Бүгінгі ел болып шыққан сенбілікке шықтыңызба, неге?

1989 жылы тіл туралы заң қаылданған еді алғаш рет. Өкінішке орай... Бүгін ел болып тілдер мерекесін тойлатып жатыр. Естуімше Көкшеде тіл көсегесін көгертеміз деп тіл жанашырлары терлеп жатқан көрінеді.

Нах, бастайын.
Жастар дінге бет бұрып, құлшылықтарын жасап, шариғат заңдарын орындап жатқандай көрінеді. Әркім шамасының келгенінше, қалағанынша орындап жатыр на.

Халал той дегеніміз арақсыз өткен той дейді. Мә, на. Арақ болмаса да пибілетіп те той өткізетін болса, олардың тойлары да халал ма? Бұл сөйлем халал тойдың топас ережесіне бір соққы болсын делік.

Көптеген Халал тойда бөтен әйел бөтен еркекпен тіліп тұрып би билейді. Өзбек, татар, үндіс, кавказ билерін шашады. Халал той жасағандардың сенетін шариғаты ондай билерді сайтани әрекет деп таниды. Бірақ халал тойда харам әрекет болады. Бұны халал тойдың топас анықтамасына берілген екінші соққы деп біліңдер, нахтар!

О, алтын күз! Бір жылда төрт рет ауысатын жыл мезгілдері өзіне тән ерекешеліктермен адамға әсер етеді. Жаз бен қысқа қарағанда, күз бен көктем сезімге толы шақтар екені жарланып келе жаталы қашан. Көктемде гүлдеген сезімдер, күзде солып жатса, бұған да таң қалуға болмайды. Адам өміріндегі тәтті шақтарды еске алуымен өмірін гүлге теңейді. Сол күзде сол адамға жолықпағанда, деп кейде ой келеді. Кейде осылай бойға қайрат берілгенімен, жүрек әлсіздігіне лағнет айтқың да келеді. Әлде тым әлсіз шығармын. Аз көрген шығармын, содан да жылауық болармын. Сол өткен күндер, өткен түндер сен тамаша едің, сол кездері айналадағы адамдардың бәрі мейірімді, өмірдегі сан шыңдар оңай алынатын дүниелер болып көрінетін. Қырсық шалған сол күзге өкпелімін деп шағымданудан басқа не шара бар.
Дамылсыз соғылған кеудеңдегі жұдырықтай жүрек аузыңа тығылып, сөзіңді әзер айтып, алдыңдағы адамды арман аруға теңеген бозбала шақ, сезімге толы қызық та сол кездегі мен үшін өзінше ауыр шақ.
Қарап тұрсаң, бәрі бар. Киім де, жағдай да, ақша да, туған-туыс, аға-іні, апатай-қарындастарың да бар. Енді келіп, махаббат бастағың келіп кеудеңде дамыл жоқ. Жоқ мүмкін бұл махаббатың не екенін түсіне алмай, көзсіз барып ғашықтықтың көкеі осы екен деп кітаптан оқыған жазушының сандырағындай болуы керек деген қағиданы ұстанамын деп адасқаным болар.
Бүгін ше.? Бүгін, сол кездегі маған да, оған да арман болған тәкәппар қыздардың маскалары ұшқан іспетті бір жағымсыз сезім кернейді. Сезіміңді таптап, әлсіз жүрегіңі одан сайын езгілеуден еш жері бүлк етпейтін «сүйген» адамдарыңмен, бүгінде тек бетіне мырс мырс күліп, бір саусақты ішке тығып, арамза қатынаспен өмір сүру қалыпты жағдай.
Қайда сол әнде жырланған арулар, біз неге сол романдағы әдемі суреттелген махаббатқа жолықпаймыз?
Бірақ, ақкөңіл де ұяң мінезбен талай қасқырдың жемі болған мына жүрек, ендігәрі ешкімге сене қоймас. Көңілді қалдырғандарың үшін, тәкәппармын. Жанымды ауыртқандарың үшін, мықты болып қайралудан басқа амалым жоқ. Қорқа қорқа, батыл да болдым. Қанша жақынмын деген достарыма да ешқашан сенбеймін.

