаушыға жақындай түскен адамдардың қозғалыс дыбыстары, домбыраның күмбірлеген, қайғылы дыбысы маған ерекше бір әсер етті. Мұндай қарапайым әуенге қаншама поэзия сыйып жатыр. Қолдан істеген екі ішекті домбырада мұншама нәзік, мұндай әсем дыбыстар шығады дегенге мен ешуақытта сенбеген болар едім. Егер де, мына қарапайым, жаныңа тиетін әнді өз құлағыммен естімеген болсам, мен оның ызыңдаған жаратылыс үнімен ұласатын күшіне де сенбес едім!»-деп керемет сипаттапты.
Ал, белгілі орыс жазушысы Гоголь Николай: "Қай уақытта кім шығарғанын құдайдың өзі білетін қазақ музыкасында адам таңқаларлық көркемдіктер аяғыңды аттап басқан сайын кездеседі. Олар даладағы ешкім сеппей, ешкім бақпай өзінен өзі өскен гүл тәрізді. Алғыр музыкант осы бір адам табиғатының үнінде не бір үлкен қорытынды беретін деректер жатқанын бірден біледі"-дейді.
Қазақтың халық музыкасына баға бергендердің басым бөлігі орыс ғалымдары екен. Солардың зерттеу нәтижесінде өзге елдердің де аңсары біздің мәдениетке ауа бастады, тіпті, қазақ арасында музыкатанушылар саны арта түсті. Музыкатану ғылымы тоқтап қалмай, керісінше, дамуын жалғастырып, бүгінгі күнге дейін жетті. Соның тұтқасын ұстаған, XXI ғасырдың музыкатанушысы Тұрмағанбетова Бақыттың «Қазақтың дәстүрлі орындаушылық өнері» атты мақаласынан қазақ әніне баға берген венгер ғалымына да көзім түсті. Ол Браташ А. (есімі жазылмаған) – Азия халықтарының музыкасын зерттеуші маман, қазақтар және олардың музыкалық шығармашылығы жөнінде былай дейді: «Қазақтар – өте дарынды халық. Мен олардың әндеріне тәнті болдым. Егер, оларды венгерлер мен итальяндықтардан кем түспейді десем қателеспедім деп ойлаймын. Қазақстан – азиялық Вена мен Италияның қосындысы іспеттес...»
Мен таңдаған ғалымдар мен белгілі тұлғалар осы. Әрине, бұлардың барлығы 19-20 ғасырларда назар аударып, зерттеу жүргізген ғалымдар. Ал, бүгінгі әніміздің дәрежесіне ден қойып жатқан өзге елдердің музыкатанушылары бар ма екен, болса олар қандай пікірде?! Алдағы уақытта ізденіп, жауабын тапсам, сіздермен бөлісетін боламын. Жазба қажетіңізге жарайды деген сенімдемін! Және де позитив жазамыз!

Адамдардың бақытты болуы, өмірді мәнді де мағыналы етіп сүруі өзіне байланысты… десе де, қоғамнан аттап кете алмайсыз. (лид осы болу керек ед)

Автобуста орын беру әдебі деген бар, үлкен адамның түрегеп тұрғаны қазіргі қоғам үшін сын (мәдениетті адамдар үшін). Сонымен бірге аяғы ауыр әйелдерге, аруларға (қыз-келіншектер), балаларға орын беру әдебі де сақталған. Басқаларда шаруам жоқ, тек өзіме ғана жауап беретін (амалсыздан) адам болған соң өзгелерден мұндай сыпайылықты, мәдениеттілікті күтпеймін. Керісінше, екі аяқта қуат бар кезде қақиып тұра беруге бармын (абтобуспен көөөөп жүретінімді айтып қойдым ба)))))

Мұны не үшін айттым, әңгіме автобустан орын табу емес, қоғамның өзгермейтін құбылмалы келбетінде. Адамдардың статусына қарап араласамыз, сыйласамыз, ал қыздардың қанша ақылды болғанын сөз жүзінде қаласақ та, іс жүзіне келгенде қос жанарымыз сыртқы сұлулыққа арбалып қалады (жігіттер қауымына қатысты).

Негізінде пікір білдіруде де жасқанамыз. Өзгелер қолдаса, «я за» деп шығамыз немесе «дұрыс емес» десе, әдеттегінше бұл іс-әрекеттерді қолпаштаймыз. Өзгеше оймен, пікірмен бір адам келсе оны түсінбейміз, тіпті, түсінуге тырыспаймыз. Мүмкін түсінігіміз жетпейтін болар.

Адамдар деген жер басып жүрген жануарлардың ішінде (жер астында, ауада тіршілік ететіндер де бар) ең ақылдысы, ең саналысы болып табылады ( б.т деген надоела уже). Бұл сөзді қанша оқып, естісем де мүлде келіспейін. Саналылықтың шегіне жетіп, шектен шыққан санасыздық принципімен өмір сүретін тобыр өкілдері деп адамзат баласын айтуға болады. Өзімізді қанша мақтасақ та оның не керегі бар, бәрібір жамандайтын өзіміз. Жануарлар бізді өсектемейді (мүмкін өз тілдерінде айтса, айтатын шығар), олар бізге тәуелді емес, мүлде еркін. Бірақ сол еркіндікті бұзатын да, көре алмайтын да — біз. Ой, мен не деп кеттім, әңгіме өмірден өз орныңды табу туралы сияқты еді… Орын табу үшін тырыспаңыз, басқаларға қалмай қалады))) Еркіндікте болыңыз, суда жүзген балықтай, көкте ұшқан қырандай, кермиық кең далада тоқтаусыз шапқан тұлпардай еркін болыңыз. Бірақ та (бәрі «но-ға» келіп тіреледі) адамдардың балықты аулайтынын, қыранға томаға кигізіп, еркіндіктен айыратынын, Батыраш, Қотыраш секілді тұлпарды өлтіретінін еске түсіріңіз. Мен мұны (нені ?) бұрыннан мойындаймын, біз бұл әлемге керек те, керек емес те, негізінде АРТЫҚ жануарлармыз.

Бұгіннен бастап «Smart Astana» қосымшасы Apple Store және Play Market-те қолжетімді болып отыр. Бұл қосымша арқылы қалалық автобустардың қозғалысын онлайн режимде бақылай аласыз, жол қозғалысы ережелері айыппұлдарын тексеріп, интеллектуалдық байланыс орталығына өтініш білдіре аласыз. Сонымен қатар астаналықтардың қажетіне жарайтын басқа да мүмкіндіктер қарастырылған.

Қосымша арқылы пайдаланушылар нақты уақыт тәртібінде қоғамдық көлік қозғалысын, халықаралық және ішкі әуе рейстерінің ұшу және ұшып келу уақытын бақылайды, сондай-ақ пойыз, электричка және қалааралық автобустардың кестесімен танысады. Қалалық автокөлік әуесқойлары Жол қозғалысы ережелері айыппұлдарын тексере алады.

Астана қаласының astana.gov.kz ресми сайтының мәлімдеуінше, «Astana 109» айдары Астана қаласының Интеллектуалдық байланыс орталығына коммуналдық-тұрмыстық мәселелер бойынша өтініш білдіруге және Әкімдік көрсететін мемлекеттік қызметтер жөнінде кеңес алуға мүмкіндік береді.

«Smart tickets» айдарында 11 мәдениет нысанында өтетін іс-шараларға билетті онлайн сатып алуға болады. Жасақтаушылардың айтуынша жақында спорттық шараларға да билет сатып алу мүмкіндігі ұсынылмақ.

Бұған қоса, «Smart Astana» мектептердегі сабақтардың болмауы, тас жолдардың жабылуы мен ашылуы және қаладағы қолайсыз ауа райы туралы push-хабарламаларды лезде алу функциясымен ыңғайлы. Астаналықтар үшін ұсынылатын маңызды ақпарат тізімі бұдан әрі де толықтырыла түседі.