«Ақшаң болса қалтаңда, талтаңдасаң талтаңда» дей ме?! Әжем үнемі айтып отырады. Баяғыдағы ақшалардыі құны болушы еді, 1 тиынға 100 сіріңке сатып алып, 3 соммен Қарағандыға барып-қайтамыз деп… Мен енді ол кезді білмеймін. Бірақ қазіргі ақшалардың иісі бұрқырап тұрғанымен, құны жоқ. Су сияқты ағып кетеді, жібек сияқты қолдан сусып кетеді. Мүмкін ол адамның ұқсата білуіне де байланысты шығар. Әйтпесе… Ақшаның соңына түсеміз деп, бәріне барамыз.Ұрлық та жасаймыз, кісі өлтіреміз. «Жұмысы жоқтық, тамағы тоқтық аздырар адам баласын» деген Абай атамыздың сөзін «современный» тілмен айтқанда, «Ақшасы жоқтық аздырар адам баласын»...қалай десек те, адам ақшаны басқарып тұрған жоқ, ақша адамды билеп тұр (ақша таба алмай қалғандағы ашынып айтқан сөзім ғой )

Екі жынды қабырғаға шеге қағу үстінде. Біреуі шегені беріп тұр, екіншісі қағып тұр. Бір кезде шегені беріп тұрғаны шегенің ұш жағынан ұстап беріпті. Анау қалпағын қабырғаға қаратып ұстап тұрыпты да «Мына шеге ана қабырғаның шегесі екен» депті.
***
БІр көкеміз отырыстарда арақтан артығырақ сілтеп жіберетін көрінеді. Өз нормасынан асыңқыраған кезде жеңгеміз столдың астына түсіп кетіп бір нәскиін шешіп ала қоятын болыпты. Осы белгіден соң ағамыз татып алмайды екен. Әйтеуір бір жиында ағамыз арақтан тартынбапты. Өз стаканындағын, көршісінің стаканындағын, маңайындағылардың стаканындағын қағып салып отырыпты. Жеңгеміз шыдай алмай, стол астына кіріп кетіп нәскиін шешпек болады. Қанша әуреленсе де шеше алмапты. Сонда ағамыздың айтқаны дейді "Қатын, сен әуре болмай-ақ қой, мен бүгін калготки киіп келгенмін".

Осы алматыда не көп, қаңғыған иттер көп. Қаңғыбас иттердің отрядын Абай даңғылының қақ ортасынан да кездестіруге болады. Ол иттердің денсаулықтарын ешкім бақылап жатқан жоқ. Олардың қаншасы құтырған ит екендігін Құдай біледі.

Жақында Қызылордада бес жасар баланы құтырған ит қауып алыпты. Дәрігерлерге қаралмағандықтан бала құтыру ауруынан көз жұмған. Осындай жағдайдың еліміздің ең үлкен қаласы саналатын Алматыда орын алмасына ешкім кепілдік бере алмайды.

Қаланың қолында билігі бар шенеуніктері қымбат көліктерге мініп, қаланың ең таза, ең жайлы көшелерімен жүрып, ең қымбат әрі ең қауіпсіз аймақтарында тұратындықтан ба, соқыр адам да байқап қалатын келеңсіздіктерге мән бермейді.

СЭБ басқармасы ма еді қаңғыбас иттерді аулайтын? Кім болса да қаңғыбас иттерді аулаудан пара алмайтын болғандықтан басын қатырып жатпайтын секілді. Мұндай іске МАИшниктерді жексең де іс өнбейді

Ақын елдің
Ардақтаған еркесі,
Халық мұңы жеткізе алса жырымен.
Ақын жаны таусылмайтын дария,
Шер толқытса шығар ойлар тереңнен.

Ақын деген,
Данышпан да, дана да,
Сырлы сөзін толғап айтса тереңнен.
Ақындарын қошеметтеп жатсада,
Адамдар аз жанын оның түсінген.

Сырын шертіп,
Мұңын шағып жүреді ол,
Асқар тауға, тыныш жатқан көлгеде.
Баладай боп
Еркелейді емеспе,
Бағалайтын адамдарға ол кейде.

Жағымпаздық,
Оған мүлдем жат қылық,
Бағынбас ол ешбір заман заңына.
Бірақта ол
Дайын тұрар әрдайым,
Жан қиюға әділдіктің жолында.

Шын ақынға,
Тұсау болмас еш нәрсе,
Қамықпастан қарсы тұрар дауылға.
Тамсандырып
Сырлы өлең терсе де,
Жағымпазды баламаймын ақынға.