Сондай-ақ, қосымшаны коммуналдық және басқа да төлемдерді онлайн түрде төлеу, өз учаскелік инспекторын немесе учаскелік дәрігерін қарау ақпараттық сервисі, сондай-ақ қазақ-орыс электрондық сөздігі сияқты жаңа қызмет түрлерімен жүйелі түрде толықтырып отыру жоспарланған. Өз пікіріңізді айтып, сынап көргіңіз келсе, «Smart Astana» қосымшасын жүктеп алыңыз.

Бұл «Балапан жазба». Күлмеңізші. Алғашқы жазбам болғандықтан ғой енді)

Блогымды бастамас бұрын, алғашқы постыма не жазамын деп 99 рет ойланып, 101 рет толғанып, бар күш-жігерімді бойыма жиып, ойымды тиянақтап, құдды соғысқа аттанатын жауынгер құсап әрең дегенде ноутбугымның пернетақтасына жан бітірдім) Тойдың болғанынан боладысы қызық демекші, жаңадан блог бастау мен үшін кішігірім той болып тұр. Бұрынырақ неден жасқанғанымды қайдам жазба жазуға жүрексінетінмін. Өзімді қамшылап, икемдеп, жазып отқан түрім осы) Алғашқы қадамыма ақ баталарыңызды беріп жіберсеңіздер түк қарсы емеспін) Негізінде осылай еп-еркін бастап кетуіме соңғы уақыттағы facebook-тегі блогерлік турасында қызу талқыға түсіп жатқан дүниелер әсер етті. Әсіресе Аршат Ораз ағаның блогерліктің не екенін нақтылап жазып ұғындырып берген жазбасы өте-мөте пайдалы болды. Нұрлан Жанай ағаның постын да айтпасам болмайды) Және де өзіме бұрын таңсық болған дүниелердің сырын ашуға бірден-бір әсер еткен нәрсе алтыншы блоқұрылтайдың менің қаламда — ТАРАЗДА өтуі. Иә, иә, мен Таразданмын) Жуалы ауданынанмын) Иә, дәл өзі! Бауыржан Момышұлының туған топырағынанмын, Шерхан Мұртазаның Мыңбұлағының суын ішіп өскен қызбын. Осы жерде мақтанбауым мүмкін емес. Мақтанам! Жуалы десе тік тұрам) Осы топырақтың қасиетін бойыма сіңіріп өскендіктен, білім мен іздену жолында жалқаулыққа жол бермей діттеген мақсатыма еңбектесем де, жеткім келеді. Дәл осыған келгенде мені қай жерде жүрсемде туған жерімнің қасиеті алға жетелейді. Сұмдық жақсы көрем!) Хош, қысқасы биылғы блогқұрылтай блогосфера әлеміндегі мен қатысқан алғашқы шара болғандықтан, кейбір кездерде «түс көріп жүргендей» күйде болғаным рас. Бірақ іштей «осылай-осылай адам болып кетем, білмегенімді ізденіп қуып жетіп аламын» деген ойда болдым. Ойымды іске асырамында!
Сонымен, мен мұнда не жазамын?
Ең алдымен, көзім көріп, көңілім түйсінген өмірдің түрлі иірімдері хақында ойларымды осында қорытатын боламын.
Одан соң өзімді қызықтыратын дүниелер жайындағы кішігірім зерттемелерімді жазамын. Ол көліктердің тарихы болуы мүмкін, ол Майкл Джексонның өмірі болуы мүмкін. Қысқасы ештеңеге таңқалмаңыз)
Келесі әлбетте, оқырманы жоқ болса да өз шығармашылығыммен бөлісіп отырамын. Ол әрине — ӨЛЕҢ!
Адам өміріне, психологияға қатысты посттарды да көзіңіз шалып қалуы әбден мүмкін.
Қыз бала болғандықтан сән әлемі, стиль, фэшн әлеміне де мың сүңгіп ізденемін. Спорт тақырыбында да жазуым әбден мүмкін. Еріншек болмауға әбден тырысамын. Жан-жақты болуға уәде беремін. Қысқасы, фантазиямның әл-дәрмені жеткенше дені дұрыс жазбалар жазатын боламын.
ПЫ.Сы: Осы жазбамды оқып отырсаңыз, маған сәттілік тілеп комент жазсаңыз балаша мәз боп қалам, ерінсеңіз ішіңізден тілей салыңыз) Құдайдан қайтады ғой):J

«Керекинфо» деген сайтқа келмегенімде мен де құдай біледі, осы күнге дейін «ойбай, мұнымыз дұрыс емес, ұлтымыздың түбіне жететін қауіп бұл, алдын алмасақ болмайды, құрдымға кетеміз, құримыз» деп байбалам салып жүретіндердің бірі болар ма едім…
Бақсам, қорқынышым, қаупім орынды-ақ екен. Бірақ онымен қалай күресу керек, ұлтыңды сүюдің, ол үшін күюдің, жаны ашудың жолы қалай, соны жете аңғармайды екенмін. Үркердей жиылған әлгі сайттағы интеллектуал жастардан үйренгенім де, әлі үйренерім де көп.
Сонымен, осы әлеуметтік желіге келмей тұрып та ұлтын өте-мөте жаннан артық сүйетіндердің байбаламын, қаупін, сақтандырғысы келетін жанашыр мақалаларын, дәйектерін оқып, естіп жүрдік. Әлі де сол екпін, сол қарқын, сол леппен келе жатырмыз. Күшеймесе бәсеңдей қойған жоқ. Шыны керек, «Айтуға оңай» бағдарламасын көргенім жоқ. Үзіп-жұлып желі бетінен әр жерінен қарағансыдым. Бұл бір ғана мысал. Бірақ, ұлтқа, қазақтыққа, болмысқа жан ашу бір басқа, оған төнгелі тұрған қауіптің салдарын айтып, нақты мысалдар келтіріп жан ашу бір басқа екенін түсінгендеймін.
Мектепте бала күнімде «Байлар да жылайды», «Изаура күң» деген сериалдан бастап, сосын Бразилияның, Мексика, Аргентина, Венесуэла т.б. елдердің, бертін, түрік, корей сериалдарын көріп өстік. Қазір трендте үнділер тұр))))
Айтайын дегенім, дәл осы шеттің дүниелерін көргеніммен қазақтығыма нұқсан келмепті. Мен қазақ күйімде қалдым. Елтіп әндерін тыңдаған шығармын, билеген де шығармын. Бірақ, мен шетелдердің сериалында осылай жамандық атаулыны көрсетті екен деп жаман жолға түсіп кеткен жоқпын. Сол сериалдың жаман жағы өміріме әсер етті дей алмаймын. Өмірімде қателіктер рас, көп кездесті. Біліп жасаған, білмей жасағандарым қаншама. Бірақ, оған шетелше тыңдаған әндерім, киноларым, сериалдарымның түк те қатысы жоқ. Қателігім шыңдалуға, сабақ алып, әр адамның кім екенін білуге көмектесті. Басқалар да менің кім екенімді білді дегендей. Тағы да айтам, ол қателіктеріме шеттің дүниелері қылаудай әсер еткен жоқ. Түсінгенім, мен тек оларды көріп қана қояды екенмін. Санама, жүрегіме өткізіп, еліктеп, өмірімнің қателіктерін сол шеттің кинолары, шеттің дүниелері бұзды деп сылтауратпайды екем. Не жасасам да өз қателігім, өз шешімім екенін түптің түбінде біліп тұрамын. Және өз айналамнан да «ойбай, дәл осы шеттің дүниелерін көп көріп, содан бұзылды, ұлттық иммунитетін әлсіретті, жаман жолға түсуіне әлгі бір сериал себеп болды» деген жайттарды кездестірмеппін. Жамандықты жасағысы келген адамға ештеңе себеп, тосқауыл болмасы анық.
Күйеуінен ажырасқан құрбыларым бар, күйеуге тимей жасы келіп қалғандары да бар, үйсіз жүргендері де бар, жұмыспен алданып жүргендері бар, жап-жақсы отбасы болып отырғандары да бар, солардың бәріне болмаса да біреуіне шетелден көрген дүниесі әсер етіп, содан өмірі қор болды деп айта алмаймын. Мысал келтірейін десем жоқ та екен. Әрқайсысының өзіндік тағдыры, қателіктері, өмір жолдары бар. Бар болғаны сол. Және оларды жаһандануға айдап салғалы тұрғандардың «қыл тамағында» жұтылып кеткелі тұр деп те ойламаймын.

Үлкен саясаттан хабарым жоқ, ол туралы білімім жеткілікті болса сарапшы деңгейінде болмаса да бір ойымды айтар едім. Иә, түсінем, айтқыңыз келіп тұр, «70 жылдық кеңестік шапқыншылық, отар заманы ше?» деп. Я болды. Ол периодтан өткенімізге 25 жыл болды. Осынша жыл өтсе де «зарлай» берудің мәнісі жоқ деп ойлаймын. Айналамдағы қазақтардың (мен көріп жүрген) сериал, шеттің әндерінен, биінен бұзылып, ұлттығынан ажырап қалып жатса, онда ол расымен қорқынышты әрі байбалам салатын-ақ дүние. Бірақ, мен соларды көрген жоқпын. Болмай-ақ та қойсын.
Мектепте оқып жүргенде талай шетелдің әндерін тыңдадық, биледік, содан 35 жасқа келдім. Ниче, вроде қазақилығым сол қалпында. Сол шеттің рэп, медляк т.б. әндерін тыңдап қана қоймай билейтін кластас, курстастарымның бәрі бүгінде үйлі-баранды, кемі 3-4 баланың ата-анасы болып отыр. Арасында көшенің биін билей алатындары да болатын. Солардың бұзылып кеткендерін көрген жоқпын.
Ойлаймын, адам бұзылайын деп бұзылмайды. Еліктеушілік жастық шаққа тән нәрсе. 20 жасыңда алып ұшып тұрған энергияң мен 40 жастағы энергияны мүлде салыстыруға келмейді. Көрген нәрсесіне еліктеп, бұзылғысы келсе, онда ол жеке адамның іштей бір сылтау мен себеп іздеуі. Ары кетсе психологиялық тұрғыдан әлсіздігі. Және ата-анасының баласына көңіл бөліп, қадағаламауында жатқан шығар проблема. Ал оған «ойбай ұлтымыз құрып барады, бұлай кете берсек ел болмаймыз» деп жаппай көптің атынан сөйлеу қисынсыз. Егер расында анық көрген нәрсесінен бұзылып, құртылып бара жатса, нақты мысал келтіріп айтыңыз, пәленше деп атын баттитып атаудың қажеті жоқ. Тек мысал ретінде келтірген дұрыс шығар. Ол келтірейін деп отырған мысалыңыздың өзі 3-4-еуден аспаса «байбалам» деңгейіне көтерудің қажеті бар ма, жалпы?
Жалғас Ертайдың желі бетінде бір пікірін көзім шалып қалды. «Қазақ сонда соншама әлсіз, көрген нәрсесінен құрып кетуге дайын тұратын неткен халық» депті. Рас қой, күйініп айтатындай жөні бар. Осы қазақтарды күндіз-түні аңдып, құртып жіберуге кім асыл уақытын арнап отыр екен деймін де?)))
Қауіп бар ма, байқадыңыз ба, айтыңыз, бөлісіңіз. Тек нақты мысалмен, деректермен келтіре кетсеңіз күшті болар еді. «Ойбай, жастарымызды құртып бітетін болды, аздырады» деп асығыс тон піше салмасаңыз екен. Сол жастарға, қазаққа, ұлтымыздың төл мәдениетіне, асқақ рухына ешкімнің де зәредей күмәні жоқ. Бәріміз де сүйеміз, жүрегіміз ауырады. Бірақ, құр байбаламмен емес. Нақты мысалыңыз болмаса, хотя бы байқаған, күдіктенген нәрсеңізді мысалға келтіріп сөйлер болсақ, екен еш болмаса. А так, бәріміз ақылдымыз, айта аламыз, айтып та жүрміз.
А, сосын шет елдерге қазақты танытам, қазақтың әнін, тілін, мәдениетін дәріптеймін деп түрлі экспериментке барғысы келетіндер, я болмаса жай ғана қазақтың ұлттық әнімен-ақ танытқысы келетін «өлермендерді» де түсінбейді екем. Неге қажет сол? Арманыңыз бір француздың немесе америкалықтың, италяндықтың үйінде қазақтың ұлттық әнін, биін т.б. тыңдағанын яғни күндіз-түні болмаса да тамсанып айына бір рет тыңдағанын көру ме? Өйтіп өзіңді таныту үшін жолын таба қаламын деп жанығудың не қажеті бар? Тауарды жалынып, жағынып өткізуге болатын шығар. Ал төл өнерді, тілді түсінікті ете қаламын деп өзге ұлттарға жағыну кімге керек? Осы көңілімізге ұнап қалған әнді қай тілде болмасын өзіміз-ақ тыңдап шығады емеспіз бе? Жоқ, міндетті түрде қазақпыз, мынау қазақтың әні, күресі, салт-дәстүрі, біз осындаймыз, ішегіңді тартып таң қал да, қата қал дегіміз келіп тұратындай. Осы бізді көргендер таң-тамаша қалу керек. О, қазақ деген осы екен ғой деп. Жағаңды ұстатып, тамсантуға, мойындатуға келдік дегенді басты бағыт етіп ұстанып алғандай көрінеді көзіме. Не керек, сол шеттің бізге тамсанып, таң қалғаны? Қай жыртығымызға дәру болмақ ол? Сіз танитын тамсанатын өнерлі һәм талантты бір шетелдің классигі өзін мойындату үшін қай халықтың алдына барып үздігіп еді? Ондай мысалдар бар болса айта отырыңыз. Мен білмейді екем. Мықты болсаң, өнерлі болсаң, өз ұлтың да, өзгелер де көре біледі деп ойлаймын. Танылғымыз келсе де «тек қазаққа тамсанып тұрса екен әлем халқы» дейтін балаң түсініктен кішкене көтеріліп те танылудың жолдары бар шығар деп ойлаймын. Ол әрине білім мен ізденіспен жететін дүниелер.
Ал айтар уәжіңіз болса айта отырыңыз, мархабат!
мына жерде

Қазақ балалар әдебиетінің дамуына үлкен үлес қосып келе жатқан
халықаралық «Дарабоз» жабық бәйгесі биыл он бірінші рет өткізілмекші. Сол
себепті, «ZHERSU» корпорациясының демеушілігімен өткізілетін бәйгенің
Конкурсқа балаларға арналған, қазақ тілінде жазылған шығармалар
қабылданады. Бәйгеге кәсіби қаламгерлермен қатар жас жазушылар, мектеп
оқушылары және шетелдегі қандастарымыз қатыса алады. Тек шығарма
бүгінгі қазақ әліпбиімен, яғни «кириллицамен» жазылуы міндетті.
Жанрлар: поэма, өлең, повесть, әңгіме, ертегі.
Бәйгеге қатыстырылатын өлеңдердің (өлеңдер топтамасы) көлемі 5
беттен, поэмалардың көлемі 7 беттен, әңгіме (әңгімелер топтамасы),
ертегілердің (ертегілер топтамасы) көлемі 10 беттен, повестердің көлемі 20
Үміткерлер шығармаларын компьютерде 14 кегльмен теріп (аралық
интервал 1,5), үш дана етіп, бүркеншік атпен жолдауы тиіс. Ал үміткерлер
туралы толық мәлімет (автордың аты-жөні, мекен-жайы, байланыс телефоны)
бөлек кішкентай конвертке салынып, шығармамен бірге жолданады.
Үздік шығармаларға төмендегідей бәйге беріледі:
Бас бәйге (біреу) – 1000 000 теңге;
І орын (біреу) – 700 000
ІІ орын (біреу) – 500 000
ІІІ орын (біреу) – 300 000 теңге.
Шығармалар 2016 жылдың 15 мамырына дейін қабылданады.
Өтінішті www.daraboz.org сайты арқылы, сонымен қатар info@daraboz.org
электрондық поштасына және төмендегі мекен-жай бойынша жіберуге
болады: ин. 050031, Алматы қаласы, Төле би көшесі, №302 а үй, 209
кабинет, «Дарабоз» бәйгесіне. Бәйге қорытындысы Халықаралық балаларды
қорғау күні қарсаңында шығарылады.
Қазылар шешімі талқыланбайды. Жүлде алған туындылар арнайы
жинаққа топтастырылып, кітап етіп басылып, балабақшаға, мектеп
кітапханаларына тегін таратылады.
Халықаралық «Дарабоз» бәйгесінің ұйымдастыру тобы.
Қосымша ақпарат: +77079109991/+7(727)3300143

Жыныстың түріне мейрам арнаудың абсурдтығын былай қойғанда, тап осы күні әйелдердің тарихта қалдырған бір түйір таңбасын таба алмайсыз. Адам ішіндегі бұл особь — мыңдаған жылдар бойы еркектер қол жеткізген игіліктерді пайдаланып келді, әрі солай бола беретін түрі бар.

Өнерді жақсы көргеннен кейін, қоғамдағы жағдайдан хабардар болып отыру мақсатында қазақ өнерінің жаңалықтарын, жалпы жаңалықтарды жібермеуге тырысамын.
Кеше, ‪#‎Астана‬ арнасындағы ‪#‎Сырласу‬ бағдарламасына ‪#‎ТөреғалиТөреәлі‬ келді. Бұл жолы жалғыз емес, әкесі Төреәлі Төлепұлымен бірге келді. Алғаш ашылғандағы «Сырласу» сырласу еді. Қазіргі бағдарлама пиарға ғана бағытталған сияқты болып кетті. Оның өзінде өнерпаздарды емес тек арнаны, бағдарламаны жарнамалау ғана. Осыдан бір апта бұрын бағдарламаға ‪#‎Орда‬ тобының әншісі ‪#‎ДастанОразбеков‬ келген болатын. Сол кезде жүргізуші, журналист ‪#‎ӘйгерімСейфолла‬ Дастанға «Сіз Заттыбек, Төреғали, Ернар Айдар, Қайрат деген әншілерді тыңдайсыз ба?» деген сұрақ қойды. Дастан: «Тыңдамаймын. Бірақ, қосылып тұрса өшір деп айтпаймын. Төреғали болсын, жігіттер айыпқа бұйырмасын музыкаға келгенде өзгенің әнін орындаудың қажеті жоқ. Бірақ, бұл менің сөгуім емес» деді. Осы жердегі ең бірінші болып айтылып қалған Төреғали деген сөзді ‪#‎ЕлАуызында‬ деген әншілердің сөзін қиып-қиып шағыстыратын бағдарлама қағып алды да екеуінің арасына шоқ сала салды. Ол жерде Дастанның барлық әншілерді айтқысы келгені есі дұрыс адамға белгілі нәрсе сияқты ғой. Әлде мен шатасам ба?! Жақсы. Осымен ‪#‎плагиат‬ туралы әңгіме аяқталған болатын. Енді не керек? Әрине, Төреғалиға барып хабар беру керек. "Әй, анау Дастан сені ұрлықшы деді." деген сияқты әңгімені таратып, арналарына рейтинг жинауға кірісті. Сөйтіп, тез арады бағдарламаға Төреғалиді қайта шақырып алды. Бағдарлама барысында Әйгерім Төреғалиға «Кеше ғана Дастанмен сөйлесіп келдім. Ол, Төреғали сияқты жігіттер тыңдарманды алдағанды қойсын.Орындап жүрген ‪#‎хит‬ әндерінің басым көпшілігі өзгенікі, тек сөзін жазып шығарып жатыр» деп ортадағы отты көседі. Осы әңгіме дұрыс па?! Болмайтын әңгіме ғой. Анандай әңгімеге кез-келген адам ашуланып қалады. Ондай әңгімеден кейін өнерпаздар болсын, жанкүйерлер болсын екіге бөлініп алады. Содан бір-бірін балағаттау басталады. Әкесі де түсінбей қалды. «Халықты алдауды қойсын деп айтқаны ұят болған екен» деп ренжіп қалды. Ал, негізінде Дастан солай айтты ма? Ол жалпы айтқан сияқты. Оның ішінде Ернар да, Қайрат та, керек десеңіз Заттыбек те бар. Дастан дұрыс айтты. Өзгенің әнін алсаңдар алғанын айтыңдар деді. Несі бар?! Айтсын! Дастан Өте дұрыс сөйлеп отыр. Төреғали де орынды сөз айтып отыр. Бірақ бір түсініспеушілік бар. Ол түсінішпеушілікті тудырған өсек, сөз тасу! Бұл жерде Дастанды #Орда тобынан бөліп қарау керек. Топтағы жігіттер бір төбе де Дастан бір төбе.
Жігіттер! Кішкентай Алматыда жүріп бүкіл Қазақстанға қыртымбай әңгіме таратқанды, алауыздықты қойыңдар! Мейлі «пиар ход» болсын, келісілген дүние болсын бәрібір. Халық іштеріңде не болып жатқанын түсінбейді. Қарапайым халық «мыналарың қатын болып кеткен ба?» деп сөгіе салады. Ол кезде мынанікі дұрыс, мынау бұрыс деп жатпайды. Шындығына келгенде кінә журналист жақтан. Ұрыстыру мақсат болса сұрақты да сол ұрысқа реттеп қоюға болады. Солай емес па?! Сондықтан да тату болыңдар!

P.s. Дастан айтпақшы: «Бұл менің сөгуім емес» )

Қазақ өнері, қазақ әндері жасасын!

Елордада жұмыссыз жүрген азаматтарға жұмысқа орналасуға көмектесу үшін жыл сайын қалалық жұмыс берушілердің бос орындар туралы беретін өтінімдерін талдаудың негізінде сұранысқа ие мамандықтар бойынша тегін кәсіптік даярлау, қайта даярлау және біліктілікті арттыру курстары ұйымдастырылады.

Астана қаласы Жұмыспен қамту орталығының хабарлауынша, 2016 жылы білім жоқ жұмыссыз азаматтарды электрик, электргаз дәнекерлеуші, слесарь-сантехник, даяшы, шаштараз, контролер-кассир, тігінші, кран машинисті мамандықтары бойынша қысқа мерзімді курстар ұйымдастыру көзделген. Бұдан басқа, сұранысы төмен кәсіптермен айналысатын жұмыссыз азаматтарды әкімші, гид-экскурсовод, аспаз, кондитер, іс жүргізуші сияқты мамандықтар бойынша қайта даярлау курстары ашылады. Өз мамандығы бойынша біліктілігін, разрядын арттыруға немесе жаңа компьютерлік бағдарламаларды меңгеруге ниетті жандар үшін бухгалтер, қауіпсіздік техникасы бойынша инженер мамандықтары бойынша курстар өтеді.

Сонымен қатар, жеке оңалту бағдарламаларына ие мүмкіндігі шектеулі жандар ішінен жұмыссыз отырған азаматтар төленетін қоғамдық жұмыстарға шақырылады.

Университеттер мен колледж түлектері қаржыгер, экономист, есеп және аудит мамандықтары бойынша жастар практикасына қатыса алады.

Жұмысқа орналасу мәселесімен Бейбітшілік к-сі 25, мекен жайы бойынша Жұмыспен қамту орталығына жүгінуге болады, тел. 57-88-86.

astana.gov.kz/kk/modules/material/9971

Осы шалды мен былай елестетуші едім: ауылда түбіреткіде күнге қыздырынып, өткен-кеткенге жөнді-жөнсіз әлей болсын, бәлей болсын деп жармасып отырады. Жүйкесі қайыстан өрілген адам аз қазір. Сондықтан біреу болмаса біреу жөніңе отыршы деуі мүмкін.